Phieân hoïp caáp chaâu luïc
veà tính ñoàng nghò cuûa Chaâu Phi vaø Madagascar
Phieân hoïp caáp chaâu luïc veà tính ñoàng nghò cuûa Chaâu Phi vaø Madagascar.
Vu Van An
Addis Ababa (VietCatholic News 16-03-2023) - Theo trang maïng chính thöùc (https://addisababa.synod2023.org), Phieân hoïp Caáp luïc ñòa veà tính ñoàng nghò cuûa chaâu Phi ñaõ khai maïc vaøo ngaøy 2 thaùng 3 naêm 2023, taïi Addis Ababa (Ethiopia) vôùi Thaùnh leã do Ñöùc Hoàng Y Jean-Claude Hollerich, Toång Giaùm muïc Luxembourg vaø laø Toång töôøng trình vieân cuûa Phieân hoïp Toaøn theå thöôøng leä laàn thöù XVI cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, chuû söï, ngaøi ñaõ nhaéc nhôû raèng "Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc khoâng phaûi laø veà quyeàn löïc. Noù khoâng phaûi laø veà daân chuû. Ñoù laø veà Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñoù laø veà moät Giaùo hoäi môû cöûa cho theá giôùi. Nhieäm vuï cuûa noù laø cho toaøn nhaân loaïi. Ñoù laø moät Giaùo hoäi bieát caàu nguyeän. Ñoù laø moät Giaùo hoäi phuø hôïp vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn".
Söï kieän keùo daøi boán ngaøy vôùi chuû ñeà: "Vì moät Giaùo hoäi Ñoàng nghò: Hieäp thoâng, Tham gia vaø Truyeàn giaùo" ñaõ quy tuï 206 ngöôøi tham gia töø khaép luïc ñòa, taát caû ñeàu quyeát taâm ñöa ra moät taøi lieäu ñaïi dieän cho tieáng noùi thöïc söï cuûa Chaâu Phi. Trong soá ñoù coù 9 Hoàng Y, 29 giaùm muïc vaø 41 linh muïc. Soá coøn laïi laø caùc tu só vaø giaùo daân goàm caû nam, nöõ, thanh nieân vaø ñaïi dieän cuûa caùc toân giaùo khaùc.
Cuoäc hoïp ñöôïc chuû trì bôûi Ñöùc Hoàng Y Fridolin Ambongo, Chuû tòch môùi ñöôïc baàu cuûa Hoäi nghò chuyeân ñeà caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Chaâu Phi vaø Madagascar, vaø coù söï tham döï cuûa Ñöùc Hoàng Y Mario Grech, Toång thö kyù cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng.
Phieân hoïp thöù nhaát
Phieân hoïp buoåi saùng baét ñaàu vôùi baøi phaùt bieåu chaøo möøng cuûa Toång thö kyù Hoäi nghò chuyeân ñeà caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Chaâu Phi vaø Madagascar, Cha Rafael Simbine Junior, ngöôøi ñaõ keâu goïi nhöõng ngöôøi tham gia chia seû kinh nghieäm cuûa Chaâu Phi veà Thöôïng hoäi ñoàng veà tính ñoàng nghò.
Veà phaàn mình, Ñöùc Cha Luùcio Muadula, Phoù chuû tòch ñaàu tieân cuûa Hoäi nghò chuyeân ñeà caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Chaâu Phi vaø Madagascar daãn nhaäp caùc vieäc laøm qua thôøi gian caàu nguyeän, ñaõ môøi nhöõng ngöôøi tham gia "laéng nghe laãn nhau veà nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñang chæ ñaïo Gia ñình Giaùo hoäi cuûa Thieân Chuùa ôû Chaâu Phi ñeå baét ñaàu moät kyû nguyeân truyeàn giaùo môùi".
Coâng vieäc ñöôïc tieán haønh vôùi phaàn trình baøy veà phöông phaùp "ñaøm ñaïo thieâng lieâng" cuûa Cha Giacomo, Coá vaán cuûa Toång thö kyù Thöôïng hoäi ñoàng.
Leã khai maïc döï kieán dieãn ra vaøo buoåi saùng ñaõ phaûi dôøi laïi vaøo buoåi chieàu do taéc ñöôøng khieán löu löôïng giao thoâng ôû thaønh phoá Addis Ababa bò chaäm laïi ñaùng keå, haïn cheá vieäc di chuyeån cuûa caùc ñaïi bieåu ñeán ñòa ñieåm - khi caû nöôùc kyû nieäm Ngaøy Chieán thaéng Adwa.
Trong lôøi chaøo möøng cöû toïa, Chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc Ethiopia, Ñöùc Hoàng Y Berhaneyesus Demerew Souraphiel, ñaõ keâu goïi "haõy laéng nghe saâu saéc tieáng Chuùa Thaùnh Thaàn vaø laéng nghe nhau ñeå trôû thaønh khí cuï cuûa hoøa bình".
Söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Ethiopia, Ñöùc Giaùm Muïc Antoine Camilleri nhaéc nhôû raèng "Cuøng nhau böôùc ñi, voán laø moät phaàn cuûa tính lieân tuïc, khoâng loaïi tröø söï giaùn ñoaïn, ñaëc bieät laø ñoái vôùi moät Giaùo hoäi bieát quan taâm ñaëc bieät chuù yù ñeán moïi ngöôøi, thaäm chí vöôït ra ngoaøi nhöõng chia reõ maø xaõ hoäi chuùng ta ñang soáng vaø trong ñoù chuùng ta hoïc caùch laéng nghe nhau. Ñoù laø lyù do taïi sao tính ñoàng nghò coù nghóa laø lieân ñôùi, hoã trôï laãn nhau, quan taâm ñeán ngöôøi khaùc... Do ñoù, ñaây khoâng phaûi laø moät caáu truùc môùi cuûa Giaùo hoäi: ñaây laø vaán ñeà laøm nhöõng ñieàu cho ñeán nay vaãn luoân ñöôïc laøm, nhöng theo moät caùch ñoåi môùi ñöôïc Tin Möøng linh höùng".
Ñöùc Hoàng Y Fridolin Cardinal Ambongo, Chuû tòch Hoäi nghò chuyeân ñeà caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Chaâu Phi vaø Madagascar, baøy toû loøng bieát ôn ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha veà saùng kieán muïc vuï naøy nhaèm keâu goïi toaøn theå Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taùi khaùm phaù giaù trò quyù giaù cuûa tính ñoàng nghò. Ngaøi noùi "Tieán trình ñoàng nghò naøy, döôùi daáu hieäu cuûa söï hieäp thoâng, tham gia vaø söù meänh, taïo neân moät thôøi gian aân suûng vaø moät thôøi ñieåm tuyeät vôøi cuûa söï hieäp thoâng giaùo hoäi ñoái vôùi Giaùo hoäi. Tieán trình ñoàng nghò naøy xaùc nhaän caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa Giaùo hoäi ôû Chaâu Phi. Thaät vaäy, baét nguoàn töø caùc nguyeân taéc nhaân hoïc chaâu Phi, ñaëc bieät laø palaver (trao ñoåi quan ñieåm), ubuntu (caûm thöông vaø nhaân ñaïo) vaø ujamaa (heä thoáng hôïp taùc xaõ laøng thoân xaõ hoäi chuû nghóa), nhaán maïnh tinh thaàn coäng ñoàng, yù thöùc gia ñình, tinh thaàn ñoàng ñoäi, lieân ñôùi vaø tieäc tuøng vui veû, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ôû chaâu Phi ñaõ phaùt trieån nhö moät Gia ñình cuûa Thieân Chuùa".
Cuoäc hoïp coøn coù söï tham döï cuûa Tieán só Monique Nsanzabaganwa, Phoù Chuû tòch Lieân minh Chaâu Phi, ñaïi dieän cho Toång thö kyù Lieân minh Chaâu Phi, Tieán só Moussa Faki Mahamat. Coâ noùi raèng "Tính ñoàng nghò laø moät nguyeân taéc thieát yeáu cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø söï lieân quan cuûa noù vöôït ra ngoaøi caùc toå chöùc toân giaùo. Tính ñoàng nghò nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa tính bao haøm vaø ñoái thoaïi trong caùc quaù trình ra quyeát ñònh. Noù cuõng coù khaû naêng goùp phaàn giaûi quyeát caùc thaùch thöùc khaùc nhau cuûa luïc ñòa chaâu Phi".
Trong lôøi chaøo möøng cuûa ngaøi, Ñöùc Hoàng Y Mario Grech, noùi vôùi nhöõng ngöôøi tham döï raèng "Giaùo hoäi ôû Chaâu Phi, Madagascar vaø Quaàn ñaûo sôû höõu nhöõng nguoàn löïc quan troïng ñeå ñoùng goùp cho Giaùo hoäi Hoaøn vuõ ñang tham gia vaøo tieán trình ñoàng nghò naøy. Ngaøi löu yù raèng moät neàn thaàn hoïc chaâu Phi veà tính ñoàng nghò coù theå laø moät ñoùng goùp laâu daøi cho söï phaùt trieån cuûa moät giaùo hoäi ñoàng nghò trong Thieân nieân kyû thöù ba". Vaø ngaøi chæ ra raèng "khi toâi ñeà caäp ñeán neàn thaàn hoïc Chaâu Phi khaùc bieät cuûa anh chò em, toâi khoâng chæ ñeà caäp ñeán söï ñoùng goùp giaù trò maø caùc nhaø hoïc thuaät coù theå coáng hieán maø coøn ñeán neàn thaàn hoïc ñöôïc xaây döïng bôûi toaøn theå daân Chuùa, xeùt vì daân thaùnh cuûa Thieân Chuùa laø chuû theå cuûa vieäc bieän phaân thaàn hoïc vaø muïc vuï - daân thaùnh cuûa Thieân Chuùa laø ngöôøi chuû ñaïo cuûa dieãn trình ñoàng nghò naøy. Neáu chuùng ta caàn laøm thaàn hoïc, chuùng ta phaûi laéng nghe daân Thieân Chuùa, caû daân Thieân Chuùa ôû luïc ñòa Chaâu Phi nöõa".
Phieân hoïp thöù hai
Thöôïng Hoäi ñoàng Chaâu Phi veà tính ñoàng nghò ñang dieãn ra taïi Addis Ababa (Ethiopia) böôùc vaøo phieân laøm vieäc thöù hai trong khi Caàu nguyeän, Suy tö, Ñaøm thoaïi thieâng lieâng vaø chia seû veà Taøi lieäu cho Giai ñoaïn Luïc ñòa (DCS) vaãn laø nhöõng noäi dung chính trong chöông trình cuûa caùc ñaïi bieåu.
Muïc ñaàu tieân trong nghò trình laø Thaùnh Theå do Ñöùc Hoàng Y Antoine Kambada, Toång Giaùm Muïc Kigali ôû Rwanda, chuû söï. Ñöùc Hoàng Y ñaõ môû ñaàu baèng caùch nhaéc nhôû nhöõng ngöôøi tham döï veà söï caàn thieát phaûi phaùt huy vieäc laéng nghe. Ngaøi baøy toû söï hoái tieác khi noùi: "Chuùng ta khoâng laéng nghe nhau maëc duø chuùng ta coù caùc phöông tieän truyeàn thoâng." Ñöùc Hoàng Y Kambanda, ngöôøi ñaõ giaûng trong Thaùnh leã saùng, cho bieát "hoàng phuùc quyù giaù nhaát maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho nhaân loaïi laø lôøi noùi vaø lôøi noùi hieän thöïc hoùa muïc tieâu cuûa noù vaø coù yù nghóa khi noù ñöôïc laéng nghe. Chuùng ta caàn laéng nghe lôøi Chuùa naøy ñeå soáng maø ñoùn nhaän söï soáng thaàn linh cuûa Ngöôøi.
Ñaáng Baûn quyeàn ñòa phöông cuûa Toång giaùo phaän Kigali ta thaùn raèng "ngaøy nay coù raát nhieàu phöông tieän truyeàn thoâng nhöng ñaây laø thôøi kyø maø truyeàn thoâng ôû möùc thaáp nhaát vì chuùng ta khoâng laéng nghe nhau maëc duø chuùng ta coù caùc phöông tieän truyeàn thoâng".
Sau khi toùm taét kinh nghieäm vaø tieán trình cuûa ngaøy hoâm tröôùc, phaàn lôùn buoåi saùng cuûa ngaøy laøm vieäc thöù hai cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Chaâu Phi ñöôïc daønh cho vieäc thöïc haønh ñaøm thoaïi thieâng lieâng: phöông phaùp ñöôïc trình baøy vaøo ñaàu cuoäc hoïp nhaèm phaùt huy vieäc laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn vaø vieäc laéng nghe nhau giöõa nhöõng ngöôøi tham döï.
Giôùi thieäu dieãn bieán buoåi saùng vaø cung caáp höôùng daãn ñoïc Taøi lieäu cho Giai ñoaïn Luïc ñòa laø Cha Agbonkhianmeghe Orobator SJ, Chuû tòch Hoäi ñoàng Doøng Teân Chaâu Phi vaø Madagascar. Ñaàu tieân, ngaøi môøi goïi caùc tham döï vieân nhìn nhaän phaåm giaù röûa toäi chung cuûa hoï. Vò linh muïc Doøng Teân nhaéc nhôû, Bí tích Röûa toäi "laø caên tính neàn taûng cuûa chuùng ta, giuùp chuùng ta ñuû ñieàu kieän tham gia vaøo ñôøi soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo hoäi, trong söï hieäp thoâng, chia seû vaø ñoái thoaïi vôùi moïi ngöôøi thuoäc moïi heä phaùi". Sau ñoù, ngaøi nhaéc laïi raèng troïng taâm cuûa cuoäc ñaøm ñaïo thieâng lieâng "laø caàu nguyeän vaø thinh laëng" cho pheùp taát caû nhöõng ngöôøi tham gia baøy toû yù kieán cuûa hoï moät caùch côûi môû vaø trung thöïc.
Sau ñoù, ñeà caäp ñeán lôøi môøi "môû roäng khoâng gian cuûa leàu", cha Orobator nhaéc nhôû hình aûnh chieác leàu laáy töø saùch tieân tri Isaiah coù theå ñöôïc so saùnh ra sao vôùi Tukul cuûa ngöôøi Chaâu Phi, ngoâi nhaø tuyeät haûo bao goàm maùi, töôøng vaø coät trung taâm. Cho duø ñoù laø moät caùi leàu hay moät Tukul, "ngoâi nhaø cuûa Giaùo hoäi khoâng coù nhöõng caùnh cöûa ñoùng laïi, maø laø moät chu vi khoâng ngöøng môû roäng". Ñoù laø "moät caùi leàu, moät gia ñình nôi moïi ngöôøi coù theå tìm thaáy moät nôi choán vaø moät maùi aám." Cuoái cuøng, vò tu só Doøng Teân laëp ñi laëp laïi raèng "ñaây laø thôøi ñieåm ñeå taï ôn Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ quy tuï chuùng ta laïi vôùi nhau, ñöôïc Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa höôùng daãn. Ñaây laø luùc ñeå vui möøng: chuùng ta ñöøng ñeå coû daïi caûn trôû mình; chuùng ta haõy ñeå tinh thaàn daãn daét chuùng ta tieán veà phía tröôùc.
Trong phieân hoïp buoåi chieàu, 15 nhoùm ñaøm ñaïo thieâng lieâng ñaõ trình baøy caùc baùo caùo toùm taét veà caùc cuoäc thaûo luaän trong caùc nhoùm lieân heä cuûa hoï. Nhieàu nhoùm khaùc nhau ñeà xuaát söï hieäp nhaát, ñaáu tranh choáng ñoùi ngheøo, ñaáu tranh cho bình ñaúng xaõ hoäi, chuû nghóa thöïc daân môùi laø moät soá lónh vöïc öu tieân maø caùc Nghò phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng caàn taäp trung vaøo trong dieãn trình thöôïng hoäi ñoàng.
Giaùo hoäi nhö gia ñình cuûa Thieân Chuùa ñöôïc môøi goïi rao giaûng Tin Möøng qua vieäc ñaøo taïo. Moät gia ñình ñöôïc ñaøo taïo toát seõ baûo ñaûm ñeå xaõ hoäi toát ñeïp vaø phaùt trieån theo caùc giaù trò chaâu Phi.
Caùc nhoùm ñaõ cam ñoan Giaùo hoäi ñoàng nghò laø moät gia ñình cuûa Thieân Chuùa vôùi caùc vai troø vaø traùch nhieäm ñöôïc xaùc ñònh nhaèm coå vuõ caùc giaù trò cuûa chaâu Phi vaø caûi thieän vieäc quaûn trò caáu truùc cuûa gia ñình Giaùo hoäi cuûa Thieân Chuùa baèng caùch trao quyeàn cho giaùo daân thoâng qua vieäc ñaøo taïo.
Tính ñoàng nghò môøi goïi chuùng ta cuøng nhau haønh trình chöù khoâng phaûi böôùc ñi moät mình bôûi söï ña daïng cuûa caùc neàn vaên hoùa cuûa chuùng ta. Chaâu Phi ñöôïc keâu goïi kieåm tra taát caû caùc cô cheá ñöôïc ñöa ra ñeå baûo ñaûm haønh trình cuøng nhau trôû thaønh hieän thöïc.
Tính ñoàng nghò môøi goïi chuùng ta hoaùn caûi saâu saéc. Ñieàu naøy coù theå ñaït ñöôïc thoâng qua söï toân troïng caùc giaù trò chaâu Phi, trong ñoù gia ñình coù theå ñoùng moät vai troø quan troïng. Tieáng noùi cuûa ngöôøi Chaâu Phi caàn ñöôïc caân nhaéc trong quaù trình ra quyeát ñònh cuûa Giaùo hoäi.
Caùc nhoùm nhaán maïnh söï caàn thieát cuûa moät söï hieåu bieát xoay quanh gia ñình veà tính ñoàng nghò vaø thuùc ñaåy caùc giaù trò chaâu Phi vaø moät cuoán giaùo lyù toaøn dieän cho taát caû moïi ngöôøi.
Phieân keát thuùc
Sau moät buoåi saùng daønh rieâng cho vieäc thöïc haønh ñaøm ñaïo thieâng lieâng trong caùc nhoùm laøm vieäc veà döï thaûo Vaên kieän maø cuoái cuøng seõ ñöôïc göûi ñeán Vaên phoøng Toång Thö kyù cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng tröôùc ngaøy 31 thaùng 3 naêm 2023, chieàu ngaøy 3 thaùng 3 naêm 2023, caùc tham döï vieân ñaõ taäp trung trong phieân hoïp toaøn theå ñeå chia seû thaønh quaû cuûa coâng vieäc buoåi saùng.
Phaàn lôùn thôøi gian cuûa buoåi chieàu ñöôïc daønh ñeå hoaøn thieän taøi lieäu cuoái cuøng vôùi caùc chænh söûa vaø boå sung. Ñoù laø moät coâng vieäc taäp theå gay go nhöng chaân thöïc, nôi moïi ngöôøi ñeàu coù theå baøy toû yù kieán cuûa mình. Phieân hoïp ñaõ lo lieäu pheâ duyeät moät loaït caùc öu tieân maø noù döï ñònh cung caáp nhö taøi lieäu Thöôïng Hoäi ñoàng Chaâu Phi cho Giaùo hoäi hoaøn vuõ trong vieäc laøm cuûa Phieân hoïp Toaøn theå laàn thöù 16 cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc.
Nhoùm ñaëc nhieäm goàm caùc chuyeân gia, keå töø caùc cuoäc hoäi thaûo ôû Accra vaø Nairobi, töøng laøm vieäc cho taøi lieäu cuûa Phieân hoïp Thöôïng Hoäi ñoàng Addis Ababa, seõ tieáp tuïc tinh chænh taøi lieäu theo nhöõng chæ daãn nhaän ñöôïc töø Phieân hoïp tröôùc khi göûi taøi lieäu ñoù cho Toång Thö kyù cuûa Thöôïng hoäi ñoàng.
Trong baøi phaùt bieåu beá maïc, Ñöùc Hoàng Y Berhaneyesus Souraphiel, ngöôøi chuû trì cuoäc hoïp, noùi raèng:
"Taát caû chuùng ta ñeàu laø ngöôøi chaâu Phi, vì vaäy haõy ñeå chuùng ta ñöôïc töï do chuyeån dòch baát cöù ñaâu, cuøng nhau haønh trình, ñaëc bieät laø giôùi treû cuûa chuùng ta, nhöõng ngöôøi khao khaùt ñöôïc ñi ñeán caùc khu vöïc AÛ Raäp cuûa Chaâu Phi vaø Nam Phi ñeå tìm kieám nhöõng ñoàng coû xanh töôi hôn. Hoäi nghò chuyeân ñeà caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Chaâu Phi vaø Madagascar khoâng theå chæ laø tieáng noùi cuûa Chaâu Phi maø coøn laø ñieåm quy chieáu".
Ñöùc Giaùm Muïc Lucio Muadula, phoù chuû tòch thöù nhaát cuûa Hoäi nghò chuyeân ñeà caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Chaâu Phi vaø Madagascar, ñaõ trích daãn thaùnh vònh 133 "Thaät toát ñeïp thay khi anh em chung soáng hoøa thuaän! Nhö daàu quyù ñoå leân ñaàu, chaûy xuoáng raâu, chaûy xuoáng raâu Aaroân, chaûy xuoáng coå aùo oâng" ñeå baøy toû söï haøi loøng vaø nhaén nhuû "Ñoàng haønh cuøng nhau cho chuùng ta söùc maïnh ñeå vöôït qua moïi khoù khaên thaùch thöùc."
Ñöùc Hoàng Y Jean-Claude Hollerich, Toång Töôøng trình vieân cuûa Phieân hoïp Toaøn theå Thöôøng leä laàn thöù 16 cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ñaõ baøy toû nieàm vui vaø söï haøi loøng veà coâng vieäc cuûa phieân hoïp. "Toâi muoán caûm ôn Thieân Chuùa vaø taát caû anh chò em vì thôøi gian tuyeät vôøi naøy ñeå laéng nghe, laéng nghe moät caùch töông caûm. Trong taát caû caùc phieân hoïp chaâu luïc, toâi ñaõ tìm thaáy moät caùch thöùc Coâng Giaùo ñeå cuøng nhau haønh trình, cuûa tính ñoàng nghò thoâng qua cuoäc ñaøm ñaïo thieâng lieâng trong ñoù caùc anh chò em laø nôi Chuùa Thaùnh Thaàn noùi vôùi chuùng ta vaø laø nôi taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi hoaùn caûi ñeå phuïc vuï theá giôùi". Vaø ñaëc bieät ñeà caäp ñeán phieân cuoái cuøng, ngaøi noùi "Toâi phaûi noùi raèng toâi ngöôõng moä anh chò em vì nieàm ñam meâ maø anh chò em ñaõ daønh cho cuoäc tranh luaän cuoái cuøng naøy. Noù cho thaáy raèng Giaùo hoäi ôû Chaâu Phi ñang soáng vaø Thaùnh Thaàn cuûa Chuùa ñang soáng trong anh chò em".
Sau ñoù, Chuû tòch Hoäi ñoàng chuyeân ñeà caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Chaâu Phi vaø Madagascar, Ñöùc Hoàng Y Fridolin Ambongo, ñaõ chính thöùc beá maïc Phieân hoïp khi noùi raèng "Chuùng ta ñaõ ñi ñeán hoài keát cuûa Hoäi nghò Toaøn theå Chaâu luïc lòch söû naøy cuûa Thöôïng hoäi ñoàng veà Tính ñoàng nghò. [...] Nhöõng ngaøy chuùng ta cuøng nhau tham döï Thöôïng hoäi ñoàng naøy khoâng chæ laø thôøi ñieåm ñeå noùi veà tính ñoàng nghò, maø coøn laø thôøi ñieåm traûi nghieäm tính ñoàng nghò. Chuùng ta thöïc söï caûm thaáy nhö moät gia ñình, gia ñình cuûa Thieân Chuùa ôû Chaâu Phi vaø Quaàn ñaûo cuøng nhau böôùc ñi, chia seû nieàm vui vaø noãi buoàn trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta".
Taäp chuù vaøo vieäc thöïc haønh laéng nghe, Ñöùc Hoàng Y Ambongo nhìn nhaän raèng "vieäc laéng nghe laãn nhau vaø laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ giuùp chuùng ta ñaït ñöôïc söï ñoàng thuaän trong vieäc giaûi quyeát caùc chuû ñeà teá nhò maø Giaùo hoäi ñang soáng ngaøy nay treân luïc ñòa vaø Quaàn ñaûo, ñoàng thôøi xaùc ñònh caùc öu tieân cuûa Giaùo hoäi ôû Chaâu Phi. Phieân hoïp Thöôïng hoäi ñoàng naøy ñaõ keát thuùc, nhöng Giaùo hoäi ñoàng nghò vaø truyeàn giaùo vaãn ñang tieán böôùc!"