Baøi Giaûng trong nghi thöùc
töôûng nieäm cuoäc thöông khoù Chuùa
taïi Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ
Baøi Giaûng trong nghi thöùc töôûng nieäm cuoäc thöông khoù Chuùa taïi Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ.
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa J.B. Ñaëng Minh An
Vatican (VietCatholic News 07-04-2023) - Caùc nghi thöùc töôûng nieäm cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Gieâsu, Chuùa chuùng ta ñaõ dieãn ra luùc 5h chieàu thöù Saùu 7 thaùng Tö naêm 2023 taïi Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ.
Trong ngaøy ñôùn ñau naøy, Giaùo Hoäi töôûng nieäm nhöõng giaây phuùt cuoái cuøng khi Chuùa Gieâsu tieán gaàn ñeán caùi cheát, khi söùc soáng vaø söùc maïnh cuûa Ngaøi ñang caïn kieät daàn.
Baøi Phuùc AÂm töôøng thuaät cho chuùng ta cuoäc ñaøm thoaïi giöõa Chuùa Gieâsu vaø moät trong hai ngöôøi toäi phaïm cuøng bò ñoùng ñinh vôùi Ngaøi maø truyeàn thoáng thöôøng goïi laø ngöôøi "troäm laønh", ngöôøi ñaõ hoaùn caûi trong giôø phuùt cuoái cuøng cuûa cuoäc ñôøi. "OÂng Gieâsu ôi, khi oâng vaøo Nöôùc cuûa oâng, xin nhôù ñeán toâi nheù!"
Roài coù tieáng ñaùp laïi cuûa Chuùa Gieâsu, nhanh choùng vaø nhö moät lôøi thì thaàm: "Hoâm nay anh seõ ôû vôùi toâi treân nöôùc Thieân Ñaøng".
Trong ngaøy ñau khoå vaø ñôùn ñau naøy, hai ngöôøi bò ñoùng ñinh aáy khoâng noùi gì khaùc, nhöng vaøi lôøi thoát leân töø trong coå hoïng khoâ kieät cuûa hoï vang doäi ñeán ngaøy nay. Nhöõng lôøi naøy coøn tieáp tuïc vang doäi nhö moät daáu chæ cuûa hy voïng vaø ôn cöùu ñoä cho nhöõng ai ñaõ phaïm toäi nhöng cuõng ñaõ tin vaø tín thaùc ngay caû tröôùc ñöôøng bieân cuoái cuøng cuûa cuoäc ñôøi.
Tröôùc Ñöùc Thaùnh Cha, hôn 40 Hoàng Y vaø 50 Giaùm Muïc trong giaùo trieàu Roâma, vaø 9,000 tín höõu, Ñöùc Hoàng Y Cantalamessa, giaûng thuyeát vieân phuû Giaùo Hoaøng, ñaõ coù baøi giaûng sau ñaây.
Döôùi ñaây laø baûn dòch toaøn vaên sang Vieät Ngöõ:
"Laïy Chuùa, chuùng con loan truyeàn vieäc Chuùa chòu cheát!"
Töø hai ngaøn naêm nay, Giaùo hoäi ñaõ loan baùo vaø cöû haønh, vaøo ngaøy naøy, caùi cheát cuûa Con Thieân Chuùa treân thaäp giaù. Trong moãi Thaùnh Leã, sau khi truyeàn pheùp, chuùng ta noùi hoaëc haùt: "Laïy Chuùa, chuùng con loan truyeàn vieäc Chuùa chòu cheát vaø tuyeân xöng vieäc Chuùa soáng laïi cho tôùi khi Chuùa laïi ñeán."
Tuy nhieân, moät "caùi cheát cuûa Chuùa" khaùc ñaõ ñöôïc tuyeân boá trong moät theá kyû röôõi trong theá giôùi phöông Taây phi Kitoâ hoùa cuûa chuùng ta. Khi, giöõa nhöõng ngöôøi coù hoïc, ngöôøi ta noùi veà "caùi cheát cuûa Thieân Chuùa", thì ñoù laø caùi cheát khaùc cuûa Thieân Chuùa, nguï yù caùi cheát yù thöùc heä chöù khoâng phaûi caùi cheát lòch söû. Ñeå baét kòp thôøi ñaïi, moät soá nhaø thaàn hoïc voäi vaøng xaây döïng moät neàn thaàn hoïc xung quanh noù: "Thaàn hoïc veà caùi cheát cuûa Chuùa".
Chuùng ta khoâng theå giaû vôø phôùt lôø söï hieän höõu cuûa caâu chuyeän khaùc bieät naøy, laøm nhö theá seõ khieán caùc tín höõu laøm moài cho nhöõng hoaøi nghi. Caùi cheát khaùc bieät naøy cuûa Chuùa ñaõ ñöôïc theå hieän ñaày ñuû nhaát trong lôøi tuyeân boá noåi tieáng maø Nietzsche ñaët vaøo mieäng cuûa "ngöôøi ñieân" hoån heån chaïy ñeán thaønh phoá:
"Chuùa ôû ñaâu?" anh ta keâu leân; "Toâi seõ noùi cho baïn bieát. Chuùng ta, anh vaø toâi, ñaõ gieát Ngaøi...Chöa bao giôø coù moät haønh ñoäng vó ñaïi hôn; vaø baát cöù ai sinh ra sau chuùng ta - vì haønh ñoäng naøy, ngöôøi aáy seõ thuoäc veà moät lòch söû cao hôn taát caû lòch söû cho ñeán nay. [1]
Theo logic cuûa nhöõng töø naøy (vaø, toâi tin, theo kyø voïng cuûa taùc giaû), lòch söû sau oâng seõ khoâng coøn ñöôïc chia thaønh Tröôùc Chuùa Giaùng Sinh vaø Sau Chuùa Giaùng Sinh nöõa, maø thaønh Tröôùc Nietzsche vaø Sau Nietzsche. Roõ raøng, khoâng phaûi Hö voâ ñöôïc ñaët vaøo vò trí cuûa Chuùa, maø laø con ngöôøi, vaø chính xaùc hôn laø "sieâu nhaân" hay "con ngöôøi sieâu phaøm" thay theá vò trí cuûa Thieân Chuùa. Veà con ngöôøi môùi naøy, giôø ñaây ngöôøi ta phaûi thoát leân - vôùi caûm giaùc haøi loøng vaø töï haøo - Ñaây môùi laø ngöôøi ñaøn oâng thöïc söï! - chöù khoâng coøn thoát leân ñaày caûm thöông nöõa: "Ecce homo!" - "Naøy laø ngöôøi" [2] Tuy nhieân, seõ khoâng maát nhieàu thôøi gian ñeå nhaän ra raèng, neáu bò boû laïi moät mình, con ngöôøi thöïc söï chaúng laø gì caû.
Chuùng ta ñaõ laøm gì khi giaûi phoùng traùi ñaát naøy khoûi maët trôøi cuûa noù? Baây giôø noù ñang di chuyeån ôû ñaâu? Chuùng ta ñang di chuyeån ñeán ñaâu? Xa taát caû maët trôøi roài sao? Chaúng phaûi chuùng ta ñang lao doác lieân tuïc ñoù sao? Phía sau, sang moät beân, veà phía tröôùc, theo moïi höôùng aø? Coøn coù nhöõng thaêng traàm naøo nöõa chaêng? Chaúng phaûi chuùng ta ñang ñi laïc nhö ñang xuyeân qua moät coõi hö voâ baát taän hay sao?
Caâu traû lôøi ñaày aån yù, traán an cuûa "ngöôøi ñieân" cho nhöõng caâu hoûi ñaùng lo ngaïi naøy cuûa anh ta laø: "Khoâng, bôûi vì con ngöôøi seõ thöïc hieän nhieäm vuï ñöôïc giao cho Chuùa cho ñeán baây giôø." Ngöôïc laïi, caâu traû lôøi cuûa chuùng ta vôùi tö caùch laø nhöõng tín höõu laø: "Ñuùng theá, vaø ñoù chính xaùc laø nhöõng gì ñaõ vaø ñang xaûy ra" - nhaân loaïi ñang lang thang nhö theå xuyeân qua moät khoaûng khoâng voâ taän! Ñieàu quan troïng laø, chính xaùc theo sau tö töôûng cuûa Nietzsche, moät soá ngöôøi ñaõ ñònh nghóa söï hieän höõu cuûa con ngöôøi laø "söï hieän höõu cuûa caùi cheát" vaø coi taát caû nhöõng khaû naêng ñöôïc cho laø cuûa con ngöôøi laø "phuø vaân ngay töø ñaàu". [3]
"Vöôït qua thaàn thaùnh vaø aùc quyû", laø moät traän chieán khaùc cuûa taùc giaû. [4] Tuy nhieân, ngoaøi thaàn thaùnh vaø aùc quyû, chæ coøn "yù chí quyeàn löïc", vaø chuùng ta ñang chöùng kieán moät laàn nöõa ñieàu ñoù daãn ñeán nhöõng gì...
Chuùng ta khoâng coù quyeàn phaùn xeùt taâm hoàn cuûa moät ngöôøi maø chæ coù Chuùa môùi bieát. Ngay caû taùc giaû cuûa lôøi tuyeân boá ñoù cuõng ñaõ chia seû nhöõng ñau khoå trong cuoäc ñôøi mình, vaø ñau khoå lieân keát vôùi Chuùa Kitoâ coù leõ nhieàu hôn nhöõng lôøi xuùc phaïm taùch rôøi anh ta khoûi Chuùa. Lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu treân thaäp giaù: " Laïy Cha, xin tha cho hoï vì hoï khoâng bieát vieäc hoï laøm" (Lc 23:34), khoâng chæ ñöôïc noùi cho nhöõng ngöôøi coù maët taïi ñoài Canveâ ngaøy hoâm ñoù!
Moät hình aûnh, maø ñoâi khi toâi ñaõ quan saùt tröïc tieáp, xuaát hieän trong taâm trí toâi (maø toâi hy voïng ñaõ trôû thaønh hieän thöïc, trong khi chôø ñôïi, ñoái vôùi taùc giaû cuûa lôøi tuyeân boá ñoù!): moät ñöùa treû töùc giaän coá ñaám vaø caøo vaøo maët cha mình, cho ñeán khi, kieät söùc, anh ta khoùc trong voøng tay cuûa cha mình, ngöôøi cha ñaõ traán an anh ta vaø keùo anh ta vaøo ngöïc mình.
Toâi xin nhaéc laïi, chuùng ta ñöøng phaùn xeùt ngöôøi maø chæ coù Chuùa môùi bieát. Tuy nhieân, nhöõng haäu quaû maø tuyeân boá cuûa oâng ta ñaõ gaây ra cho chuùng ta coù theå vaø phaûi ñöôïc ñaùnh giaù. Tuyeân boá cuûa oâng ta ñaõ len loûi theo raát nhieàu caùch ña daïng vaø döôùi nhieàu teân goïi khaùc nhau, ñeán möùc trôû thaønh moát thôøi thöôïng vaø baàu khoâng khí ngöï trò trong giôùi trí thöùc cuûa theá giôùi phöông Taây "haäu hieän ñaïi". Maãu soá chung laø moät thuyeát töông ñoái toång theå trong moïi lónh vöïc - ñaïo ñöùc, ngoân ngöõ, trieát hoïc, ngheä thuaät vaø taát nhieân laø caû toân giaùo. Khoâng coøn ñieàu gì laø vöõng chaéc; taát caû moïi thöù ñeàu ôû theå loûng, hoaëc thaäm chí theå khí. Vaøo thôøi cuûa chuû nghóa laõng maïn, ngöôøi ta töøng chìm ñaém trong u saàu, ngaøy nay con ngöôøi chìm ñaém trong chuû nghóa hö voâ!
Vôùi tö caùch laø nhöõng tín höõu, nhieäm vuï cuûa chuùng ta laø chæ ra nhöõng gì ñaèng sau, hoaëc beân döôùi lôøi tuyeân boá ñoù, raèng ñoù laø aùnh saùng laäp loøe cuûa ngoïn löûa coå xöa, söï phun traøo ñoät ngoät cuûa moät ngoïn nuùi löûa chöa bao giôø bò daäp taét keå töø buoåi ñaàu cuûa theá giôùi. Vôû kòch nhaân loaïi cuõng coù "phaàn môû ñaàu veà thieân ñöôøng", trong "tinh thaàn phuû nhaän" khoâng chaáp nhaän söï hieän höõu trong aân suûng cuûa ngöôøi khaùc. Keå töø ñoù, ma quyû ñaõ tuyeån duïng nhöõng ngöôøi uûng hoä muïc tieâu cuûa mình, Adong vaø EÂvaø ngaây thô laø naïn nhaân ñaàu tieân cuûa anh ta: "Caùc ngöôi seõ neân nhö caùc vò thaàn, bieát ñieàu thieän ñieàu aùc " (St 3,5).
Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñoái vôùi con ngöôøi hieän ñaïi döôøng nhö chaúng laø gì ngoaøi moät huyeàn thoaïi caên nguyeân ñeå giaûi thích caùi aùc treân theá giôùi. Vaø - theo nghóa tích cöïc cuûa huyeàn thoaïi ngaøy nay - ñuùng nhö vaäy! Nhöng lòch söû, vaên hoïc vaø kinh nghieäm caù nhaân cuûa chính chuùng ta cho chuùng ta bieát raèng ñaèng sau "huyeàn thoaïi" naøy, coù moät söï thaät sieâu vieät maø khoâng taøi lieäu lòch söû hay lyù luaän trieát hoïc naøo coù theå truyeàn ñaït cho chuùng ta.
Thieân Chuùa bieát chuùng ta kieâu ngaïo nhö theá naøo vaø ñaõ ñeán giuùp chuùng ta baèng caùch truùt boû chính mình tröôùc maët chuùng ta.
Chuùa Gieâsu Kitoâ,
voán dó laø Thieân Chuùa
maø khoâng nghó phaûi nhaát quyeát duy trì
ñòa vò ngang haøng vôùi Thieân Chuùa,
nhöng ñaõ hoaøn toaøn truùt boû vinh quang
maëc laáy thaân noâ leä,
trôû neân gioáng phaøm nhaân
soáng nhö ngöôøi traàn theá.
Ngöôøi laïi coøn haï mình,
vaâng lôøi cho ñeán noãi baèng loøng chòu cheát,
cheát treân caây thaäp töï. (Phil 2:6-8).
"Keû ñieân" heùt leân: "Chuùa haû? Chuùng ta, anh vaø toâi, ñaõ gieát Ngaøi!". Treân thöïc teá, ñieàu ñaùng sôï naøy ñaõ töøng xaûy ra moät laàn trong lòch söû loaøi ngöôøi, nhöng theo moät nghóa hoaøn toaøn khaùc. Vì ñoù laø söï thaät, thöa anh chò em: Chính chuùng ta - anh chò em vaø toâi - ñaõ gieát Chuùa Gieâsu thaønh Nazareth! Ngaøi ñaõ cheát vì toäi loãi cuûa chuùng ta vaø toäi loãi cuûa caû theá giôùi (1 Ga 2:2)! Tuy nhieân, Söï Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Kitoâ töø coõi cheát baûo ñaûm vôùi chuùng ta raèng neáu chuùng ta hoái caûi thì con ñöôøng naøy khoâng daãn ñeán thaát baïi, maø daãn ñeán "toät ñænh cuûa söï soáng" maø chuùng ta ñaõ tìm kieám trong voâ voïng ôû nhöõng nôi khaùc.
Taïi sao chuùng ta laïi noùi veà taát caû nhöõng ñieàu naøy trong phuïng vuï Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh? Khoâng phaûi ñeå thuyeát phuïc nhöõng ngöôøi voâ thaàn raèng Chuùa khoâng cheát. Ngöôøi noåi tieáng nhaát trong soá hoï ñaõ töï khaùm phaù ra ñieàu ñoù, ngay luùc hoï nhaém maét tröôùc aùnh saùng - huy hoaøng hôn laø vôùi boùng toái cuûa theá gian naøy. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi vaãn coøn soáng giöõa chuùng ta, ñeå thuyeát phuïc hoï caàn coù nhöõng phöông tieän khaùc ngoaøi lôøi cuûa moät nhaø thuyeát giaùo giaø. Coù nhöõng phöông tieän maø Chuùa seõ khoâng ngöøng ban cho nhöõng ai coù traùi tim roäng môû ñoùn nhaän söï thaät, nhöõng ngöôøi maø chuùng ta seõ chuyeån caàu cho hoï trong lôøi caàu nguyeän phoå quaùt seõ dieãn ra sau ñaây.
Khoâng, muïc ñích cuûa chuùng ta thöïc söï laø khaùc; ñoù laø ñeå giöõ cho caùc tín höõu - thaäm chí coù leõ chæ moät hoaëc hai sinh vieân ñaïi hoïc - khoûi bò cuoán vaøo voøng xoaùy cuûa chuû nghóa hö voâ, voán laø "hoá ñen" thöïc söï cuûa vuõ truï taâm linh. Muïc ñích laø ñeå lôøi caûnh baùo cuûa Dante Alighieri moät laàn nöõa vang voïng giöõa chuùng ta:
Hôõi caùc Kitoâ höõu, haõy nghieâm tuùc hôn trong moïi chuyeån ñoäng cuûa mình;
Ñöøng nhö moät chieác loâng vuõ trong moãi côn gioù,
Vaø ñöøng nghó raèng moïi thöù nöôùc ñeàu coù theå thanh taåy mình. [5]
Vì theá, chuùng ta haõy tieáp tuïc laëp laïi, vôùi loøng bieát ôn chaân thaønh vaø xaùc tín hôn bao giôø heát, nhöõng lôøi chuùng ta coâng boá trong moãi Thaùnh Leã:
Laïy Chuùa, chuùng con loan truyeàn
vieäc Chuùa chòu cheát
vaø tuyeân xöng
vieäc Chuùa soáng laïi
cho tôùi khi Chuùa laïi ñeán
- - - - - - - - - - -
[1] Friedrich Nietzsche, Khoa hoïc ñoàng tính, soá. 125.
[2] Friedrich Nietzsche, Ecce homo, 1888.
[3] Martin Heidegger, Höõu theå vaø Thôøi gian, II, ch. 2-3.
[4] F. Nietzsche, Jenseits von Gut und B#se, Leipzig 1886.
[5] Paradise, V, 73-75 (Baûn dòch cuûa H. Wadsworth Longfellow).
(Source: Holy See Press OfficeGood Friday - Celebration of the Passion of the Lord)