Baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ
tröôùc caùc nhaø caàm quyeàn, caùc ñaïi dieän xaõ hoäi daân söï
vaø caùc thaønh vieân ngoaïi giao ñoaøn
Baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ tröôùc caùc nhaø caàm quyeàn, caùc ñaïi dieän xaõ hoäi daân söï vaø caùc thaønh vieân ngoaïi giao ñoaøn taïi Budapest, Hung gia lôïi.
Vu Van An
Budapest (VietCatholic News 28-04-2023) - Nhö ñaõ loan tin, Khi ñeán Budapest, ngaøy 28 thaùng 4 naêm 2023, ñieåm döøng chaân ñaàu tieân cuûa Ñöùc Phanxicoâ laø Cung ñieän Saùndor, nôi ôû chính thöùc cuûa Toång thoáng Hung gia lôïi.
Sau cuoäc gaëp rieâng vôùi Toång thoáng Katalin Novaùk, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ gaëp Viktor Orbaùn, Thuû töôùng cuûa ñaát nöôùc. Ngaøi ñaõ gaëp rieâng Toång thoáng Coäng hoøa Hung gia lôïi trong 25 phuùt, vaø sau ñoù laø Thuû töôùng Hung gia lôïi trong 20 phuùt.
Sau ñoù, ngaøi ñaõ tôùi Ñan vieän Caùt Minh cuõ, nay laø baûn doanh cuûa chính phuû Hung gia lôïi ñeå gaëp gôõ caùc nhaø caàm quyeàn, caùc ñaïi dieän xaõ hoäi daân söï vaø caùc thaønh vieân cuûa ngoaïi giao ñoaøn.
Noùi chuyeän vôùi hoï trong 20 phuùt, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chia seû vôùi hoï ba suy nghó veà thuû ñoâ Budapest: ñoù laø moät thaønh phoá cuûa lòch söû, moät thaønh phoá cuûa nhöõng caây caàu vaø moät thaønh phoá cuûa caùc vò thaùnh.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha theo baûn tieáng Anh do Toøa Thaùnh phoå bieán:
Thöa baø Toång thoáng Coäng hoøa,
Thöa Thuû töôùng,
Thöa caùc Thaønh vieân Chính phuû vaø Ngoaïi giao ñoaøn,
Thöa caùc nhaø chöùc traùch vaø ñaïi dieän cuûa xaõ hoäi daân söï,
Thöa quyù baø quùy oâng!
Toâi xin göûi lôøi chaøo thaân aùi nhaát ñeán taát caû quùy vò vaø toâi caûm ôn Baø Toång thoáng vì söï chaøo ñoùn cuõng nhö nhöõng lôøi toát ñeïp vaø saâu saéc cuûa baø. Chính trò ñöôïc sinh ra töø thaønh phoá, voán goïi laøpolis, vaø mong muoán thöïc teá laø soáng vôùi nhau trong söï thoáng nhaát, baûo ñaûm caùc quyeàn lôïi vaø toân troïng caùc nghóa vuï. Raát ít thaønh phoá giuùp chuùng ta nhaän ra ñieàu naøy nhö Budapest, vì noù khoâng chæ laø moät ñoâ thò cao quyù vaø soáng ñoäng, maø coøn laø nôi dieãn ra nhöõng bieán coá lòch söû troïng ñaïi. Ñaõ töøng chöùng kieán nhöõng bieán coá quan troïng trong quaù khöù, noù ñöôïc keâu goïi ñaûm nhaän vai troø laõnh ñaïo trong hieän taïi vaø töông lai. ÔÛ ñaây, nhö moät trong nhöõng nhaø thô vó ñaïi cuûa quùy vò ñaõ vieát, "chuùng ta ñöôïc soâng Danube dòu daøng oâm aáp, ñoù laø quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai cuûa chuùng ta" (A. JOÙZSEF, The Danube). Giôø ñaây, toâi muoán chia seû vôùi quùy vò moät vaøi suy nghó, laáy ñieåm xuaát phaùt cuûa toâi laø chính Budapest: moät thaønh phoá cuûa lòch söû, moät thaønh phoá cuûa nhöõng caây caàu vaø moät thaønh phoá cuûa caùc vò thaùnh.
1. Moät thaønh phoá cuûa lòch söû. Thuû ñoâ naøy coù nguoàn goác coå xöa, baèng chöùng laø di tích cuûa noù töø thôøi Celtic vaø La Maõ. Tuy nhieân, söï huy hoaøng cuûa noù gaén lieàn vôùi thôøi kyø hieän ñaïi, khi noù laø thuû ñoâ cuûa Ñeá quoác AÙo-Hung trong nhöõng thaäp nieân hoøa bình ñöôïc goïi laø belle eùpoque [thôøi töôi ñeïp], keùo daøi töø nhöõng naêm thaønh laäp cho ñeán khi Chieán tranh theá giôùi thöù nhaát buøng noå. Ra ñôøi trong thôøi bình, noù cuõng ñaõ traûi nghieäm nhöõng cuoäc xung ñoät taøn khoác: khoâng nhöõng chæ laø nhöõng cuoäc xaâm löôïc trong quaù khöù, maø trong thôøi gian gaàn ñaây, nhöõng haønh ñoäng baïo löïc vaø aùp böùc do cheá ñoä ñoäc taøi Ñöùc Quoác xaõ vaø Coäng saûn gaây ra. Laøm sao chuùng ta queân ñöôïc bieán coá naêm 1956? Vaø trong Chieán tranh theá giôùi thöù hai, haøng chuïc nghìn cö daân cuûa noù ñaõ bò truïc xuaát, vôùi phaàn coøn laïi laø ngöôøi goác Do Thaùi bò nhoát trong khu bieät cö vaø laø ñoái töôïng cuûa nhöõng vuï gieát ngöôøi haøng loaït. Tuy nhieân, nhöõng ngaøy ñoù cuõng ñöôïc ñaùnh daáu baèng chuû nghóa anh huøng cuûa nhieàu ngöôøi "chính nghóa" - toâi nghó veà Söù thaàn Angelo Rotta chaúng haïn - vaø sau ñoù laø söï kieân cöôøng vaø cam keát tuyeät vôøi ñöôïc theå hieän trong coâng vieäc taùi thieát. Keát quaû laø Budapest ngaøy nay laø moät trong nhöõng thaønh phoá chaâu AÂu coù ñoâng ngöôøi Do Thaùi sinh soáng nhaát, laø traùi tim cuûa moät quoác gia thöøa nhaän giaù trò cuûa töï do vaø ñaõ phaûi traû giaù quaù ñaét cho caùc cheá ñoä ñoäc taøi, yù thöùc ñöôïc söù meänh baûo toàn kho baùu daân chuû vaø öôùc mô hoøa bình cuûa mình.
Naêm nay quùy vò long troïng kyû nieäm ngaøy thaønh laäp Budapest caùch ñaây 150 naêm, vaøo naêm 1873, qua vieäc hôïp nhaát cuûa ba thaønh phoá Buda vaø OÙbuda ôû phía taây soâng Danube vaø Pest ôû bôø ñoái dieän. Söï ra ñôøi cuûa thuû ñoâ vó ñaïi naøy ôû trung taâm luïc ñòa môøi goïi chuùng ta suy nghó veà tieán trình thoáng nhaát do Chaâu AÂu thöïc hieän, trong ñoù Hungary ñoùng moät vai troø quan troïng. Trong thôøi kyø haäu chieán, Chaâu AÂu, cuøng vôùi Lieân Hieäp Quoác, hieän thaân nieàm hy voïng cao quyù naøy laø, baèng caùch cuøng nhau hôïp taùc vì söï gaén boù chaët cheõ hôn giöõa caùc quoác gia, ngöôøi ta coù theå traùnh ñöôïc nhöõng xung ñoät khaùc nöõa. Thaät khoâng may, ñaõ khoâng ñöôïc nhö theá. Vì, trong theá giôùi maø chuùng ta ñang soáng hieän nay, vieäc ñam meâ theo ñuoåi moät neàn chính trò coäng ñoàng vaø vieäc cuûng coá caùc moái lieân heä ña phöông döôøng nhö chæ coøn laø moät kyù öùc buoàn baõ veà moät quaù khöù xa xoâi. Chuùng ta döôøng nhö ñang chöùng kieán buoåi hoaøng hoân buoàn baõ cuûa giaác mô hôïp xöôùng veà hoøa bình ñoù, khi nhöõng keû ñôn ca trong chieán tranh giôø ñaây ñaõ tieáp quaûn hôïp xöôùng naøy. Caøng ngaøy, nhieät tình xaây döïng moät coäng ñoàng hoøa bình vaø oån ñònh cuûa caùc quoác gia döôøng nhö caøng nguoäi laïnh daàn, khi caùc vuøng aûnh höôûng ñöôïc vaïch ra, söï khaùc bieät ngaøy caøng roõ reät, chuû nghóa daân toäc ñang gia taêng vaø caùc phaùn ñoaùn vaø ngoân ngöõ ngaøy caøng khaéc nghieät hôn ñöôïc söû duïng ñeå ñoái ñaàu vôùi caùc quoác gia khaùc. ÔÛ bình dieän quoác teá, thaäm chí coù veû nhö chính trò phuïc vuï nhieàu hôn cho vieäc khôi daäy caùc caûm xuùc hôn laø giaûi quyeát caùc vaán ñeà, khi söï tröôûng thaønh ñaït ñöôïc sau nhieàu khuûng khieáp cuûa chieán tranh nhöôøng choã cho söï thuït luøi, höôùng tôùi moät loaïi hieáu chieán thieáu thôøi. Hoøa bình seõ khoâng bao giôø xuaát hieän töø vieäc theo ñuoåi caùc lôïi ích chieán löôïc caù nhaân, maø chæ phaùt xuaát töø caùc chính saùch coù khaû naêng nhìn thaáy böùc tranh lôùn hôn, ñeán söï phaùt trieån cuûa moïi ngöôøi: caùc chính saùch quan taâm ñeán caù nhaân, ngöôøi ngheøo vaø töông lai, chöù khoâng phaûi chæ ñôn thuaàn laø quyeàn löïc, lôïi nhuaän vaø trieån voïng hieän taïi.
Vaøo thôøi ñieåm lòch söû naøy, chaâu AÂu raát quan troïng, vì lòch söû cuûa noù, noù ñaïi dieän cho kyù öùc cuûa nhaân loaïi; theo nghóa naøy, noù ñöôïc keâu goïi ñaûm nhaän vai troø thích hôïp cuûa mình, laø ñoaøn keát nhöõng ngöôøi xa caùch nhau, chaøo ñoùn caùc daân toäc khaùc vaø töø choái vieäc coi baát cöù ai laø keû thuø vónh vieãn. Do ñoù, ñieàu quan troïng laø phaûi phuïc hoài tinh thaàn chaâu AÂu: söï phaán khích vaø taàm nhìn cuûa nhöõng ngöôøi saùng laäp, hoï laø nhöõng chính khaùch bieát nhìn xa hôn thôøi ñaïi cuûa hoï, vöôït ra ngoaøi bieân giôùi quoác gia vaø nhu caàu tröôùc maét, vaø taïo ra caùc hình thöùc ngoaïi giao coù khaû naêng theo ñuoåi söï thoáng nhaát, chöù khoâng phaûi laøm traàm troïng theâm söï chia reõ. Toâi nghó tôùi De Gasperi, ngöôøi, trong moät hoäi nghò baøn troøn vôùi Schuman vaø Adenauer, ñaõ phaùt bieåu: "Chính vì lôïi ích cuûa chính noù, chöù khoâng phaûi laø moät caùch ñeå choáng laïi nhöõng ngöôøi khaùc, maø chuùng ta nhìn thaáy tröôùc moät chaâu AÂu thoáng nhaát# Chuùng ta ñang laøm vieäc vì söï thoáng nhaát, khoâng phaûi vì söï chia reõ" (Leân tieáng taïi Hoäi nghò Baøn troøn Chaâu AÂu, Rome, 13 thaùng 10 naêm 1953). Vaø moät laàn nöõa, tôùi nieàm tin cuûa Schuman, ngöôøi cho raèng: "Söï ñoùng goùp maø moät chaâu AÂu coù caáu truùc vaø söùc soáng coù theå taïo ra cho neàn vaên minh laø ñieàu khoâng theå thieáu ñeå duy trì caùc moái lieân heä hoøa bình", vì - theo caùch noùi ñaùng nhôù cuûa oâng - "hoøa bình theá giôùi khoâng theå ñöôïc baûo ñaûm ngoaïi tröø nhöõng noã löïc saùng taïo, töông xöùng tröôùc nhöõng nguy hieåm ñang ñe doïa noù" (Tuyeân boá Schuman, ngaøy 9 thaùng 5 naêm 1950). Vaøo thôøi ñieåm hieän taïi, nhöõng moái nguy hieåm ñoù thöïc söï raát nhieàu; nhöng toâi töï hoûi, khi nghó ñeán ít nhaát Ukraine ñang bò chieán tranh taøn phaù, ñaâu laø nhöõng noã löïc saùng taïo vì hoøa bình?
2. Budapest laø thaønh phoá cuûa nhöõng caây caàu. Nhìn töø treân cao, "hoøn ngoïc cuûa Danube" bieåu loä söï ñoäc ñaùo cuûa noù trong nhöõng caây caàu noái lieàn nhieàu phaàn cuûa noù, phuø hôïp vôùi hình daùng cuûa doøng soâng lôùn. Söï haøi hoøa vôùi moâi tröôøng töï nhieân naøy khieán toâi ghi nhaän moái quan taâm ñaùng khen ngôïi ñoái vôùi heä sinh thaùi cuûa quoác gia naøy. Nhöõng nhòp caàu noái keát caùc thöïc taïi ña daïng aáy cuõng khieán chuùng ta nghó ñeán taàm quan troïng cuûa moät tính thoáng nhaát khoâng y heät nhö tính ñoäc daïng. ÔÛ Budapest, ñieàu naøy ñöôïc nhìn thaáy qua söï ña daïng ñaùng chuù yù cuûa hôn 20 quaän taïo neân thaønh phoá. Cuõng vaäy, Chaâu AÂu cuûa 27 quoác gia, ñöôïc xaây döïng ñeå taïo caàu noái giöõa caùc quoác gia, ñoøi hoûi söï ñoùng goùp cuûa taát caû, ñoàng thôøi khoâng laøm giaûm ñi tính ñoäc ñaùo cuûa moãi quoác gia. Nhö moät trong nhöõng ngöôøi saùng laäp ñaõ tuyeân boá: "Chaâu AÂu seõ hieän höõu, nhöng khoâng ñieàu gì ñaõ taïo neân vinh quang vaø haïnh phuùc cuûa moãi quoác gia seõ maát ñi. Vì trong moät xaõ hoäi lôùn hôn, vaø moät söï hoøa hôïp lôùn hôn, caùc caù nhaân seõ coù theå phaùt trieån" (Leân tieáng, ñaõ trích daãn). Ñaây laø söï haøi hoøa maø chuùng ta caàn: moät toång theå maø caùc boä phaän cuûa noù khoâng bò thuaàn nhaát moät caùch nhaït nheõo, nhöng ñöôïc tích hôïp hoaøn toaøn vôùi nhöõng baûn saéc rieâng ñöôïc baûo toàn. Veà vaán ñeà naøy, Hieán phaùp Hungary ñaõ tuyeân boá moät caùch ñuùng ñaén: "Töï do caù nhaân chæ coù theå hoaøn thieän khi hôïp taùc vôùi nhöõng ngöôøi khaùc", vaø moät laàn nöõa, "Chuùng toâi tin raèng vaên hoùa quoác gia cuûa chuùng toâi laø moät ñoùng goùp phong phuù cho söï ña daïng cuûa söï thoáng nhaát chaâu AÂu".
Toâi nghó veà moät chaâu AÂu khoâng laøm con tin cho caùc boä phaän cuûa mình, khoâng trôû thaønh con moài cuûa caùc hình thöùc chuû nghóa daân tuùy töï quy chieáu cuõng nhö khoâng vieän ñeán moät thöù "chuû nghóa sieâu quoác gia" deã thay ñoåi, neáu khoâng muoán noùi laø nhaït nheõo, laøm maát ñi taàm nhìn veà cuoäc soáng cuûa caùc daân toäc. Ñaây laø con ñöôøng tai haïi cuûa nhöõng hình thöùc "thöïc daân hoùa yù thöùc heä" voán huûy boû söï khaùc bieät, nhö trong tröôøng hôïp cuûa caùi goïi laø lyù thuyeát giôùi tính, hoaëc seõ ñaët tröôùc thöïc taïi cuoäc soáng nhöõng khaùi nieäm giaûn löôïc veà töï do, chaúng haïn baèng caùch khoe khoang laø tieán tôùi moät "quyeàn phaù thai" voâ nghóa, voán luoân laø moät thaát baïi thaûm haïi. Seõ toát hôn bieát bao neáu xaây döïng moät chaâu AÂu laáy con ngöôøi laøm trung taâm vaø laáy caùc daân toäc laøm trung taâm, vôùi caùc chính saùch höõu hieäu ñoái vôùi sinh suaát vaø gia ñình nhö nhöõng chính saùch ñöôïc chaêm chuù theo ñuoåi ôû quoác gia naøy - coù nhöõng quoác gia ôû chaâu AÂu coù ñoä tuoåi trung bình laø 46-48 -, moät chaâu AÂu coù caùc quoác gia khaùc nhau seõ taïo thaønh moät gia ñình duy nhaát baûo veä söï phaùt trieån vaø tính ñoäc ñaùo cuûa moãi thaønh vieân. Caây caàu noåi tieáng nhaát ôû Budapest, caây caàu daây xích, giuùp chuùng ta hình dung ra kieåu chaâu AÂu ñoù, vì noù bao goàm nhieàu lieân keát lôùn vaø ña daïng taïo neân söï vöõng chaéc vaø söùc maïnh cuûa chuùng khi ñöôïc noái vôùi nhau. Veà vaán ñeà naøy, ñöùc tin Kitoâ giaùo coù theå laø moät nguoàn löïc, vaø Hung gia lôïi coù theå ñoùng vai troø laø "ngöôøi xaây caàu" baèng caùch döïa treân ñaëc tính ñaïi keát chuyeân bieät cuûa mình. ÔÛ ñaây, caùc tuyeân tín khaùc nhau, maø toâi ñaõ gaëp caùch ñaây moät naêm röôõi, soáng vôùi nhau khoâng xích mích, hôïp taùc moät caùch toân troïng vaø xaây döïng. Toâi voâ cuøng öu aùi nghó ñeán Tu vieän Pannonhalma, moät trong nhöõng töôïng ñaøi thieâng lieâng vó ñaïi cuûa ñaát nöôùc naøy, moät nôi caàu nguyeän vaø chính noù laø nhòp caàu cuûa tình huynh ñeä.
3. Ñieàu naøy daãn toâi ñeán vieäc xem xeùt khía caïnh cuoái cuøng: Budapest nhö moät thaønh phoá cuûa caùc vò thaùnh. Baø Toång thoáng ñaõ noùi veà Thaùnh EÂlidabeùt. Ñieàu naøy cuõng ñöôïc gôïi yù bôûi böùc tranh môùi ñöôïc ñaët trong hoäi tröôøng naøy. Ñöông nhieân, chuùng ta nghó ñeán Thaùnh Steâphanoâ, vò vua ñaàu tieân cuûa Hung gia lôïi, ngöôøi ñaõ soáng vaøo thôøi maø caùc Kitoâ höõu ôû Chaâu AÂu hoaøn toaøn hieäp thoâng. Böùc töôïng cuûa ngaøi, beân trong Laâu ñaøi Buda, ñöùng söøng söõng vaø che chôû thaønh phoá, trong khi Vöông cung thaùnh ñöôøng daâng kính ngaøi ôû trung taâm thuû ñoâ, cuøng vôùi Vöông cung thaùnh ñöôøng Esztergom, laø coâng trình toân giaùo huøng vó nhaát cuûa ñaát nöôùc. Lòch söû Hung gia lôïi ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï thaùnh thieän ngay töø ñaàu, khoâng chæ laø söï thaùnh thieän cuûa Nhaø vua maø coøn cuûa caû gia ñình ngaøi: vôï oâng laø Chaân phöôùc Gisela vaø con trai oâng laø Thaùnh Emeric. Sau naøy ñaõ nhaän ñöôïc töø cha mình moät soá lôøi khuyeân taïo thaønh moät loaïi di chuùc cho ngöôøi Magyar. Hoâm nay, hoï höùa seõ cho toâi moät baûn sao di chuùc naøy. Toâi raát mong nhaän ñöôïc noù. ÔÛ ñoù, chuùng ta ñoïc ñöôïc lôøi khuyeân vaãn coøn hôïp thôøi: "Toâi khuyeân moïi ngöôøi khoâng nhöõng chæ toû loøng öu aùi vôùi baø con hoï haøng, vôùi ngöôøi quyeàn theá vaø giaøu coù, laùng gieàng vaø ñoàng höông cuûa mình, maø coøn vôùi ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø taát caû nhöõng ai ñeán vôùi mình". Thaùnh Steâphanoâ bieåu loä tinh thaàn Kitoâ giaùo ñích thöïc khi tuyeân boá raèng, "thöïc haønh yeâu thöông daãn ñeán haïnh phuùc toät ñænh". Ngaøi noùi theâm: "Haõy dòu daøng, ñeå khoâng bao giôø choáng laïi coâng lyù" (Admonitions, X). Baèng caùch naøy, ngaøi ñaõ keát hôïp chaët cheõ söï thaät vaø söï dòu daøng. Ñaây laø moät giaùo huaán ñöùc tin tuyeät vôøi: Caùc giaù trò Kitoâ giaùo khoâng theå ñöôïc ñeà xuaát baèng söï cöùng ngaéc vaø kheùp kín, bôûi vì chaân lyù cuûa Chuùa Kitoâ ñoøi hoûi söï hieàn laønh vaø dòu daøng, theo tinh thaàn cuûa Caùc Moái Phuùc Thaät. ÔÛ ñaây, chuùng ta thaáy nguoàn goác cuûa tính haøo hoa phong nhaõ baåm sinh cuûa ngöôøi Hung gia lôïi ñöôïc phaûn aûnh trong moät soá caùch dieãn ñaït lôøi noùi haøng ngaøy, chaúng haïn nhö "joùnak lenni joù" [thaät toát khi trôû neân toát] vaø "jobb adni mint kapni" [toát hôn laø neân cho hôn nhaän].
Ñaây laø moät söï khaúng ñònh khoâng chæ veà giaù trò cuûa moät baûn saéc roõ raøng, maø coøn veà söï caàn thieát cuûa söï côûi môû ñoái vôùi ngöôøi khaùc. Hieán phaùp ghi nhaän ñieàu naøy khi neâu roõ: "Chuùng toâi toân troïng töï do vaø vaên hoùa cuûa caùc daân toäc khaùc, vaø seõ coá gaéng hôïp taùc vôùi moïi quoác gia treân theá giôùi". Noù cuõng tuyeân boá raèng "caùc daân toäc soáng cuøng chuùng toâi taïo thaønh moät phaàn cuûa coäng ñoàng chính trò Hung gia lôïi vaø laø caùc boä phaän caáu thaønh Nhaø nöôùc", ñoàng thôøi cam keát "thuùc ñaåy vaø baûo veä# ngoân ngöõ vaø vaên hoùa cuûa caùc daân toäc soáng ôû Hung gia lôïi". Tinh thaàn naøy thöïc söï mang tính Tin Möøng, vaø traùi ngöôïc vôùi moät khuynh höôùng naøo ñoù, ñoâi khi ñöôïc ñeà xuaát nhaân danh caùc truyeàn thoáng baûn ñòa vaø thaäm chí ñöùc tin, ñeå ruùt lui vaøo chính mình.
Baûn vaên Hieán phaùp, baèng moät cuïm töø roõ raøng vaø ngaén goïn thaám nhuaàn tinh thaàn Kitoâ giaùo, tieáp tuïc tuyeân boá: "Chuùng ta coù nghóa vuï chung laø baûo veä nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông vaø ngöôøi ngheøo". Chuùng ta ñöôïc nhaéc nhôû veà lòch söû laâu ñôøi cuûa vieäc neân thaùnh ôû Hung gia lôïi, ñöôïc laøm chöùng bôûi nhieàu nôi thôø phöôïng ôû thuû ñoâ naøy. Töø vò vua ñaàu tieân, ngöôøi ñaët neàn moùng cho cuoäc soáng coäng ñoàng, chuùng ta chuyeån sang moät naøng coâng chuùa, ngöôøi ñaõ naâng nhöõng böùc töôøng cuûa toøa nhaø ñoù neân vöõng chaéc vaø thuaàn khieát hôn. Danh tieáng cuûa Thaùnh EÂlidabeùt ñaõ lan roäng khaép theá giôùi. Ngöôøi con gaùi naøy cuûa ñaát nöôùc quùy vò ñaõ cheát ôû tuoåi hai möôi boán sau khi töø boû taát caû taøi saûn cuûa mình vaø phaân phaùt moïi thöù cho ngöôøi ngheøo. Cuoái cuøng, baø coáng hieán heát mình ñeå chaêm soùc ngöôøi beänh trong nhaø teá baàn maø baø ñaõ xaây döïng. Baø maõi laø chöùng nhaân noåi baät cuûa Tin Möøng.
Thöa caùc nhaø chöùc traùch, toâi baøy toû loøng bieát ôn vì vieäc coå vuõ caùc coâng vieäc töø thieän vaø giaùo duïc ñöôïc truyeàn caûm höùng bôûi caùc giaù trò naøy, trong ñoù coäng ñoàng Coâng Giaùo ñòa phöông tích cöïc tham gia, cuõng nhö söï hoã trôï cuï theå cuûa quùy vò ñoái vôùi nhieàu Kitoâ höõu treân toaøn theá giôùi ñang gaëp khoù khaên vaø nghòch caûnh, ñaëc bieät laø ôû Syria vaø Libaêng. Söï hôïp taùc giöõa Nhaø nöôùc vaø Giaùo hoäi ñaõ toû ra höõu hieäu, luoân toân troïng nhu caàu phaûi caån thaän phaân bieät giöõa caùc lónh vöïc rieâng cuûa nhau. Ñieàu quan troïng laø taát caû caùc Kitoâ höõu phaûi ghi nhôù ñieàu naøy, laáy Tin Möøng laøm ñieåm quy chieáu, töï do ñoùn nhaän caùc giaùo huaán giaûi phoùng cuûa Chuùa Gieâsu maø khoâng nhöôïng boä moät loaïi "chuû nghóa hôïp taùc" vôùi moät neàn chính trò quyeàn löïc. Ñieàu naøy ñoøi hoûi moät yù thöùc laønh maïnh veà "tính theá tuïc" khoâng suy thoaùi thaønh "chuû nghóa theá tuïc" phoå bieán voán dò öùng vôùi baát cöù khía caïnh naøo cuûa theå thaùnh thieâng, nhöng laïi saün saøng hy sinh baûn thaân tröôùc baøn thôø lôïi nhuaän. Nhöõng ngöôøi töï xöng laø Kitoâ höõu, cuøng vôùi caùc chöùng nhaân ñöùc tin, ñöôïc keâu goïi laøm chöùng vaø hôïp löïc vôùi moïi ngöôøi ñeå vun troàng moät chuû nghóa nhaân baûn ñöôïc gôïi höùng bôûi Tin Möøng vaø ñi theo hai con ñöôøng cô baûn: thöøa nhaän mình laø con caùi yeâu daáu cuûa Chuùa Cha vaø thöông yeâu nhau nhö anh em moät nhaø.
Veà phöông dieän naøy, Thaùnh Steâphanoâ ñaõ ñeå laïi cho con trai mình nhöõng lôøi noùi phi thöôøng veà tình huynh ñeä khi noùi vôùi caäu raèng nhöõng ngöôøi ñeán vôùi caùc ngoân ngöõ vaø phong tuïc khaùc nhau seõ "toâ ñieåm cho ñaát nöôùc". Thaät vaäy, nhö oâng ñaõ vieát, "moät ñaát nöôùc chæ coù moät ngoân ngöõ vaø phong tuïc thì yeáu ôùt vaø mong manh; vì lyù do naøy, cha khuyeân con haõy chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi laï vôùi loøng nhaân töø vaø toân troïng hoï, ñeå hoï thích ôû vôùi con hôn laø ôû nôi khaùc" (Admonitions, VI). Vaán ñeà chaáp nhaän vaø chaøo ñoùn laø moät vaán ñeà noùng boûng trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, vaø chaéc chaén laø phöùc taïp. Tuy nhieân, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laø Kitoâ höõu, thaùi ñoä cô baûn cuûa chuùng ta khoâng theå khaùc vôùi thaùi ñoä maø thaùnh Steâphanoâ ñaõ khuyeân con trai mình, sau khi hoïc ñöôïc ñieàu ñoù töø Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ ñoàng hoùa mình vôùi khaùch laï caàn ñöôïc tieáp ñoùn (x. Mt 25:35). Khi chuùng ta nghó veà Chuùa Kitoâ hieän dieän trong raát nhieàu anh chò em cuûa chuùng ta, nhöõng ngöôøi ñang chaïy troán trong tuyeät voïng khoûi caùc cuoäc xung ñoät, ngheøo ñoùi vaø bieán ñoåi khí haäu, chuùng ta caûm thaáy buoäc phaûi ñöông ñaàu vôùi vaán ñeà maø khoâng ñöôïc baøo chöõa vaø trì hoaõn. Noù caàn phaûi ñöôïc cuøng nhau ñoái ñaàu, trong tö caùch moät coäng ñoàng, nhaát laø bôûi vì, trong tình hình hieän taïi, sôùm hay muoän, taát caû chuùng ta seõ caûm nhaän ñöôïc nhöõng taùc ñoäng cuûa noù. Nhö theá, trong tö caùch Chaâu AÂu, ñieàu caáp baùch laø phaûi haønh ñoäng ñeå taïo ra caùc haønh lang phaùp lyù vaø an toaøn cuõng nhö caùc quy trình ñaõ ñöôïc thieát laäp ñeå ñaùp öùng moät thaùch thöùc mang tính thôøi ñaïi khoâng theå traùnh khoûi vaø caàn ñöôïc thöøa nhaän, nhaèm chuaån bò cho moät töông lai, neáu khoâng ñöôïc chia seû, seõ khoâng hieän höõu. Thaùch thöùc naøy ñaëc bieät ñoøi hoûi söï ñaùp öùng töø phía nhöõng ai laø moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu vaø muoán noi göông caùc chöùng nhaân Tin Möøng. Khoâng theå keå heát taát caû caùc ngöôøi tuyeân xöng ñöùc tin vó ñaïi cuûa mieàn Pannonia Sacra [mieàn Pannonia Thaùnh Thieän](*), nhöng ôû ñaây ít nhaát toâi muoán ñeà caäp ñeán Thaùnh Ladislas vaø Thaùnh Margaret, vaø nhaéc laïi moät vaøi nhaân vaät chínhtröïc cuûa theá kyû tröôùc, chaúng haïn nhö Ñöùc Hoàng Y Joùzsef Mindszenty, Chaân phöôùc Vilmos Apor vaø Chaân phöôùc Zoltaùn Meszleùnyi, giaùm muïc vaø caùc vò töû ñaïo, vaø Chaân phöôùc Laùszloù Battyaùny-Strattmann. Cuøng vôùi raát nhieàu ngöôøi chính tröïc thuoäc nhieàu tín ngöôõng khaùc nhau, hoï laø nhöõng ngöôøi cha vaø ngöôøi meï cuûa ñaát nöôùc quùy vò. Toâi mong muoán giao phoù cho caùc ngaøi töông lai cuûa quoác gia naøy, quoác gia raát thaân yeâu ñoái vôùi traùi tim toâi. Toâi caûm ôn quyù vò ñaõ kieân nhaãn laéng nghe nhöõng suy tö maø toâi chia seû vôùi quyù vò naøy, vaø toâi baûo ñaûm vôùi quyù vò söï gaàn guõi vaø lôøi caàu nguyeän cuûa toâi daønh cho taát caû ngöôøi daân Hung gia lôïi, ñaëc bieät nghó ñeán nhöõng ngöôøi soáng ôû nöôùc ngoaøi vaø taát caû nhöõng ngöôøi maø toâi ñaõ gaëp trong cuoäc ñôøi mình vaø nhöõng ngöôøi ñaõ raát toát vôùi toâi. Toâi nghó ñeán coäng ñoàng toân giaùo Hung gia lôïi maø toâi ñaõ hoã trôï ôû Buenos Aires. Isten, aùldd meg a magyart [Chuùa phuø hoä cho ngöôøi daân Hung gia lôïi!]
(*) Pannonia Sacra [mieàn Pannonia Thaùnh Thieän]: Pannonia laø moät quoác gia thôøi xöa vaø laø moät tænh cuûa Ñeá quoác La Maõ naèm ôû phía nam vaø phiaù taây Soâng Danube goàm AÙo, Hyng gia lôïi, Slovenia vaø Croatia ngaøy nay (chuù thích cuûa ngöôøi dòch)