Ñoâi neùt veà ba loaïi Daàu Thaùnh
Ñoâi neùt veà ba loaïi Daàu Thaùnh.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP.
(WHÑ 05-04-2023) - Caùc Bí tích vaø AÙ bí tích cuûa Kitoâ giaùo mang yù nghóa bieåu tröng saâu saéc vaø thaám ñaãm söï phong phuù veà lòch söû vaø Kinh Thaùnh. Trong cöû haønh Kitoâ giaùo, coù nhieàu chaát haøng ngaøy ñöôïc söû duïng ñoùng vai troø laø daáu chæ cuûa nhöõng thöïc taïi saâu xa hôn nhieàu, trong ñoù, daàu laø moät trong bieåu töôïng mang tính truyeàn thoáng phoå bieán vaø roõ neùt.
Vieäc söû duïng daàu cho nhieàu muïc ñích khaùc nhau cuûa caùc daân toäc coå ñaïi ñöôïc nhaéc ñeán trong nhieàu ñoaïn Kinh Thaùnh. Moät caùch cuï theå, vieäc söû duïng daàu ñöôïc tìm thaáy trong caû Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc, chaúng haïn nhö daàu ñeå chuaån bò thöùc aên nuoâi döôõng (x Nm 11, 7-9), ñeå laøm thuoác chöõa beänh (x Is 1, 6; Lc 10, 34), ñeå laøm nhieân lieäu thaép ñeøn (x. Mt 25, 1-9), ñeå trang ñieåm (x Rt 3, 3). Ngoaøi ra, daàu cuõng höõu ích trong vieäc chuaån bò choân caát thi theå (x. Mc 16, 1) vaø nhö moät nghi thöùc xöùc daàu khi ñoùn tieáp khaùch (x. Lc 7, 46).
Ngaøy nay, Giaùo hoäi söû duïng ba loaïi Daàu Thaùnh vôùi nhöõng muïc ñích rieâng bieät: Daàu Beänh nhaân, Daàu Döï toøng vaø Daàu Thaùnh. Ba loaïi Daàu Thaùnh naøy thöôøng ñöôïc giaùm muïc thaùnh hieán trong Thaùnh leã Truyeàn daàu haøng naêm.
1. Daàu beänh nhaân (OI: Oleum Infirmorum; INF)
Daàu beänh nhaân, laø daàu oâliu nguyeân chaát, ñöôïc duøng cho Bí tích Xöùc daàu Beänh nhaân.
Ñoaïn vaên thöôøng ñöôïc trích daãn nhieàu nhaát nhö moät baèng chöùng Kinh Thaùnh cho vieäc xöùc daàu beänh nhaân laø trong Thö thaùnh Giacoâbeâ (5, 14). Trong Tin Möøng Mc 6, Chuùa Gieâsu ban cho Nhoùm Möôøi hai "quyeàn tröø quyû" (c. 7), vaø "Caùc oâng ñi rao giaûng, keâu goïi ngöôøi ta aên naên saùm hoái" (c. 12). Tuy nhieân, caâu tieáp theo cho thaáy vieäc söû duïng daàu ñeå chöõa beänh nhaân danh Chuùa Kitoâ coù ngay töø thôøi caùc toâng ñoà: "Caùc oâng tröø ñöôïc nhieàu quyû, xöùc daàu cho nhieàu ngöôøi ñau oám vaø chöõa hoï khoûi beänh" (c. 13).
Daàu Beänh nhaân ñöôïc caùc linh muïc söû duïng thöôøng xuyeân nhaát, vaø maëc duø ñöôïc cöû haønh lyù töôûng vôùi coäng ñoaøn trong Thaùnh leã xöùc daàu beänh nhaân, nhöng bí tích naøy coù theå ñöôïc cöû haønh baát cöù luùc naøo vaø ôû baát cöù ñaâu. Linh muïc ñaët tay, ñoïc lôøi caàu nguyeän chuùc laønh, nhaéc nhôû tín höõu raèng vieäc chöõa laønh beänh taät ñeán töø Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø xöùc daàu baèng caùch veõ hình thaùnh giaù leân traùn vaø tay beänh nhaân.
Qua Bí tích naøy, Thieân Chuùa ban cho ngöôøi ñau beänh aân suûng vaø söùc maïnh ñeå chòu ñöïng beänh taät. Ngoaøi ra, ôn thaùnh cuûa vieäc xöùc daàu ñoâi khi cuõng mang laïi söï chöõa laønh veà tinh thaàn, caûm xuùc vaø thaäm chí caû theå chaát.
2. Daàu Döï toøng (OS : Oleum Catechumenorum; CAT)
Daàu Döï toøng, cuõng laø daàu oâ liu nguyeân chaát, coøn ñöôïc goïi laø daàu tröø taø, ñöôïc xöùc cho ngöôøi döï toøng trong Bí tích Röûa Toäi.
Khaùi nieäm veà Daàu Döï toøng coù neàn taûng trong Kinh Thaùnh. Söï xöùc daàu cuûa Thieân Chuùa cuûng coá chuùng ta trong traän chieán giöõa thieän vaø aùc (x. Tv 45, 8 vaø Dt 1, 9); soi saùng taâm trí chuùng ta khoûi söï giaû doái (x. 1 Ga 2, 27). Phaàn Daãn nhaäp Nghi thöùc Laøm pheùp Daàu noùi raèng Daàu Döï toøng môû roäng hieäu quaû cuûa vieäc tröø quyû trong pheùp röûa toäi: "Tröôùc khi böôùc vaøo nguoàn söï soáng ñeå ñöôïc taùi sinh, caùc öùng vieân laõnh nhaän pheùp Röûa ñöôïc cuûng coá ñeå töø boû toäi loãi vaø ma quyû".
Caû ngöôøi lôùn vaø treû sô sinh tröôùc khi laõnh Bí tích röûa toäi ñeàu ñöôïc xöùc Daàu Döï toøng. Ñoái vôùi ngöôøi lôùn, vieäc xöùc Daàu Döï toøng ñöôïc thöïc hieän trong Nghi thöùc Khai taâm Kitoâ giaùo, cuï theå khi hoï baét ñaàu chuaån bò laõnh nhaän Bí tích Röûa toäi.
Nghi thöùc naøy thöôøng dieãn ra trong Thaùnh leã, tröôùc khi Phuïng vuï Thaùnh Theå. Linh muïc hoaëc phoù teá xöùc daàu cho taân toøng. Sau ñoù, ngaøi caàu nguyeän xin Thieân Chuùa ban cho döï toøng ôn khoân ngoan ñeå phaân ñònh, vaø söùc maïnh caàn thieát ñeå traùnh ñieàu aùc trong tieán trình tìm hieåu ñöùc tin Coâng giaùo vaø chuaån bò cho ñôøi soáng vôùi Chuùa Kitoâ.
Töông töï nhö vaäy, treû sô sinh ñöôïc xöùc Daàu Döï toøng ngay tröôùc khi ñöôïc röûa toäi. Vieäc xöùc daàu naøy nhaèm giuùp treû xua ñuoåi ma quyû, traùnh caùm doã vaø coù ñöùc tin caàn thieát ñeå vaùc thaäp giaù ñi theo Ñöùc Kitoâ suoát ñôøi.
Coù theå noùi raèng, baèng vieäc xöùc Daàu Döï toøng, ngöôøi laõnh nhaän coù ñöôïc aân suûng vaø söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa ñeå chieán thaéng quyeàn löïc cuûa Satan vaø toäi loãi, haàu maïnh daïn tuyeân xöng ñöùc tin Kitoâ giaùo, ñoàng thôøi höôùng tôùi haønh trình môùi cuûa cuoäc ñôøi sau khi laõnh nhaän Bí tích Röûa toäi.
3. Daàu Thaùnh (SC : Sanctum Chrisma; Sacrum Chrisma; CHR)
Daàu Thaùnh, laø daàu oâ liu troän vôùi nhöïa thôm (balsam). Daàu töôïng tröng cho söùc maïnh, vaø nhöïa thôm töôïng tröng cho "höông thôm cuûa Ñöùc Kitoâ" (2 Cor 2, 15) maø Kitoâ höõu phaûi toûa ra moïi nôi hoï ñeán. Sau ñoù, tröôùc lôøi nguyeän thaùnh hieán, Ñöùc giaùm muïc thoåi daàu - bieåu thò Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng qua lôøi caàu khaån.
Ñoäng töø "thaùnh hieán" (consecrate) ñöôïc aùp duïng cho haønh ñoäng thaùnh hoùa Daàu Thaùnh vaø cho thaáy vieäc söû duïng Daàu Thaùnh ñeå taùch rieâng ra, ñeå thaùnh hoùa, vaø ñeå thanh taåy veà maët thieâng lieâng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laõnh nhaän Daàu Thaùnh. Trong khi Daàu Beänh nhaân vaø Daàu Döï toøng, trong tröôøng hôïp khaån caáp, coù theå ñöôïc laøm pheùp bôûi baát kyø linh muïc naøo, coøn Daàu Thaùnh thì khoâng ñöôïc laøm nhö vaäy. Khi ñoù, töø "Thaùnh hieán" chæ ra raèng chæ coù giaùm muïc môùi coù theå laøm pheùp Daàu Thaùnh.
Coù 2 lôøi caàu nguyeän thaùnh hieán ñöôïc löïa choïn trong nghi thöùc Thaùnh hieán daàu, lôøi caàu nguyeän thöù nhaát coù söï töông ñoàng ñaùng keå giöõa vieäc söû duïng Daàu Thaùnh cuûa Kitoâ giaùo vaø vieäc söû duïng daàu töông töï trong Kinh thaùnh. Lôøi caàu nguyeän thöù nhaát laø Lôøi Taï ôn veà nhöõng hoàng aân maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho trong quaù khöù, baùo tröôùc nhöõng hoàng aân ñöôïc ban taëng qua vieäc xöùc daàu naøy. Treân thöïc teá, theo Truyeàn thoáng Toâng ñoà vaøo theá kyû thöù III, Daàu Thaùnh ñöôïc goïi laø "Daàu Taï ôn".
Söùc maïnh maø caùc vò Vua cuûa Israel caàn coù ñoái vôùi vieäc cai trò daân döôùi söï höôùng daãn cuûa Thieân Chuùa ñöôïc töôïng tröng qua vieäc xöùc daàu phong vöông trong Cöïu Öôùc (x. 1Sm 10, Samuel xöùc daàu cho Sauleâ). Trong lòch söû, nhieàu vò vua vaø hoaøng ñeá theo Kitoâ giaùo ñaõ ñöôïc caùc Ñöùc giaùo hoaøng vaø Giaùm muïc xöùc Daàu Thaùnh trong leã ñaêng quang cuûa hoï. Tröôøng hôïp cuûa ngoân söù Elisha cho thaáy veà söï xöùc daàu cuûa moät Ngoân söù trong Kinh thaùnh (x 1K 19, 16).
Töôùc hieäu Kitoâ cuûa Ñöùc Kitoâ coù nghóa laø "ngöôøi ñöôïc xöùc daàu cuûa Chuùa". Vieäc xöùc daàu thaùnh hieán trong Cöïu Öôùc daønh cho caùc Tö teá, caùc Ngoân söù, vaø caùc Vua - taát caû ñeàu laø hình boùng vaø höôùng veà Chuùa Gieâsu Kitoâ. Chuùa Gieâsu maëc laáy caên tính naøy khi baét ñaàu söù vuï coâng khai, trong hoäi ñöôøng taïi queâ höông, Ngöôøi ñoïc töø Isaia 61,1: "Thaàn Khí Chuùa ngöï treân toâi, vì Chuùa ñaõ xöùc daàu taán phong toâi" (Lc 4, 18). Vì theá, Daàu Thaùnh laø phöông theá giuùp caùc Kitoâ höõu trôû thaønh nhöõng ngöôøi thoâng phaàn chöùc Tö teá, Vöông giaû vaø Ngoân söù cuûa Chuùa Gieâsu. Thaùnh Theophilus thaønh Antiokia vieát vaøo theá kyû thöù II: "Chuùng ta ñöôïc goïi laø Kitoâ höõu vì chuùng ta ñöôïc xöùc daàu cuûa Thieân Chuùa".
Ngaøy nay, Daàu Thaùnh ñöôïc söû duïng ñeå thaùnh hieán moät ai ñoù hoaëc moät vaät gì ñoù ñeå phuïc vuï Chuùa. Tröôùc heát, vieäc xöùc Daàu Thaùnh töôïng tröng cho hoàng aân Chuùa Thaùnh Thaàn.
- Trong nghi thöùc Röûa toäi, sau khi treû sô sinh ñöôïc röûa toäi baèng nöôùc vaø tröôùc khi treû ñöôïc maëc chieác aùo traéng, vò Röûa toäi veõ Daáu Thaùnh giaù baèng Daàu Thaùnh treân ñaàu cuûa treû, ñaùnh daáu treû laø moät Kitoâ höõu. Xöùc daàu treân ñaàu cuõng ñöôïc thöïc hieän khi röûa toäi cho ngöôøi lôùn, neáu hoï khoâng laõnh nhaän Bí tích Theâm söùc ngay sau ñoù.
- Khi ban bí tích Theâm Söùc, Giaùm muïc (hoaëc vò cöû haønh) laøm Daáu Thaùnh Giaù baèng Daàu Thaùnh treân traùn cuûa ngöôøi ñöôïc Theâm Söùc vaø noùi: "X, haõy nhaän aán tín cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn".
- Daàu Thaùnh cuõng ñöôïc duøng trong Bí tích Truyeàn chöùc thaùnh vaø taán phong giaùm muïc. Moät nguoàn Cöïu Öôùc cho thöïc haønh naøy ñöôïc tìm thaáy vôùi Aaron, anh trai cuûa Moâseâ, ñaõ ñöôïc xöùc daàu ñeå trôû thaønh Tö teá (x. Xh 29, 7 vaø Lv 8, 12).
Thöù ñeán, vieäc söû duïng daàu ñeå daâng hieán vaät duïng cho Thieân Chuùa coù nguoàn goác töø Cöïu Öôùc (ví duï, x. St 28, 18 hoaëc Xh 30, 25-29).
Tröôùc ñaây, chuoâng nhaø thôø ñöôïc xöùc Daàu Thaùnh ôû beân trong vaø xöùc Daàu Beänh nhaân ôû beân ngoaøi. Thöïc haønh coå xöa söû duïng Daàu Thaùnh ñeå thaùnh hieán baøn thôø vaø nhaø thôø vaø hieän nay vaãn coøn ñöôïc thöïc hieän.
Baøn thôø ñöôïc daønh rieâng cho hy teá vaø trong thôøi kyø ñaàu cuûa Kitoâ giaùo, baøn thôø trôû thaønh töôïng tröng cho chính Chuùa Kitoâ, hy leã hoaøn haûo. Vaø vì töôùc hieäu cuûa Ñöùc Kitoâ coù nghóa laø Ñaáng ñöôïc xöùc daàu, neân ñieàu phuø hôïp nhaát laø chính Baøn thôø, bieåu töôïng cuûa Ñaáng ñöôïc xöùc daàu tuyeät haûo, cuõng ñöôïc xöùc daàu. Khi cung hieán moät ngoâi thaùnh ñöôøng, thì caùc böùc töôøng cuûa thaùnh ñöôøng cuõng ñöôïc laøm daáu baèng Daàu Thaùnh - vì toøa nhaø töôïng tröng cho caùc chi theå ñöôïc xöùc daàu cuûa Nhieäm theå Ñöùc Kitoâ.
4. Leã Truyeàn Daàu
Haèng naêm, giaùm muïc ñòa phöông laøm pheùp vaø thaùnh hieán ñuû daàu môùi cho toaøn giaùo phaän trong Thaùnh leã ñöôïc cöû haønh tröôùc leã Phuïc sinh, ñöôïc goïi laø Leã Truyeàn Daàu.
Chöõ ñoû cho Thaùnh Leã Truyeàn Daàu trong Saùch Leã Roâma bao goàm thôøi gian cöû haønh Thaùnh Leã - cuï theå laø vaøo saùng Thöù Naêm Tuaàn Thaùnh. Ñaây laø moät Thaùnh Leã ñoàng teá vôùi linh muïc ñoaøn cuûa giaùo phaän, trong cöû haønh Phuïng vuï naøy, caùc linh muïc laäp laïi lôøi höùa linh muïc tröôùc söï hieän dieän cuûa giaùm muïc. Do ñoù, ñeå ñaït muïc ñích naøy, Saùch Leã Roâma minh ñònh raèng neáu buoåi saùng Thöù Naêm Tuaàn Thaùnh khoâng thuaän tieän hoaëc khoù khaên, thì "Leã Truyeàn Daàu coù theå ñöôïc cöû haønh vaøo moät ngaøy khaùc, nhöng gaàn vôùi leã Phuïc Sinh".
Sau phaàn Phuïng vuï Lôøi Chuùa laø Nghi thöùc laøm pheùp Daàu. Caùc bình Daàu ñöôïc röôùc leân vaø daâng cho giaùm muïc: tröôùc heát laø Daàu Beänh nhaân, keá ñeán laø Daàu Döï toøng, vaø cuoái cuøng laø Daàu Thaùnh. Toaøn boä Nghi thöùc laøm pheùp vaø thaùnh hieán Daàu coù theå ñöôïc cöû haønh vaøo luùc naøy, "vì lyù do muïc vuï". Tuy nhieân, trong phaàn Phaàn daãn nhaäp Nghi thöùc Laøm pheùp Daàu vaø Nghi thöùc thaùnh hieán Daàu noùi raèng truyeàn thoáng coå xöa cuûa nghi leã Latinh laø laøm pheùp Daàu Beänh nhaân vaøo cuoái Kinh Nguyeän Thaùnh Theå; laøm pheùp Daàu Döï toøng vaø thaùnh hieán Daàu thaùnh dieãn ra sau phaàn Hieäp Leã.
Sau khi ñöôïc laøm pheùp hoaëc thaùnh hieán, caùc Daàu Thaùnh ñöôïc phaân phaùt cho caùc giaùo xöù vaø cô sôû cuûa giaùo phaän ñeå söû duïng trong naêm ñoù. Ñieàu naøy mang yù nghóa cuûa söï hieäp thoâng trong Giaùo hoäi ñòa phöông moät caùch saâu xa: Maëc duø Ñöùc giaùm muïc khoâng theå hieän dieän tröïc tieáp taïi moïi leã Röûa toäi, Theâm söùc, hoaëc Xöùc daàu Beänh nhaân trong giaùo phaän, nhöng ngaøi coù theå hieän dieän moät caùch töôïng tröng qua caùc loaïi Daàu Thaùnh maø ngaøi laøm pheùp vaø thaùnh hieán.
Caùc loaïi daàu thaùnh phaûi ñöôïc caát giöõ ôû moät nôi thích hôïp - moät hoác nhoû hoaëc tuû trong töôøng - ñöôïc goïi laø ambry thöôøng ñaët ôû gaàn Gieáng Röûa toäi. Daàu cuõ phaûi ñöôïc xöû lyù moät caùch kính troïng vaø trang nghieâm - caùch ñieån hình nhaát laø coù theå ñoát ñi baèng ngoïn löûa ñaõ chuaån bò saün trong Ñeâm Voïng Phuïc Sinh. Trong moät soá tröôøng hôïp, daàu cuõ coù theå ñöôïc göûi laïi cho giaùo phaän ñeå ñöôïc xöû lyù thích hôïp.
* * *
Sau khi ñöôïc laøm pheùp vaø thaùnh hieán, thì caùc bình daàu khoâng coøn laø daàu bình thöôøng nöõa maø ñaõ trôû thaønh moät moùn quaø thaùnh, cao quyù maø Thieân Chuùa ban cho Giaùo hoäi, nhö laø daáu chæ cuûa söï thanh taåy vaø cuûng coá, chöõa laønh vaø an uûi, vaø laø aân suûng trao ban söï soáng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Hôn theá, lôøi nguyeän cuûa Thaùnh Leã Truyeàn Daàu nhaéc nhôû raèng, Ñöùc Kitoâ ñaõ ñöôïc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø chuùng ta, nhöõng Kitoâ höõu "ñöôïc thoâng phaàn vaøo söï thaùnh hieán cuûa Ngöôøi" cuõng ñöôïc môøi goïi trôû thaønh nhöõng chöùng nhaân cho Ñöùc Kitoâ vaø Tin Möøng tình yeâu cuûa Ngöôøi trong töøng hoaøn caûnh soáng cuûa mình.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP.
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Theo: Michael R. Heinlein, simplycatholic.com
vaø D.D. Emmons, simplycatholic.com
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)