Phaùt trieån thaàn hoïc theo quan ñieåm
cuûa taân boä tröôûng Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin
Phaùt trieån thaàn hoïc theo quan ñieåm cuûa taân boä tröôûng Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin.
Vuõ Vaên An
Roma (VietCatholic News 19-07-2023) - Edgar Beltraùn, treân tôø The Pillar, Ngaøy 18 thaùng 7 naêm 2023 coù baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y taân cöû Victor Manuel Fernandez, taân boä tröôûng Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin.
Ñaàu thaùng 7 naêm 2023, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ boå nhieäm Ñöùc Toång Giaùm Muïc Victor Manuel Fernandez laøm boä tröôûng Boä Giaùo lyù Ñöùc tin.
Vò toång giaùm muïc, ngöôøi AÙ Caên Ñình, ñaõ töøng laø Toång Giaùm muïc La Plata töø naêm 2018, vaø tröôùc ñoù laø vieän tröôûng Ñaïi hoïc Coâng Giaùo AÙ Caên Ñình - moät vai troø ngaøi ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Jorge Bergoglio khi ñoù boå nhieäm.
Ñöôïc nhieàu ngöôøi coi laø taùc giaû cuûa toâng huaán Amoris Laetitia naêm 2016, Fernandez töø laâu ñaõ laø coäng taùc vieân thaân caän cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng.
Keå töø khi ñöôïc boå nhieäm vaøo ngaøy 1 thaùng 7 naêm 2023, Fernandez ñaõ gaây nhieàu gôïn soùng - vì nhöõng bình luaän veà khaû naêng ban pheùp laønh phuïng vuï cho ngöôøi ñoàng tính, caùch xöû lyù cuûa ngaøi ñoái vôùi caùc caùo buoäc laïm duïng, vaø vì "Haõy chöõa laønh cho em baèng mieäng cuûa anh," moät cuoán saùch naêm 1995 maø vò toång giaùm muïc naøy ñaõ vieát veà chuû ñeà nuï hoân.
Giöõa nhöõng gôïn soùng ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ coâng boá seõ phong Hoàng Y cho Fernandez vaøo ngaøy 9 thaùng 7 naêm 2023 vaø ngaøi seõ chính thöùc gia nhaäp Hoàng Y ñoaøn vaøo cuoái thaùng 9 naêm 2023.
Trong moät cuoäc phoûng vaán qua email vaøo ngaøy 17 thaùng 7 naêm 2023, Fernandez ñaõ ñöa ra ñaùnh giaù cuûa mình veà boái caûnh ñaïo ñöùc, ñoàng thôøi thaûo luaän veà nhieäm vuï cuûa ngaøi trong Giaùo hoäi cuõng nhö yù thöùc cuûa ngaøi veà vò trí vaø thôøi ñieåm cuûa thaàn hoïc Coâng Giaùo.
Theo yù kieán cuûa ngaøi, ba hoaëc boán caâu hoûi luaân lyù troïng taâm maø Giaùo hoäi ñang phaûi ñoái ñaàu vaøo thôøi ñieåm naøy trong lòch söû laø gì? Vai troø cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin trong vieäc giaûi quyeát chuùng laø gì? Caùch tieáp caän cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà naøy laø gì?
Neáu chuùng ta chæ noùi veà luaân lyù, toâi seõ noùi boán ñieàu naøy:
1) Tính öu vieät tuyeät ñoái cuûa aân suûng vaø baùc aùi trong thaàn hoïc luaân lyù Coâng Giaùo.
2) Phaåm giaù baát khaû chuyeån nhöôïng cuûa moãi con ngöôøi, vaø nhöõng haäu quaû cuûa ñieàu ñoù.
3) Öu tieân choïn ngöôøi ngheøo, ngöôøi cuoái cuøng vaø nhöõng ngöôøi bò xaõ hoäi boû rôi.
4) Caùc caùch tieáp caän cuoäc soáng theo chuû nghóa caù nhaân, chuû nghóa khoaùi laïc vaø ích kyû laøm cho vieäc löïa choïn hoân nhaân, gia ñình vaø coâng ích trôû neân khoù khaên.
Nhöng chuùng ta seõ coù moät khôûi ñaàu toài teä neáu taùch rôøi luaân lyù khoûi thaàn hoïc.
Chuùng ta neân nhôù raèng ñoái vôùi Ñöùc Phanxicoâ, caùc vaán ñeà luaân lyù phaûi ñöôïc tieáp caän vôùi lôøi loan baùo tuyeät vôøi veà kerygma [tín lyù sô truyeàn]: töùc vieäc moät ngöôøi Cha yeâu thöông chuùng ta vaø tìm kieám söï vieân maõn con ngöôøi cuûa chuùng ta, ñöôïc phaûn aûnh trong Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ cöùu chuùng ta, Ñaáng cöùu chuùng ta hoâm nay, vaø hieän ñang soáng ñeå truyeàn ñaït cuoäc soáng môùi cuûa Ngöôøi cho chuùng ta.
Trong laù thö göûi cho ngaøi veà vieäc boå nhieäm ngaøi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ noùi raèng tröôùc ñaây, [Boä Giaùo lyù Ñöùc tin], "thay vì thuùc ñaåy kieán thöùc thaàn hoïc, ngöôøi ta ñaõ theo ñuoåi nhöõng sai laàm veà tín lyù coù theå xaûy ra. Nhöõng gì toâi mong ñôïi ôû Ñöùc Cha chaéc chaén laø moät ñieàu gì ñoù raát khaùc", moät ñieàu maø töø ñoù ngaøi goïi laø "böôùc ngoaët".
Tuy nhieân, Praedicate evangelium, cuõng do Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vieát, noùi raèng Boä Giaùo lyù Ñöùc tin "hoaït ñoäng ñeå baûo ñaûm nhöõng sai laàm vaø giaùo lyù nguy hieåm ñang löu haønh giöõa daân Kitoâ giaùo khoâng theå khoâng bò baùc boû moät caùch thích ñaùng".
Hai taøi lieäu naøy döôøng nhö trình baøy caùc quan ñieåm khaùc nhau veà vai troø cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin trong vieäc baûo veä tín lyù. Laøm theá naøo ñeå ngaøi nghó raèng chuùng coù theå ñöôïc dung hoøa? Caùch tieáp caän cuoäc boå nhieäm ngaøi taïi Boä Giaùo lyù Ñöùc tin laø gì?
Naøy, neáu baïn ñoïc kyõ böùc thö cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, roõ raøng laø khoâng luùc naøo ngaøi noùi raèng chöùc naêng baùc boû sai laàm seõ bieán maát.
Roõ raøng, neáu ai ñoù noùi raèng Chuùa Gieâsu khoâng phaûi laø ngöôøi thaät hoaëc taát caû nhöõng ngöôøi nhaäp cö neân bò gieát, thì ñieàu ñoù seõ caàn ñeán söï can thieäp maïnh meõ.
Nhöng ñoàng thôøi, [söï can thieäp] ñoù coù theå laø moät cô hoäi ñeå phaùt trieån, ñeå laøm phong phuù theâm söï hieåu bieát cuûa chuùng ta.
Thí duï, trong nhöõng tröôøng hôïp ñoù, caàn phaûi ñoàng haønh vôùi ngöôøi ñoù trong yù ñònh chính ñaùng cuûa hoï ñeå theå hieän roõ hôn thaàn tính cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, hoaëc caàn phaûi noùi veà moät soá luaät nhaäp cö khoâng hoaøn haûo, khoâng ñaày ñuû hoaëc coù vaán ñeà.
Trong thö, Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi raát roõ raøng raèng thaùnh boä phaûi "baûo veä" giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi. Chæ coù ñieàu ñoàng thôøi - vaø ñaây laø ñieàu ñuùng cuûa ngaøi - ngaøi yeâu caàu toâi daán thaân nhieàu hôn ñeå giuùp phaùt trieån suy nghó, chaúng haïn nhö khi nhöõng caâu hoûi khoù khaên naûy sinh, bôûi vì söï phaùt trieån höõu hieäu hôn söï kieåm soaùt.
Dò giaùo bò xoùa boû toát hôn vaø nhanh hôn khi coù söï phaùt trieån thaàn hoïc ñaày ñuû, vaø chuùng lan roäng vaø toàn taïi khi chæ coù söï leân aùn.
Nhöng Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ cuõng yeâu caàu toâi giuùp thu thaäp huaán quyeàn gaàn ñaây, vaø ñieàu naøy roõ raøng bao goàm caû cuûa chính ngaøi. Noù laø moät phaàn cuûa nhöõng gì phaûi ñöôïc "baûo veä".
Döôøng nhö ngaøy caøng coù nhieàu lôøi chæ trích veà Veritatis splendor trong Giaùo hoäi ngaøy nay, vaø thaäm chí coøn coù mong muoán xem xeùt laïi noù. Taïi sao vaäy? Noù neân ñöôïc giaûi quyeát ra sao?
Veritatis splendor laø moät vaên kieän tuyeät vôøi, vöõng chaéc moät caùch maïnh meõ.
Roõ raøng, noù bieåu thò moät moái quan taâm ñaëc bieät - ñaët ra nhöõng giôùi haïn nhaát ñònh. Vì lyù do naøy, noù khoâng phaûi laø vaên baûn ñaày ñuû nhaát ñeå khuyeán khích söï phaùt trieån cuûa thaàn hoïc. Thaät vaäy, trong maáy möôi naêm qua, haõy cho toâi bieát chuùng ta coù theå keå teân bao nhieâu nhaø thaàn hoïc coù taàm voùc nhö Rahner, Ratzinger, Congar hay Von Balthasar?
Ngay caû ñieàu goïi laø "thaàn hoïc giaûi phoùng" cuõng khoâng coù nhöõng nhaø thaàn hoïc ôû caáp ñoä cuûa Gustavo Gutieùrrez.
Moät ñieàu sai laàm naøo ñoù ñaõ xaûy ra.
Ñaõ coù nhöõng kieåm soaùt, [nhöng] khoâng phaùt trieån nhieàu laém.
Ngaøy nay coù leõ seõ caàn moät vaên baûn, bieát thu thaäp moïi thöù coù giaù trò töø Veritatis splendor, coù moät phong caùch khaùc, moät gioïng ñieäu khaùc, ñoàng thôøi cho pheùp vieäc khuyeán khích söï phaùt trieån cuûa thaàn hoïc Coâng Giaùo, nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ yeâu caàu nôi toâi.
Ñaâu laø khôûi ñieåm cuûa thaàn hoïc luaân lyù vaø muïc vuï? Noù baét ñaàu nhö theá naøo?
Ñieåm khôûi ñaàu cuûa baát cöù neàn thaàn hoïc naøo ñeàu laø Maïc khaûi Thieân Chuùa.
Nhöng thaàn hoïc phaùt trieån trong nhöõng boái caûnh cuï theå. Laøm thaàn hoïc giöõa chieán tranh, [hoaëc] trong cuoäc troø chuyeän vôùi moät nhaø laøm phim, [hoaëc] trong moät khu phoá ñaày treû em cheát ñoùi, hoaëc vôùi moät nhoùm ngöôøi truyeàn giaùo ôû Nhaät Baûn thì khoâng gioáng nhau.
Vì vaäy, maëc duø ñieåm khôûi ñaàu laø Maïc khaûi, nhöng chính Ngoâi Lôøi voâ taän tieáp xuùc vaø troø chuyeän vôùi nhöõng tình huoáng ña daïng nhaát cuûa con ngöôøi, vaø do ñoù cho pheùp nhöõng khía caïnh khaùc nhau cuûa maàu nhieäm khoân löôøng cuûa noù xuaát hieän.
Ngaøi ñaõ noùi veà söï côûi môû cuûa mình trong vieäc ñieàu tra vaø coù theå chaáp nhaän lôøi chuùc phuùc cho caùc caëp ñoàng tính, mieãn laø khoâng coù söï nhaàm laãn vôùi hoân nhaân. Vaø ngaøi ñaõ noùi raèng tuyeân boá naêm 2021 cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin veà cuøng moät chuû ñeà khoâng "coù muøi cuûa Ñöùc Phanxicoâ".
Ngaøi noùi raèng "seõ khoâng sai neáu suy nghó laïi [taøi lieäu] döôùi aùnh saùng cuûa moïi ñieàu maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ daïy chuùng ta.'"
Tuy nhieân, chính Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ uûy quyeàn cuï theå cho tuyeân boá naêm 2021. Vaäy ngöôøi Coâng Giaùo neân hieåu suy nghó cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng veà vaán ñeà naøy nhö theá naøo? Noù ñang phaùt trieån hay coù ñieàu gì ñoù ñaëc bieät ñaõ thay ñoåi trong hai naêm qua? Caùch tieáp caän cuûa caùc giaùm muïc Bæ coù phaûn aûnh taâm trí cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng?
Toâi ñaõ noùi raèng seõ khoâng teä neáu "suy nghó laïi", khoâng hôn khoâng keùm. Nhöng moät cuoäc phoûng vaán khoâng phaûi laø nôi thích hôïp nhaát ñeå laøm ñieàu ñoù.
Toâi seõ phaûi noùi chuyeän vôùi nhieàu ngöôøi, vaø laéng nghe chính thaùnh boä, chuù yù ñeán nhöõng gì xaûy ra trong thöôïng hoäi ñoàng [veà tính ñoàng nghò], v.v.
Nhöng - khoâng nhaát thieát phaûi maâu thuaãn vôùi nhöõng gì taøi lieäu ñoù noùi, maø coù leõ ñeå laøm phong phuù vaø môû roäng noù.
Maët khaùc, coù nhöõng caùch dieãn ñaït ñuùng veà maët thaàn hoïc nhöng laïi deã bò hieåu laàm. Thí duï, cuïm töø "Chuùa khoâng ban phöôùc cho toäi loãi" chaéc chaén laø moät cuïm töø maø Ñöùc Phanxicoâ seõ khoâng deã daøng söû duïng neáu khoâng ñaûm baûo raèng vieäc toân troïng roõ raøng ñoái vôùi nhöõng gì maø nhöõng ngöôøi cuï theå coù theå ñang traûi qua.
Ngaøi ñaõ ñeà caäp vieäc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi vôùi ngaøi raèng caùc vaán ñeà kyû luaät, ñaëc bieät laø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán caùc tröôøng hôïp laïm duïng, seõ ñöôïc giaûi quyeát bôûi nhoùm chuyeân gia cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, thay vì ngaøi tröïc tieáp xöû lyù, vaø ñoù laø lyù do tröôùc ñaây khieán ngaøi töø choái chöùc vuï naøy, vì ngaøi caûm thaáy chöa saün saøng ñeå xöû lyù caùc tröôøng hôïp laïm duïng ôû möùc ñoä cao nhö vaäy.
Tuy nhieân, vôùi tö caùch laø boä tröôûng, caùc quyeát ñònh cuoái cuøng vaãn seõ ñöôïc thoâng qua baøn cuûa ngaøi vaø thoâng qua söï chaáp thuaän vaø tieâu chuaån cuûa ngaøi. Ngay caû khi ngaøi uûy thaùc hoaøn toaøn nhieäm vuï naøy, ngaøi vaãn seõ laø beân chòu traùch nhieäm cuoái cuøng.
Xeùt raèng ngaøi ñaõ dích thaân nhaän loãi trong vieäc xöû lyù caùc tröôøng hôïp laïm duïng ôû La Plata, ngaøi coù caûm thaáy hôïp nhieäm vuï ñoù khoâng?
Toâi seõ xem nhöõng gì toâi [ñöôïc mong ñôïi] kyù theo nhöõng gì giaùo hoaøng noùi vôùi toâi, phuø hôïp vôùi nhöõng gì chuùng ta ñaõ thaûo luaän.
Duø sao, caùc boä tröôûng noùi chung khoâng phaûi laø nhaø giaùo luaät, vaø trong nhöõng vaán ñeà naøy, hoï chaáp thuaän [baèng caùch] tin töôûng vaøo möùc ñoä nghieâm tuùc trong coâng vieäc cuûa nhöõng ngöôøi coäng taùc vôùi hoï.
Noùi chính xaùc, trong moät tröôøng hôïp töø La Plata, toâi ñaõ khoâng thöøa nhaän "loãi", bôûi vì toâi ñaõ tuaân theo caùc thuû tuïc coù hieäu löïc vaøo thôøi ñieåm ñoù vaø luoân tham khaûo yù kieán cuûa boä. Nhöõng gì toâi thöøa nhaän laø ñaõ haønh ñoäng "khoâng ñaày ñuû." Leõ ra toâi coù theå laøm nhieàu hôn, toâi coù theå thöïc hieän caùc bieän phaùp quyeát lieät nhaát moät caùch nhanh choùng hôn. Trong moïi tröôøng hôïp, baïn cuõng hoïc hoûi töø kinh nghieäm cuûa chính mình. Ngaøy nay chuùng ta coù caùc thuû tuïc toát hôn so vôùi thôøi ñieåm ñoù vaø ñieàu ñoù khieán moïi vieäc trôû neân deã daøng hôn.
Ngaøi hy voïng vieäc boå nhieäm ngaøi seõ phuïc vuï Giaùo hoäi nhö theá naøo?
Seõ khoâng coù gì ngoaïn muïc. Toâi chæ chaéc chaén raèng moãi [ngöôøi] ñi qua ñeàu mang theo moät thöù gì ñoù cuûa rieâng hoï. Toâi seõ ñeå laïi moät caùi gì ñoù toát phía sau.
Ngaøi muoán ngöôøi Coâng Giaùo caàu nguyeän cho ngaøi nhö theá naøo? Hoï coù theå caàu xin ñieàu gì?
Toâi muoán hoï chaân thaønh caàu xin söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, khoâng phaûi laøm theo yù toâi hay theo yù ngöôøi khaùc, nhöng laøm theo yù Chuùa vaø chöông trình cuûa Ngöôøi. Lôøi caàu nguyeän ñoù coù theå ñöôïc thöïc hieän bôûi baát cöù ai, keå caû nhöõng ngöôøi coù khuynh höôùng gheùt toâi. Toâi raát bieát ôn [vì ñieàu ñoù].