Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc:
Nhaø ôû trong Thieân Chuùa
vaø Thieân Chuùa ôû trong nhaø chuùng ta
Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc: Nhaø ôû trong Thieân Chuùa vaø Thieân Chuùa ôû trong nhaø chuùng ta.
Chuyeån ngöõ: Toâma Traàn Hieäu O.P.
Hieäu ñính: Giuse Nguyeãn Cao Luaät O.P.
Roma (RVA News 05-10-2023) - Saùng Chuùa Nhaät, ngaøy 1 thaùng Möôøi naêm 2023, cha Timothy Peter Joseph Radcliffe, O.P., nguyeân Beà treân Toång quyeàn Doøng Ña Minh, coù baøi chia seû thöù hai vôùi caùc tham döï vieân cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc veà ñeà taøi: "Nhaø ôû trong Thieân Chuùa vaø Thieân Chuùa ôû trong nhaø chuùng ta".
Suy nieäm 2
'Nhaø ôû trong Thieân Chuùa vaø Thieân Chuùa ôû trong nhaø chuùng ta'
Khi ñeán vôùi Thöôïng Hoäi Ñoàng laàn naøy, chuùng ta mang ñeán nhöõng hy voïng traùi ngöôïc nhau. Nhöng ñaây khoâng haún laø trôû ngaïi khoâng theå vöôït qua. Chuùng ta ñöôïc hôïp nhaát trong nieàm hy voïng Thaùnh Theå, moät nieàm hy voïng bao truøm vaø sieâu vöôït leân treân moïi hy voïng maø chuùng ta höôùng tôùi. Tuy nhieân vaãn coøn moät nguoàn khaùc gaây caêng thaúng, ñoù chính laø caùc loái hieåu cuûa chuùng ta voán ñoâi khi gaây xung ñoät veà Giaùo hoäi xeùt nhö moät maùi nhaø.
Moïi sinh vaät neáu muoán phaùt trieån ñeàu caàn ñeán moät nôi cö nguï. Caù caàn nöôùc, chim caàn toå vaø chuùng ta, neáu khoâng coù moät maùi nhaø, chuùng ta khoâng theå soáng. Moãi neàn vaên hoùa coù loái hieåu khaùc nhau veà maùi nhaø. Taøi lieäu Laøm vieäc (Istrumentum Laboris) cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng noùi raèng: 'Vuøng Chaâu AÙ cho chuùng ta hình aûnh veà moät ngöôøi tröôùc khi böôùc qua ngöôõng cöûa nhaø, phaûi côûi boû giaøy deùp nhö daáu chæ noùi leân söï khieâm nhöôøng maø nhôø ñoù, chuùng ta chuaån bò ñeå gaëp Chuùa vaø anh chò em mình. UÙc chaâu ñöa ra hình aûnh con thuyeàn, vaø Phi chaâu gôïi leân hình aûnh Giaùo hoäi nhö laø gia ñình cuûa Thieân Chuùa nôi coù theå cho caùc thaønh vieân moät caûm thöùc thuoäc veà vaø chaøo ñoùn hoï trong söï ña daïng cuûa hoï.' (B. 1.2). Taát caû nhöõng hình aûnh naøy cho thaáy chuùng ta caàn moät nôi maø ôû ñoù, chuùng ta vöøa ñöôïc ñoùn nhaän nhöng vöøa bò thaùch thöùc. Khi ôû döôùi moät maùi nhaø, chuùng ta ñöôïc laø mình nhaát vaø ñöôïc môøi goïi laø mình hôn nöõa. Maùi nhaø laø nôi chuùng ta ñöôïc nhaän bieát, ñöôïc yeâu thöông vaø caûm thaáy an toaøn. Tuy nhieân, soáng döôùi maùi nhaø coøn thaùch thöùc chuùng ta leân ñöôøng cho moät cuoäc phieâu löu trong ñöùc tin.
Chuùng ta caàn ñoåi môùi ñeå Giaùo hoäi trôû neân maùi nhaø chung cho chuùng ta neáu chuùng ta muoán noùi veà moät theá giôùi ñang traûi qua côn khuûng hoaûng veà tình traïng khoâng nhaø khoâng cöûa. Chuùng ta ñang taøn phaù haønh tinh beù nhoû cuûa mình. Hieän nay coù hôn 350 trieäu ngöôøi ñang tìm caùch di cö, chaïy troán vì chieán tranh vaø baïo löïc. Haøng ngaøn ngöôøi ñaõ cheát khi vöôït bieån chæ mong tìm moät maùi nhaø ñeå cö nguï. Khoâng ai trong chuùng ta coù theå thöïc söï ôû nhaø tröø khi nhöõng ngöôøi ñoù tìm ñöôïc moät nôi cö nguï. Ngay taïi caùc nöôùc phaùt trieån, vaãn coù haøng trieäu ngöôøi ñang nguû ngoaøi ñöôøng. Nhöõng ngöôøi treû thöôøng gaëp khoù khaên khi phaûi mua cho mình moät ngoâi nhaø. ÔÛ khaép moïi nôi, vaãn coù moät thöù voâ gia cö veà tinh thaàn thaät ñaùng sôï. Chuû nghóa caù nhaân cöïc ñoan, söï ñoå vôõ trong gia ñình, söï baát bình ñaúng ngaøy caøng gia taêng cho thaáy coù moät côn soùng thaàn coâ ñôn ñang taùc ñoäng leân chuùng ta. Caùc cuoäc töï töû ngaøy caøng gia taêng vì, neáu thieáu moät maùi nhaø, theo nghóa vaät chaát laãn tinh thaàn, ngöôøi ta khoâng theå soáng ñöôïc. Yeâu thöông coù nghóa laø veà nhaø vôùi ai ñoù.
Vaäy thì bieán coá Bieán Hình daïy chuùng ta ñieàu gì veà maùi nhaø chung, hieåu laø nôi Giaùo hoäi vaø nôi moät theá giôùi ñang bò töôùc ñoaït naøy? Treân nuùi Bieán Hình, Ñöùc Gieâsu môøi goïi nhöõng ngöôøi baïn thaân tín nhaát ñeán vaø chia seû giaây phuùt thaân maät vôùi Ngöôøi. Chính caùc oâng roài seõ cuøng ôû vôùi Ngöôøi trong vöôøn Gheátseâmani. Chính khi ñöôïc ôû trong voøng thaân maät naøy vôùi Ñöùc Gieâsu, caùc moân ñeä caûm thaáy mình ñöôïc ôû nhaø ñuùng nghóa nhaát. ÔÛ treân nuùi, Chuùa ñaõ cho caùc oâng thaáy vieãn caûnh vinh quang vaø Pheâroâ, vì muoán giöõ maõi khoaûnh khaéc naøy, neân ñaõ thoát leân: 'Thöa Thaày, chuùng con ôû ñaây, thaät laø hay! Chuùng con xin döïng ba caùi leàu, moät cho Thaày, moät cho oâng Moâseâ, vaø moät cho oâng EÂlia.' Pheâroâ ñaõ tôùi moät nôi maø chæ muoán giöõ maõi giaây phuùt thaân maät.
Nhöng roài caùc moân ñeä nghe thaáy tieáng Chuùa Cha. 'Haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi'. Theá laø hoï phaûi xuoáng nuùi ñeå tieáp tuïc loäi boä leân Gieârusalem maø khoâng bieát ñieàu gì ñang chôø ñôïi hoï ôû phía tröôùc. Roài ñaây caùc oâng seõ bò phaân taùn vaø ñöôïc sai ñeán taän cuøng traùi ñaát laøm chöùng cho Vöông Quoác, laø maùi nhaø ñích thöïc cuûa chuùng ta. Luùc naøy, chuùng ta thaáy ñöôïc hai caùch hieåu veà maùi nhaø: Maùi nhaø laø voøng troøn beân trong thaân maät vôùi Ñöùc Gieâsu khi ôû treân nuùi vaø maùi nhaø laø lôøi môøi goïi tieán veà Vöông Quoác, ngoâi nhaø ñích thöïc maø taát caû chuùng ta seõ thuoäc veà.
Tuy nhieân, nhöõng caùch hieåu na naù veà Giaùo hoäi nhö maùi nhaø chung ñang phaân reõ chuùng ta ngaøy hoâm nay. Ñoái vôùi moät soá ngöôøi, maùi nhaø naøy ñöôïc xaùc ñònh nhôø truyeàn thoáng vaø loøng suøng kính coå xöa, vôùi caùc caáu truùc vaø ngoân ngöõ coå. Maùi nhaø Giaùo hoäi laø nôi chuùng ta lôùn leân vaø yeâu meán. Noù cho chuùng ta moät caên tính Kitoâ giaùo roõ raøng. Nhöng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, Giaùo hoäi hieän taïi döôøng nhö khoâng coøn laø moät maùi nhaø an toaøn nöõa. Nôi ñoù coù söï chuyeân quyeàn, ñaåy ra beân leà nhieàu ngöôøi, nhieàu phuï nöõ, chaúng haïn chuyeän ly dò vaø taùi hoân. Ñoái vôùi moät soá ngöôøi nöõa thì Giaùo hoäi quaù Taây phöông, naëng tính AÂu chaâu. Taøi lieäu Laøm vieäc (Instrumentum laboris) cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng cuõng ñeà caäp ñeán ngöôøi ñoàng tính vaø ngöôøi soáng hoân nhaân ña theâ maø trong ñoù, hoï khaùt mong moät Giaùo hoäi ñöôïc ñoåi môùi ñeå hoï caûm thaáy mình ñöôïc thaät söï ôû nhaø, ñöôïc nhìn nhaän, ñöôïc khaúng ñònh vaø an toaøn.
Ñoái vôùi moät soá ngöôøi, yù töôûng ñoùn nhaän taát caû, trong ñoù moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc chaáp nhaän baát keå hoï laø ai, bò coi laø laøm phaù huyû caên tính cuûa Giaùo hoäi. Moät baøi haùt tieáng Anh ôû theá kyû 19 coù nhöõng ca töø: 'Neáu moïi ngöôøi ñeàu laø ai ñoù thì khoâng ai laø ai caû.'[1] Ngöôøi ta tin raèng muoán coù caên tính thì phaûi vaïch ra ranh giôùi. Tuy nhieân, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, caên tính coát loõi cuûa Giaùo hoäi naèm ôû söï côûi môû. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi, 'Giaùo hoäi ñöôïc môøi goïi trôû thaønh ngoâi nhaø cuûa Chuùa Cha, vôùi nhöõng caùnh cöûa luoân roäng môû... nôi daønh cho taát caû moïi ngöôøi vôùi taát caû caùc vaán ñeà cuûa hoï vaø höôùng tôùi nhöõng ngöôøi caûm thaáy mình caàn moät laàn nöõa tieáp tuïc haønh trình ñöùc tin.'[2]
Söï caêng thaúng naøy luoân laø taâm ñieåm ñöùc tin cuûa chuùng ta keå töø khi AÙpraham nghe tieáng Chuùa goïi rôøi boû thaønh Ur. Cöïu öôùc coù hai vaán ñeà luoân caêng thaúng: Ñoù laø yù töôûng veà moät daân ñöôïc Chuùa choïn vaø coù Chuùa ôû cuøng. Ñaây laø moät caên tính ñöôïc traân troïng. Tuy nhieân, vaãn coù ñoù yù töôûng chöa ñöôïc khaùm phaù veà moät caên tính phoå phaùt, roäng môû cho moïi daân toäc.
Caên tính Kitoâ giaùo goàm caû ñaõ bieát vaø chöa bieát, vöøa ñöôïc trao ban nhöng cuõng laø thöù caàn phaûi ñi tìm. Thaùnh Gioan noùi: 'Anh em thaân meán, hieän giôø chuùng ta laø con Thieân Chuùa; nhöng chuùng ta seõ nhö theá naøo, ñieàu aáy chöa ñöôïc baøy toû. Chuùng ta bieát raèng khi Ñöùc Kitoâ xuaát hieän, chuùng ta seõ neân gioáng nhö Ngöôøi, vì Ngöôøi theá naøo, chuùng ta seõ thaáy Ngöôøi nhö vaäy.' (1Ga 3,1-2). Chuùng ta vöøa bieát mình laø ai nhöng ñoàng thôøi laïi chöa bieát con ngöôøi chuùng ta seõ trôû thaønh.
Ñoái vôùi moät soá ngöôøi, caên tính Kitoâ giaùo treân heát laø thöù ñaõ ñöôïc trao ban, ñoù chính laø Giaùo hoäi maø chuùng ta bieát vaø yeâu meán. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, caên tính Kitoâ giaùo luoân coù tính taïm thôøi, noù naèm ôû phía tröôùc, khi chuùng ta tieán veà Vöông Quoác, nôi maø moïi böùc töôøng seõ bò phaù ñoå. Caû hai yù töôûng naøy ñeàu caàn thieát! Neáu chuùng ta nhaán maïnh ñeán caên tính ñaõ ñöôïc trao ban: Coâng giaùo laø nhö theá naøy! thì chuùng ta coù nguy cô bieán noù thaønh moät giaùo phaùi. Neáu chuùng ta chæ nhaán maïnh ñeán cuoäc phieâu löu höôùng ñi tìm moät caên tính vaãn chöa ñöôïc khaùm phaù thì chuùng ta coù nguy cô trôû thaønh moät phong traøo mô hoà mang teân Gieâsu. Tuy nhieân, Giaùo hoäi laø daáu chæ vaø bí tích cho söï hieäp nhaát cuûa toaøn nhaân loaïi trong Chuùa Kitoâ (LG. 1) bao goàm caû hai yù töôûng ñoù. Chuùng ta leân nuùi ñeå neám traûi vinh quang nhöng chuùng ta cuõng phaûi tieán leân Gieârusalem, nôi coù Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaàu tieân cuûa Giaùo hoäi.
Laøm sao chuùng ta coù theå soáng ñöôïc söï caêng thaúng caàn thieát naøy? Moïi thaàn hoïc ñeàu baét nguoàn töø söï caêng thaúng nhö ngöôøi ta giöông cung ñeå muõi teân ñöôïc baén ra. Söï caêng thaúng naøy naèm ôû troïng taâm cuûa Tin Möøng Gioan. Thieân Chuùa ñeán vaø cö ngöï trong chuùng ta: 'Ai yeâu meán Thaày thì giöõ lôøi Thaày, Cha Thaày seõ yeâu meán ngöôøi aáy, chuùng ta seõ ñeán vaø ôû vôùi ngöôøi aáy.' (14,23) Nhöng Chuùa Gieâsu cuõng höùa, maùi nhaø cuûa chuùng ta naèm ôû nôi Thieân Chuùa: 'Trong nhaø Cha Thaày, coù nhieàu choã ôû; neáu khoâng, Thaày ñaõ noùi vôùi anh em roài, vì Thaày ñi doïn choã cho anh em' (Ga 14,2).
Khi chuùng ta nghó Giaùo hoäi laø moät maùi nhaø, moät soá ngöôøi trong chuùng ta chuû yeáu nghó, Thieân Chuùa ñeán cö nguï nôi maùi nhaø laø chính chuùng ta, vaø nhöõng ngöôøi khaùc nghó, trôû veà nhaø laø veà vôùi Thieân Chuùa. Caû hai yù töôûng naøy ñeàu ñuùng. Chuùng ta phaûi nôùi roäng caên leàu caûm thoâng cuûa mình tôùi nhöõng ngöôøi coù suy nghó khaùc bieät. Chuùng ta quyù troïng voøng troøn thaân maät treân nuùi, nhöng chuùng ta cuõng phaûi ñi xuoáng vaø tieán leân Gieârusalem nhö nhöõng keû lang thang vaø khoâng coù nôi cö nguï. 'Haõy vaâng nghe Lôøi Ngöôøi'.
Vaäy neân tröôùc tieân, Thieân Chuùa ñeán vaø ôû trong chuùng ta. Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân ngöôøi phaøm trong moät ngöôøi Do Thaùi ôû Palestine ñaàu theá kyû thöù nhaát, ñöôïc nuoâi döôõng theo phong tuïc vaø truyeàn thoáng cuûa daân toäc mình. Ngoâi Lôøi trôû neân xaùc phaøm trong moãi neàn vaên hoùa cuûa chuùng ta. Trong nhöõng böùc tranh Truyeàn tin cuûa YÙ, chuùng ta thaáy nhöõng ngoâi nhaø xinh xaén baèng ñaù caåm thaïch, coù cöûa soå môû ra, coù nhöõng caây oâ liu, nhöõng khoùm hoàng, khoùm hueä. Moät hoaï só ngöôøi Haø Lan veõ Ñöùc Maria beân caïnh chieác loø söôûi xinh ñeïp, aám aùp ñeå vöôït qua caùi laïnh. Duø maùi nhaø cuûa chuùng ta coù nhö theá naøo ñi nöõa thì Thieân Chuùa vaãn coù theå ñeán vaø ôû laïi. Trong ba möôi naêm thaàm laëng, Thieân Chuùa ñaõ ñeán vaø ôû taïi Nadaret. Ñoù laø moät nôi taàm thöôøng khieán Nathanaen thoát leân caùch khinh mieät: 'Töø Nadareùt thì coù caùi gì hay' (Ga 1,46). Philíppheâ chæ traû lôøi: 'Haõy ñeán maø xem.'
Moïi maùi nhaø cuûa chuùng ta laø Nadaret. Ñoù laø nôi coù Thieân Chuùa hieän dieän. Thaùnh Charles de Foucauld noùi: 'Haõy ñeå cuoäc soáng ôû Nadaret laøm hình maãu cho baïn, trong taát caû söï ñôn giaûn vaø roäng lôùn cuûa noù... Cuoäc soáng ôû Nadaret coù theå ñöôïc soáng ôû baát cöù ñaâu. Haõy soáng cuoäc soáng ñoù ôû baát cöù ñaâu nôi baïn höõu ích nhaát cho ngöôøi laân caän.'[3] Duø chuùng ta ôû ñaâu vaø baát cöù ñieàu gì chuùng ta ñaõ laøm, Thieân Chuùa vaãn ñeán vaø cö nguï nôi chuùng ta: 'Naøy Ta ñöùng tröôùc cöûa vaø goõ. Ai nghe tieáng Ta vaø môû cöûa, thì Ta seõ vaøo nhaø ngöôøi aáy, seõ duøng böõa vôùi ngöôøi aáy, vaø ngöôøi aáy seõ duøng böõa vôùi Ta' (Kh 3,20).
Vaäy chuùng ta haõy quyù troïng nhöõng nôi chuùng ta ñaõ gaëp Ñaáng Emmanuel, laø 'Thieân Chuùa-ôû-cuøng-chuùng-ta'. Chuùng ta yeâu thích phuïng vuï vì trong ñoù chuùng ta thoaùng thaáy veû ñeïp thaàn linh, chuùng ta yeâu thích ngoâi nhaø thôø gaén boù thôøi thô aáu. chuùng ta thích loøng suøng kính bình daân. Toâi raát yeâu thích nguyeän ñöôøng Benedictine Abbey vó ñaïi cuûa tröôøng toâi, ñoù laø nôi laàn ñaàu tieân toâi caûm nhaän nhö theå caùnh cöûa thieân ñöôøng môû ra. Moãi ngöôøi trong chuùng ta ñeàu coù ngoïn nuùi Tabor cuûa rieâng mình, nôi ñoù, chuùng ta thoaùng thaáy vinh quang Thieân Chuùa. Chuùng ta caàn taát caû nhöõng ñieàu naøy. Vì vaäy, khi phuïng vuï bò thay ñoåi hoaëc nhaø thôø bò phaù huûy, ngöôøi ta caûm thaáy ñau ñôùn voâ cuøng nhö theå ngoâi nhaø cuûa hoï trong Giaùo hoäi bò phaù huûy. Nhö Pheâroâ, chuùng ta luoân muoán löu giöõ giaây phuùt thaân maät.
Moãi Giaùo hoäi ñòa phöông laø moät maùi nhaø daønh cho Thieân Chuùa. Ñöùc Meï ñaõ hieän ra taïi Walsingham thuoäc nöôùc Anh, taïi caùc nguyeän ñöôøng vó ñaïi thôøi Trung coå, ôû Loä Ñöùc, ôû Guadalupe thuoäc Meâxicoâ, Czestochowa thuoäc Ba Lan, La Vang thuoäc Vieät Nam vaø Donglu (Thöøa Ñöùc) thuoäc Trung Quoác. Chaúng coù cuoäc caïnh tranh naøo cho nôi Ñöùc Meï hieän ra caû. ÔÛ Anh, chuùng toâi noùi: 'Tin Möøng laø Chuùa yeâu baïn, coøn tin buoàn laø Chuùa cuõng yeâu thöông moïi ngöôøi khaùc.' Thaùnh Augustinoâ noùi raèng: 'Thieân Chuùa yeâu thöông moãi ngöôøi chuùng ta nhö theå chæ coù moät ngöôøi.'[4] Taïi Vöông cung thaùnh ñöôøng Ñöùc Baø Phi Chaâu ôû Algiers (thuû ñoâ nöôùc Algeria, chuù thích cuûa ngöôøi dòch), coù doøng chöõ: 'Priez pour nous et pour les Musulmans' 'Caàu cho chuùng con vaø cho nhöõng ngöôøi Hoài giaùo'.
Thoâng thöôøng caùc linh muïc nhaän thaáy con ñöôøng Thöôïng Hoäi Ñoàng thaät khoù ñeå ñoùn nhaän. Caùc giaùo só chuùng toâi thöôøng laø nhöõng ngöôøi coi soùc caùc nôi thôø phöôïng vaø cöû haønh phuïng vuï taïi ñoù. Caùc linh muïc caàn coù moät yù thöùc maïnh meõ veà caên tính, moät esprit de corp - tinh thaàn ñoàng ñoäi. Nhöng caùc giaùo só seõ laø ai trong moät Giaùo hoäi khoâng coøn tính giaùo só? Laøm theá naøo haøng giaùo só coù theå ñoùn nhaän moät caên tính naøo khaùc khoâng mang tính giaùo só? Ñaây laø moät thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi vieäc ñoåi môùi Giaùo hoäi. Chuùng ta haõy ñoùn nhaän khoâng sôï haõi moät söï hieåu bieát môùi mang tính huynh ñeä veà chöùc linh muïc thöøa taùc! Coù theå chuùng ta seõ daàn nhaän ra, vieäc ñaùnh maát caên tính naøy laïi laø moät phaàn naèm trong caên tính ñaõ coù cuûa linh muïc. Ôn goïi giaùo só laø moät ôn goïi vöôït leân treân moïi caên tính, vì 'chuùng ta laø ai baây giôø vaãn chöa ñöôïc baøy toû' (1Ga 3,2).
Ngaøy hoâm nay, Chuùa ñeán cö nguï taïi nhöõng nôi maø theá giôùi coi thöôøng. Moät ngöôøi anh em Ña Minh chuùng toâi teân laø Frei Betto moâ taû vieäc laøm sao Thieân Chuùa ñeán ôû taïi moät nhaø tuø ôû Brazil. Coù moät soá tu só Ña Minh bò nhoát tuø vì phaûn ñoái cheá ñoä ñoäc taøi (1964-1985). Anh Betto vieát: 'Vaøo ngaøy Giaùng sinh, ngaøy leã Chuùa ñeán vaø ôû laïi, chuùng toâi traøn ngaäp nieàm vui. Ñeâm Giaùng sinh trong tuø# Caû nhaø tuø ca haùt nhö theå baøi haùt ñoù daønh cho chuùng toâi, haïnh phuùc vaø töï do, lôøi haùt phaûi vang leân khaép theá giôùi. Nhöõng nöõ tuø nhaân caát tieáng haùt vaø chuùng toâi voã tay# Moïi ngöôøi ôû ñaây ñeàu bieát raèng Giaùng sinh laø nhö vaäy, coù ai ñoù ñang ñöôïc taùi sinh. Vaø vôùi caùc baøi haùt, chuùng toâi chöùng thöïc raèng chuùng toâi cuõng ñaõ ñöôïc taùi sinh ñeå ñaáu tranh cho moät theá giôùi khoâng coøn khoùc than, khoâng coøn haän thuø hay aùp böùc. Thaät laø tuyeät vôøi khi nhìn thaáy nhöõng ngöôøi treû aùp maët saùt vaøo song saét ñeå caát leân tieáng haùt cuûa tình yeâu. Ñoù laø kæ nieäm khoâng bao giôø queân ñöôïc. Ñoù khoâng phaûi laø caûnh töôïng daønh cho caùc thaåm phaùn, coâng toá vieân hoaëc caûnh saùt ñaõ baét giöõ chuùng toâi. Hoï coi veû ñeïp cuûa ñeâm nay khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Nhöõng keû ñaøn aùp sôï moät nuï cöôøi, thaäm chí caû moät nuï cöôøi yeáu ôùt.'
Vaäy khi chuùng ta thoaùng thaáy veû ñeïp cuûa Chuùa nôi nuùi Tabor, nôi maø, gioáng nhö Pheâroâ, chuùng ta muoán döïng leàu cuûa mình. Ñieàu ñoù thaät toát, tuy nhieân 'Haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi'. Chuùng ta taän höôûng khoaûnh khaéc ñoù nhöng roài phaûi xuoáng vaø tieáp tuïc loäi boä ñeán Gieârusalem. Theo moät nghóa naøo ñoù, chuùng ta phaûi trôû thaønh ngöôøi voâ gia cö. 'Con caùo coù hang, chim trôøi coù toå, nhöng Con Ngöôøi khoâng coù choã töïa ñaàu' (Lc 9,58). Caùc moân ñeä ñi boä leân Gieârusalem, thaønh thaùnh nôi Danh Chuùa ngöï trò, nhöng Chuùa Gieâsu thì laïi cheát beân ngoaøi töôøng thaønh vì lôïi ích cuûa taát caû nhöõng ngöôøi soáng beân ngoaøi töôøng thaønh, nhö Thieân Chuùa ñaõ toû mình ra cho daân Ngöôøi nôi sa maïc vaø beân ngoaøi traïi. James Alison vieát: 'Chuùa ôû giöõa chuùng ta nhö moät ngöôøi bò loaïi ra ngoaøi'.[5] 'Vì theá, Chuùa Gieâsu ñaõ chòu khoå hình ngoaøi cöûa thaønh, laáy maùu mình maø thaùnh hoaù toaøn daân. Vaäy ta haõy ra khoûi traïi maø ñeán vôùi Ngöôøi, cam loøng gaùnh vaùc noãi khoå nhuïc Ngöôøi ñaõ chòu. (Hr 12,12)
Ñöùc Toång giaùm muïc Carlos Aspiroz da Costa OP ñaõ vieát cho Gia ñình Ña Minh khi ngaøi coøn laø Toång quyeàn: 'ÔÛ ngoaøi traïi' laø ôû giöõa 'nhöõng ngöôøi' bò gaït ra beân ngoaøi. Chính nôi ñaây chuùng ta gaëp ñöôïc Thieân Chuùa. Löõ haønh ñoøi chuùng ta phaûi töø boû moïi theå cheá, ñoøi chuùng ta phaûi ra khoûi nhöõng nhaän thöùc, nhöõng nieàm tin ñoùng goùi do moät neàn vaên hoaù naøo ñoù, vì chính khi 'ôû ngoaøi traïi', chuùng ta gaëp gôõ ñöôïc Thieân Chuùa laø Ñaáng vöôït moïi kieåm soaùt. 'ÔÛ ngoaøi traïi' chuùng ta gaëp gôõ ñöôïc Ngöôøi khaùc, vaø nhaän ra chuùng ta laø ai vaø chuùng ta phaûi laøm gì.'[6] Chính khi ñi ra ngoaøi maø chuùng ta tìm ñeán moät maùi nhaø maø trong ñoù 'khoâng coøn chuyeän phaân bieät Do Thaùi hay Hy Laïp, noâ leä hay töï do, ñaøn oâng hay ñaøn baø; nhöng taát caû anh em chæ laø moät trong Ñöùc Kitoâ' (Gl 3,26).
Vaøo nhöõng naêm 1980, khi suy ngaãm veà phaûn öùng cuûa Giaùo hoäi ñoái vôùi beänh Siña, toâi ñaõ ñeán thaêm moät beänh vieän ôû London. Ngöôøi tö vaán noùi vôùi toâi raèng coù moät thanh nieân xin gaëp moät linh muïc teân laø Timothy. Nhôø Chuùa quan phoøng, toâi xoay sôû ñeå xöùc daàu cho anh ta ngay tröôùc khi anh qua ñôøi. Anh aáy yeâu caàu ñöôïc cöû haønh thaùnh leã taïi nhaø thôø chính toaø Westminster, moät trung taâm cuûa Coâng giaùo taïi Anh. Leã hoâm ñoù, xung quanh anh goàm nhöõng ngöôøi ñi leã haèng ngaøy, nhöõng ngöôøi maéc beänh Siña, y taù, baùc só vaø nhöõng ngöôøi baïn ñoàng tính cuûa anh. Anh töøng laø ngöôøi phaûi ôû beân ngoaøi, vì beänh taät, vì xu höôùng tính duïc cuûa anh, nhöng giôø ñaây anh cheát vaø ñöôïc naèm ôû trung taâm. Anh ñöôïc vaây quanh bôûi nhöõng ngöôøi maø Giaùo hoäi moät thôøi ñaõ laø nhaø cuûa hoï vaø nhöõng ngöôøi maø bình thöôøng chaúng bao giôø ñeán nhaø thôø.
Cuoäc soáng cuûa chuùng ta ñöôïc nuoâi döôõng bôûi nhöõng truyeàn thoáng vaø loøng suøng kính ñaùng quyù troïng. Neáu chuùng maát ñi, chuùng ta ñau ñôùn. Nhöng chuùng ta cuõng phaûi nhôù ñeán taát caû nhöõng ngöôøi chöa töøng caûm thaáy Giaùo hoäi laø moät maùi nhaø. Ñoù laø nhöõng ngöôøi phuï nöõ thaáy hoï khoâng ñöôïc coâng nhaän trong cheá ñoä phuï heä cuûa nhöõng oâng giaø da traéng nhö toâi!; nhöõng ngöôøi caûm thaáy raèng Giaùo hoäi quaù Taây phöông, quaù Latinh, quaù thuoäc ñòa. Chuùng ta phaûi tieán tôùi moät Giaùo hoäi trong ñoù hoï khoâng coøn ôû beân leà maø laø ôû trung taâm.
Khi Thomas Merton trôû thaønh ngöôøi Coâng giaùo, oâng ñaõ khaùm phaù ra 'Thieân Chuùa, Ñaáng maø trôû thaønh trung taâm ôû baát cöù ñaâu, baát cöù hoaøn caûnh naøo vaø khoâng bò chu vi naøo giôùi haïn, ñang tìm thaáy toâi'. Vì vaäy, canh taân Giaùo hoäi cuõng gioáng nhö nhaøo boät laøm baùnh mì. Ngöôøi ta keùo caùc goùc caïnh cuûa naém boät vaøo giöõa vaø ñaåy phaàn giöõa ra beân leà ñeå moïi choã ñöôïc laáp ñaày oxy. Ngöôøi ta laøm ra oå baùnh baèng caùch phaù ñi söï phaân bieät giöõa caùc goùc caïnh vaø trung taâm, ñeå cho oå baùnh cuûa Thieân Chuùa, ñeå trung taâm cuûa Ngöôøi hieän dieän khaép moïi nôi. Ngöôøi laø Ñaáng coù chu vi khoâng ôû ñaâu caû vaø ñang tìm ñeán chuùng ta.
Toâi coøn moät yù töôûng cuoái cuøng raát gaén goïn. Nhieàu laàn trong quaù trình chuaån bò cho Thöôïng Hoäi Ñoàng naøy, ngöôøi ta ñaët ra caâu hoûi: 'Laøm sao chuùng ta coù theå yeân thaân trong ngoâi nhaø Giaùo hoäi vôùi ñaày caùc beâ boái khuûng khieáp veà laïm duïng tình duïc?' Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi, ñaây laø gioït nöôùc traøn ly. Hoï ñaõ thu doïn haønh lyù vaø ra ñi. Toâi ñaët caâu hoûi naøy trong moät cuoäc hoïp cuûa caùc hieäu tröôûng Coâng giaùo ôû UÙc, nôi maø Giaùo hoäi ñaõ bò bieán daïng khuûng khieáp bôûi vuï beâ boái naøy. Hoï ñaõ ôû laïi nhö theá naøo? Laøm sao hoï vaãn coøn coù theå ôû nhaø?
Moät ngöôøi traû lôøi baèng caùch trích daãn Carlo Carretto (1910 - 1988), tu só Doøng Tieåu ñeä cuûa thaùnh Charles de Foucauld. Nhöõng gì Carretto noùi trong ñoù ñaõ toùm taét tính mô hoà cuûa Giaùo hoäi: vöøa laø nhaø, vöøa khoâng phaûi laø nhaø cuûa toâi, vöøa bieåu loä vaø vöøa che giaáu Thieân Chuùa.
'Naøo toâi ñaõ chaúng chæ trích ngöôøi quaù nhieàu sao, oâi Giaùo hoäi cuûa toâi, daãu vaäy, toâi raát ñoãi yeâu ngöôøi! Ngöôøi laøm toâi bò toån thöông hôn baát kyø ai, nhöng toâi laïi maéc nôï ngöôøi nhieàu hôn ai heát. Daãu muoán thaáy ngöôøi suïp ñoå, nhöng toâi laïi raát caàn söï hieän dieän cuûa ngöôøi. Ngöôøi mang ñeán cho toâi bieát bao tai tieáng, nhöng chæ moät mình ngöôøi môùi giuùp toâi thaáy roõ söï thaùnh thieän cuûa ngöôøi# Bieát bao laàn toâi muoán ñoùng saäp caùnh cöûa taâm hoàn tröôùc maët ngöôøi - nhöng, moãi ñeâm toâi vaãn cöù nguyeän xin ñöôïc töø giaõ coõi ñôøi trong voøng tay vöõng chaõi cuûa ngöôøi! Toâi khoâng theå soáng xa ngöôøi, bôûi ñaõ neân moät vôùi ngöôøi roài, caû khi ngöôøi khoâng coøn laø mình nöõa. Bôûi theá, toâi chaïy ñi ñaâu ñaây? Laäp neân moät Giaùo hoäi khaùc chaêng? Nhöng toâi khoâng theå thieát laäp moät Giaùo hoäi vaéng boùng nhöõng khuyeát ñieåm nhö theá, vì ñoù cuõng laø nhöõng khuyeát ñieåm cuûa chính toâi.'[7]
ÔÛ cuoái Tin Möøng Maùttheâu, Ñöùc Gieâsu noùi: 'Thaày ôû cuøng anh em moïi ngaøy cho ñeán taän theá' (Mt 28,20). Neáu Chuùa ôû laïi, laøm sao chuùng ta ra ñi ñöôïc? Thieân Chuùa ñaõ ôû laïi maõi maõi trong chuùng ta vôùi taát caû nhöõng haïn cheá vaø tai tieáng. Thieân Chuùa vaãn ôû trong Giaùo hoäi cuûa chuùng ta baát chaáp moïi luõng ñoaïn vaø laïm duïng. Do ñoù chuùng ta phaûi ôû laïi. Thieân Chuùa ôû vôùi chuùng ta ñeå daãn chuùng ta vaøo nhöõng khoâng gian roäng môû hôn cuûa Vöông Quoác. Chuùng ta caàn Giaùo hoäi laø maùi nhaø hieän taïi cuûa chuùng ta vôùi taát caû nhöõng yeáu ñuoái cuûa noù, nhöng cuõng caàn hít thôû luoàng oxy ñaày traøn Thaùnh Thaàn cuûa maùi nhaø töông lai khoâng bieân giôùi cuûa chuùng ta.
Chuyeån ngöõ: Toâma Traàn Hieäu O.P.
Hieäu ñính: Giuse Nguyeãn Cao Luaät O.P.
- - - - - - - - - - - - - - -
[1] W. S. Gilbert, The Gondoliers, 1889
[2] Evangelii Gaudium para 47.
[3] Cathy Wright LSJ St Charles de Foucauld: His Life and Spirituality, p.111
[4] Confessions. Book 3
[5] Knowing Jesus p.71
[6] Letter to the Order on Itinerancy ((Baûn tieáng Vieät trong "Can ñaûm höôùng tôùi töông lai", Hoïc vieän Ña Minh 2016. Tr 707)
[7] Timothy Radciffe OP. Alive in God. Baûn tieáng Vieät: "Soáng sinh ñoäng vaø doài daøo trong Thieân Chuùa". Hoïc vieän Ña Minh 2022, Tr. 263-264 (chuù thích cuûa ngöôøi dòch)