Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
tröôùc Nhaø Caàm Quyeàn,
Xaõ hoäi Daân söï vaø Ngoaïi giao ñoaøn
Cuoäc toâng du Bahrain cuûa Ñöùc Phanxicoâ: Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ tröôùc Nhaø Caàm Quyeàn, Xaõ hoäi Daân söï vaø Ngoaïi giao ñoaøn.
Vu Van An
Awali (VietCatholic News 03-11-2022) - Ngaøy 3 thaùng 11 naêm 2022, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ ñaùp maùy bay tôùi tieåu vöông quoác Bahrain. Taïi Ñieän Sahir, sau khi gaëp Quoác Vöông Hamad bin Isa Al Khalifa, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ ngoû lôøi vôùi caùc nhaø caàm quyeàn, ñaïi dieän xaõ hoäi daân söï vaø ngoaïi giao ñoaøn caïnh vöông quoác Bharain.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, döïa vaøo baûn tieáng Anh do Toøa Thaùnh cung caáp:
Thöa quoác vöông, thöa caùc hoaøng thaân,
Thöa caùc thaønh vieân ñaùng kính cuûa Chính phuû vaø Ngoaïi giao ñoaøn,
Thöa caùc nhaø chöùc traùch toân giaùo vaø daân söï ñaùng kính,
Thöa quyù baø vaø quùy oâng,
As-salamu alaikum!
Toâi baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc tôùi Quoác vöông veà lôøi môøi thaêm Vöông quoác Bahrain, söï ñoùn tieáp noàng haäu vaø aân caàn cuøng nhöõng lôøi toát ñeïp cuûa Ngaøi. Toâi chaøo taát caû quùy vò moät caùch thaân aùi nhaát. Toâi muoán ngoû lôøi thaân aùi vaø aâu yeám tôùi taát caû moïi ngöôøi soáng treân ñaát nöôùc naøy: tôùi töøng tín höõu vaø caù nhaân cuõng nhö caùc thaønh vieân cuûa moïi gia ñình, ñieàu maø Hieán phaùp Bahrain xaùc ñònh laø "cô sôû cuûa xaõ hoäi". Vôùi taát caû, toâi baøy toû nieàm vui khi ñöôïc ôû ñaây giöõa quùy vò.
ÔÛ ñaây, nôi laøn nöôùc bieån bao quanh nhöõng baõi caùt sa maïc, vaø nhöõng toøa nhaø choïc trôøi söøng söõng moïc leân beân caïnh nhöõng khu chôï truyeàn thoáng Phöông Ñoâng, nhöõng thöïc taïi raát khaùc nhau cuøng hoäi tuï: coå xöa vaø hieän ñaïi hoäi tuï; söï pha troän giöõa truyeàn thoáng vaø tieán boä; vaø treân heát, moïi ngöôøi töø nhieàu nguoàn goác khaùc nhau taïo ra moät böùc tranh khaûm ñaëc bieät cuûa cuoäc soáng. Ñeå chuaån bò cho chuyeán thaêm cuûa mình, toâi ñaõ tìm hieåu veà moät "bieåu töôïng cuûa söùc soáng" noåi baät ôû ñaát nöôùc naøy, ñoù laø "Caây söï soáng" (Shajarat-al-Hayat). Toâi muoán laáy noù laøm nguoàn caûm höùng ñeå chia seû moät vaøi suy nghó vôùi quùy vò. Baûn thaân caây naøy laø moät loaøi keo huøng vó ñaõ toàn taïi qua nhieàu theá kyû trong moät vuøng sa maïc vôùi löôïng möa raát ít. Döôøng nhö khoâng theå coù moät loaïi caây ôû tuoåi naøy laïi coù theå soáng vaø phaùt trieån trong nhöõng ñieàu kieän nhö vaäy. Theo nhieàu ngöôøi, bí maät naèm ôû reã cuûa noù, keùo daøi haøng chuïc meùt döôùi maët ñaát, huùt ñöôïc nhöõng lôùp nöôùc laéng ñoïng döôùi loøng ñaát.
Vaäy thì laø reã. Vöông quoác Bahrain cam keát ghi nhôù vaø traân troïng quaù khöù cuûa mình, moät quaù khöù nhaéc ñeán moät vuøng ñaát voâ cuøng coå xöa, nôi maø haøng nghìn naêm tröôùc caùc daân toäc ñaõ tuï ñeán, bò thu huùt bôûi veû ñeïp cuûa noù, ñaëc bieät laø do coù nhieàu suoái nöôùc ngoït ñaõ mang laïi cho noù danh tieáng laø moät ñòa ñöôøng. Vì vaäy, vöông quoác coå ñaïi Dilmun ñöôïc goïi laø "vuøng ñaát cuûa söï soáng". Khi chuùng ta ngoi leân töø coäi nguoàn roäng lôùn ñoù - traûi daøi hôn 4,500 naêm vôùi söï hieän dieän khoâng giaùn ñoaïn cuûa con ngöôøi - chuùng ta thaáy vò trí ñòa lyù cuûa Bahrain, taøi naêng vaø khaû naêng thöông maïi cuûa ngöôøi daân, cuøng vôùi caùc söï kieän lòch söû, ñaõ giuùp noù trôû thaønh ngaõ ba ñöôøng nhö theá naøo cuûa söï laøm giaøu laãn nhau giöõa caùc daân toäc. Moät ñieàu noåi baät trong lòch söû cuûa vuøng ñaát naøy: noù luoân laø nôi gaëp gôõ giöõa caùc daân toäc khaùc nhau.
Treân thöïc teá, ñaây laø nguoàn nöôùc ban söï soáng maø ngaøy nay, nhôø noù, caùc goác reã cuûa Bahrain vaãn tieáp tuïc ñöôïc nuoâi döôõng. Söï giaøu coù lôùn nhaát cuûa ñaát nöôùc theå hieän ôû söï ña daïng veà saéc toäc vaø vaên hoùa cuõng nhö söï chung soáng hoøa bình vaø loøng hieáu khaùch truyeàn thoáng cuûa ngöôøi daân. Söï ña daïng khoâng nhaït nheõo maø bao truøm, laø söï giaøu coù cuûa moïi quoác gia thöïc söï phaùt trieån. Treân nhöõng hoøn ñaûo naøy, chuùng ta coù theå chieâm ngöôõng moät xaõ hoäi toång hôïp, ña saéc toäc vaø ña toân giaùo, coù khaû naêng vöôït qua nguy cô bò coâ laäp. Ñieàu naøy raát quan troïng trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, khi xu höôùng hoaøn toaøn quay vaøo baûn thaân mình vaø caùc quyeàn lôïi ñaëc thuø cuûa mình ngaên caûn vieäc ñaùnh giaù cao taàm quan troïng thieát yeáu cuûa toång theå lôùn hôn. Nhieàu nhoùm quoác gia, saéc toäc vaø toân giaùo cuøng toàn taïi ôû Bahrain chöùng minh raèng chuùng ta coù theå vaø phaûi soáng vôùi nhau trong theá giôùi cuûa chuùng ta, nôi, trong nhöõng thaäp nieân naøy, ñaõ trôû thaønh moät ngoâi laøng hoaøn caàu. Thaät vaäy, maëc duø hoaøn caàu hoùa ñaõ beùn reã nhöng veà nhieàu maët, chuùng ta vaãn thieáu "tinh thaàn cuûa moät ngoâi laøng", theå hieän qua loøng hieáu khaùch, quan taâm ñeán ngöôøi khaùc vaø tình huynh ñeä. Thay vaøo ñoù, chuùng ta ñang chöùng kieán moät caùch ñaày lo ngaïi saâu xa veà söï lan roäng oà aït cuûa vieäc thôø ô vaø khoâng tin töôûng laãn nhau, vieäc gia taêng caùc thuø nghòch vaø xung ñoät maø chuùng ta ñaõ hy voïng laø chuyeän cuûa dó vaõng, vaø caùc hình thöùc chuû nghóa daân tuùy, chuû nghóa cöïc ñoan vaø chuû nghóa ñeá quoác voán gaây nguy hieåm cho an ninh cuûa taát caû moïi ngöôøi. Baát chaáp söï tieán boä vaø raát nhieàu hình thöùc thaønh töïu khoa hoïc vaø xaõ hoäi, söï cheânh leäch vaên hoùa giöõa caùc khu vöïc khaùc nhau treân theá giôùi ngaøy caøng gia taêng, vaø caùc thaùi ñoä xung ñoät mang tính huûy dieät ñöôïc öu tieân hôn laø caùc cô hoäi thuaän lôïi ñeå gaëp gôõ coù thaønh quaû.
Thay vaøo ñoù, chuùng ta haõy nghó tôùi Caây Söï Soáng, bieåu töôïng cuûa quùy vò, vaø chuùng ta haõy mang nguoàn nöôùc cuûa tình huynh ñeä tôùi caùc sa maïc khoâ caèn cuûa söï chung soáng cuûa con ngöôøi. Öôùc chi chuùng ta ñöøng bao giôø ñeå cho nhöõng cô hoäi gaëp gôõ giöõa caùc neàn vaên minh, toân giaùo vaø vaên hoùa bò tan bieán, hay coäi nguoàn cuûa nhaân tính chuùng ta trôû neân khoâ heùo vaø khoâng coøn söï soáng! Chuùng ta haõy laøm vieäc vôùi nhau! Chuùng ta haõy laøm vieäc ñeå phuïc vuï söï ñoaøn keát vaø hy voïng! Toâi ôû ñaây, trong vuøng ñaát cuûa Caây Söï soáng naøy, nhö moät ngöôøi gieo maàm hoøa bình, ñeå traûi nghieäm nhöõng ngaøy gaëp gôõ naøy vaø tham gia Dieãn ñaøn ñoái thoaïi giöõa Ñoâng vaø Taây vì muïc tieâu chung soáng hoøa bình cuûa con ngöôøi. Ngay luùc naøy, toâi xin caûm ôn nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh cuûa toâi, ñaëc bieät caùc vò ñaïi dieän caùc toân giaùo. Nhöõng ngaøy naøy ñaùnh daáu moät giai ñoaïn quyù giaù trong haønh trình höõu nghò voán ñaõ taêng cöôøng trong nhöõng naêm gaàn ñaây vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo Hoài giaùo khaùc nhau, moät haønh trình huynh ñeä, döôùi caùi nhìn cuûa thieân ñaøng, tìm caùch phaùt huy hoøa bình treân traùi ñaát.
Veà vaán ñeà naøy, toâi baøy toû söï ñaùnh giaù cao ñoái vôùi caùc Hoäi nghò Quoác teá vaø khaû naêng gaëp gôõ maø Vöông quoác naøy toå chöùc vaø coå vuõ, ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán caùc chuû ñeà toân troïng, khoan dung vaø töï do toân giaùo. Ñaây laø nhöõng chuû ñeà caên baûn, ñöôïc coâng nhaän bôûi Hieán phaùp cuûa ñaát nöôùc, trong ñoù noùi raèng "seõ khoâng coù söï phaân bieät ñoái xöû... treân cô sôû giôùi tính, nguoàn goác, ngoân ngöõ, toân giaùo hoaëc tín ngöôõng" (Ñieàu 18), raèng "töï do löông taâm laø tuyeät ñoái", vaø raèng "nhaø nöôùc baûo ñaûm quyeàn baát khaû xaâm phaïm cuûa vieäc thôø phöôïng" (Ñieàu 22). Treân heát, ñoù laø nhöõng cam keát caàn ñöôïc thöïc haønh lieân tuïc ñeå töï do toân giaùo ñöôïc troïn veïn chöù khoâng bò giôùi haïn vaøo quyeàn töï do thôø phöôïng; ñeå phaåm giaù bình ñaúng vaø cô hoäi bình ñaúng seõ ñöôïc coâng nhaän cuï theå cho moãi nhoùm vaø cho moïi caù nhaân; ñeå khoâng coù hình thöùc phaân bieät ñoái xöû naøo toàn taïi vaø caùc quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi khoâng bò vi phaïm nhöng ñöôïc coå vuõ. Toâi nghó tröôùc heát ñeán quyeàn ñöôïc soáng, caàn phaûi baûo ñaûm quyeàn naøy luoân luoân, keå caû ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò tröøng phaït, nhöõng ngöôøi khoâng neân bò laáy ñi maïng soáng.
Chuùng taõ haõy quay trôû laïi vôùi Caây Söï soáng. Theo thôøi gian, nhieàu nhaùnh vôùi kích thöôùc khaùc nhau cuûa noù ñaõ taïo ra nhöõng taùn laù phong phuù, do ñoù laøm taêng chieàu cao vaø beà roäng cuûa caây. ÔÛ ñaát nöôùc naøy, chính söï ñoùng goùp cuûa raát nhieàu caù nhaân töø caùc daân toäc khaùc nhau ñaõ giuùp taêng naêng suaát ñaùng keå. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc thöïc hieän baèng caùch nhaäp cö. Vöông quoác Bahrain töï haøo moät trong nhöõng möùc ñoä nhaäp cö cao nhaát treân theá giôùi: khoaûng moät nöûa daân soá cö truù laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, laøm vieäc moät caùch hieån nhieân cho söï phaùt trieån cuûa moät quoác gia maø ôû ñoù, maëc duø boû laïi queâ höông ôû ñaøng sau, hoï vaãn caûm thaáy nhö ñang ôû nhaø. Ñoàng thôøi, chuùng ta phaûi thöøa nhaän raèng ôû theá giôùi cuûa chuùng ta, tyû leä thaát nghieäp vaãn ôû möùc quaù cao, vaø phaàn lôùn lao coâng treân thöïc teá ñang haï giaù nhaân phaåm. Ñieàu naøy khoâng chæ daãn ñeán nguy cô maát oån ñònh xaõ hoäi nghieâm troïng, maø coøn laø moái ñe doïa ñoái vôùi nhaân phaåm. Vì lao ñoäng khoâng chæ caàn thieát ñeå kieám keá sinh nhai maø coøn laø quyeàn khoâng theå thieáu ñeå phaùt trieån toaøn dieän baûn thaân vaø hình thaønh moät xaõ hoäi thöïc söï nhaân aùi.
Töø ñaát nöôùc quaù haáp daãn vôùi nhöõng cô hoäi vieäc laøm maø noù mang laïi, toâi muoán keâu goïi söï chuù yù moät laàn nöõa ñeán cuoäc khuûng hoaûng lao ñoäng hoaøn caàu. Lao ñoäng quyù nhö côm baùnh; gioáng nhö côm baùnh, noù thöôøng bò thieáu, vaø cuõng thöôøng laø moät thöù côm baùnh bò nhieãm ñoäc, vì noù noâ dòch con ngöôøi. Trong caû hai tröôøng hôïp, ñieàu troïng taâm laø ñaøn oâng vaø ñaøn baø, nhöõng ngöôøi thay vì laø cuøng ñích thaùnh thieâng, baát khaû xaâm phaïm vaø laø muïc tieâu cuûa vieäc laøm, ñaõ bò giaûn löôïc chæ coøn laø phöông tieän saûn xuaát cuûa caûi. Chuùng ta haõy baûo ñaûm ñeå caùc ñieàu kieän laøm vieäc ôû moïi nôi ñöôïc an toaøn vaø xöùng ñaùng, phaùt huy hôn laø caûn trôû söï phaùt trieån vaên hoùa vaø tinh thaàn cuûa moïi ngöôøi; vaø chuùng phuïc vuï ñeå thaêng tieán söï gaén keát xaõ hoäi, vì lôïi ích cuûa cuoäc soáng chung vaø söï phaùt trieån cuûa moãi quoác gia (xem Gaudium et Spes, 9, 27, 60, 67).
Bahrain coù theå töï haøo veà nhöõng ñoùng goùp ñaùng keå cuûa mình trong lónh vöïc naøy: Thí duï, toâi nghó tôùi tröôøng hoïc ñaàu tieân daønh cho phuï nöõ ñöôïc thaønh laäp ôû Vuøng Vònh vaø vieäc xoùa boû cheá ñoä noâ leä. Coù theå noù seõ laø moät ngoïn haûi ñaêng trong khu vöïc veà vieäc coå vuõ quyeàn bình ñaúng vaø ñieàu kieän caûi thieän cho ngöôøi lao ñoäng, phuï nöõ vaø giôùi treû, ñoàng thôøi baûo ñaûm vieäc toân troïng vaø quan taâm ñeán taát caû nhöõng ngöôøi caûm thaáy ôû beân leà xaõ hoäi hôn caû, chaúng haïn nhö ngöôøi nhaäp cö vaø tuø nhaân. Vì moät söï phaùt trieån ñích thöïc, nhaân aùi vaø toaøn veïn ñöôïc ño löôøng treân heát baèng söï quan taâm ñöôïc bieåu loä vôùi hoï.
Caây Söï Soáng, vöôn leân töø caûnh sa maïc, cuõng khieán toâi nghó ñeán hai lónh vöïc quan troïng ñoái vôùi moïi ngöôøi, nhöng thaùch thöùc treân heát nhöõng ai, trong vai troø quaûn trò, coù traùch nhieäm phuïc vuï lôïi ích chung. Ñaàu tieân, laø vaán ñeà moâi tröôøng. Bao nhieâu caây coái bò ñoán haï, bao nhieâu heä sinh thaùi bò taøn phaù, bao nhieâu bieån caû bò oâ nhieãm bôûi loøng tham voâ ñoä cuûa con ngöôøi, roài quay laïi caén xeù chuùng ta! Chuùng ta haõy laøm vieäc khoâng meät moûi ñeå ñoái ñaàu vôùi tình huoáng khaån caáp gay caán naøy vaø ñöa ra nhöõng quyeát ñònh cuï theå vaø coù taàm nhìn xa, khôi nguoàn caûm höùng töø moái quan taâm ñeán caùc theá heä saép tôùi, tröôùc khi quaù muoän vaø töông lai cuûa hoï bò toån haïi! Mong sao Hoäi nghò veà bieán ñoåi khí haäu cuûa Lieân hôïp quoác (COP27) seõ dieãn ra taïi Ai Caäp vaøi ngaøy tôùi ñaùnh daáu moät böôùc tieán trong vaán ñeà naøy!
Thöù hai, Caây Söï Soáng, coù reã caém saâu trong loøng ñaát, cung caáp nöôùc quan troïng cho thaân caây, töø thaân caây leân caønh vaø sau ñoù laø nhöõng chieác laù cung caáp oxy cho caùc sinh vaät, khieán toâi nghó ñeán ôn goïi cuûa con ngöôøi chuùng ta, ôn goïi cuûa moãi ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø treân traùi ñaát, ñeå laøm cho cuoäc soáng thaêng hoa. Tuy nhieân, ngaøy nay chuùng ta ngaøy caøng chöùng kieán nhöõng haønh ñoäng vaø moái ñe doïa gaây cheát ngöôøi. Toâi ñaëc bieät nghó ñeán thöïc taïi quaùi dò vaø voâ nghóa cuûa chieán tranh, moät thöù gieo raéc khaép nôi söï huûy dieät vaø boùp cheát hy voïng. Chieán tranh laøm xuaát hieän nhöõng ñieàu toài teä nhaát trong con ngöôøi: ích kyû, baïo löïc vaø baát löông. Vì chieán tranh, moïi cuoäc chieán tranh, mang ñeán caùi cheát cho söï thaät. Chuùng ta haõy baùc boû luaän lyù hoïc cuûa vuõ khí vaø thay ñoåi höôùng ñi, chuyeån caùc khoaûn chi tieâu quaân söï khoång loà sang ñaàu tö vaøo vieäc choáng laïi naïn ñoùi vaø tình traïng thieáu y teá vaø giaùo duïc. Toâi raát ñau buoàn vì taát caû nhöõng tình huoáng xung ñoät naøy. Khi khaûo saùt Baùn ñaûo AÛ Raäp, nôi coù caùc quoác gia maø toâi chaøo ñoùn baèng söï toân troïng chaân thaønh, suy nghó cuûa toâi höôùng veà Yemen moät caùch ñaëc bieät vaø chaân thaønh, bò giaèng xeù bôûi moät cuoäc chieán bò laõng queân, gioáng nhö moïi cuoäc chieán, vaán ñeà khoâng phaûi laø chieán thaéng maø chæ laø thaát baïi cay ñaéng cho taát caû moïi ngöôøi. Trong caùc lôøi caàu nguyeän cuûa toâi, toâi ñaëc bieät nhôù ñeán daân thöôøng, treû em, ngöôøi giaø vaø ngöôøi beänh. Vaø toâi caàu xin: Haõy chaám döùt cuoäc ñuïng ñoä vuõ khí! Haõy keát thuùc cuoäc ñuïng ñoä cuûa vuõ khí! Haõy keát thuùc cuoäc ñuïng ñoä cuûa vuõ khí! Chuùng ta haõy cam keát, ôû moïi nôi vaø moät caùch cuï theå, seõ xaây döïng hoøa bình!
Tuyeân boá cuûa Vöông quoác Bahrain thöøa nhaän veà vaán ñeà naøy raèng, "ñöùc tin toân giaùo laø moät phöôùc laønh cho taát caû nhaân loaïi vaø laø neàn taûng cho hoøa bình treân theá giôùi". Toâi ôû ñaây hoâm nay vôùi tö caùch laø moät tín höõu, moät Kitoâ höõu, moät con ngöôøi vaø nhö moät ngöôøi haønh höông hoøa bình, bôûi vì ngaøy nay, hôn bao giôø heát, ôû khaép moïi nôi, chuùng ta ñöôïc keâu goïi cam keát nghieâm tuùc vôùi coâng vieäc xaây döïng hoøa bình. Do ñoù, thöa quoác vöông, caùc hoaøng thaân, caùc nhaø chöùc traùch vaø baïn beø ñaùng kính, toâi xin laáy laøm cuûa mình vaø chia seû vôùi quùy vò, nhö nieàm hy voïng vaø lôøi caàu nguyeän cuûa toâi cho nhöõng ngaøy toâi raát mong ñôïi trong chuyeán thaêm Vöông quoác Bahrain, moät ñoaïn vaên toát ñeïp cuûa cuøng moät Tuyeân boá. Noù vieát nhö sau: "Chuùng toâi cam keát laøm vieäc cho moät theá giôùi nôi moïi ngöôøi coù nieàm tin chaân thaønh cuøng nhau töø choái nhöõng gì gaây chia reõ chuùng ta vaø thay vaøo ñoù taäp trung vaøo vieäc cöû haønh vaø môû roäng ñieàu noái keát chuùng ta". Öôùc mong ñöôïc nhö vaäy, vôùi söï chuùc phuùc cuûa Ñaáng Toái Cao! Shukran! [Caûm ôn quùy vò!]