Nhaø thieân vaên hoïc cuûa Toøa Thaùnh
giuùp NASA thöïc hieän söù meänh lòch söû
laø nghieân cöùu tieåu haønh tinh
Nhaø thieân vaên hoïc cuûa Toøa Thaùnh giuùp NASA thöïc hieän söù meänh lòch söû laø nghieân cöùu tieåu haønh tinh.
Vuõ Vaên An
Washington (VietCatholic News 20-09-2023) - Carol Glatz, treân trang maïng cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø vöøa loan tin: NASA ñaõ nhôø ñeán söï giuùp ñôõ cuûa moät tu só Doøng Teân, ngöôøi hôi gioáng moät ngoâi sao nhaïc rock khi noùi ñeán thieân thaïch (https://www.usccb.org/news/2023/vatican-astronomer-helps-nasa-histocal-mission-study-asteroid).
Thaày Doøng Teân Bob Macke, moät nhaø thieân vaên hoïc vaø chuyeân gia veà thieân thaïch ôû Vatican, ñaõ cheá taïo moät thieát bò tuøy chænh ñeå nghieân cöùu taøi lieäu töø söù meänh ñaàu tieân cuûa Hoa Kyø nhaèm thu thaäp maãu töø moät tieåu haønh tinh.
Taøu vuõ truï khoâng ngöôøi laùi Osiris-Rex ñöôïc phoùng vaøo naêm 2016 ñeå thu thaäp caùc maãu treân tieåu haønh tinh gaàn Traùi ñaát, Bennu.
Sau khi thu thaäp khoaûng moät taùch vaät lieäu vaøo naêm 2020, taøu vuõ truï hieän ñang tieáp caän Traùi ñaát vaø tröôùc khi tieáp tuïc haønh trình xoay quanh Maët trôøi, noù seõ giaûi phoùng haøng hoùa ñeå göûi maãu trôû laïi Traùi ñaát vaøo ngaøy 24 thaùng 9 naêm 2023.
Theo Mashable.com ngaøy 16 thaùng 9 naêm 2023, vì Thaày Macke noåi tieáng laø chuyeân gia trong lónh vöïc naøy neân Andrew Ryan, ngöôøi ñöùng ñaàu nhoùm laøm vieäc phaân tích maãu cuûa söù meänh, ñaõ hoûi thaày lieäu thaày coù theå cheá taïo thieát bò caàn thieát ñeå phaân tích maät ñoä vaø ñoä xoáp cuûa caùc maãu nhaèm giuùp xaùc ñònh nhöõng taûng ñaù bí aån treân beà maët cuûa tieåu haønh tinh hay khoâng.
NASA coù nhöõng yeâu caàu nghieâm ngaët ñoái vôùi thieát bò naøy, ñöôïc goïi laø pycnometer, vaø caùc coâng ty maø Ryan lieân heä chæ saün saøng baùn nhöõng gì hoï coù trong kho chöù khoâng thöïc hieän cheá taïo theo yeâu caàu, anh noùi vôùi Mashable.
Tuy nhieân, Thaày Macke ñaâu coù ngaùn vaø thaày ñaõ ñaêng taûi söï tieán boä cuõng nhö thaønh coâng cuûa mình baèng moät soá video treân keânh YouTube cuûa thaày, Macke MakerSpace. Thaày cho bieát thaày ñaõ cheá taïo noù trong 5 tuaàn vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc sinh vieân taïi Ñaïi hoïc Arizona, nôi hôïp taùc vôùi kính vieãn voïng coâng ngheä tieân tieán cuûa Ñaøi thieân vaên Vatican ôû Tucson.
Thaày ñaõ giao thieát bò naøy ñeán Trung taâm Vuõ truï NASA Johnson ôû Houston vaøo thaùng 3 naêm 2023 ñeå chaïy thöû. Trong video ngaøy 21 thaùng 4 naêm 2023, thaày cho bieát nhöõng ngöôøi phuï traùch söù meänh seõ xöû lyù caùc maãu vaø thieát bò, trong khi Thaày Macke seõ vaän haønh chöông trình phaàn meàm maø thaày ñaõ xaây döïng ñeå ño ñoä xoáp vaø maät ñoä cuûa caùc maãu.
Thaày noùi, "Coâng vieäc cuûa chuùng toâi laø kieåm tra noù vaø tìm hieåu nhöõng gì ôû trong ñoù. Chuùng toâi ñang coá gaéng traû lôøi moät soá caâu hoûi cô baûn nhö, coù nhieàu loaïi ñaù beân trong khoâng? Hay moïi thöù ñeàu gioáng nhau? Töø nhöõng gì chuùng toâi thaáy treân beà maët cuûa tieåu haønh tinh Bennu, chuùng toâi hy voïng seõ tìm thaáy hai vaø coù theå nhieàu hôn nöõa".
Thaày cho bieát, keát quaû phaân tích ban ñaàu "seõ giuùp cung caáp thoâng tin cho vieäc löïa choïn maãu vaät ñeå thöïc hieän khoa hoïc chi tieát hôn trong caùc phoøng thí nghieäm treân khaép theá giôùi".
Töôûng laø chuyeän ñuøa nhöng coù thaät: NASA vaø Vatican hôïp taùc ñeå giaûi quyeát chuyeän treân Trôøi.
Traàn Maïnh Traùc
Washington (VietCatholic News 18-09-2023) - NASA laø cô quan Haøng khoâng vaø Vuõ truï cuûa Hoa Kyø, chuyeân lo veà nhöõng chuyeän ôû treân Trôøi, tieáng Trôøi ôû ñaây coù nghóa laø vuøng trôøi 'theo nghóa ñen.' Coøn Vatican laø trung taâm cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, cuõng lo nhöõng chuyeän ôû treân Trôøi, nhöng theo nghóa boùng...
Tuy laø hai vieäc khaùc nhau, nhöng môùi ñaây khi NASA bò keït khoâng coøn caùch naøo giaûi quyeát ñöôïc chuyeän ôû treân Trôøi cuûa mình, thì ñaõ thænh caàu Vatican giuùp cho moät tay!
Soá laø ôû treân Trôøi 'nghóa ñen' coù moät thieân theå (tieáng Anh goïi laø asteroid. Khoâng phaûi laø thieân thaàn angel ñaâu nhaù) coù teân laø Bennu cöù 6 naêm thì bay laûng vaûng tôùi gaàn traùi Ñaát, vaø töø töø xích laïi gaàn hôn. Thieân theå aáy to baèng toøa nhaø troïc trôøi Empire State Building ôû New York. Ngöôøi ta tính raèng cöù theo nhòp naøy thì 159 naêm sau ñaây, töùc laø nhöõng 'ñôøi sau' 2 ñeán 3 ñôøi nöõa, chính xaùc laø ngaøy 24 thaùng 9 naêm 2182, noù seõ ñaâm vaøo traùi Ñaát!
Moãi naêm caùc thieân theå ñaâm vaøo traùi Ñaát thì thöôøng laém, cöù nhìn leân baàu trôøi ban ñeâm thì bieát, moãi ñeâm chuùng ta coù theå nhìn thaáy vaøi vò 'sao xeït' bay ngang, ñoù laø nhöõng thieân theå nhoû bò chaùy ruïi khi ñaâm vaøo vuøng khí quyeån cuûa traùi Ñaát.
Nhöng khi Bennu ñaâm vaøo, noù seõ khoâng chaùy ruïi thaønh tro buïi ñaâu! Noù to quaù, vaø vì theá noù seõ ñaäp vaøo ñaát vôùi moät söùc maïnh kinh hoaøng töông ñöông vôùi 22 quaû bom nguyeân töû!
Laø Taän Theá roài chöù coøn gì?
Tuy xaùc xuaát cuûa 'cuïc nôï' Bennu ñuïng vaøo Ñaát chæ laø 1 treân 2,700 maø thoâi, nghóa laø haàu nhö noù seõ bay quaù ñaø roài sau ñoù seõ ñi xa maõi maõi... Nhöng phoøng beänh thì hôn chöõa beänh, NASA ñaõ leân keá hoaïch duøng 'hoûa tieãn' ñaåy noù ra ngoaøi, do ñoù hoï ñaõ phoùng leân moät phi thuyeàn thaêm doø goïi laø OSIRIS-REx vaøo ngaøy 8 thaùng 9 naêm 2016, ñuoåi theo Bennu, 2 naêm trôøi môùi baét kòp, bay song song töø ngaøy 3 thaùng 12 naêm 2018 cho 2 naêm trôøi sau ñoù, roài haï caùnh xuoáng ngaøy 20 thaùng 10 naêm 2020, muùc ñöôïc moät thuøng ñaù vaø buïi ñen khoaûng 400g (nöûa kí loâ), 'nieâm phong' caån thaän roài bay ngöôïc veà traùi Ñaát.
Sau 3 naêm trôøi bay trôû laïi, phi thuyeàn OSIRIS-Rex seõ bung duø haï caùnh xuoáng xa maïc cuûa Tieåu Bang Utah gaàn thaønh phoá Salt Lake City vaøo Chuùa Nhaät, ngaøy 24 thaùng 9 naêm 2023.
NASA seõ nghieân cöùu nhöõng maûnh ñaù aáy ñeå tìm hieåu veà Bennu. Nhöng gioáng nhö haøng traêm maûnh vuïn ñaõ laáy ñöôïc töø haønh tinh naøy ñeán thieân theå noï, khi môû ra ôû döôùi ñaát thì khoâng coøn ño ñöôïc tyû troïng (density) chính xaùc cuûa noù nöõa! Nhaát laø khi thieân theå ñoù khoâng ñaëc, laø moät vieäc ngöôøi ta ñaõ khaùm phaù ra nhöõng maûnh ñaù cuûa Bennu coù nhieàu 'boït' gioáng nhö caùc loaïi 'ñaù toå ong' vaäy.
Laáy moät thí duï deã hieãu veà söï khoù khaên cuûa tyû troïng, thí duï khi caân moät hoøn ñaù toå ong trong khoâng khí thì noù coù theå naëng 1 kg, nhöng neáu caân noù ôû döôùi nöôùc, thì keát quaû laïi khaùc ñi.
Bôûi vì nöôùc taïo aûnh höôûng treân moät vaät theå moät caùch khaùc vôùi khi noù ôû ngoaøi khoâng khí. Cuõng vaäy khoâng khí seõ taïo theâm aûnh höôûng moät caùch khaùc vôùi moät vaät laáy töø khoâng gian... vaø coøn hôn theá nöõa, coøn nhieàu yeáu toá aûnh höôûng khaùc, nhö söùc huùt cuûa traùi ñaát, hoùa chaát trong khoâng khí, möùc phoùng xaï, töø tröôøng, söùc noùng, vv vaø vv.
Cho neân neáu ño chính xaùc ñöôïc caùi khoaûng troáng ôû trong moät hoøn ñaù laáy töø khoâng gian, töùc laø bieát ñöôïc caùi 'noäi taâm saâu thaúm' cuûa noù, roãng hay ñaëc theá naøo, thì laø toái quan troïng trong tröôøng hôïp naøy.
Vaø do ñoù caàn coù Vatican nhuùng tay vaøo. Bôûi vì, noùi ñuøa thoâi nhaù, ñaây hoaøn toaøn laø laõnh vöïc coù saün kinh nghieäm cuûa Vatican: moät chuyeän treân trôøi, aûnh höôûng ñeán ñôøi sau, vaø laïi laø moät chuyeän saâu thaúm coù hay khoâng coù trong noäi taâm... cuûa moät hoøn ñaù!
Moät caùch cuï theå vaø nghieâm chænh hôn, NASA caàn coù nhöõng kinh nghieäm chuyeân ngaønh cuûa Vieän Thieân Vaên Vatican (The Vatican Observatory).
Tuy ít ngöôøi bieát ñeán, nhöng vieän Thieân Vaên Vatican ñaõ laø moät vieän Thieân Vaên laâu ñôøi nhaát ñöôïc thaønh laäp töø thôøi Giaùo Hoaøng Gregory XIII (khoaûng naêm 1500). Nhôø nhöõng nghieân cöùu thieân vaên cuûa vieän naøy maø boä lòch Julian ñaõ ñöôïc thay ñoåi thaønh boä lòch Döông Lòch nhö ngaøy nay, coøn ñöôïc goïi laø boä lòch Gregorian.
Ngaøy nay vieän Thieân Vaên Vatican do caùc cha doøng Teân cai quaûn (töø naêm 1930). Theo caùc cha thì coâng vieäc cuûa vieän laø chöùng minh coù söï 'töông thích' giöõa khoa hoïc vaø giaùo lyù Coâng Giaùo.
Theo Thaøy Macke, vò quaûn thuû boä söu taäp thieân thaïch cuûa Vatican, thì "chaúng coù gì xung ñoät giöõa Ñöùc Tin vaø Khoa Hoïc caû" coù chaêng laø vì "moät soá ngöôøi giaûi thích Kinh Thaùnh theo nghóa ñen, vaø nhö vaäy laø laøm maát söï coâng baèng cho Kinh Thaùnh. Thí duï caâu chuyeän Saùng Theá, khoâng phaûi ñoù laø moät coâng thöùc (nhö coâng thöùc naáu aên) cho coâng trình saùng taïo ra Trôøi Ñaát. Cuõng khoâng phaûi laø moät Lòch Söû. Cô baûn, ñoù chæ laø moät caâu chuyeän ñeå moâ taû cho deã hieåu caùi neàn taûng cuûa moät söï thaät" Thaøy Macke seõ ñaïi dieän cho Vatican ñeå ño löôøng caùi tyû troïng cuûa nhöõng hoøn ñaù laáy ñöôïc töø thieân theå Bennu. Thaøy seõ bay ñeán Johnson Space Center ôû Houston trong tuaàn naøy vaø duøng caùi caân pycnometer cuûa Thaøy maø ño tyû troïng cuûa nhöõng haït buïi nhoû xíu cuûa Bennu. NASA hy voïng nhôø Thaøy maø nhöõng bí maät cuûa nhöõng ñoáng ñaù naèm treân maët ñaát cuûa Bennu seõ ñöôïc baät mí.
Thaøy Macke, theo nhöõng chuyeân vieân thieân vaên treân theá giôùi, thì laø moät 'baäc Thaøy'.
Vatican coù moät boä söu taäp vôùi 1,200 maãu thieân theå rôi xuoáng ñaát maø chöa bò chaùy, vaø cuøng vôùi caùc coäng söï vieân thaøy tieáp tuïc hoaøn chænh caùc duïng cuï ñeå ño löôøng caùc maãu ñaù naøy. Trong naêm 2010 Thaøy Macke trình luaän aùn tieán só ôû ñaïi hoïc University of Central Florida veà "ñoä xoáp" cuûa 1,000 maãu ñaù "toå ong" ñöôïc löu giöõ taïi caùc vieän thieân vaên treân toaøn Theá Giôùi. Noù trôû thaønh cuoán saùch goái ñaàu cuûa nhieàu khoa hoïc gia chuyeân ngaønh ngaøy nay.
Veà vieäc 'tyû troïng', Thaøy giaûi thích ngaén goïn nhö sau:" coù 2 loaïi tyû troïng. Moät laø "tyû troïng thoâ" (Bulk Density) laø caùi löôïng cuûa toaøn theå beà maët beân ngoaøi keå caû nhöõng loã roãng; thöù hai laø "tyû troïng haït nhaân" (grain density) laø caùi löôïng cuûa phaàn ñaëc maø thoâi. Neáu baïn ño ñöôïc hai tyû troïng ñoù, thì baïn seõ tính ra caùi ñoä roãng hay ñaëc".
(There are two types of density. Bulk density is the volume of the entire outer surface of a rock, including any pore space; grain density, on the other hand, is the volume of the solid parts of the rock without the voids. If you have these two different densities, you can compare them to get porosity measurements.)
Coù ai hieåu ñöôïc söï giaûi thích naøy khoâng? Neáu maø khoâng thì xin haõy vì caùi 'danh giaù' cuûa Thaøy Macke, cuûa NASA vaø cuûa Vatican maø cöù coi ñoù laø ñuùng nhaù.
Theo oâng Andrew Ryan, khoa hoïc gia cuûa NASA coù traùch nhieäm nghieân cöùu maãu ñaù Bennu, thì oâng ta seõ söû duïng caùch thöùc vaø maùy moùc pycnometer cuûa Thaøy Macke cho nhieàu thaäp nieân sau naøy, vaø NASA ñaõ traû tieàn mua roài. Soá tieàn laø nhöõng chi phí veà vaät lieäu, khoâng coù tieàn lôøi.
Theá coøn tieàn coâng traû cho Vatican vaø cho Thaøy Macke thì sao?
OÂng Ryan noùi ñuøa: "Caùi lôïi cuûa vieäc ñi thueâ moät Thaøy doøng Teân maø..."
Thaøy Macke cuõng noùi ñuøa theo: "Ñoù laø caùi lôïi cuûa lôøi khaán 'khoù ngheøo' ñaáy, mình chaû bao giôø phaûi lo nghó veà vieäc ñoù caû."