Baøi giaûng thöù nhaát tónh taâm Muøa Voïng 2022
cuûa Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa
tröôùc Giaùo trieàu Roâma
Baøi giaûng thöù nhaát tónh taâm Muøa Voïng 2022 cuûa Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa tröôùc Giaùo trieàu Roâma.
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa J.B. Ñaëng Minh An
Vatican (VietCatholic News 04-12-2022) - Trong baøi giaûng ñaàu tieân cho Muøa Voïng 2022, Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa neâu baät taàm quan troïng cuûa nhaân ñöùc ñoái thaàn laø ñöùc tin trong haønh trình Kitoâ höõu cuûa chuùng ta.
Döôùi ñaây laø baûn dòch toaøn vaên sang Vieät Ngöõ:
Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, caùc Cha ñaùng kính nhaát, caùc anh chò em cuûa Giaùo trieàu Roâma, toâi ñaõ nhieàu laàn töï hoûi yù nghóa vaø söï höõu ích cuûa nhöõng baøi giaûng trong Muøa Voïng vaø Muøa Chay naøy, nhöõng baøi giaûng laøm giaùn ñoaïn hoaëc trì hoaõn caùc coâng vieäc khaùc vaø quan troïng hôn. Ñieàu khích leä toâi vaø khieán toâi khoâng ngaïi laõng phí thôøi gian cuûa caùc vò laø nieàm tin raèng ngöôøi ta ñeán vôùi nhöõng baøi giaûng naøy khoâng phaûi ñeå nghe yù kieán hoaëc tìm giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà cuûa Giaùo Hoäi vaøo thôøi ñieåm naøy, maø ñeå nhaän ñöôïc söùc maïnh töø caùc chaân lyù ñöùc tin vaø do ñoù ñoái maët vôùi moïi vaán ñeà moät caùch ñuùng tinh thaàn. Noùi toùm laïi, ñeå taém röûa - hay ít nhaát laø moät söï saûng khoaùi - cuûa nieàm tin, hy voïng vaø loøng baùc aùi.
Ñaây laø lyù do taïi sao toâi nghó ñeán vieäc choïn ba nhaân ñöùc ñoái thaàn laøm chuû ñeà cho ba baøi giaûng Muøa Voïng naøy. Ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán laø vaøng, nhuõ höông vaø moäc döôïc maø chuùng ta, nhöõng Ñaïo só ngaøy nay, muoán mang ñeán nhö moät moùn quaø daâng leân Thieân Chuùa, Ñaáng "töø treân cao ñeán thaêm vieáng chuùng ta". Taän duïng truyeàn thoáng coå xöa - thôøi giaùo phuï vaø thôøi trung coå - veà caùc nhaân ñöùc thaàn hoïc, toâi seõ coá gaéng ñaøo saâu- caøng nhieàu caøng toát trong ba baøi suy nieäm ngaén - moät ñöôøng loái hieän ñaïi vaø hieän sinh, nghóa laø, ñaùp laïi nhöõng thaùch thöùc, nhöõng söï phong phuù vaø, ñoâi khi, nhöõng ñieàu thay theá ñöôïc ñeà xuaát ngaøy nay ñoái vôùi caùc ñöùc tính thaàn hoïc cuûa Kitoâ giaùo.
* * *
Trong lôøi caàu nguyeän cuûa Kitoâ giaùo, moät Thaùnh Vònh luoân coù aâm vang lôùn, coù noäi dung sau:
Hôõi cöûa ñeàn, haõy caát cao leân,
cao leân nöõa, hôõi cöûa ñeàn coå kính,
ñeå Ñöùc Vua vinh hieån ngöï vaøo.
Ñöùc Vua vinh hieån ñoù laø ai?
Laø Thieân Chuùa maïnh meõ oai huøng
Thieân Chuùa oai huøng khi xuaát traän.
(Tv 24, 7-8).
Theo caùch giaûi thích thieâng lieâng cuûa caùc Giaùo phuï vaø phuïng vuï, nhöõng caùnh cöûa ñöôïc noùi ñeán trong Thaùnh Vònh laø nhöõng caùnh cöûa cuûa traùi tim con ngöôøi: "Phuùc cho ai ñöôïc Chuùa Kitoâ goõ cöûa", Thaùnh Ambroâsioâ bình luaän. "Caùnh cöûa cuûa chuùng ta laø ñöùc tin# Neáu baïn muoán naâng caùnh cöûa ñöùc tin cuûa mình leân, thì vua vinh quang seõ ñeán vôùi baïn". Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ bieán nhöõng lôøi trong Thaùnh Vònh thaønh baûn tuyeân ngoân cho trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa mình. "Haõy môû roäng nhöõng caùnh cöûa cho Chuùa Kitoâ!", ngaøi ñaõ heùt leân vôùi theá giôùi, vaøo ngaøy baét ñaàu söù vuï muïc töû toaøn theå Hoäi Thaùnh cuûa mình.
Caùnh cöûa lôùn maø con ngöôøi coù theå môû hoaëc ñoùng vôùi Chuùa Kitoâ laø moät vaø ñöôïc goïi laø töï do. Tuy nhieân, noù môû ra theo ba caùch khaùc nhau, hay theo ba loaïi quyeát ñònh khaùc nhau maø chuùng ta coù theå coi laø ba caùnh cöûa: ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán. Ñaây ñeàu laø nhöõng caùnh cöûa ñaëc bieät: chuùng môû töø beân trong vaø beân ngoaøi cuøng moät luùc: baèng hai chìa khoùa, moät chieác naèm trong tay con ngöôøi, chieác coøn laïi naèm trong tay Chuùa. Con ngöôøi khoâng theå môû chuùng neáu khoâng coù söï giuùp ñôõ cuûa Chuùa vaø Chuùa khoâng muoán môû nhöõng caùnh cöûa aáy neáu khoâng coù söï hôïp taùc cuûa con ngöôøi.
Ñöùc Kitoâ, nguoàn goác vaø söï vieân maõn cuûa ñöùc tin
Vì theá, chuùng ta haõy baét ñaàu suy tö töø caùnh cöûa ñaàu tieân trong ba caùnh cöûa: ñoù laø ñöùc tin. Chuùng ta ñoïc trong Saùch Toâng Ñoà Coâng Vuï raèng Thieân Chuùa "ñaõ môû caùnh cöûa ñöùc tin cho daân ngoaïi" (Cv 14:27). Thieân Chuùa môû caùnh cöûa ñöùc tin theo nghóa Ngöôøi ban khaû naêng tin baèng caùch sai ñeán nhöõng ngöôøi rao giaûng Tin Möøng; con ngöôøi môû caùnh cöûa ñöùc tin baèng caùch chaáp nhaän khaû theå naøy.
Vôùi söï xuaát hieän cuûa Chuùa Kitoâ, coù moät böôùc nhaûy voït veà chaát lieân quan ñeán ñöùc tin. Khoâng phaûi trong baûn chaát cuûa noù, maø trong noäi dung cuûa noù. Giôø ñaây, vaán ñeà khoâng coøn laø nieàm tin chung chung vaøo Thieân Chuùa, maø laø nieàm tin vaøo Chuùa Kitoâ ñaõ xuoáng theá laøm ngöôøi, cheát vaø soáng laïi vì chuùng ta. Thö göûi tín höõu Do Thaùi lieät keâ moät danh saùch daøi nhöõng ngöôøi tin Chuùa: "Nhôø ñöùc tin Aben... Nhôø ñöùc tin AÙpraham... Nhôø ñöùc tin Isaaùc... Nhôø ñöùc tin Giacoùp... Nhôø ñöùc tin Moâise..." Nhöng Thaùnh Phaoloâ keát luaän baèng caùch noùi: "Nhôø ñöùc tin, taát caû caùc nhaân vaät ñoù ñaõ ñöôïc chöùng giaùm, theá maø hoï khoâng ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu Thieân Chuùa ñaõ höùa" (Dt 11, 39). Thieáu caùi gì ôû ñaây? Thöa: Thieáu Chuùa Gieâsu Ñaáng - nhö Böùc thö noùi - laø "Ñaáng khai môû vaø kieän toaøn ñöùc tin." (Dt 12:2).
Do ñoù, ñöùc tin Kitoâ giaùo khoâng chæ bao goàm vieäc tin vaøo Thieân Chuùa; noù heä taïi ôû vieäc tin vaøo Ñaáng maø Thieân Chuùa ñaõ sai ñeán. Tröôùc khi laøm pheùp laï, Chuùa Gieâsu hoûi: "Anh coù tin khoâng?" vaø sau khi hoaøn thaønh, Ngaøi khaúng ñònh: "Ñöùc tin cuûa anh ñaõ cöùu anh", Ngaøi khoâng aùm chæ moät nieàm tin chung chung vaøo Thieân Chuùa (ñieàu naøy ñöôïc coi laø ñieàu hieån nhieân ôû moïi ngöôøi Israel); nhöng ñeà caäp ñeán nieàm tin vaøo Ngöôøi, vaøo söùc maïnh thieâng lieâng ñöôïc ban cho Ngöôøi.
Baây giôø ñaây, ñöùc tin coâng chính hoùa keû gian aùc, ñöùc tin sinh ra söï soáng môùi. Noù ñöôïc ñaët ôû phaàn cuoái cuûa moät quaù trình maø trong chöông thöù möôøi cuûa Thö göûi tín höõu Roâma, Thaùnh Phaoloâ laàn theo daáu veát, gaàn nhö tröïc quan, caùc giai ñoaïn khaùc nhau, veõ chuùng treân baûn ñoà cô theå con ngöôøi. Ngaøi noùi, moïi söï baét ñaàu töø ñoâi tai, töø vieäc nghe coâng boá Tin Möøng: "Ñöùc tin ñeán töø vieäc laéng nghe", fides ex auditu. Töø ñoâi tai, chuyeån ñoäng ñi ñeán traùi tim, nôi quyeát ñònh cô baûn ñöôïc ñöa ra: corde creditur, "ngöôøi ta tin baèng traùi tim". Töø traùi tim, chuyeån ñoäng quay trôû laïi mieäng: "baèng mieäng ngöôøi ta tuyeân xöng ñöùc tin": ore fit confessionio.
Quaù trình khoâng keát thuùc ôû ñoù, maø - töø ñoâi tai, traùi tim vaø caùi mieäng - noù chuyeån sang ñoâi tay. Vaâng, bôûi vì nhö Thaùnh Toâng Ñoà noùi "ñöùc tin haønh ñoäng nhôø tình yeâu" (Gl 5:6). Thaùnh Giacoâbeâ Toâng ñoà coù theå caûm thaáy yeân taâm. Cuõng coù choã cho "vieäc laøm": tuy nhieân, khoâng phaûi tröôùc, maø laø sau ñöùc tin (veà maët luaän lyù neáu khoâng phaûi theo trình töï thôøi gian). Thaùnh Greâgoârioâ Caû noùi: "Ngöôøi ta khoâng ñaït ñeán ñöùc tin baét ñaàu töø caùc nhaân ñöùc, nhöng ñaït ñeán caùc nhaân ñöùc baét ñaàu töø ñöùc tin".
Luùc naøy, moät caâu hoûi raát thôøi söï ñöôïc ñaët ra. Neáu ñöùc tin cöùu roãi laø ñöùc tin nôi Chuùa Kitoâ, thì phaûi nghó sao veà taát caû nhöõng ngöôøi khoâng coù cô hoäi tin nôi Ngaøi? Chuùng ta ñang soáng trong moät xaõ hoäi ña nguyeân, keå caû veà toân giaùo. Caùc neàn thaàn hoïc cuûa chuùng ta - Ñoâng phöông vaø Taây phöông, Coâng Giaùo cuõng nhö Tin laønh - ñaõ phaùt trieån trong moät theá giôùi maø treân thöïc teá chæ coù Kitoâ giaùo toàn taïi. Tuy nhieân, söï toàn taïi cuûa caùc toân giaùo khaùc ñaõ ñöôïc bieát ñeán, nhöng caùc toân giaùo aáy ñaõ bò coi laø sai ngay töø ñaàu, hoaëc hoaøn toaøn khoâng ñöôïc xem xeùt. Ngoaøi caùch hieåu khaùc nhau veà Giaùo Hoäi, taát caû caùc Kitoâ höõu ñeàu chia seû moät tieân ñeà truyeàn thoáng: "Khoâng coù ôn cöùu ñoä beân ngoaøi Giaùo Hoäi": Extra Ecclesiam nulla salus.
Ngaøy nay ñieàu naøy khoâng coøn ñuùng nöõa. Trong moät thôøi gian, ñaõ coù moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc toân giaùo, döïa treân söï toân troïng laãn nhau vaø thöøa nhaän caùc giaù trò hieän dieän trong moãi toân giaùo. Trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, ñieåm khôûi ñaàu laø tuyeân nguyeân "Nostra aetate" cuûa Coâng ñoàng Vatican II, vaø taát caû caùc Giaùo Hoäi Kitoâ lòch söû ñeàu chia seû moät ñònh höôùng töông töï. Vôùi söï coâng nhaän naøy, coù moät xaùc tín ñaõ baùm reã cho raèng ngay caû nhöõng ngöôøi beân ngoaøi Giaùo Hoäi cuõng coù theå ñöôïc cöùu.
Theo quan ñieåm môùi naøy, lieäu coøn coù theå duy trì vai troø cho ñeán nay ñöôïc gaùn cho nieàm tin "roõ raøng" vaøo Chuùa Kitoâ hay khoâng? Trong tröôøng hôïp naøy, phaûi chaêng chaâm ngoân coå xöa: "ngoaøi Giaùo Hoäi khoâng coù ôn cöùu ñoä" cuoái cuøng, toàn taïi ñöôïc trong ñònh ñeà "ngoaøi ñöùc tin khoâng coù ôn cöùu ñoä"? Treân thöïc teá, trong moät soá giôùi Kitoâ Höõu, ñieàu sau laø hoïc thuyeát thoáng trò vaø noù laø ñieàu thuùc ñaåy söï daán thaân truyeàn giaùo. Tuy nhieân, theo caùch naøy, söï cöùu roãi ngay töø ñaàu ñaõ bò giôùi haïn cho moät thieåu soá raát nhoû ngöôøi daân.
Ñieàu naøy khoâng theå khieán chuùng ta haøi loøng vaø noù coù loãi vôùi Chuùa Kitoâ, töôùc ñoaït cuûa Ngaøi moät phaàn lôùn nhaân loaïi. Ngöôøi ta khoâng theå tin raèng Chuùa Gieâsu laø Thieân Chuùa, roài giôùi haïn söï lieân quan thöïc söï cuûa Ngaøi vaøo moät phaàn raát heïp duy nhaát cuûa noù. Chuùa Gieâsu laø "Ñaáng Cöùu Ñoä Theá Gian" (Ga 4:42); Chuùa Cha ñaõ sai Chuùa Con "ñeå theá gian nhôø Ngöôøi maø ñöôïc cöùu ñoä" (Ga 3:17): theá gian, khoâng phaûi laø moät taäp hôïp ít ngöôøi treân theá giôùi!
Chuùng ta haõy thöû tìm caâu traû lôøi trong Kinh Thaùnh. Kinh Thaùnh khaúng ñònh raèng ai chöa bieát Ñöùc Kitoâ, nhöng haønh ñoäng theo löông taâm cuûa mình (Rm 2:14-15) vaø laøm ñieàu thieän cho ngöôøi thaân caän (Mt 25:3 tt.) thì ñöôïc Thieân Chuùa chaáp nhaän. Trong saùch Toâng Ñoà Coâng Vuï, chuùng ta nghe töø mieäng Thaùnh Pheâroâ tuyeân boá long troïng naøy: "Quaû thaät, toâi thaáy Thieân Chuùa khoâng thieân vò ai. Traùi laïi, trong moïi nöôùc, ai kính sôï Ngaøi vaø haønh ñoäng ngay thaúng ñeàu ñöôïc Ngaøi chaáp nhaän" (Cv 10:34-35).
Ngay caû nhöõng ngöôøi theo caùc toân giaùo khaùc noùi chung cuõng tin raèng "Thieân Chuùa hieän höõu vaø ban thöôûng cho nhöõng ai tìm kieám Ngaøi" (Dt 11: 6); do ñoù, hoï nhaän ra ñieàu maø Kinh thaùnh coi laø döõ lieäu cô baûn vaø chung cuûa moïi nieàm tin. Taát nhieân, ñieàu naøy aùp duïng theo moät caùch raát ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng anh em Do Thaùi tin vaøo cuøng moät Thieân Chuùa cuûa AÙpraham, Isaaùc vaø Giacoùp maø Kitoâ höõu chuùng ta tin.
Tuy nhieân, lyù do chính cho söï laïc quan cuûa chuùng ta khoâng döïa treân ñieàu thieän maø nhöõng ngöôøi theo toân giaùo khaùc coù theå laøm ñöôïc, nhöng döïa treân "aân suûng muoân hình muoân veû cuûa Thieân Chuùa" (1Pr 4:10). Ñoâi khi toâi caûm thaáy caàn phaûi daâng hy teá Thaùnh Leã chính xaùc nhaân danh taát caû nhöõng ngöôøi ñöôïc cöùu nhôø Chuùa Kitoâ, nhöng khoâng bieát ñieàu ñoù vaø khoâng theå taï ôn Ngöôøi. Phuïng vuï cuõng thuùc giuïc chuùng ta laøm nhö vaäy. Trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå 4, ngoaøi lôøi caàu nguyeän cho Ñöùc Giaùo Hoaøng, Ñöùc Giaùm Muïc vaø tín höõu, moät lôøi caàu nguyeän ñöôïc theâm vaøo "cho taát caû nhöõng ai thaønh taâm tìm kieám Chuùa".
Thieân Chuùa coù nhieàu caùch ñeå cöùu roãi hôn chuùng ta coù theå nghó ñeán. Ngaøi ñaõ thieát laäp caùc "keânh" aân suûng cuûa mình, nhöng Ngaøi khoâng töï raøng buoäc mình vôùi nhöõng keânh aáy. Moät trong nhöõng phöông tieän cöùu roãi "phi thöôøng" naøy laø ñau khoå. Sau khi Ñöùc Kitoâ ñaõ maëc laáy vaø cöùu chuoäc, thì moät caùch naøo ñoù, ñau khoå cuõng laø moät bí tích cöùu ñoä phoå quaùt. Ngöôøi ñaõ xuoáng nöôùc soâng Gioñan ñeå thaùnh hoùa nöôùc trong moïi pheùp röûa, Ngöôøi cuõng xuoáng nöôùc cuûa khoå naïn vaø söï cheát, bieán chuùng thaønh khí cuï cöùu roãi tieàm taøng. Moät caùch maàu nhieäm, moïi ñau khoå - khoâng chæ ñau khoå cuûa caùc tín höõu -, theo moät caùch naøo ñoù, hoaøn thaønh "ñieàu coøn thieáu soùt* trong nhöõng gian nan thöû thaùch cuûa Ñöùc Kitoâ" (Cl 1:24) [Thaùnh Phaoloâ vieát "Giôø ñaây, toâi vui möøng ñöôïc chòu ñau khoå vì anh em. Nhöõng gian nan thöû thaùch Ñöùc Kitoâ coøn phaûi chòu, toâi xin mang laáy vaøo thaân cho ñuû möùc, vì lôïi ích cho thaân theå Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh]. Giaùo Hoäi cöû haønh leã Caùc Thaùnh Anh Haøi; caùc thaùnh naøy cuõng khoâng bieát raèng hoï ñang chòu khoå vì Chuùa Kitoâ!
Chuùng ta tin raèng taát caû nhöõng ai ñöôïc cöùu roãi ñeàu laø nhôø coâng nghieäp cuûa Chuùa Kitoâ: "Chaúng coù söï cöùu roãi bôûi ñaáng naøo khaùc, cuõng chaúng coù danh naøo khaùc döôùi gaàm trôøi ban cho loaøi ngöôøi maø nhôø ñoù chuùng ta ñöôïc cöùu." (Coâng vuï 4:12). Tuy nhieân, khaúng ñònh nhu caàu phoå quaùt cuûa Chuùa Kitoâ ñoái vôùi ôn Cöùu Ñoä laø moät chuyeän, vaø khaúng ñònh söï caàn thieát phoå quaùt cuûa ñöùc tin nôi Chuùa Kitoâ ñeå ñöôïc cöùu roãi laïi laø moät chuyeän khaùc.
Vaäy coù thöøa khoâng khi tieáp tuïc loan baùo Tin Möøng cho moïi taïo vaät? Coøn caàn hôn nöõa! Caàn phaûi thay ñoåi lyù do truyeàn giaùo, chöù khoâng phaûi thay ñoåi vieäc truyeàn giaùo. Chuùng ta phaûi tieáp tuïc loan baùo Chuùa Kitoâ; khoâng phaûi vì moät lyù do tieâu cöïc - laø neáu khoâng thì theá giôùi seõ bò keát aùn - maø vì moät lyù do tích cöïc: vì aân suûng voâ haïn maø Chuùa Gieâsu mang ñeán cho moãi con ngöôøi. Ñoái thoaïi lieân toân khoâng ñoái laäp vôùi vieäc rao giaûng Tin Möøng, nhöng noù xaùc ñònh phong caùch cuûa vieäc rao giaûng Tin Möøng. Cuoäc ñoái thoaïi naøy - Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ vieát trong thoâng ñieäp "Söù vuï cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc" - "laø moät phaàn trong söù meänh rao giaûng Tin Möøng cuûa Giaùo Hoäi".
Meänh leänh cuûa Ñöùc Kitoâ: "Haõy ñi khaép theá gian, loan baùo Tin Möøng cho moïi loaøi thuï taïo" (Mc 16:15) vaø "Laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä" (Mt 28:19) vaãn coù giaù trò vónh cöûu, nhöng phaûi ñöôïc hieåu trong boái caûnh lòch söû cuûa noù. Ñaây laø nhöõng töø aùm chæ thôøi ñieåm chuùng ñöôïc vieát ra, khi "caû theá giôùi" vaø "moïi daân toäc" laø caùch noùi raèng thoâng ñieäp cuûa Chuùa Gieâsu khoâng chæ daønh cho daân Do Thaùi maø coøn cho phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi. Chuùng luoân coù giaù trò ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi, nhöng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ thuoäc veà moät toân giaùo thì caàn coù söï toân troïng, kieân nhaãn vaø yeâu thöông. Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi ñaõ hieåu ñieàu naøy vaø ñem ra thöïc haønh. Ngaøi döï tính hai caùch ñeå ñi tôùi "ngöôøi Hoài Giaùo vaø nhöõng keû ngoaïi ñaïo khaùc". Ngaøi vieát trong Baûn luaät cuûa mình:
Tuy nhieân, nhöõng anh em ñi giöõa nhöõng ngöôøi Hoài Giaùo vaø nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo khaùc coù theå cö xöû theo hai caùch veà maët tinh thaàn giöõa hoï. Moät caùch laø khoâng tranh caõi hay tranh chaáp; nhöng haõy ñeå nhöõng ngöôøi aáy laø "chuû theå cuûa sinh vaät con ngöôøi vì lôïi ích cuûa Chuùa," nhöng anh em vaãn tuyeân xöng mình laø Kitoâ höõu. Caùch khaùc laø khi hoï thaáy ñieàu ñoù ñeïp loøng Thieân Chuùa, thì anh em coâng boá Lôøi cuûa Thieân Chuùa, ñeå nhöõng ngöôøi aáy coù theå tin vaøo Thieân Chuùa Toaøn Naêng, Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng Taïo Hoùa cuûa muoân vaät, Chuùa Cöùu Theá vaø Cöùu Chuoäc cuûa chuùng ta, ngoõ haàu hoï coù theå ñöôïc chòu pheùp röûa toäi vaø trôû thaønh Kitoâ höõu.
Thaùch thöùc cuûa khoa hoïc
Vôùi traùi tim roäng môû naøy, baây giôø chuùng ta haõy trôû laïi vôùi nieàm tin Kitoâ giaùo cuûa mình. Thöû thaùch lôùn lao maø ñöùc tin phaûi ñöông ñaàu trong thôøi ñaïi chuùng ta khoâng ñeán töø trieát hoïc nhö trong quaù khöù, nhöng ñeán töø khoa hoïc. Coù moät tin töùc giaät gaân caùch ñaây vaøi thaùng. Moät kính vieãn voïng ñöôïc phoùng leân vuõ truï vaøo ngaøy 25 thaùng 12 naêm 2021 vaø ôû vò trí caùch traùi ñaát moät trieäu röôõi km, ñaõ göûi nhöõng hình aûnh phi thöôøng veà vuõ truï vaøo ngaøy 12 thaùng 7 naêm nay khieán giôùi khoa hoïc phaûi say meâ.
"Kính vieãn voïng môùi - chuùng ta ñoïc treân tin töùc - ñaõ môû ra moät cöûa soå môùi veà vuõ truï, coù theå ñöa chuùng ta quay ngöôïc thôøi gian, cho ñeán ngay sau vuï noå lôùn ban ñaàu cuûa theá giôùi. Ñoù laø caùi nhìn chi tieát nhaát veà vuõ truï sô khai töøng coù ñöôïc. Noù ñaïi dieän cho höông vò ñaàu tieân cuûa moät ngaønh thieân vaên hoïc môùi vaø mang tính caùch maïng seõ tieát loä vuõ truï maø chuùng ta chöa töøng thaáy tröôùc ñaây".
Chuùng ta seõ thaät ngu ngoác vaø voâ ôn neáu khoâng tham gia vaøo nieàm töï haøo chính ñaùng cuûa nhaân loaïi veà ñieàu naøy cuõng ñuùng ñoái vôùi baát kyø khaùm phaù khoa hoïc naøo khaùc. Nhö ñaõ noùi, neáu nieàm tin ñöôïc naûy sinh töø vieäc laéng nghe cuõng nhö töø söï ngaïc nhieân thì nhöõng khaùm phaù khoa hoïc naøy khoâng neân laøm giaûm khaû naêng tin töôûng, maø phaûi laøm taêng khaû naêng tin töôûng. Neáu soáng ôû thôøi nay, taùc giaû Thaùnh Vònh seõ coøn nhieät tình haùt hôn nöõa: "Trôøi xanh töôøng thuaät vinh quang Thieân Chuùa, khoâng trung loan baùo kyø coâng tay Ngöôøi laøm" (Tv 19:2) vaø Thaùnh Phanxicoâ Assisi: "Laïy Chuùa, chuùc tuïng Chuùa vôùi muoân loaøi".
Chuùa muoán ban cho chuùng ta moät daáu hieäu höõu hình veà söï vó ñaïi voâ taän cuûa Ngaøi vôùi söï bao la cuûa vuõ truï vaø muoán ban cho chuùng ta moät daáu hieäu veà "söï khoù thaáu hieåu" cuûa Ngaøi vôùi haït vaät chaát nhoû nhaát maø vaät lyù hoïc baûo ñaûm duø töøng ñöôïc bieát ñeán vaãn coù "söï khoâng chaéc chaén" cuûa noù. Vuõ truï khoâng töï taïo ra noù. Chaát löôïng cuûa söï toàn taïi laø ñieàu quyeát ñònh chöù khoâng phaûi soá löôïng; vaø chaát löôïng cuûa söï saùng taïo laø# ñöôïc taïo ra! Haøng tyû thieân haø, caùch xa haøng tyû tyû naêm aùnh saùng, khoâng thay ñoåi chaát löôïng naøy.
Chuùng ta ñöa ra nhöõng suy tö veà ñöùc tin vaø khoa hoïc naøy khoâng phaûi ñeå thuyeát phuïc caùc nhaø khoa hoïc khoâng coù ñöùc tin (khoâng ai trong soá hoï ôû ñaây ñeå nghe hoaëc ñoïc nhöõng lôøi naøy), maø laø ñeå cuûng coá chuùng ta laø nhöõng ngöôøi tin vaøo ñöùc tin cuûa chuùng ta vaø khoâng bò quaáy raày bôûi nhöõng tieáng noùi traùi ngöôïc. Ñoù cuõng laø muïc ñích maø Thaùnh Luca noùi vôùi "Theophiloâ löøng laãy" raèng ngaøi ñaõ vieát Tin Möøng cuûa mình: "ñeå anh em nhaän ra söï chaéc chaén cuûa nhöõng lôøi anh em ñaõ laõnh nhaän" (Lc 1: 4).
Ñoái maët vôùi söï môû ra tröôùc maét chuùng ta caùc chieàu kích voâ taän cuûa vuõ truï, haønh ñoäng ñöùc tin lôùn nhaát ñoái vôùi Kitoâ höõu chuùng ta khoâng phaûi laø tin raèng taát caû nhöõng ñieàu naøy ñöôïc taïo ra bôûi Thieân Chuùa, maø laø tin raèng "muoân vaät ñöôïc taïo döïng nhôø Chuùa Kitoâ vaø cho Ngaøi. "(Cl 1:16), raèng "khoâng coù Ngöôøi thì khoâng coù gì" (Ga 1:3). Kitoâ höõu coù baèng chöùng veà Thieân Chuùa thuyeát phuïc hôn nhieàu so vôùi baèng chöùng thu ñöôïc töø vuõ truï: ñoù laø con ngöôøi vaø cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ.
Caùc tín höõu khoâng phaûi laø ñaø ñieåu. Chuùng ta khoâng giaáu ñaàu trong caùt ñeå khoâng nhìn thaáy. Chuùng ta chia seû vôùi moãi ngöôøi söï hoang mang tröôùc muoân vaøn bí aån vaø maâu thuaãn cuûa vuõ truï: cuûa tieán hoùa töï nhieân, cuûa lòch söû, cuûa chính Kinh thaùnh# Tuy nhieân, chuùng ta coù theå vöôït qua söï hoang mang ñoù baèng moät ñieàu chaéc chaén maïnh meõ hôn moïi ñieàu khoâng chaéc chaén: ñoù laø söï khaû tín cuûa con ngöôøi Ñöùc Kitoâ, cuûa ñôøi soáng vaø lôøi noùi cuûa Ngöôøi. Söï chaéc chaén troïn veïn vaø vui möøng khoâng ñeán tröôùc maø ñeán sau khi ñaõ tin.
Ngöôøi coâng chính seõ soáng nhôø nieàm tin
Ñöùc tin laø tieâu chí duy nhaát coù khaû naêng khieán chuùng ta lieân heä ñuùng ñaén, khoâng chæ vôùi khoa hoïc, maø coøn vôùi lòch söû. Khi noùi veà ñöùc tin coâng chính hoùa, thaùnh Phaoloâ trích daãn lôøi saám noåi tieáng Khabaruùc: "ngöôøi coâng chính thì seõ ñöôïc soáng, nhôø loøng thaønh tín cuûa mình" (Ab 2:4). Thieân Chuùa coù yù gì qua lôøi tieân tri ñoù, vì chính Thieân Chuùa ñaõ thoát ra lôøi aáy?
Thoâng ñieäp môû ñaàu baèng lôøi than thôû cuûa nhaø tieân tri, vì söï thaát baïi cuûa coâng lyù vaø vì Thieân Chuùa töø treân cao döôøng nhö thaûn nhieân chöùng kieán baïo löïc vaø aùp böùc. Chuùa traû lôøi raèng taát caû nhöõng ñieàu naøy saép keát thuùc vì moät tai hoïa môùi seõ sôùm ñeán - ngöôøi Chanñeâ - seõ queùt saïch moïi thöù vaø moïi ngöôøi. Nhaø tieân tri phaûn ñoái giaûi phaùp naøy. Ñaây laïi laø caâu traû lôøi cuûa Chuùa sao? Moät söï aùp böùc thay theá cho moät söï aùp böùc khaùc aø?
Nhöng ngay taïi ñaây, Thieân Chuùa ñang chôø ñôïi nhaø tieân tri: "Naøy ñaây, ai khoâng coù taâm hoàn ngay thaúng seõ ngaõ guïc, coøn ngöôøi coâng chính thì seõ ñöôïc soáng nhôø loøng thaønh tín cuûa mình" (Ab 2, 2-4). Nhaø tieân tri ñöôïc yeâu caàu thöïc hieän böôùc nhaûy voït veà ñöùc tin. Thieân Chuùa khoâng giaûi quyeát bí aån cuûa lòch söû, nhöng yeâu caàu chuùng ta tin töôûng vaøo Ngaøi vaø coâng lyù cuûa Ngaøi, baát chaáp moïi thöù. Giaûi phaùp khoâng naèm ôû vieäc chaám döùt thöû thaùch, maø naèm ôû vieäc gia taêng ñöùc tin.
Lòch söû laø cuoäc ñaáu tranh khoâng ngöøng giöõa caùi thieän vaø caùi aùc, keû aùc chieán thaéng vaø ngöôøi chính nghóa chòu ñau khoå. Chieán thaéng beàn vöõng cuûa caùi thieän tröôùc caùi aùc khoâng ñöôïc tìm thaáy trong chính lòch söû, maø vöôït ra ngoaøi lòch söû. Chuùng ta haõy boû laïi ñaèng sau taát caû caùc hình thöùc cuûa chuû nghóa thieân nieân kyû. Tuy nhieân, Thieân Chuùa coù quyeàn teå trò vaø kieåm soaùt moïi söï kieän ñeán noãi ngay caû söï kích ñoäng cuûa keû aùc cuõng phuïc vuï cho nhöõng keá hoaïch bí aån cuûa Ngaøi. Quaû thaät, Thieân Chuùa vieát thaúng baèng nhöõng ñöôøng cong! Caùc tình huoáng coù theå naèm ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa con ngöôøi, nhöng vôùi Chuùa thì khoâng.
Thoâng ñieäp cuûa Khabacuùc ñaëc bieät thích hôïp cho chuùng ta ngaøy nay. Nhaân loaïi ñaõ traûi qua trong nhöõng naêm cuoái cuûa theá kyû söï giaûi phoùng khoûi quyeàn löïc aùp böùc cuûa caùc heä thoáng toaøn trò coäng saûn. Nhöng chuùng ta khoâng coù thôøi gian ñeå thôû phaøo nheï nhoõm vì nhöõng baát coâng vaø baïo löïc khaùc ñaõ phaùt sinh treân theá giôùi. Coù nhöõng ngöôøi, khi "chieán tranh laïnh" keát thuùc, ñaõ ngaây thô tin raèng chieán thaéng cuûa neàn daân chuû giôø ñaây seõ döùt khoaùt kheùp laïi chu kyø cuûa nhöõng bieán ñoäng lôùn vaø raèng lòch söû seõ tieáp tuïc tieán trình cuûa noù maø khoâng coù nhöõng cuù soác kinh hoaøng. Chính xaùc laø khoâng coù theâm "lòch söû" nhö theá. Luaän ñieåm naøy ñaõ sôùm bò baùc boû moät caùch ñaùng tieác bôûi caùc söï kieän, vôùi söï xuaát hieän cuûa caùc cheá ñoä ñoäc taøi khaùc vaø söï buøng noå cuûa caùc cuoäc chieán tranh môùi, baét ñaàu töø cuoäc chieán "Vuøng Vònh", cho ñeán cuoäc chieán baát haïnh naêm nay ôû Ukraine.
Trong hoaøn caûnh naøy, caâu hoûi chaân thaønh cuûa vò tieân tri cuõng ñöôïc khuaáy ñoäng trong chuùng ta: "Laïy Chuùa, cho ñeán khi naøo? Chuùa coù ñoâi maét quaù trong saùng ñeán noãi Chuùa khoâng theå nhìn thaáy ñieàu aùc sao! Taïi sao coù quaù nhieàu baïo löïc, quaù nhieàu xaùc ngöôøi trô xöông vì ñoùi, quaù nhieàu söï taøn aùc treân theá giôùi maø Chuùa khoâng can thieäp?" Caâu traû lôøi cuûa Chuùa vaãn theá: ai khoâng coù taám loøng ngay thaúng vôùi Chuùa thì deã bi quan vaø vaáp phaïm, coøn ngöôøi coâng chính seõ ñöôïc soáng nhôø loøng thaønh tín cuûa mình vaø tìm ñöôïc caâu traû lôøi trong ñöùc tin cuûa mình. Anh ta seõ hieåu ñieàu Chuùa Gieâsu muoán noùi khi, tröôùc maët Philatoâ: "Nöôùc toâi khoâng thuoäc veà theá gian naøy" (Ga 18:36).
Nhöng chuùng ta haõy ghi nhôù kyõ ñieàu ñoù trong ñaàu vaø neáu caàn, haõy thoâng baùo vôùi theá giôùi: Thieân Chuùa coâng minh vaø thaùnh thieän; Ngaøi seõ khoâng cho pheùp caùi aùc coù tieáng noùi cuoái cuøng vaø nhöõng keû baát löông thoaùt toäi. Seõ coù moät söï phaùn xeùt ôû phaàn keát cuûa caâu chuyeän, "moät cuoán saùch vieát seõ ñöôïc môû ra, trong ñoù chöùa ñöïng moïi thöù vaø theo ñoù theá giôùi seõ ñöôïc phaùn xeùt": Liber scriptus proferetur - in quo totum continetur - und mundus judicetur.
Moät söï phaùn xeùt ñaàu tieân, khoâng hoaøn haûo nhöng naèm trong taàm tay cuûa taát caû moïi ngöôøi, caùc tín höõu vaø nhöõng ngöôøi khoâng tin, hieän ñaõ coù saün, hôn nöõa coù caû trong lòch söû. Nhöõng aân nhaân cuûa nhaân loaïi ñaõ laøm vieäc vì lôïi ích thöïc söï cuûa ñaát nöôùc hoï vaø vì hoøa bình theá giôùi ñöôïc ghi nhôù vôùi söï vinh danh vaø chuùc laønh töø theá heä naøy sang theá heä khaùc; teân cuûa baïo chuùa vaø nhöõng keû baát löông tieáp tuïc qua nhieàu theá kyû ñi keøm vôùi söï oâ nhuïc vaø bò truø daäp. Chuùa Gieâsu ñaõ maõi maõi ñaûo ngöôïc vai troø. "Ngöôøi chieán thaéng vì laø naïn nhaân", do ñoù, Thaùnh Augustinoâ ñònh nghóa Chuùa Kitoâ: Victor quia victima. Döôùi aùnh saùng cuûa söï vónh cöûu - vaø caû cuûa lòch söû - khoâng phaûi nhöõng keû haønh quyeát môùi laø nhöõng ngöôøi chieán thaéng thöïc söï, maø laø nhöõng naïn nhaân cuûa hoï.
Ñieàu maø Giaùo Hoäi coù theå laøm, ñeå khoâng chöùng kieán moät caùch thuï ñoäng lòch söû, laø ñöùng veà phía choáng laïi nhöõng keû aùp böùc vaø kieâu ngaïo vaø luoân ñaët mình, "ñuùng luùc cuõng nhö toaøn thôøi gian", veà phía ngöôøi ngheøo, ngöôøi yeáu theá, nhöõng naïn nhaân, nhöõng ngöôøi gaùnh chòu moïi baát haïnh vaø moïi cuoäc chieán.
Nhöõng gì Giaùo Hoäi coù theå laøm cuõng laø loaïi boû moät trong nhöõng yeáu toá luoân gaây ra xung ñoät laø söï caïnh tranh giöõa caùc toân giaùo, nhöõng "cuoäc chieán toân giaùo" kheùt tieáng. Moät löïc ñaåy ñaïo ñöùc coù theå ñeán töø söï hieåu bieát vaø söï hôïp taùc trung thaønh giöõa caùc toân giaùo lôùn ñaõ ghi daáu aán trong lòch söû chöù khoâng phaûi tieán trình môùi maø chuùng ta mong ñôïi moät caùch voâ ích töø caùc cöôøng quoác chính trò. Theo nghóa naøy, caàn phaûi thaáy ñöôïc söï höõu ích cuûa caùc saùng kieán cho moät cuoäc ñoái thoaïi mang tính xaây döïng giöõa caùc toân giaùo do thaùnh Gioan Phaoloâ II khôûi xöôùng vaø ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng ñöông nhieäm thuùc ñaåy ngaøy nay.
Ñöùc tin laø vuõ khí cuûa Giaùo Hoäi. Giaùo Hoäi, gioáng nhö ngöôøi coâng chính cuûa Khabacuùc, cuõng "soáng nhôø ñöùc tin cuûa mình". Trong tieáng YÙ, töø "ñöùc tin" coù nghóa thöù hai, ñoù laø chieác nhaãn cöôùi maø vôï choàng trao nhau trong ngaøy cöôùi. Ñöùc tin, nhaân ñöùc ñoái thaàn, laø chieác nhaãn cöôùi cuûa Hieàn Theâ Chuùa Kitoâ! Roâma töø laâu ñaõ khoâng coøn laø caput mundi, thuû ñoâ cuûa theá giôùi, nhöng noù phaûi laø caput fidei, thuû ñoâ cuûa ñöùc tin. Khoâng chæ coù nieàm tin ñuùng ñaén, töùc laø chính thoáng, maø coøn coù cöôøng ñoä tin töôûng.
Ñieàu maø caùc tín höõu naém baét ngay laäp töùc nôi moät linh muïc vaø moät muïc töû laø lieäu hoï coù "tin vaøo ñieàu ñoù" hay khoâng, hoï coù tin vaøo nhöõng gì mình noùi vaø nhöõng gì mình cöû haønh hay khoâng. Ngaøy nay coù raát nhieàu vieäc söû duïng truyeàn daãn khoâng daây hay WiFi, nhö chuùng ta noùi trong tieáng Anh. Ñöùc tin cuõng ñöôïc truyeàn ñaït toát hôn theo caùch naøy: khoâng raøng buoäc, khoâng nhieàu lôøi noùi vaø tranh luaän, nhöng thoâng qua moät luoàng aân suûng ñöôïc thieát laäp giöõa hai ngöôøi.
Haønh ñoäng ñöùc tin lôùn nhaát maø Giaùo Hoäi coù theå laøm - sau khi ñaõ caàu nguyeän vaø laøm moïi ñieàu coù theå ñeå traùnh hoaëc chaám döùt xung ñoät - laø tuaân phuïc Thieân Chuùa vôùi moät haønh ñoäng hoaøn toaøn tin töôûng vaø töø boû trong thanh thaûn, ñoàng thôøi laëp laïi cuøng vôùi Thaùnh Toâng ñoà: "Toâi bieát toâi tin vaøo ai!" : Scio cui credidi (2 Tim 1:12). Thieân Chuùa khoâng bao giôø ruùt lui ñeå laøm cho nhöõng ai lao vaøo voøng tay cuûa Ngöôøi seõ rôi vaøo hö khoâng.
Vì theá, chuùng ta haõy ñi gaëp Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñang ñeán, vôùi moät haønh vi ñöùc tin cuõng nhö vôùi moät lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa vaø do ñoù laø moät lôøi tieân tri: "Theá giôùi ôû trong tay Thieân Chuùa vaø khi laïm duïng töï do cuûa mình, con ngöôøi ñaõ chaïm ñeán ñaùy, Ngöôøi seõ can thieäp ñeå cöùu con ngöôøi". Vaâng, Ngöôøi seõ can thieäp! Ñaây laø lyù do taïi sao Ngöôøi ñeán theá giôùi hai nghìn hai möôi hai naêm tröôùc.
- - - - - - - - - - -
1. Ambroâsioâ thaønh Milano, Chuù Giaûi Thaùnh Vònh 118, XII, 14.
2. Gregory Ñaïi ñeá, Baøi giaûng veà tieân tri Edeâkien, II, 7 (PL 76, 1018).
3. Baûn luaät khoâng coù saéc chæ, XVI.
4. Sequence Dies irae.
(Source: CantalamessaGate of faith)