Cuoäc hoïp baùo cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng
treân chuyeán bay töø Hung Gia Lôïi trôû veà Roâma:
Toøa Thaùnh seõ laøm vieäc
ñeå traû laïi nhöõng treû em Ukraine bò ñöa ñeán Nga
Cuoäc hoïp baùo cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng treân chuyeán bay töø Hung Gia Lôïi trôû veà Roâma: Toøa Thaùnh seõ laøm vieäc ñeå traû laïi nhöõng treû em Ukraine bò ñöa ñeán Nga.
Vu Van An
Vatican (VietCatholic News 01-05-2023) - Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ noùi chuyeän vôùi caùc nhaø baùo thaùp tuøng ngaøi treân chuyeán bay trôû veà Roâma töø chuyeán Toâng du tôùi Hung Gia Lôïi, vaø thaûo luaän veà nhöõng noã löïc cuûa Toøa thaùnh nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho moät thoûa thuaän ngöøng baén ôû Ukraine vaø söï traû laïi caùc treû em Ukraine töø Nga, cuõng nhö vieäc ngaøi nhaäp vieän vaø hoài phuïc gaàn ñaây.
Ñöùc Giaùo Hoaøng cuõng noùi veà vieäc traû laïi caùc hieän vaät ñeàn Parthenon cho Hy Laïp, goïi ñoù laø moät ñieån hình cho nhöõng cöû chæ töông töï trong töông lai.
Sau ñaây laø baûn dòch cuoäc hoïp baùo treân chuyeán bay cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng töø nguyeân baûn tieáng YÙ, do VaticanNews thöïc hieän:
[Antal Hubai (Rtl Klub)] - Traûi nghieäm baûn thaân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha veà nhöõng cuoäc gaëp gôõ ôû Hung Gia Lôïi laø gì?
- Toâi raát thích traûi nghieäm laàn ñaàu tieân gaëp gôõ [vôùi ngöôøi Hung Gia Lôïi] vaøo nhöõng naêm 1960, vaøo thôøi ñieåm maø nhieàu tu só Doøng Teân Hung Gia Lôïi bò truïc xuaát khoûi ñaát nöôùc cuûa hoï. Sau ñoù, moät soá tröôøng hoïc ñaõ ñeán... coù moät tröôøng hoïc caùch thuû ñoâ Buenos Aires hai möôi caây soá, vaø toâi ñeán thaêm tröôøng naøy hai laàn moät thaùng. Sau ñoù toâi cuõng coù quan heä vôùi moät hoäi giaùo daân Hung Gia Lôïi laøm vieäc taïi Buenos Aires. Toâi khoâng hieåu ngoân ngöõ cuûa hoï. Nhöng coù hai chöõ toâi hieåu roõ: Gulash vaø Tokai (cöôøi). Ñoù laø moät traûi nghieäm toát. Toâi raát xuùc ñoäng tröôùc noãi ñau laøm ngöôøi tò naïn vaø khoâng theå veà laïi queâ höông cuûa hoï. Caùc chò doøng Mary Ward [Loreto] ôû laïi ñoù [ôû Hung Gia Lôïi], troán trong caùc caên hoä ñeå cheá ñoä khoâng ñuoåi hoï ra ngoaøi. Sau naøy, toâi môùi bieát theâm veà toaøn boä vieäc thuyeát phuïc Ñöùc Hoàng Y Mindszenty ñeán Roâma. Vaø toâi cuõng traûi qua söï phaán khích ngaén nguûi cuûa naêm 1956 vaø söï thaát voïng sau ñoù.
[Antal Hubai]: Quan ñieåm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha coù thay ñoåi keå töø ñoù khoâng?
- Noù khoâng thay ñoåi. Noù ñaõ trôû neân phong phuù hôn, theo nghóa laø nhöõng ngöôøi Hung Gia Lôïi maø toâi ñaõ gaëp ñeàu coù moät neàn vaên hoùa tuyeät vôøi....
[Antal Hubai]: Luùc aáy Ñöùc Thaùnh Cha noùi tieáng gì?
- Hoï thöôøng noùi tieáng Ñöùc hoaëc tieáng Anh. Tieáng Hung Gia Lôïi khoâng ñöôïc noùi ôû beân ngoaøi Hung Gia Lôïi. Chæ coù treân Thieân ñaøng, bôûi vì hoï noùi raèng phaûi maát thieân thu môùi hoïc ñöôïc noù [cöôøi].
[Eliana Ruggiero, AGI]: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, ngaøi ñaõ ñöa ra lôøi keâu goïi môû - môû laïi - nhöõng caùnh cöûa ích kyû cuûa chuùng ta ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, ñoái vôùi ngöôøi di cö, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khoâng hôïp phaùp. Trong cuoäc gaëp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha vôùi Thuû töôùng Hung Gia Lôïi Orbaùn, Ñöùc Thaùnh Cha coù yeâu caàu oâng aáy môû laïi bieân giôùi cuûa tuyeán ñöôøng Balkan maø oâng aáy ñaõ ñoùng cöûa khoâng? Roài, trong nhöõng ngaøy gaàn ñaây, Ñöùc Thaùnh Cha cuõng ñaõ gaëp Toång Giaùm Muïc Hilarion: Baûn thaân Hilarion vaø Orbaùn coù theå trôû thaønh keânh côûi môû vôùi Maïc Tö Khoa ñeå thuùc ñaåy tieán trình hoøa bình cho Ukraine, hoaëc ñeå taïo ñieàu kieän cho cuoäc gaëp giöõa Ñöùc Thaùnh Cha vaø Toång thoáng Putin khoâng? Caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha.
- Toâi tin raèng hoøa bình luoân ñöôïc taïo ra baèng caùch môû caùc keânh; hoøa bình khoâng bao giôø coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ñoùng cöûa. Toâi môøi moïi ngöôøi môû caùc moái quan heä, caùc keânh keát baïn... Ñieàu naøy khoâng heà deã daøng. Nhöõng ñieàu töông töï maø toâi ñaõ noùi moät caùch toång quaùt, toâi ñaõ noùi vôùi Orbaùn vaø moïi nôi.
Veà vaán ñeà di cö: Toâi nghó ñoù laø vaán ñeà maø Chaâu AÂu phaûi chung tay vì coù 5 quoác gia chòu thieät haïi naëng neà nhaát: Síp, Hy Laïp, Malta, YÙ, Taây Ban Nha, vì hoï laø caùc quoác gia Ñòa Trung Haûi vaø phaàn lôùn ngöôøi di cö ñoå boä vaøo ñoù. Vaø neáu chaâu AÂu khoâng chòu traùch nhieäm veà vaán ñeà naøy, veà vieäc phaân boå ngöôøi di cö moät caùch coâng baèng, thì vaán ñeà seõ chæ daønh cho caùc quoác gia naøy. Toâi nghó raèng chaâu AÂu phaûi cho moïi ngöôøi caûm giaùc raèng ñoù laø Lieân minh chaâu AÂu ngay caû khi ñoái dieän vôùi ñieàu naøy.
Coù moät vaán ñeà khaùc lieân quan ñeán di cö, ñoù laø tyû leä sinh. Coù nhöõng nöôùc nhö YÙ, Taây Ban Nha... khoâng coù con. Gaàn ñaây... naêm ngoaùi toâi ñaõ phaùt bieåu taïi moät cuoäc hoïp daønh cho caùc gia ñình veà ñieàu naøy, vaø gaàn ñaây toâi thaáy raèng chính phuû vaø caùc chính phuû khaùc cuõng ñang noùi veà noù. Ñoä tuoåi trung bình ôû YÙ laø 46, Taây Ban Nha coøn cao hôn vaø coù nhöõng ngoâi laøng nhoû bò boû hoang.
Moät chöông trình di cö ñöôïc thöïc hieän toát vôùi moâ hình di cö maø moät soá quoác gia ñaõ coù - toâi nghó ñeán ví duï nhö Thuïy Ñieån vaøo thôøi kyø caùc cheá ñoä ñoäc taøi ôû Myõ Latinh - cuõng coù theå giuùp ích cho nhöõng quoác gia coù tyû leä sinh thaáp naøy.
Sau ñoù, cuoái cuøng... ñieàu cuoái cuøng laø gì nhæ? AØ, vaâng, Hilarion: Hilarion laø ngöôøi maø toâi raát kính troïng vaø chuùng toâi luoân coù moái quan heä toát ñeïp. Vaø ngaøi raát töû teá khi ñeán gaëp toâi, sau ñoù ngaøi ñeán tham döï Thaùnh leã, vaø toâi cuõng ñaõ gaëp ngaøi ôû ñaây taïi saân bay. Hilarion laø moät ngöôøi thoâng minh maø ngöôøi ta coù theå noùi chuyeän, vaø nhöõng moái quan heä naøy caàn ñöôïc duy trì, bôûi vì neáu chuùng ta noùi veà chuû nghóa ñaïi keát - toâi thích ñieàu naøy, toâi khoâng thích ñieàu naøy - chuùng ta phaûi dang tay ra vôùi moïi ngöôøi, thaäm chí nhaän laáy baøn tay cuûa hoï.
Toâi chæ noùi chuyeän vôùi Thöôïng phuï Kirill moät laàn keå töø khi chieán tranh baét ñaàu, 40 phuùt qua zoom, sau ñoù qua Anthony, ngöôøi ñang ôû choã cuûa Hilarion, ngöôøi ñeán gaëp toâi. Ngaøi laø moät giaùm muïc töøng laø linh muïc giaùo xöù ôû Roâma vaø bieát roõ veà moâi tröôøng, vaø luoân luoân thoâng qua ngaøi maø toâi coù moái lieân heä vôùi Kirill.
Coù moät cuoäc hoïp maø chuùng toâi döï ñònh toå chöùc ôû Gieârusalem vaøo thaùng 7 hoaëc thaùng 6 naêm ngoaùi, nhöng noù ñaõ bò ñình chæ vì chieán tranh: ñieàu ñoù seõ phaûi dieãn ra. Vaø sau ñoù, vôùi ngöôøi Nga, toâi coù moái quan heä toát vôùi ñaïi söù hieän ñang saép maõn nhieäm; oâng ñaõ laøm ñaïi söù taïi Vatican ñöôïc baûy naêm, oâng laø moät ngöôøi vó ñaïi, moät ngöôøi nghieâm tuùc, coù vaên hoùa vaø caân baèng. Moái quan heä cuûa toâi vôùi ngöôøi Nga chuû yeáu laø vôùi vò ñaïi söù naøy.
Toâi khoâng bieát lieäu toâi ñaõ noùi taát caû moïi ñieàu chöa. Coù chöa? Hay toâi ñaõ boû qua moät ñieàu gì ñoù?
[Eliana Ruggiero]: Lieäu baèng caùch naøo ñoù, Hilarion vaø caû Orbaùn coù theå ñaåy nhanh tieán trình hoøa bình ôû Ukraine vaø cuõng coù theå khieán cuoäc gaëp giöõa Ñöùc Thaùnh Cha vaø Putin coù theå xaûy ra, lieäu hoï coù theå ñoùng vai troø "laøm trung gian" khoâng?
- Coâ coù theå töôûng töôïng raèng trong cuoäc hoïp naøy, chuùng toâi khoâng chæ noùi veà Coâ beù quaøng khaên ñoû, phaûi khoâng? Chuùng toâi ñaõ noùi veà taát caû nhöõng ñieàu naøy. Chuùng toâi ñaõ noùi veà ñieàu naøy bôûi vì moïi ngöôøi ñeàu quan taâm ñeán con ñöôøng daãn ñeán hoøa bình. Toâi saün saøng. Toâi saün saøng laøm baát cöù ñieàu gì caàn phaûi laøm. Ngoaøi ra, coù moät nhieäm vuï ñang dieãn ra, nhöng noù vaãn chöa ñöôïc coâng khai. Haõy xem sao... Khi noù ñöôïc coâng khai, toâi seõ noùi veà noù.
[Aura Maria Vistas Miguel, Raùdio Renascença]: Ñieåm döøng tieáp theo cuûa Ñöùc Thaùnh Cha laø Lisbon. Ñöùc Thaùnh Cha caûm thaáy theá naøo veà söùc khoûe cuûa Ñöùc Thaùnh Cha? Chuùng con ñaõ raát ngaïc nhieân khi Ñöùc Thaùnh Cha ñeán beänh vieän; Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ngaát ñi. Vaäy Ñöùc Thaùnh Cha coù caûm thaáy mình coù naêng löïc ñeå ñi ñeán Ñaïi hoäi Giôùi treû Theá giôùi khoâng? Vaø Ñöùc Thaùnh Cha coù muoán moät söï kieän vôùi moät thanh nieân Ukraine vaø moät thanh nieân Nga nhö moät daáu chæ caùc theá heä môùi khoâng?
- Tröôùc heát, söùc khoûe cuûa [toâi]. Nhöõng gì toâi gaëp phaûi laø moät côn beänh naëng, ñoät ngoät vaøo cuoái Buoåi Tieáp Kieán Thöù Tö. Toâi khoâng muoán aên tröa; Toâi naèm xuoáng moät chuùt. Toâi khoâng baát tænh, nhöng vaâng, toâi bò soát raát cao vaø vaøo luùc ba giôø chieàu, baùc só laäp töùc ñöa toâi ñeán beänh vieän. Toâi bò vieâm phoåi caáp tính naëng ôû phaàn döôùi cuûa phoåi-taï ôn Chuùa, toâi coù theå keå cho coâ nghe veà noù-ñeán möùc cô quan, cô theå, phaûn öùng toát. Caûm ôn Chuùa. Ñaây laø nhöõng gì toâi ñaõ gaëp phaûi.
Veà Lisbon: Moät ngaøy tröôùc khi rôøi ñi, toâi ñaõ noùi chuyeän vôùi Ñöùc Cha Americo [Aguiar, Giaùm Muïc Phuï Taù cuûa Lisbon], ngöôøi ñaõ ñeán ñeå xem tình hình ôû ñoù nhö theá naøo. Toâi seõ ñi. Toâi seõ ñi. Toâi hy voïng seõ ñi ñöôïc. Coâ coù theå thaáy raèng noù khoâng gioáng nhö hai naêm tröôùc, vôùi caây gaäy. Baây giôø noù toát hôn. Hieän taïi chuyeán ñi chöa bò huûy boû.
Roài chuyeán ñi Marseilles, roài ñeán Moâng Coå, roài chuyeán tieáp theo, toâi khoâng theå nhôù ôû ñaâu... lòch trình cuûa toâi khieán toâi luoân di chuyeån.
[Aura Vistas]: Coøn veà giôùi treû Nga vaø Ukraine?
[Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ]: Ñöùc Cha Americo ñaõ coù moät ñieàu gì ñoù trong taâm trí. Ngaøi noùi vôùi toâi raèng ngaøi ñang chuaån bò moät ñieàu gì ñoù. Ngaøi ñang chuaån bò thaät toát.
[Nicole Winfield, Associated Press]: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, con muoán hoûi ngaøi moät ñieàu hôi khaùc moät chuùt. Gaàn ñaây Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ thöïc hieän moät cöû chæ ñaïi keát raát maïnh meõ. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ taëng, thay maët cho Baûo taøng Vatican, ba maûnh moät taùc phaåm ñieâu khaéc Parthenon cho Hy Laïp. Cöû chæ naøy cuõng ñaõ gaây ñöôïc tieáng vang beân ngoaøi theá giôùi Chính thoáng giaùo, bôûi vì nhieàu baûo taøng ôû phöông Taây ñang thaûo luaän chính xaùc veà vieäc quay trôû laïi thôøi kyø thuoäc ñòa, nhö moät haønh ñoäng coâng lyù ñoái vôùi nhöõng ngöôøi naøy. Con muoán hoûi Ñöùc Thaùnh Cha lieäu Ñöùc Thaùnh Cha coù saün saøng cho caùc khoaûn boài thöôøng khaùc. Ñaëc bieät, con ñang nghó ñeán nhöõng ngöôøi vaø caùc nhoùm baûn ñòa ôû Canada ñaõ ñöa ra yeâu caàu traû laïi caùc ñoà vaät töø caùc boä söu taäp cuûa Vatican nhö moät phaàn cuûa dieãn trình ñeàn buø cho nhöõng thieät haïi phaûi gaùnh chòu trong thôøi kyø thuoäc ñòa.
- Ñaây laø ñieàu raên thöù baûy: neáu coâ ñaõ ñaùnh caép [thöù gì], coâ phaûi traû laïi [noù]. Nhöng, coù caû moät lòch söû, töùc laø ñoâi khi chieán tranh vaø thuoäc ñòa daãn ñeán nhöõng quyeát ñònh ñöôïc ñöa ra ñeå laáy ñi nhöõng ñieàu toát ñeïp cuûa ngöôøi khaùc. Ñaây laø moät cöû chæ ñuùng ñaén; noù phaûi ñöôïc thöïc hieän: Parthenon, ñeå traû laïi moät ñieàu gì ñoù. Vaø neáu ngaøy mai ngöôøi Ai Caäp ñeán vaø yeâu caàu ñaøi töôûng nieäm, chuùng ta seõ laøm gì? Nhöng sau ñoù, moät laàn nöõa coâ phaûi phaân bieät trong töøng tröôøng hôïp.
Lieân quan ñeán vieäc hoaøn traû caùc ñoà vaät baûn ñòa cho Canada, noù ñang ñöôïc tieán haønh, hoaëc ít nhaát laø chuùng toâi ñaõ ñoàng yù thöïc hieän. Toâi seõ hoûi xem chuyeän aáy ñaõ ñi ñeán ñaâu.
Nhöng traûi nghieäm vôùi ngöôøi baûn ñòa ôû Canada ñaõ raát höõu hieäu. Ngay taïi Hoa Kyø, Doøng Teân ñang laøm gì ñoù vôùi nhoùm ngöôøi baûn ñòa beân trong Hoa Kyø. Cha Beà treân Caû ñaõ noùi vôùi toâi veà ñieàu ñoù vaøo moät ngaøy khaùc.
Nhöng trôû laïi boài thöôøng. Trong phaïm vi ñaây laø ñieàu coâ coù theå traû laïi, ñieàu ñoù laø caàn thieát, ñieàu ñoù ñöôïc coi laø moät cöû chæ, thì toát hôn laø coâ neân laøm ñieàu ñoù. Ñoâi khi ngöôøi ta khoâng theå; khoâng coù khaû theå chính trò, thöïc chaát, cuï theå. Nhöng khi coâ coù theå traû laïi [ñoà vaät], thì haõy laøm nhö vaäy; ñieàu naøy toát cho taát caû moïi ngöôøi, ñeå khoâng quen ñuùt tay vaøo tuùi ngöôøi khaùc.
[Eva Fernandez, Radio COPE]: Thuû töôùng Ukraine ñaõ yeâu caàu söï giuùp ñôõ cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong vieäc ñöa trôû laïi nhöõng ñöùa treû bò cöôõng böùc ñöa ñeán Nga. Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó ñeán vieäc giuùp ñôõ OÂng khoâng?
- Toâi nghó vaäy, bôûi vì Toøa thaùnh ñaõ ñoùng vai troø trung gian trong moät soá tình huoáng trao ñoåi tuø nhaân, vaø qua toøa ñaïi söù, noù ñaõ dieãn ra toát ñeïp. Toâi nghó noù cuõng coù theå dieãn ra toát ñeïp.
Noù quan troïng. Toøa thaùnh saün saøng haønh ñoäng vì ñoù laø ñieàu ñuùng ñaén vaø coâng baèng. Vaø chuùng ta phaûi giuùp baûo ñaûm raèng ñaây khoâng phaûi laø moät casus belli [tröôøng hôïp gaây chieán], maø laø moät tröôøng hôïp nhaân baûn. Ñoù laø moät caâu hoûi veà tình ngöôøi tröôùc khi noù laø moät caâu hoûi veà chieán lôïi phaåm hoaëc söï di dôøi do chieán tranh gaây ra. Moïi cöû chæ nhaân baûn ñeàu höõu ích, nhöng nhöõng cöû chæ ñoäc aùc khoâng giuùp ñöôïc gì. Chuùng ta phaûi laøm moïi thöù con ngöôøi coù theå.
Toâi muoán noùi raèng toâi cuõng ñang nghó ñeán nhöõng ngöôøi phuï nöõ ñeán ñaát nöôùc cuûa chuùng toâi, YÙ, Taây Ban Nha, Ba Lan, Hung Gia Lôïi, raát nhieàu phuï nöõ ñeán vôùi choàng con, hoaëc hoï laø vôï... cuûa nhöõng ngöôøi ñang chieán ñaáu choáng laïi chieán tranh. Ñuùng laø hieän taïi hoï ñang ñöôïc giuùp ñôõ, nhöng chuùng ta khoâng ñöôïc ñaùnh maát söï nhieät tình vì ñieàu naøy, bôûi vì neáu söï nhieät tình giaûm suùt, nhöõng ngöôøi phuï nöõ naøy seõ khoâng ñöôïc baûo veä, coù nguy cô rôi vaøo tay nhöõng con keàn keàn luoân rình raäp nhöõng tình huoáng naøy.
Chuùng ta haõy caån thaän ñeå khoâng ñaùnh maát söï caêng thaúng giuùp ñôõ maø chuùng ta daønh cho nhöõng ngöôøi tò naïn. Ñieàu naøy lieân quan ñeán taát caû moïi ngöôøi.