Theá giôùi hieän coù 21 cuoäc chieán tranh
vaø 216 xung ñoät baïo löïc
Theá giôùi hieän coù 21 cuoäc chieán tranh vaø 216 xung ñoät baïo löïc.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Heidelberg (RVA News 15-05-2023) - Theo nghieân cöùu môùi nhaát, treân theá giôùi hieän coù 21 cuoäc chieán tranh vaø 216 cuoäc xung ñoät.
Nhöõng con soá naøy do Vieän nghieân cöùu veà nhöõng cuoäc xung ñoät quoác teá, goïi taét laø HIKK, coù truï sôû ôû thaønh phoá Heidelberg beân Ñöùc, coâng boá hoâm 12 thaùng Naêm naêm 2023.
Nghieân cöùu lieät keâ 21 cuoäc chieán tranh trong naêm 2022, töùc laø taêng theâm hai chieán tranh so vôùi naêm tröôùc ñoù (2021). Chieán tranh xaâm löôïc cuûa Nga taïi Ucraina hieän laø moät cuoäc xung ñoät quaân söï, vôùi söï leo thang cao nhaát taïi AÂu chaâu. Caùc nhaø nghieân cöùu coi xung ñoät giöõa Armeni vaø Azerbaijan ôû mieàn Caucase laø moät chieán tranh giôùi haïn.
Theo nghieân cöùu vöøa noùi, hai nguyeân nhaân thoâng thöôøng nhaát gaây neân xung ñoät, laø söï tranh giaønh caùc nguoàn taøi nguyeân nhö ñaát ñai, nöôùc vaø khoaùng saûn, cuõng nhö nhöõng khaùc bieät veà yù thöùc heä vaø toân giaùo. Theâm vaøo ñoù coù nhöõng tranh ñaáu ñeå ñaït ñöôïc öu theá quoác gia hoaëc mieàn, hoaëc ñeå ñaït ñöôïc söï töï trò.
Baø Tatiana Valyaeva, ñoàng taùc giaû cuoäc nghieân cöùu, noùi vôùi haõng tin Coâng giaùo Ñöùc KNA raèng: "Haàu nhö khoâng bao giôø chæ coù moät nguyeân nhaân duy nhaát gaây ra xung ñoät, nhöng thöôøng coù moät nhoùm lyù do". Baø tröng daãn tröôøng hôïp xung ñoät ôû mieàn Baéc Ailen, chieán tranh taïi Yemen, hay nhöõng xung ñoät taïi Nigeria, nhö nhöõng cuoäc chieán coù ñoäng löïc toân giaùo. Theo baø, cöôøng ñoä baïo löïc cuûa löïc löôïng khuûng boá cuûa Nhaø nöôùc Hoài giaùo IS vaãn coøn cao.
Caùc nghieân cöùu gia cuõng nhaän xeùt raèng ngaøy caøng coù theâm nhöõng xung ñoät do söï thay ñoåi khí haäu khôi leân hoaëc ñaåy maïnh. Ví duï, vì naïn thieáu nöôùc vaø sa maïc hoùa ñang lan roäng taïi caùc nöôùc nam Sahara beân Phi chaâu, moâi tröôøng sinh soáng cuûa caùc noâng daân vaø nhöõng ngöôøi chaên suùc vaät ñang bò taøn phaù. Haäu quaû laø coù nhöõng cuoäc tranh giaønh voõ trang ñeå ñaït ñöôïc caùc taøi nguyeân ngaøy caøng giaûm bôùt. Taïi nhöõng mieàn cöïc baéc AÂu chaâu, nhöõng ngöôøi Sami ñang tranh ñaáu cho moâi tröôøng soáng cuûa hoï. Nhöõng haäu quaû bi thaûm do söï taøn phaù moâi tröôøng vaø thay ñoåi khí haäu cuõng ñöôïc nhaän thaáy ôû mieàn Amazonia beân Nam Myõ.
Theo nghieân cöùu cuûa Vieän HIKK, nhöõng ñieåm noùng vì chieán tranh vaø khuûng hoaûng phaàn lôùn xaûy ra ôû Phi chaâu, nam Sahara, vôùi 16 cuoäc chieán tranh, trong ñoù coù Cameroon, Coäng hoøa Daân chuû Congo, Ethiopia, Mali, Somalia vaø Sudan. Nguyeân taïi Nigeria, coù ba cuoäc noäi chieán.
Taïi AÙ chaâu, caùc nhaø nghieân cöùu noùi ñeán cuoäc xung ñoät taïi Myanmar. Nghieân cöùu cuõng xeáp nhöõng vuï phaûn ñoái caùc bieän phaùp cuûa nhaø nöôùc Trung Quoác choáng Coronavirus nhö moät cuoäc xung ñoät. Taïi Myõ Latinh, coù nhöõng xung ñoät vôùi caùc baêng ñaûng ma tuyù ôû Mexico, vaø caùc ñuïng ñoä vôùi caùc löïc löôïng baùn quaân söï ôû Colombia, ñöôïc xeáp vaøo loaïi chieán tranh giôùi haïn.
Vieäc thieát laäp "Nhieät keá" veà xung ñoät chieán tranh laø moät saùng kieán cuûa caùc nhaø khoa hoïc ôû Heidelberg. Töø naêm 1991, hoï coâng boá nhöõng nghieân cöùu toång quan veà caùc cuoäc xung ñoät, khuûng hoaûng vaø chieán tranh. Coù khoaûng 200 nhaø khoa hoïc treân theá giôùi coäng taùc vaøo coâng trình nghieân cöùu naøy.
(KAP 12-5-2023)