Tónh taâm Muøa Chay 2023 cuøng Giaùo trieàu Roâma
Baøi thöù Nhaát: Canh taân söï môùi meû
Tónh taâm Muøa Chay 2023 cuøng Giaùo trieàu Roâma - Baøi thöù Nhaát: Canh taân söï môùi meû.
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa J.B. Ñaëng Minh An
Vatican (VietCatholic News 03-03-2023) - Trong baøi giaûng ñaàu tieân cuûa mình cho Muøa Chay 2023, dieãn ra hoâm Thöù Saùu 3 thaùng Ba naêm 2023 taïi Ñaïi Thính Ñöôøng Phaoloâ Ñeä Luïc, vò giaûng thuyeát cuûa Phuû Giaùo hoaøng, Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa, ñaõ taäp trung vaøo "söï môùi meû cuûa Thaàn Khí" vaø nhu caàu ñoåi môùi vaø hoaùn caûi lieân tuïc, caû caù nhaân cuõng nhö toaøn theå Giaùo Hoäi.
Ngaøi noùi, vaán ñeà khoâng phaûi laø söï môùi laï töï noù, maø laø caùch chuùng ta ñoái phoù vôùi noù. "Moïi söï môùi laï vaø moïi söï thay ñoåi ñeàu laø moät ngaõ reõ; noù coù theå ñi theo hai con ñöôøng ñoái nghòch nhau: con ñöôøng cuûa theá gian hoaëc con ñöôøng cuûa Thieân Chuùa; hoaëc laø con ñöôøng cuûa caùi cheát hoaëc con ñöôøng cuûa söï soáng."
Ñöùc Hoàng Y Cantalamessa tieáp tuïc noùi raèng trong Giaùo Hoäi, "chuùng ta luoân coù moät phöông theá khoâng theå sai laàm ñeå ñi treân con ñöôøng söï soáng vaø aùnh saùng: ñoù laø Chuùa Thaùnh Thaàn". Ngaøi giaûi thích raèng loaït baøi giaûng trong Muøa Chay naêm nay nhaèm "khuyeán khích chuùng ta ñaët Chuùa Thaùnh Thaàn ôû trung taâm cuûa toaøn boä ñôøi soáng Giaùo Hoäi," vaø ñaëc bieät laø trong coâng vieäc cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng ñang dieãn ra.
Trong baøi giaûng ñaàu tieân cuûa mình, Ñöùc Hoàng Y ñaõ tìm ñeán nhöõng baøi hoïc ñöôïc daïy bôûi coäng ñoàng Kitoâ giaùo sô khai. Trong nhöõng ngaøy ñaàu tieân, Giaùo Hoäi ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn daãn daét, ñöôïc Ngaøi höôùng daãn trong caùc vaán ñeà lôùn nhoû.
Phöông phaùp höôùng veà Chuùa Thaùnh Thaàn naøy ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh cuûa Giaùo Hoäi - nhö Giaùo Hoäi ñaõ laøm ñoái vôùi vaán ñeà chaáp nhaän daân ngoaïi vaøo Giaùo Hoäi - cuõng coù theå ñöôïc thaáy trong caùc noã löïc cuûa Coâng ñoàng Vatican II nhaèm ñoåi môùi giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà chính mình, vaø ñaëc bieät laø vai troø cuûa giaùo daân.
Noù cuõng giuùp chuùng ta thaáy raèng caùc vaán ñeà trong Giaùo Hoäi khoâng chæ ñöôïc giaûi quyeát baèng caùc Thöôïng Hoäi Ñoàng hoaëc caùc saéc leänh, maø coøn baèng vieäc tieáp nhaän nhöõng giaùo huaán ñoù.
Sau ñoù, Ñöùc Hoàng Y Cantalamessa ñaõ nhaéc laïi vai troø cuûa Thaùnh Pheâroâ trong vieäc laøm trung gian giöõa caùc moái quan taâm caïnh tranh nhau trong Giaùo Hoäi sô khai, moät vai troø ngaøy nay vaãn ñöôïc caùc Giaùo hoaøng vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ tieáp tuïc.
Keát thuùc baøi giaûng cuûa mình, Vò giaûng thuyeát cuûa Phuû Giaùo hoaøng nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa loøng nhaân töø, ñoái xöû toát vôùi ngöôøi khaùc, ñoàng thôøi nghieâm khaéc vôùi chính mình. Nhö moät bieän phaùp khaéc phuïc söï phaân cöïc vaø chia reõ trong Giaùo Hoäi, ngaøi ñeà xuaát coá gaéng xem xeùt caùc vaán ñeà töø quan ñieåm cuûa ngöôøi khaùc.
Thay vì phaùn xeùt ngöôøi khaùc baèng söï keát aùn, Ñöùc Hoàng Y Cantalamessa noùi, "vaán ñeà khoâng phaûi laø loaïi boû söï phaùn xeùt khoûi traùi tim cuûa chuùng ta, maø laø loaïi boû chaát ñoäc khoûi söï phaùn xeùt cuûa chuùng ta."
Ngaøi noùi: "Söùc maïnh cuûa tình yeâu Kitoâ giaùo naèm ôû choã noù coù khaû naêng thay ñoåi söï phaùn xeùt töø moät haønh ñoäng khoâng yeâu thöông, bieán noù thaønh moät haønh ñoäng yeâu thöông," nhôø vaøo aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Ñöùc Hoàng Y Cantalamessa keát thuùc baøi giaûng cuûa mình vôùi Kinh Hoøa Bình "Haõy bieán con thaønh khí cuï bình an cuûa Chuùa," ñoâi khi ñöôïc cho laø cuûa Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi.
Döôùi ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi giaûng cuûa Ñöùc Hoàng Y sang Vieät Ngöõ:
"IPSA NOVITAS INNOVANDA EST" Canh taân söï môùi meû
Lòch söû Giaùo Hoäi cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta moät baøi hoïc cay ñaéng maø chuùng ta khoâng ñöôïc queân ñeå khoâng laëp laïi loãi laàm ñaõ gaây ra. Toâi muoán noùi veà söï chaäm treã (thöïc söï laø söï phuû nhaän) trong vieäc ghi nhaän nhöõng thay ñoåi ñaõ dieãn ra trong xaõ hoäi, vaø veà cuoäc khuûng hoaûng cuûa Chuû nghóa Hieän ñaïi laø haäu quaû cuûa noù.
Baát cöù ai ñaõ nghieân cöùu veà thôøi kyø ñoù, duø chæ moät caùch hôøi hôït, ñeàu bieát nhöõng thieät haïi maø söï phuû nhaän ñoù gaây ra cho caû beân naøy vaø beân kia, nghóa laø cho caû Giaùo Hoäi vaø nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø "nhöõng ngöôøi theo chuû nghóa hieän ñaïi". Moät maët, vieäc thieáu ñoái thoaïi ñaõ ñaåy moät soá ngöôøi theo chuû nghóa hieän ñaïi noåi tieáng nhaát vaøo nhöõng quan ñieåm cöïc ñoan hôn bao giôø heát vaø cuoái cuøng roõ raøng laø dò giaùo; maët khaùc, noù töôùc ñi nguoàn naêng löôïng to lôùn cuûa Giaùo Hoäi, gaây ra nhöõng veát raùch vaø ñau khoå voâ taän trong Giaùo Hoäi, khieán Giaùo Hoäi ngaøy caøng thu mình laïi vaø khieán Giaùo Hoäi laïc nhòp vôùi thôøi ñaïi.
Coâng ñoàng Vatican II laø moät saùng kieán mang tính tieân tri ñeå buø ñaép thôøi gian ñaõ maát. Coâng Ñoàng ñaõ mang laïi moät söï canh taân maø chaéc chaén khoâng phaûi laø tröôøng hôïp ñeå minh hoïa laïi ôû ñaây. Hôn caû noäi dung cuûa Coâng Ñoàng, taïi thôøi ñieåm naøy, chuùng ta quan taâm ñeán phöông phaùp maø Coâng Ñoàng ñaõ khôûi xöôùng, ñoù laø ñi xuyeân qua lòch söû, beân caïnh nhaân loaïi, coá gaéng phaân ñònh caùc daáu chæ cuûa thôøi ñaïi.
Lòch söû vaø ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi khoâng döøng laïi ôû Coâng ñoàng Vatican II. Khoán cho nhöõng ai ñaõ laøm ñieàu maø moät soá ngöôøi ñaõ coá gaéng laøm vôùi Coâng Ñoàng Trentoâ, nghóa laø xem ñoù laø moät laèn ranh ñaõ hoaøn thaønh vaø moät muïc tieâu coá ñònh. Neáu cuoäc soáng cuûa Giaùo Hoäi döøng laïi, tình hình seõ xaûy ra gioáng nhö moät doøng soâng chaïm ñeán moät raøo caûn: noù chaéc chaén seõ bieán thaønh moät vuõng laày hoaëc moät ñaàm laày.
Hoài theá kyû thöù ba, Origen ñaõ vieát: "Ñöøng nghó raèng chæ caàn ñoåi môùi moät laàn laø ñuû; chuùng ta caàn canh taân caû söï môùi laï" - Ipsa novitas innovanda est. Tröôùc ngaøi, taân tieán só cuûa Giaùo Hoäi, Thaùnh Ireâneâ ñaõ vieát: chaân lyù ñöôïc maëc khaûi "gioáng nhö thöù röôïu quyù chöùa trong moät caùi bình quyù giaù. Nhôø coâng vieäc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, noù luoân treû hoùa vaø cuõng laøm cho bình chöùa noù treû laïi." "Caùi bình" chöùa ñöïng chaân lyù maïc khaûi laø truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa Giaùo Hoäi. "Röôïu quyù" tröôùc heát laø Kinh thaùnh, nhöng Kinh thaùnh ñöôïc ñoïc trong Giaùo Hoäi, ñoù laø ñònh nghóa ñuùng ñaén nhaát cuûa Truyeàn thoáng. Veà baûn chaát, Thaàn Khí laø söï môùi laï. Thaùnh Toâng Ñoà khuyeán khích nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi phuïc vuï Thieân Chuùa "theo söï môùi meû cuûa Thaàn Khí chöù khoâng theo söï cuõ kyõ cuûa vaên töï" (Rm 7:6).
Xaõ hoäi khoâng nhöõng khoâng döøng laïi vaøo thôøi Coâng ñoàng Vatican II, maø coøn traûi qua moät söï taêng toác choùng maët. Nhöõng thay ñoåi tröôùc ñaây maát moät hoaëc hai theá kyû, giôø ñaây maát moät thaäp kyû. Nhu caàu ñoåi môùi lieân tuïc naøy khoâng gì khaùc hôn laø nhu caàu hoaùn caûi lieân tuïc, ñöôïc môû roäng töø caù nhaân tín höõu cho ñeán toaøn theå Giaùo Hoäi trong thaønh phaàn nhaân baûn vaø lòch söû cuûa mình. Ecclesia semper reformanda - Giaùo Hoäi phaûi luoân canh taân. Do ñoù, vaán ñeà thöïc söï khoâng naèm ôû tính môùi meû; nhöng ñuùng hôn laø trong caùch chuùng ta ñoái phoù vôùi söï môùi meû. Haõy ñeå toâi giaûi thích. Moïi söï môùi laï vaø moïi söï thay ñoåi ñeàu laø moät ngaõ reõ; noù coù theå ñi theo hai con ñöôøng traùi ngöôïc nhau: con ñöôøng cuûa theá gian hoaëc con ñöôøng cuûa Thieân Chuùa: con ñöôøng cuûa söï cheát hoaëc con ñöôøng cuûa söï soáng. Giaùo huaán cuûa 12 Toâng ñoà, hay Didache, ñöôïc vieát khi ít nhaát moät trong soá möôøi hai Toâng ñoà vaãn coøn soáng, ñaõ minh hoïa hai caùch naøy.
Baây giôø chuùng ta coù moät phöông tieän khoâng theå sai laàm ñeå ñi treân con ñöôøng söï soáng vaø aùnh saùng moïi luùc: ñoù laø Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñoù laø ñieàu chaéc chaén maø Chuùa Gieâsu ñaõ trao cho caùc Toâng Ñoà tröôùc khi töø giaõ caùc oâng: "Thaày seõ xin Chuùa Cha vaø Ngöôøi seõ ban cho anh em moät Ñaáng Baûo Trôï khaùc ñeán ôû vôùi anh em luoân maõi" (Ga 14:16). Vaø moät laàn nöõa: "Thaàn Khí söï thaät seõ daãn anh em tôùi söï thaät toaøn veïn." (Ga 16:13). Chuùa Thaùnh Thaàn seõ khoâng laøm taát caû cuøng moät luùc, hoaëc moät laàn vaø maõi maõi, nhöng khi coù tình huoáng phaùt sinh. Tröôùc khi döùt khoaùt töø giaõ hoï, vaøo luùc veà trôøi, Ñaáng Phuïc Sinh ñaõ traán an caùc moân ñeä veà söï trôï giuùp cuûa Ñaáng Baûo Trôï: "Anh em seõ nhaän ñöôïc," Ngöôøi noùi, "söùc maïnh töø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng seõ ngöï xuoáng treân anh em, vaø anh em seõ laø nhaân chöùng cuûa Thaày taïi Gieârusalem, trong taát caû mieàn Giuñeâa vaø Samari, vaø cho ñeán taän cuøng traùi ñaát" (Cv 1:8).
Muïc ñích cuûa naêm baøi giaûng Muøa Chay maø chuùng ta baét ñaàu hoâm nay, raát ñôn giaûn, chính laø ñieàu naøy: khuyeán khích chuùng ta ñaët Chuùa Thaùnh Thaàn ôû trung taâm cuûa toaøn boä ñôøi soáng Giaùo Hoäi, vaø ñaëc bieät, vaøo thôøi ñieåm naøy, ôû trung taâm. cuûa caùc coâng trình ñoàng nghò. Noùi caùch khaùc, haõy ñoùn nhaän lôøi môøi khaån thieát maø Ñaáng Phuïc Sinh ngoû lôøi trong Saùch Khaûi Huyeàn vôùi töøng Giaùo Hoäi trong soá baûy Giaùo Hoäi cuûa Tieåu AÙ: "Ai coù tai, haõy nghe ñieàu Thaàn Khí phaùn cuøng caùc Giaùo Hoäi" (Kh 2:7 ).
Ñoù laø caùch duy nhaát maø baûn thaân toâi khoâng ñöôïc pheùp hoaøn toaøn xa laï vôùi cam keát lieân tuïc ñoái vôùi thöôïng hoäi ñoàng. Trong moät trong nhöõng baøi giaûng ñaàu tieân cuûa toâi tröôùc Phuû Giaùo hoaøng, caùch ñaây 43 naêm, toâi ñaõ noùi tröôùc maët Thaùnh Gioan Phaoloâ II: "Suoát cuoäc ñôøi toâi, toâi tieáp tuïc laøm coâng vieäc khieâm toán maø toâi ñaõ laøm khi coøn nhoû." Vaø toâi ñaõ giaûi thích taïi sao. OÂng baø ngoaïi toâi canh taùc treân moät vuøng ñaát ñoài nuùi roäng lôùn vôùi tö caùch laø ngöôøi lónh canh. Vaøo thaùng 6 hoaëc thaùng 7, coù vuï thu hoaïch, taát caû ñeàu ñöôïc thöïc hieän baèng tay, vôùi löôõi lieàm, coøng löng döôùi naéng. Ñoù laø moät coâng vieäc raát khoù khaên! Toâi vaø maáy ñöùa em hoï phuï traùch vieäc lieân tuïc mang nöôùc cho thôï gaët uoáng. Toâi noùi ñoù laø ñieàu toâi ñaõ laøm trong suoát phaàn ñôøi coøn laïi cuûa mình. Thôï gaët ñaõ thay ñoåi, giôø ñaây hoï laø nhöõng ngöôøi thôï trong vöôøn nho cuûa Chuùa, vaø nguoàn nöôùc ñaõ khaùc, giôø ñaây laø Lôøi Chuùa. Thaønh thaät maø noùi, moät coâng vieäc cuûa toâi ít meät moûi hôn nhieàu so vôùi coâng vieäc cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng ngoaøi ñoàng, nhöng toâi hy voïng cuõng höõu ích vaø caàn thieát ôû moät möùc ñoä naøo ñoù.
Trong baøi giaûng ñaàu tieân naøy, toâi seõ giôùi haïn baûn thaân mình trong vieäc thu thaäp baøi hoïc ñeán vôùi chuùng ta töø Giaùo Hoäi sô khai. Noùi caùch khaùc, toâi muoán trình baøy caùch Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ höôùng daãn caùc Toâng Ñoà vaø coäng ñoàng Kitoâ höõu thöïc hieän nhöõng böôùc ñaàu tieân trong lòch söû. Khi nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc ñeà caäp ôû treân veà söï trôï giuùp cuûa Ñaáng Baûo Trôï ñöôïc Thaùnh Söû Gioan ghi laïi, Giaùo Hoäi ñaõ coù kinh nghieäm thöïc teá veà nhöõng lôøi naøy, vaø caùc nhaø chuù giaûi cho chuùng ta bieát chính kinh nghieäm naøy ñaõ ñöôïc phaûn aùnh trong lôøi cuûa vò thaùnh söû.
Saùch Coâng vuï Toâng ñoà cho chuùng ta thaáy moät Giaùo Hoäi töøng böôùc "ñöôïc Thaùnh Thaàn höôùng daãn". Söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn daønh cho Giaùo Hoäi ñöôïc thöïc hieän khoâng chæ trong caùc quyeát ñònh lôùn maø coøn trong caùc vaán ñeà nhoû. Phaoloâ vaø Timoâtheâoâ muoán rao giaûng Phuùc AÂm ôû A-si-a, nhöng "Chuùa Thaùnh Thaàn ngaên caûn caùc ngaøi;" caùc ngaøi chuaån bò tieán veà Bithynia, nhöng coù lôøi cheùp raèng "Thaùnh Linh cuûa Chuùa Gieâsu khoâng cho pheùp hoï" (Coâng vuï 16:6). Töø nhöõng ñieàu sau ñoù, chuùng ta hieåu lyù do cuûa söï höôùng daãn caáp baùch naøy: Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ thuùc ñaåy Giaùo Hoäi sô khai rôøi boû AÙ Chaâu vaø höôùng veà moät luïc ñòa môùi, AÂu Chaâu (x. Cv 16:9). Trong caùc löïa choïn cuûa mình, Thaùnh Phaoloâ töï xaùc ñònh mình, laø "tuø nhaân cuûa Thaùnh Linh" (Cv 20:22).
Con ñöôøng cuûa Giaùo Hoäi non treû khoâng phaûi laø con ñöôøng thaúng taép vaø baèng phaúng. Cuoäc khuûng hoaûng lôùn ñaàu tieân lieân quan ñeán vieäc thu nhaän daân ngoaïi vaøo Giaùo Hoäi. Khoâng caàn phaûi nhaéc nhôù laïi tieán trình cuûa noù. Chuùng ta chæ quan taâm ñeán vieäc ghi nhôù caùch giaûi quyeát khuûng hoaûng. Thaùnh Pheâroâ ñeán gaëp Coneâlioâ vaø nhöõng ngöôøi daân ngoaïi - chính Thaùnh Linh truyeàn leänh cho ngaøi (xem Cv 10:19; 11:12). Vaø quyeát ñònh cuûa caùc Toâng Ñoà ôû Gieârusalem chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi ngoaïi giaùo vaøo coäng ñoàng maø khoâng buoäc hoï phaûi caét bì vaø tuaân thuû taát caû luaät phaùp Moâise, ñöôïc thuùc ñaåy vaø truyeàn ñaït nhö theá naøo? Noù ñöôïc giaûi quyeát baèng nhöõng lôøi môû ñaàu phi thöôøng ñoù: "Chuùa Thaùnh Thaàn vaø chuùng ta thaáy ñieàu ñoù toát ñeïp#" (15:28).
Vaán ñeà khoâng phaûi laø taïo ra khaûo coå hoïc cuûa Giaùo Hoäi, maø laø ñöa ra aùnh saùng, luoân luoân môùi meû, khuoân maãu cuûa moïi quyeát ñònh cuûa Giaùo Hoäi. Treân thöïc teá, khoâng caàn nhieàu noã löïc ñeå thaáy söï töông ñoàng giöõa vieäc môû cöûa luùc baáy giôø ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi daân ngoaïi, vaø vieäc môû cöûa ngaøy nay aùp ñaët cho giaùo daân, vaø ñaëc bieät laø ñoái vôùi phuï nöõ. Do ñoù, ñieàu ñaùng nhaéc laïi laø ñoäng löïc ñaõ thuùc ñaåy Thaùnh Pheâroâ vöôït qua söï boái roái cuûa mình vaø laøm pheùp röûa cho Coneâlioâ cuøng gia ñình oâng. Chuùng ta ñoïc thaáy trong saùch Toâng ñoà Coâng vuï:
OÂng Pheâroâ coøn ñang noùi nhöõng ñieàu ñoù, thì Thaùnh Thaàn ñaõ ngöï xuoáng treân taát caû nhöõng ngöôøi ñang nghe lôøi Thieân Chuùa. Nhöõng tín höõu thuoäc giôùi caét bì cuøng ñeán ñoù vôùi oâng Pheâroâ ñeàu kinh ngaïc vì thaáy Thieân Chuùa cuõng ban Thaùnh Thaàn xuoáng treân caû caùc daân ngoaïi nöõa, bôûi hoï nghe nhöõng ngöôøi naøy noùi caùc thöù tieáng vaø taùn döông Thieân Chuùa. Baáy giôø oâng Pheâroâ noùi raèng: "Nhöõng ngöôøi naøy ñaõ nhaän ñöôïc Thaùnh Thaàn cuõng nhö chuùng ta, thì ai coù theå ngaên caûn chuùng ta laáy nöôùc laøm pheùp röûa cho hoï? (Cv 10:44-47)
Ñöôïc keâu goïi ñeå bieän minh cho haønh vi cuûa mình ôû Gieârusalem, Thaùnh Pheâroâ keå laïi nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong nhaø cuûa Coneâlioâ vaø keát luaän baèng caùch noùi:
Toâi nhôù laïi lôøi Chuùa ñaõ noùi: "OÂng Gioan laøm pheùp röûa baèng nöôùc nhöng anh em seõ ñöôïc röûa baèng Thaùnh Thaàn". Vaäy neáu Thieân Chuùa ban cho hoï aân suûng gioáng nhö Ngaøi ñaõ ban cho chuùng ta khi chuùng ta tin nhaän Chuùa Gieâsu Kitoâ, thì toâi laø ai maø coù theå caûn trôû Thieân Chuùa?
Neáu chuùng ta nhìn kyõ, thì ñoù chính laø ñoäng löïc ñaõ thuùc ñaåy caùc Nghò phuï cuûa Coâng ñoàng Vatican II xaùc ñònh laïi vai troø cuûa giaùo daân trong Giaùo Hoäi, cuï theå laø hoïc thuyeát veà caùc ñaëc suûng. Chuùng ta bieát roõ vaên baûn, nhöng vieäc nhôù laïi noù luoân höõu ích:
Khoâng phaûi chæ nhôø caùc bí tích vaø caùc thöøa taùc vuï cuûa Giaùo Hoäi maø Chuùa Thaùnh Thaàn thaùnh hoùa, daãn daét daân Chuùa vaø laøm phong phuù daân Chuùa baèng caùc nhaân ñöùc, nhöng coøn "phaân phaùt caùc aân hueä cuûa Ngöôøi cho moïi ngöôøi tuyø yù Ngöôøi" (1Cr 12:11)., Ngaøi phaân phaùt nhöõng aân suûng ñaëc bieät giöõa caùc tín höõu thuoäc moïi caáp baäc. Baèng nhöõng hoàng aân naøy, Ngaøi laøm cho hoï thích hôïp vaø saün saøng ñaûm nhaän caùc nhieäm vuï vaø chöùc vuï khaùc nhau goùp phaàn vaøo vieäc ñoåi môùi vaø xaây döïng Giaùo Hoäi, theo lôøi cuûa Thaùnh Toâng ñoà: "Thaàn Khí toû mình ra nôi moãi ngöôøi moät caùch, laø vì ích chung" ( 1Cr 12:7). Nhöõng ñaëc suûng naøy, duø noåi baät hôn hay ñôn giaûn hôn vaø phoå bieán roäng raõi hôn, ñeàu phaûi ñöôïc ñoùn nhaän vôùi loøng taï ôn vaø an uûi vì chuùng hoaøn toaøn phuø hôïp vaø höõu ích cho caùc nhu caàu cuûa Giaùo Hoäi (LG, 12).
Chuùng ta ñang ñoái maët vôùi vieäc taùi khaùm phaù baûn chaát cuûa Giaùo Hoäi khoâng chæ coù phaåm traät maø coøn coù ñaëc suûng. Thaùnh Gioan Phaoloâ II, trong Toâng Thö Novo millennio ineunte - Khôûi ñaàu ngaøn naêm môùi (soá 45) ñaõ laøm cho ñieàu ñoù trôû neân roõ raøng hôn baèng caùch ñònh nghóa Giaùo Hoäi nhö moät phaåm traät vaø nhö moät söï hieäp thoâng (koinonia). Thoaït ñoïc, toâng hieán gaàn ñaây veà vieäc caûi caùch Giaùo trieàu Praedicate Evangelium (ngoaøi taát caû caùc khía caïnh phaùp lyù vaø kyõ thuaät maø toâi hoaøn toaøn khoâng bieát gì) ñaõ cho toâi aán töôïng veà moät böôùc tieán theo cuøng moät höôùng: nghóa laø, trong vieäc aùp duïng nguyeân taéc ñöôïc Coâng ñoàng pheâ chuaån cho moät khu vöïc cuï theå cuûa Giaùo Hoäi, ñoù laø vieäc cai quaûn Giaùo Hoäi vôùi söï tham gia nhieàu hôn cuûa giaùo daân vaø phuï nöõ.
Nhöng baây giôø chuùng ta phaûi tieán theâm moät böôùc nöõa. Taám göông cuûa Giaùo Hoäi toâng truyeàn soi saùng cho chuùng ta khoâng chæ veà caùc nguyeân taéc linh höùng, nghóa laø veà lyù thuyeát, maø coøn veà thöïc haønh cuûa Giaùo Hoäi. Taám göông aáy cho chuùng ta bieát raèng khoâng phaûi moïi thöù ñeàu ñöôïc giaûi quyeát baèng caùc quyeát ñònh ñöôïc ñöa ra trong moät coâng ñoàng hoaëc baèng moät saéc leänh. Caàn phaûi bieán nhöõng quyeát ñònh naøy thaønh thöïc teá, thaønh ñieàu goïi laø "söï tieáp nhaän" caùc tín lyù. Vaø ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, chuùng ta caàn thôøi gian, söï kieân nhaãn, ñoái thoaïi, loøng khoan dung; thaäm chí ñoâi khi thoûa hieäp. Khi ñöôïc thöïc hieän trong Chuùa Thaùnh Thaàn, söï thoûa hieäp khoâng phaûi laø nhöôïng boä hay giaûm giaù trò chaân lyù, maø laø baùc aùi vaø tuaân theo hoaøn caûnh. Thieân Chuùa ñaõ kieân nhaãn vaø bao dung bieát bao sau khi ban Möôøi Ñieàu Raên cho daân Ngöôøi! Ngaøi ñaõ chôø ñôïi bao laâu - vaø vaãn vaäy - ñeå ñöôïc chuùng ta tieáp nhaän!
Xuyeân suoát caâu chuyeän vöøa ñeà caäp, roõ raøng Thaùnh Pheâroâ xuaát hieän vôùi tö caùch laø ngöôøi hoøa giaûi giöõa Thaùnh Giacoâbeâ vaø Thaùnh Phaoloâ môùi caûi ñaïo, töùc laø giöõa moái quan taâm veà tính lieân tuïc vaø tính môùi meû. Trong buoåi hoøa giaûi naøy, chuùng ta chöùng kieán moät söï vieäc coù theå giuùp ích cho chuùng ta cho ñeán taän ngaøy nay. Söï vieäc laø cuûa Phaoloâ, ngöôøi ôû Antioâkia ñaõ khieån traùch Pheâroâ laø ñaïo ñöùc giaû vì ñaõ traùnh ngoài cuøng baøn vôùi nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo caûi ñaïo. Haõy nghe nhöõng gì ñaõ xaûy ra töø chính gioïng noùi cuûa ngaøi:
Nhöng khi oâng Keâpha ñeán Antioâkia, toâi ñaõ cöï laïi oâng ngay tröôùc maët, vì oâng ñaõ laøm ñieàu ñaùng traùch. Thaät vaäy, oâng thöôøng duøng böõa vôùi nhöõng ngöôøi goác daân ngoaïi tröôùc khi coù nhöõng ngöôøi cuûa oâng Giacoâbeâ ñeán; nhöng khi nhöõng ngöôøi naøy ñeán, oâng laïi traùnh neù vaø töï taùch ra, vì sôï nhöõng ngöôøi ñöôïc caét bì. (Gal 2:11-12).
Nhöõng ngöôøi baûo thuû thôøi ñoù ñaõ traùch moùc Thaùnh Pheâroâ vì ñaõ ñi quaù xa khi tìm ñeán ngöôøi ngoaïi ñaïo Coneâlioâ; Phaoloâ traùch oâng ñaõ khoâng ñi ñuû xa. Thaùnh Phaoloâ laø vò thaùnh maø toâi yeâu quyù nhaát, laø ngöôøi toâi ngöôõng moä vaø yeâu meán nhaát. Nhöng trong tröôøng hôïp naøy, toâi tin chaéc raèng Thaùnh Phaoloâ ñaõ ñeå baûn thaân bò loâi cuoán (vaø ñoù khoâng phaûi laø laàn duy nhaát!) bôûi tính caùch boác löûa cuûa mình. Taïi Antioâkia, chính Thaùnh Pheâroâ môùi ñuùng chöù khoâng phaûi oâng. Thaùnh Pheâroâ khoâng heà phaïm toäi ñaïo ñöùc giaû. Baèng chöùng laø vaøo moät dòp khaùc, chính Phaoloâ ñaõ laøm y nhö Thaùnh Pheâroâ ñaõ laøm ôû Antioâkia. Taïi Lystra, oâng ñaõ yeâu caàu ngöôøi baïn ñoàng haønh cuûa mình laø Timoâtheâoâ chòu pheùp caét bì "vì," theo trình thuaät, oâng "neå nang nhöõng ngöôøi Do Thaùi ôû caùc vuøng ñoù" (Cv 16:3), nghóa laø, ñeå khoâng gaây tai tieáng cho baát kyø ai. Vôùi daân thaønh Coârintoâ, Thaùnh Phaoloâ vieát raèng ngaøi ñaõ trôû thaønh "ngöôøi Do Thaùi vôùi ngöôøi Do Thaùi, ñeå chinh phuïc ngöôøi Do Thaùi" (1 Cor 9:20) vaø trong Thö göûi tín höõu Roâma, ngaøi khuyeân neân gaëp gôõ nhöõng ngöôøi chöa ñaït ñöôïc töï do maø nhöõng ngöôøi khaùc ñöôïc höôûng, ñeå khoâng bieán nöôùc Thieân Chuùa thaønh "chuyeän cuûa aên cuûa uoáng" (Rm 14:1ff).
Vai troø trung gian maø Thaùnh Pheâroâ thöïc hieän giöõa caùc löïa choïn töông phaûn cuûa Giacoâbeâ vaø Phaoloâ vaãn tieáp tuïc nôi nhöõng ngöôøi keá vò ngaøi. Moät ñieàu toát cho Giaùo Hoäi laø chaéc chaén khoâng coù söï ñoàng nhaát nôi moãi ngöôøi trong soá hoï, nhöng theo ñaëc suûng rieâng cuûa moãi ngöôøi maø Chuùa Thaùnh Thaàn (vaø caùc coäng söï vieân döôùi quyeàn cuûa Ngaøi) ñaõ coi laø caàn thieát nhaát vaøo moät thôøi ñieåm nhaát ñònh cuûa lòch söû Giaùo Hoäi.
Ñoái maët vôùi caùc söï kieän vaø thöïc teá chính trò, xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi, chuùng ta thöôøng coù khuynh höôùng ngay laäp töùc xeáp haøng veà moät phía vaø coi phe ñoái laäp laø ma quyû, ñeå mong muoán chieán thaéng cho söï löïa choïn cuûa chuùng ta ñoái vôùi löïa choïn cuûa ñoái phöông. (Neáu chieán tranh noå ra, moïi ngöôøi ñeàu caàu nguyeän cuøng moät Thieân Chuùa ban cho quaân ñoäi cuûa hoï chieán thaéng vaø tieâu dieät quaân cuûa ñoái phöông - laø ñieàu maø ngay caû ñoái vôùi Thieân Chuùa cuõng khoâng theå ñaït ñöôïc!). Toâi khoâng noùi raèng khoâng ñöôïc coù nhöõng öa thích: trong caùc lónh vöïc chính trò, xaõ hoäi, thaàn hoïc, v.v., cuõng khoâng noùi raèng coù theå khoâng coù nhöõng öa thích. Nhöng chuùng ta ñöøng bao giôø mong ñôïi Thieân Chuùa ñöùng veà phía chuùng ta choáng laïi ñoái phöông. Chuùng ta cuõng khoâng neân yeâu caàu ñieàu naøy töø nhöõng ngöôøi cai trò chuùng ta. Noù gioáng nhö yeâu caàu moät ngöôøi cha choïn giöõa hai ñöùa con; nhö theå noùi vôùi ngöôøi cha raèng: "Haõy choïn: hoaëc toâi hoaëc ñoái phöông cuûa toâi; haõy theå hieän roõ raøng oâng ñöùng veà phía ai! Thieân Chuùa ôû vôùi moïi ngöôøi vaø do ñoù Ngaøi khoâng theå choáng laïi baát cöù ai! Ngaøi laø cha cuûa taát caû.
Haønh ñoäng cuûa Thaùnh Pheâroâ ôû Antioâkia - gioáng nhö haønh ñoäng cuûa Phaoloâ ôû Lystra - khoâng phaûi laø ñaïo ñöùc giaû, maø laø söï thích nghi vôùi caùc tình huoáng, nghóa laø löïa choïn ñieàu gì laø phuø hôïp, trong moät tình huoáng nhaát ñònh, uûng hoä lôïi ích lôùn hôn cuûa söï hieäp thoâng. Veà ñieåm naøy, toâi muoán tieáp tuïc vaø keát thuùc baøi suy nieäm ñaàu tieân naøy, cuõng bôûi vì ñieàu naøy cho pheùp chuùng ta chuyeån töø nhöõng gì lieân quan ñeán Giaùo Hoäi hoaøn vuõ sang nhöõng gì lieân quan ñeán Giaùo Hoäi ñòa phöông, thöïc söï laø coäng ñoàng hoaëc gia ñình cuûa chuùng ta, vaø ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa moãi ngöôøi cuûa chuùng ta (toâi nghó ñoù laø ñieàu maø ngöôøi ta mong ñôïi töø vieäc suy nieäm Muøa Chay!).
Coù moät ñaëc quyeàn cuûa Thieân Chuùa trong Kinh thaùnh maø caùc Giaùo phuï thích nhaán maïnh: synkatabasis, nghóa laø söï haï mình. Ñoái vôùi Thaùnh Gioan Kim khaåu, ñoù laø moät loaïi chìa khoùa ñeå hieåu toaøn boä Kinh thaùnh. Trong Taân Öôùc, ñaëc quyeàn töông töï naøy cuûa Thieân Chuùa ñöôïc dieãn taû baèng thuaät ngöõ nhaân töø (chrestotes). Thieân Chuùa hoaù thaønh nhuïc theå ñeå haï coá ñeán vôùi chuùng ta ñöôïc coi laø bieåu hieän toái cao cuûa loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa: "Thieân Chuùa ñaõ toû loøng nhaân töø vaø tình yeâu thöông cuûa Ngaøi ñoái vôùi loaøi ngöôøi" (Tít 3:4).
Loøng nhaân töø laø moät caùi gì ñoù khaùc hôn laø loøng toát ñôn thuaàn; ñoù laø toát cho ngöôøi khaùc. Thieân Chuùa toát laønh trong chính Ngaøi vaø nhaân töø vôùi chuùng ta. Loøng nhaân töø laø moät trong nhöõng hoa traùi cuûa Thaàn Khí (Gal 5:22) vaø laø thaønh phaàn thieát yeáu cuûa ñöùc aùi (1 Cr 13:4). Loøng nhaân töø chieám moät vò trí trung taâm trong tính caùch cuûa ngöôøi Toâng Ñoà. Chaúng haïn, chuùng ta ñoïc trong Thö göûi tín höõu thaønh Coâloâxeâ:
Anh em laø nhöõng ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån löïa, hieán thaùnh vaø yeâu thöông. Vì theá, anh em haõy coù loøng thöông caûm, nhaân haäu, khieâm nhu, hieàn hoaø vaø nhaãn naïi. Haõy chòu ñöïng vaø tha thöù cho nhau, neáu trong anh em ngöôøi naøy coù ñieàu gì phaûi traùch moùc ngöôøi kia. Chuùa ñaõ tha thöù cho anh em, thì anh em cuõng vaäy, anh em phaûi tha thöù cho nhau (Cl 3:12-13)
Naêm nay chuùng ta kyû nieäm 400 naêm ngaøy maát cuûa moät vò thaùnh laø maãu möïc tuyeät vôøi cuûa nhaân ñöùc naøy trong moät thôøi ñaïi khoâng keùm phaàn noåi baät bôûi nhöõng tranh caõi gay gaét: Thaùnh Phanxicoâ Ñeä Saleâ. Trong Giaùo Hoäi, taát caû chuùng ta neân trôû thaønh "nhöõng ngöôøi Saleâdieâng", theo nghóa naøy: haï mình hôn, töû teá hôn vaø khoan dung hôn, bôùt baùm víu vaøo nhöõng ñieàu chaéc chaén cuûa caù nhaân mình, nhaän thöùc ñöôïc bao nhieâu laàn chuùng ta ñaõ phaûi thöøa nhaän trong loøng raèng chuùng ta ñaõ sai veà moät ngöôøi, hoaëc moät tình huoáng, vaø bao nhieâu laàn chuùng ta cuõng phaûi thích nghi vôùi caùc tình huoáng. Caûm ôn Chuùa., trong caùc moái quan heä Giaùo Hoäi cuûa chuùng ta, khoâng coù - vaø khoâng bao giôø neân coù - khuynh höôùng xuùc phaïm vaø phæ baùng ñoái phöông, laø ñieàu deã nhaän thaáy trong moät soá cuoäc tranh luaän chính trò vaø gaây ra raát nhieàu thieät haïi cho söï chung soáng daân söï hoøa bình.
Ñuùng laø coù moät ngöôøi maø toâi khoâng theå naøo khoan nhöôïng ñoái vôùi ngöôøi ñoù, nhöng ngöôøi ñoù chính laø baûn thaân toâi. Veà baûn chaát, chuùng ta coù khuynh höôùng khoâng khoan nhöôïng vôùi ngöôøi khaùc vaø khoan dung vôùi chính mình, trong khi chuùng ta neân baét ñaàu laøm ñieàu ngöôïc laïi: nghieâm khaéc vôùi baûn thaân vaø nhòn nhuïc vôùi ngöôøi khaùc. Thöïc hieän moät caùch nghieâm tuùc, chæ rieâng nghò quyeát naøy thoâi cuõng ñuû ñeå thaùnh hoùa Muøa Chay cuûa chuùng ta. Noù seõ mieãn cho chuùng ta khoûi baát kyø hình thöùc aên chay naøo khaùc vaø seõ giuùp chuùng ta laøm vieäc hieäu quaû hôn vaø thanh thaûn hôn trong moïi lónh vöïc cuûa ñôøi soáng Giaùo Hoäi.
Moät baøi taäp höõu ích trong lónh vöïc naøy laø haõy trung thöïc, tröôùc toøa aùn cuûa traùi tim anh chò em, vôùi ngöôøi maø anh chò em khoâng ñoàng yù. Khi toâi nhaän thaáy raèng toâi ñang buoäc toäi ai ñoù beân trong taâm hoàn mình, toâi phaûi caån thaän ñeå khoâng ñöùng veà phía mình ngay laäp töùc. Toâi phaûi ngöøng nhaéc ñi nhaéc laïi lyù do cuûa mình nhö nhai keïo cao su, nhöng thay vaøo ñoù, haõy coá gaéng ñaët mình vaøo vò trí cuûa ngöôøi khaùc ñeå hieåu ñoäng cô cuûa hoï vaø hoï coù theå noùi gì ñeå ñaùp laïi toâi.
Baøi taäp naøy khoâng ñöôïc thöïc hieän chæ ñoái vôùi moät ngöôøi duy nhaát, maø coøn caû vôùi luoàng tö töôûng maø toâi khoâng ñoàng yù vaø vôùi giaûi phaùp do luoàng tö töôûng ñoù ñeà xuaát cho moät vaán ñeà nhaát ñònh ñang ñöôïc thaûo luaän (taïi Thöôïng Hoäi ñoàng hoaëc vaøo nhöõng thôøi ñieåm khaùc). Thaùnh Thomas Aquinas cho chuùng ta moät ví duï: ngaøi baét ñaàu moãi baøi vieát trong Toång luaän cuûa mình baèng nhöõng laäp luaän cuûa ñoái thuû, khoâng bao giôø taàm thöôøng hoùa hoaëc cheá nhaïo hoï, vaø sau ñoù ngaøi ñaùp laïi baèng Sed contra, töùc laø baèng nhöõng lyù do maø ngaøi cho laø phuø hôïp vôùi ñöùc tin vaø ñaïo ñöùc. Haõy töï hoûi chính mình tröôùc: chuùng ta coù laøm nhö vaäy khoâng?
Chuùa Gieâsu noùi: "Anh em ñöøng xeùt ñoaùn ñeå khoûi bò xeùt ñoaùn. [...] Taïi sao anh em nhìn thaáy caùi raùc trong maét anh em mình, trong khi anh em khoâng nhaän thaáy caùi xaø trong maét mình? (Mt 7:1-3). Nhöng chuùng ta coù theå soáng maø khoâng bao giôø phaùn xeùt khoâng? Khaû naêng phaùn ñoaùn laø moät phaàn trong caáu truùc tinh thaàn cuûa chuùng ta, noù laø moät moùn quaø töø Chuùa. Trong Tin Möøng Luca, meänh leänh cuûa Chuùa Gieâsu: "Anh em ñöøng xeùt ñoaùn, thì anh em khoûi bò xeùt ñoaùn" ngay sau ñoù - nhö ñeå laøm saùng toû yù nghóa cuûa nhöõng lôøi naøy - Chuùa ñöa ra moät meänh leänh: "Chôù leân aùn thì anh em khoûi bò leân aùn" ( Lc 6:37). Vì vaäy, vaán ñeà khoâng phaûi laø loaïi boû söï xeùt ñoaùn khoûi taâm hoàn cuûa chuùng ta, maø ñuùng hôn laø loaïi boû chaát ñoäc khoûi söï xeùt ñoaùn cuûa chuùng ta! Töùc laø loøng caêm gheùt, thaùi ñoä leân aùn, baùc boû thaúng thöøng.
Cha meï, beà treân, cha giaûi toäi, thaåm phaùn - baát cöù ai coù traùch nhieäm ñoái vôùi ngöôøi khaùc - ñeàu phaûi phaùn xeùt. Quaû thöïc, ñoâi khi, phaùn ñoaùn chính xaùc laø kieåu phuïc vuï maø moät ngöôøi ñöôïc môøi goïi thöïc hieän trong xaõ hoäi hoaëc trong Giaùo Hoäi. Söùc maïnh cuûa tình yeâu Kitoâ giaùo naèm ôû choã noù coù khaû naêng thay ñoåi söï phaùn xeùt töø moät haønh ñoäng khoâng yeâu thöông, bieán noù thaønh moät haønh ñoäng yeâu thöông. Khoâng phaûi baèng söùc rieâng cuûa chuùng ta, nhöng nhôø vaøo tình yeâu "ñaõ ñöôïc ñoå vaøo loøng chuùng ta nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ ñöôïc ban cho chuùng ta" (Rm 5:5).
Chuùng ta haõy keát thuùc baèng caùch bieán lôøi caàu nguyeän ñeïp ñeõ cuûa Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi thaønh lôøi caàu nguyeän cuûa rieâng mình. (Coù theå noù khoâng phaûi cuûa thaùnh nhaân, nhöng noù phaûn aùnh hoaøn haûo tinh thaàn cuûa ngaøi):
Laïy Chuùa töø nhaân!
Xin cho con bieát meán yeâu
Vaø phuïng söï Chuùa trong moïi ngöôøi.
Laïy Chuùa xin haõy duøng con
Nhö khí cuï bình an cuûa Chuùa,
Ñeå con ñem yeâu thöong vaøo nôi oaùn thuø,
Ñem thöù tha vaøo nôi laêng nhuïc,
Ñem an hoøa vaøo nôi tranh chaáp,
Ñem chaân lyù vaøo choán loãi laàm.
Ñeå con ñem tin kính vaøo nôi nghi nan,
Chieáu troâng caäy vaøo nôi thaát voïng,
Ñeå con doïi aùnh saùng vaøo nôi toái taêm,
Ñem nieàm vui ñeán choán u saàu.
Vaø chuùng ta coù theå theâm:
Nôi naøo coù aùc yù, xin cho con theå hieän loøng toát.
Nôi naøo coù söï khaéc nghieät, xin cho con mang ñeán loøng töø nhaân!
(Source: Cardinal Raniero Cantalamessa"IPSA NOVITAS INNOVANDA EST" Renewing the newness)