Dieãn Töø Cuûa Ñöùc Phanxicoâ
taïi Cuoäc Gaëp Gôõ Ñaïi Keát vaø Lieân Toân ôû Moâng Coå
Dieãn Töø Cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Cuoäc Gaëp Gôõ Ñaïi Keát vaø Lieân Toân ôû Moâng Coå.
Vuõ Vaên An
Ulan Bator (VietCatholic News 03-09-2023) - Buoåi chieàu ngaøy 3 thaùng 9 naêm 2023, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ tôùi Nhaø Haùt Hun ôû Ulan Bator ñeå tham döï cuoäc gaëp gôõ ñaïi keát vaø lieân toân. Trong soá nhöõng ngöôøi hieän dieän, ngöôøi ta thaáy caùc ñaïi dieän cuûa Thaàn ñaïo, Phaät Giaùo, Hoài Giaùo, Do Thaùi Giaùo, AÁn Giaùo, Ñaïo phaùp sö, vaø caùc heä phaùi Kitoâ giaùo. Ngoaøi ra, coøn coù caùc quan saùt vieân cuûa chính phuû vaø caùc ñaïi hoïc.
Trong buoåi gaëp gôõ naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ coù dieãn töø sau ñaây:
Anh chò em thaân meán, chaøo buoåi saùng taát caû anh chò em!
Cho pheùp toâi ngoû lôøi vôùi anh chò em theo caùch naøy, vôùi tö caùch laø moät ngöôøi anh em trong ñöùc tin ñoái vôùi nhöõng ai tin vaøo Chuùa Kitoâ, vaø nhö moät ngöôøi anh em ñoái vôùi taát caû anh chò em nhaân danh söù meänh toân giaùo chung cuûa chuùng ta vaø tö caùch thaønh vieân cuûa chuùng ta trong moät gia ñình nhaân loaïi. Veà maët tìm kieám toân giaùo ñoù, nhaân loaïi coù theå ñöôïc so saùnh vôùi moät nhoùm ngöôøi löõ haønh böôùc ñi treân traùi ñaát vôùi ñoâi maét ngöôùc leân trôøi. Moät löõ khaùch phöông xa töøng nhaän xeùt raèng ôû Moâng Coå oâng "chaúng thaáy gì ngoaøi trôøi vaø ñaát". (cf. WILLIAM OF RUBRUK, Viaggio in Mongolia, XIII/3, Milan 2014, 63). Quaû thöïc, ôû ñaây, baàu trôøi trong xanh bao boïc nhöõng vuøng ñaát roäng lôùn vaø huøng vó naøy, nhö theå nhaéc nhôû chuùng ta veà hai khía caïnh thieát yeáu cuûa cuoäc soáng con ngöôøi: khía caïnh traàn theá, ñöôïc taïo thaønh töø caùc moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi ngöôøi khaùc, vaø khía caïnh thieân ñöôøng, heä ôû vieäc tìm kieám Ñaáng Khaùc sieâu vieät. Do ñoù, Moâng Coå nhaéc nhôû taát caû chuùng ta, vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi haønh höông vaø löõ khaùch, haõy ngöôùc maét nhìn leân cao ñeå nhaän ra con ñöôøng naøo phaûi ñi trong cuoäc haønh trình cuûa chuùng ta ôû döôùi traàn theá naøy.
Toâi raát vui ñöôïc ôû beân anh chò em trong khoaûnh khaéc gaëp gôõ quan troïng naøy. Toâi chaân thaønh caûm ôn moãi ngöôøi trong soá anh chò em vì söï hieän dieän cuûa anh chò em vaø vì moãi cuoäc noùi chuyeän ñaõ laøm phong phuù theâm suy tö chung cuûa chuùng ta. Vieäc chuùng ta gaëp nhau ôû moät nôi ñaõ göûi ñi moät thoâng ñieäp: noù cho thaáy raèng caùc truyeàn thoáng toân giaùo, vôùi taát caû söï khaùc bieät vaø ña daïng cuûa chuùng, ñeàu coù tieàm naêng aán töôïng vì lôïi ích cuûa toaøn xaõ hoäi. Neáu caùc nhaø laõnh ñaïo caùc quoác gia choïn con ñöôøng gaëp gôõ vaø ñoái thoaïi vôùi ngöôøi khaùc, thì chaéc chaén ñoù seõ laø moät ñoùng goùp mang tính quyeát ñònh ñeå chaám döùt caùc cuoäc xung ñoät ñang tieáp tuïc gaây ñau khoå cho raát nhieàu daân toäc treân theá giôùi.
Nhaân daân Moâng Coå yeâu quyù ñaõ taïo ñieàu kieän cho chuùng ta ñeán vôùi nhau ñeå laøm giaøu cho nhau, vì hoï coù theå ca ngôïi lòch söû chung soáng giöõa nhöõng ngöôøi theo caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc nhau. Thaät aán töôïng khi nghó ñeán Kharakorum, thuû ñoâ coå xöa cuûa ñeá quoác, nôi toïa laïc moät caùch ñaùng ngöôõng moä trong caùc böùc töôøng cuûa noù nhöõng nôi thôø cuùng thuoäc caùc tín ngöôõng khaùc nhau, do ñoù minh hoïa cho söï hoøa hôïp ñaùng khen ngôïi. Hoøa hôïp. Toâi muoán nhaán maïnh töø naøy baèng aâm saéc chaâu AÙ ñaëc tröng cuûa noù. Söï hoøa hôïp laø moái quan heä ñaëc bieät phaùt sinh töø söï töông taùc saùng taïo cuûa caùc thöïc taïi khaùc nhau, khoâng aùp ñaët hay troän laãn, nhöng hoaøn toaøn toân troïng nhöõng khaùc bieät cuûa chuùng, höôùng tôùi moät cuoäc soáng chung thanh thaûn. Toâi töï hoûi: Ai, hôn laø nhöõng ngöôøi coù ñöùc tin, ñöôïc keâu goïi laøm vieäc cho söï hoøa hôïp giöõa taát caû moïi ngöôøi?
Thöa anh chò em, yù nghóa xaõ hoäi cuûa caùc truyeàn thoáng toân giaùo cuûa chuùng ta coù theå ñöôïc ñaùnh giaù baèng möùc ñoä maø chuùng ta coù theå soáng hoøa hôïp vôùi nhöõng ngöôøi haønh höông khaùc treân traùi ñaát naøy vaø coù theå nuoâi döôõng söï hoøa hôïp ñoù ôû nhöõng nôi chuùng ta soáng. Moãi caù nhaân con ngöôøi, vaø hôn theá nöõa laø moïi toân giaùo, ñeàu phaûi ñöôïc ño löôøng baèng tieâu chuaån cuûa loøng vò tha. Khoâng phaûi loøng vò tha moät caùch tröøu töôïng maø laø cuï theå: loøng vò tha chuyeån thaønh söï quan taâm ñeán ngöôøi khaùc vaø söï hôïp taùc quaûng ñaïi vôùi hoï. Bôûi vì "ngöôøi khoân ngoan vui möøng trong vieäc cho ñi, vaø chæ nhôø ñieàu ñoù maø ngöôøi aáy trôû neân haïnh phuùc" (The Dharmapada: The Buddha's Path of Wisdom, Sri Lanka 1985, n. 177; so saùnh caâu noùi cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc tìm thaáy trong Cv 20:35). Nhö lôøi caàu nguyeän ñöôïc truyeàn caûm höùng bôûi Thaùnh Phanxicoâ Assisi, "Nôi naøo coù haän thuø, haõy ñeå toâi mang ñeán tình yeâu, nôi naøo coù söï xuùc phaïm, haõy ñeå toâi mang ñeán söï tha thöù, nôi naøo coù baát hoøa, haõy ñeå toâi mang ñeán söï hieäp nhaát". Loøng vò tha xaây döïng söï hoøa hôïp vaø ôû ñaâu coù söï hoøa hôïp, chuùng ta tìm thaáy söï hieåu bieát, thònh vöôïng vaø veû ñeïp. Söï haøi hoøa coù theå laø töø ñoàng nghóa toát nhaát cuûa veû ñeïp. Trong khi söï heïp hoøi, söï aùp ñaët ñôn phöông, chuû nghóa chính thoáng cöïc ñoan vaø söï raøng buoäc veà yù thöùc heä phaù huûy tình huynh ñeä, gaây caêng thaúng vaø phaù hoaïi hoøa bình, thì veû ñeïp cuûa cuoäc soáng ñöôïc sinh ra töø söï hoøa hôïp, voán mang tính coäng ñoàng: noù phaùt trieån nhôø loøng toát, söï laéng nghe vaø söï khieâm nhöôøng. Vaø nhöõng ai coù traùi tim trong saùng thì ñoùn nhaän söï haøi hoøa, vì veû ñeïp thöïc söï, nhö Gandhi ñaõ noùi, naèm ôû söï thuaàn khieát cuûa traùi tim.
Caùc toân giaùo ñöôïc môøi goïi coáng hieán cho theá giôùi söï hoøa hôïp naøy, ñieàu maø moät mình tieán boä kyõ thuaät maø thoâi khoâng theå ban taëng ñöôïc, vì khi quan taâm ñeán chieàu kích traàn theá vaø chieàu ngang cuûa nhaân loaïi, noù coù nguy cô queân maát thieân ñaøng, nôi maø vì theá chuùng ta ñaõ ñöôïc taïo döïng. Thöa caùc anh chò em, hoâm nay chuùng ta gaëp nhau vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi thöøa keá khieâm toán cuûa caùc tröôøng phaùi thoâng thaùi coå xöa. Trong cuoäc gaëp gôõ vôùi nhau, chuùng ta muoán chia seû kho taøng vó ñaïi maø chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc, nhaèm laøm phong phuù theâm moät nhaân loaïi thöôøng bò laïc loái treân haønh trình vì theo ñuoåi lôïi nhuaän vaø tieän nghi vaät chaát thieån caän. Con ngöôøi trong thôøi ñaïi chuùng ta thöôøng khoâng theå tìm ra con ñöôøng ñuùng ñaén: chæ quan taâm ñeán lôïi ích traàn theá, cuoái cuøng loaøi ngöôøi seõ huûy dieät traùi ñaát vaø nhaàm laãn söï tieán boä vôùi söï thoaùi traøo, nhö ñaõ ñöôïc chöùng thöïc bôûi raát nhieàu baát coâng, xung ñoät, baùch haïi, thaûm hoïa moâi tröôøng vaø söï coi thöôøng maïng soáng con ngöôøi.
ÔÛ ñaây, Chaâu AÙ coù nhieàu ñieàu ñeå coáng hieán vaø Moâng Coå, naèm ôû trung taâm luïc ñòa naøy, sôû höõu moät di saûn khoân ngoan to lôùn maø caùc toân giaùo khaùc nhau cuûa noù ñaõ giuùp taïo döïng vaø toâi muoán thuùc giuïc moïi ngöôøi khaùm phaù vaø ñaùnh giaù cao. Toâi seõ giôùi haïn ôû vieäc ñeà caäp, duø ngaén goïn, möôøi khía caïnh cuûa di saûn naøy: moät moái quan heä laønh maïnh vôùi truyeàn thoáng, baát chaáp nhöõng caùm doã cuûa chuû nghóa tieâu duøng; toân troïng ngöôøi lôùn tuoåi vaø toå tieân - ngaøy nay chuùng ta caàn xieát bao giao öôùc theá heä giöõa ngöôøi giaø vaø ngöôøi treû, moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa oâng baø vaø con chaùu! Ngoaøi ra, haõy quan taâm ñeán moâi tröôøng, ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta, moät nhu caàu to lôùn vaø caáp baùch khaùc, vì chuùng ta ñang gaëp nguy hieåm. Roài giaù trò cuûa söï thinh laëng vaø ñôøi soáng noäi taâm, nhö moät lieàu thuoác giaûi ñoäc tinh thaàn cho bieát bao beänh taät trong theá giôùi ngaøy nay. Ngoaøi ra, coøn coù caûm thöùc soáng thanh ñaïm laønh maïnh; giaù trò cuûa loøng hieáu khaùch; khaû naêng choáng laïi söï gaén boù vôùi vaät chaát; tình lieân ñôùi phaùt sinh töø moät neàn vaên hoùa lieân keát lieân ngaõ; vaø toân troïng söï ñôn giaûn. Cuoái cuøng, moät chuû nghóa thöïc duïng hieän sinh naøo ñoù kieân trì theo ñuoåi lôïi ích cuûa caù nhaân vaø coäng ñoàng. Möôøi khía caïnh naøy laø moät soá yeáu toá cuûa di saûn khoân ngoan maø ñaát nöôùc naøy coù theå coáng hieán cho theá giôùi.
Noùi veà nhöõng yeáu toá naøy, toâi ñaõ ñeà caäp ñeán vieäc khi chuaån bò cho cuoäc haønh trình naøy, toâi ñaõ meâ maån tröôùc nhöõng ngoâi nhaø truyeàn thoáng noùi leân söï khoân ngoan cuûa ngöôøi daân Moâng Coå ñöôïc tích luõy qua haøng thieân nieân kyû lòch söû. Ngoâi nhaø taïo ra moät khoâng gian nhaân baûn: ñoù laø nôi daønh cho cuoäc soáng gia ñình, nieàm vui thaân thieän, cuoäc gaëp gôõ vaø ñoái thoaïi, coù theå daønh choã cho moãi caù nhaân, ngay caû trong ñaùm ñoâng. Ngoaøi ra, noù coøn laø moät coät moác cuï theå, deã daøng nhaän bieát treân laõnh thoå Moâng Coå roäng lôùn vaø laø nguoàn hy voïng cho nhöõng ngöôøi laïc loái, vì nôi naøo coù caên ger, nôi ñoù coù söï soáng. Noù luoân roäng môû, saün saøng chaøo ñoùn baïn beø, du khaùch vaø thaäm chí caû nhöõng ngöôøi xa laï, vaø môøi moät ly traø noùng ñeå phuïc hoài söùc löïc trong caùi laïnh cuûa muøa ñoâng, hoaëc moät nguïm söõa töôi ñeå giaûi khaùt trong nhöõng ngaøy heø oi aû. Ñaây laø kinh nghieäm cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo Coâng Giaùo töø caùc quoác gia khaùc, nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc chaøo ñoùn ôû ñaây vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi haønh höông vaø khaùch môøi, vaø ñaõ nheï nhaøng böôùc vaøo neàn vaên hoùa naøy, mang chöùng töø khieâm nhöôøng cuûa hoï veà Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ.
Cuøng vôùi khoâng gian con ngöôøi cuûa mình, ger coøn theå hieän söï côûi môû thieát yeáu ñoái vôùi thaàn thaùnh. Chieàu höôùng taâm linh naøy ñöôïc theå hieän baèng loã môû treân cao, ñoùn nhaän moät chuøm aùnh saùng khieán beân trong, coù theå noùi nhö theá, trôû thaønh moät daáu aán ñoàng hoà maët trôøi tuyeät vôøi, thoâng qua söï töông taùc giöõa aùnh saùng vaø boùng toái, giôø ngaøy vaø ñeâm. Coù moät baøi hoïc hay veà ñieàu naøy: caûm giaùc veà thôøi gian troâi qua ñeán töø beân treân, khoâng chæ ñôn giaûn töø doøng hoaït ñoäng traàn theá. Vaøo nhöõng thôøi ñieåm nhaát ñònh trong naêm, tia saùng xuyeân qua töø treân cao chieáu saùng baøn thôø trong nhaø, nhaéc nhôû chuùng ta veà tính öu vieät cuûa ñôøi soáng taâm linh. Baèng caùch naøy, caûm giaùc veà söï gaén keát cuûa con ngöôøi ñöôïc traûi nghieäm trong khoâng gian hình troøn naøy lieân tuïc ñöôïc quy veà ôn goïi theo chieàu doïc cuûa noù, veà ôn goïi sieâu vieät vaø thieâng lieâng cuûa noù.
Do ñoù, nhaân loaïi hoøa giaûi vaø thònh vöôïng maø chuùng ta, vôùi tö caùch laø tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc nhau, tìm caùch coå vuõ, ñöôïc töôïng tröng baèng söï hoøa hôïp, gaén keát vaø côûi môû vôùi theå sieâu vieät naøy. Vaø ñieàu naøy laïi truyeàn caûm höùng cho moät cam keát vì coâng lyù vaø hoøa bình, döïa treân moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi thaàn thaùnh. Theo nghóa naøy, anh chò em thaân meán, chuùng ta chia seû moät traùch nhieäm lôùn lao, ñaëc bieät trong giai ñoaïn lòch söû naøy, vì chuùng ta ñöôïc môøi goïi laøm chöùng cho nhöõng giaùo huaán maø chuùng ta tuyeân xöng baèng caùch chuùng ta haønh ñoäng; chuùng ta khoâng ñöôïc maâu thuaãn vôùi chuùng vaø do ñoù trôû thaønh nguyeân nhaân gaây ra tai tieáng. Vì vaäy, khoâng theå coù söï pha troän giöõa nieàm tin toân giaùo vaø baïo löïc, giöõa söï thaùnh thieän vaø aùp böùc, giöõa truyeàn thoáng toân giaùo vaø chuû nghóa beø phaùi. Caàu mong kyù öùc veà ñau khoå trong quaù khöù - ôû ñaây toâi ñaëc bieät nghó ñeán caùc coäng ñoàng Phaät giaùo - ban söùc maïnh caàn thieát ñeå bieán nhöõng veát thöông ñen toái thaønh nguoàn aùnh saùng, baïo löïc voâ nghóa thaønh tuùi khoân cuoäc soáng, caùi aùc taøn phaù thaønh ñieàu toát laønh mang tính xaây döïng. Caàu mong ñieàu ñoù ñöôïc nhö vaäy ñoái vôùi chuùng ta, vôùi tö caùch laø nhöõng tín ñoà taän taâm cuûa caùc baäc thaày taâm linh töông öùng vaø nhöõng ngöôøi quaûn lyù trung thaønh vôùi giaùo lyù cuûa caùc ngaøi, luoân saün saøng coáng hieán veû ñeïp cuûa nhöõng lôøi daïy ñoù cho nhöõng ngöôøi maø chuùng ta gaëp gôõ haøng ngaøy nhö nhöõng ngöôøi baïn vaø ngöôøi ñoàng haønh treân haønh trình cuûa mình. Caàu mong ñieàu ñoù laø nhö vaäy, vì trong moät xaõ hoäi ña nguyeân cam keát vôùi caùc giaù trò daân chuû, chaúng haïn nhö Moâng Coå, moïi ñònh cheá toân giaùo, ñöôïc chính quyeàn daân söï coâng nhaän hôïp phaùp, ñeàu coù nghóa vuï, vaø treân heát laø quyeàn, töï do baøy toû nhöõng gì mình laø vaø nhöõng gì mình tin töôûng, theo caùch toân troïng löông taâm cuûa ngöôøi khaùc vaø vì lôïi ích lôùn hôn cuûa taát caû moïi ngöôøi.
Veà khía caïnh naøy, toâi muoán traán an caùc baïn raèng Giaùo Hoäi Coâng Giaùo mong muoán ñi theo con ñöôøng naøy, tin chaéc vaøo taàm quan troïng cuûa cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát, lieân toân vaø vaên hoùa. Ñöùc tin cuûa Giaùo Hoäi ñaët neàn taûng treân cuoäc ñoái thoaïi vónh cöûu giöõa Thieân Chuùa vaø nhaân loaïi ñaõ nhaäp theå nôi con ngöôøi Chuùa Gieâsu Kitoâ. Vôùi söï khieâm nhöôøng vaø tinh thaàn phuïc vuï ñaõ truyeàn caûm höùng cho cuoäc ñôøi Thaày mình, Ñaáng ñaõ ñeán theá gian khoâng phaûi "ñeå ñöôïc phuïc vuï maø ñeå phuïc vuï" (Mc 10:45), Giaùo Hoäi hoâm nay trao taëng kho taøng mình ñaõ nhaän ñöôïc cho moïi ngöôøi vaø moïi neàn vaên hoùa, vôùi tinh thaàn côûi môû vaø toân troïng nhöõng gì caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc phaûi cung öùng. Thöïc ra, ñoái thoaïi khoâng ñoái nghòch vôùi vieäc loan baùo: noù khoâng che ñaäy nhöõng khaùc bieät, nhöng giuùp chuùng ta hieåu chuùng, baûo toàn chuùng trong tính chaát khaùc bieät cuûa chuùng vaø thaûo luaän chuùng moät caùch côûi môû nhaèm laøm phong phuù laãn nhau. Baèng caùch naøy, trong nhaân tính chung ñöôïc trôøi ban phuùc cuûa chuùng ta, chuùng ta coù theå khaùm phaù ra chìa khoùa cho cuoäc haønh trình cuûa chuùng ta treân traùi ñaát naøy. Thöa anh chò em, chuùng ta coù chung moät nguoàn goác mang laïi phaåm giaù bình ñaúng cho moïi ngöôøi vaø coù chung moät con ñöôøng maø chuùng ta chæ coù theå ñoàng haønh cuøng nhau, khi chuùng ta cuøng soáng döôùi moät baàu trôøi bao quanh vaø chieáu saùng chuùng ta.
Thöa anh chò em, vieäc chuùng ta cuøng nhau ñeán ñaây hoâm nay laø moät daáu hieäu cho thaáy nieàm hy voïng laø coù theå. Coù theå hy voïng. Trong moät theá giôùi bò chia caét bôûi xung ñoät vaø baát hoøa, ñieàu naøy coù veû khoâng töôûng, tuy nhieân nhöõng cam keát vó ñaïi nhaát laïi bò che giaáu vaø gaàn nhö khoâng theå nhaän ra ngay töø ñaàu. Trong khi "höông hoa chæ lan theo höôùng gioù, höông cuûa ngöôøi soáng theo ñöùc haïnh lan toûa khaép moïi phöông" (x. Kinh Phaùp Cuù, soá 54). Chuùng ta haõy laøm cho nieàm tin naøy ñöôïc thaêng hoa, ñeå nhöõng noã löïc chung cuûa chuùng ta nhaèm thuùc ñaåy ñoái thoaïi vaø xaây döïng moät theá giôùi toát ñeïp hôn seõ khoâng trôû neân voâ ích. Chuùng ta haõy nuoâi döôõng nieàm hy voïng. Nhö moät trieát gia ñaõ töøng noùi: "Moïi ngöôøi ñeàu vó ñaïi töông öùng vôùi ñoái töôïng maø mình hy voïng. Moät ngöôøi thaät tuyeät vôøi khi hy voïng vaøo ñieàu coù theå; ngöôøi khaùc hy voïng vaøo caùi vónh haèng; nhöng ngöôøi hy voïng vaøo ñieàu khoâng theå laïi laø ngöôøi vó ñaïi nhaát" (SOREN KIERKEGAARD, Sôï haõi vaø run raåy). Xin cho nhöõng lôøi caàu nguyeän chuùng ta daâng leân trôøi vaø tình huynh ñeä maø chuùng ta traûi nghieäm ôû ñaây treân traùi ñaát seõ gieo raéc nhöõng haït gioáng hy voïng. Caàu mong chuùng laø moät baèng chöùng ñôn giaûn vaø ñaùng tin caäy cho tính toân giaùo cuûa chuùng ta, cho thaáy chuùng ta cuøng nhau böôùc ñi vôùi ñoâi maét ngöôùc leân trôøi, cho cuoäc soáng cuûa chuùng ta trong theá giôùi naøy trong söï hoøa hôïp - chuùng ta ñöøng bao giôø queân töø "hoøa hôïp" - nhö nhöõng ngöôøi haønh höông keâu goïi duy trì baàu khoâng khí cuûa moät maùi nhaø ñöôïc môû cöûa cho taát caû moïi ngöôøi. Caûm ôn anh chò em.