Hoûi Ñaùp Veà Vieäc Neâu Teân Ñöùc Giaùm Muïc
Trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå
Hoûi Ñaùp Veà Vieäc Neâu Teân Ñöùc Giaùm Muïc Trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå.
Lm. Giuse Phaïm Ñình AÙi, SSS
Caâu hoûi 1: Trong thöïc teá, coù nhieàu nôi quen xöôùng teân Ñöùc Giaùm muïc taân cöû ngay sau khi coù thoâng baùo boå nhieäm cuûa Toâng Toøa. Thöïc haønh naøy coù ñuùng khoâng?
Traû lôøi: Ñeå xaùc ñònh chính xaùc thôøi ñieåm xöôùng teân Ñöùc Giaùm Muïc taân cöû trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå, chuùng ta caàn xem xeùt chöùc giaùm muïc trong khung caûnh vaø phaïm truø nhö sau:
1. Khung caûnh ngoaøi phuïng vuï
Khi coù vaên thö cuûa Toøa Thaùnh boå nhieäm moät linh muïc laøm giaùm muïc (x. Boä Giaùo Luaät [= GL], soá 1013) thì ngay töùc khaéc, trong khung caûnh ngoaøi phuïng vuï, ngaøi coù theå ñöôïc goïi laø Ñöùc cha/ Ñöùc giaùm muïc nhö moät danh hieäu ngoaøi phuïng vuï.
Tuy nhieân, vì ngaøi chöa phaûi laø moät giaùm muïc ñöôïc truyeàn chöùc, nghóa laø vaãn coøn laø linh muïc theo nghóa bí tích, neân chöa theå ñöôïc neâu teân trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå cuûa phuïng vuï Thaùnh leã cuõng nhö chöa ñöôïc cöû haønh phuïng vuï trong tö caùch giaùm muïc vôùi nhöõng gì daønh rieâng cho thaùnh chöùc giaùm muïc [nhö truyeàn chöùc thaùnh/ ban pheùp laønh cuoái leã vôùi 3 laàn khi hình thaùnh giaù chaúng haïn...].
Ñieàu naøy cuõng gaàn gioáng nhö tröôøng hôïp moät linh muïc giaùm quaûn giaùo phaän (GL 421). Vì ngaøi laø linh muïc, neân caùc tö teá khoâng neâu teân ngaøi trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå. Nguyeân danh hieäu giaùm quaûn khoâng phaûi laø danh hieäu phuïng vuï vaø khoâng thuoäc veà phaïm truø nguyeân lyù hieäp thoâng nhö thaùnh chöùc Giaùm muïc [cuøng vôùi bí tích Thaùnh Theå].1 Vôùi thaùnh chöùc Giaùm muïc maø vò giaùm muïc taân cöû laõnh nhaän trong ngaøy chòu chöùc, ngaøi laõnh nhaän söï sung maõn cuûa bí tích Truyeàn chöùc (primatus sacerdotii), trôû neân ngöôøi keá vò caùc Toâng ñoà ñeå chaên daét Giaùo Hoäi Chuùa cuõng nhö thuoäc veà phaïm truø nguyeân lyù hieäp thoâng cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông [beân caïnh bí tích Thaùnh Theå] trong vai troø giaùm muïc. Taùc giaû Susan K. Wood nhaéc laïi raèng, theo Coâng ñoàng Vatican II, hai ñieàu caàn thieát cho moät Giaùo Hoäi ñaëc thuø laø Thaùnh Theå vaø Giaùm muïc. Moät Giaùo Hoäi ñaëc thuø coát yeáu laø moät coäng ñoaøn baøn thôø (thôø phöôïng, altar) quanh vò giaùm muïc cuûa mình.2
Chính vì vaäy, vieäc xöôùng teân Ñöùc Giaùm muïc taân cöû ngay sau khi coù thoâng baùo boå nhieäm cuûa Toâng toøa laø nhaàm laãn neáu nhö Ñöùc Giaùm muïc taân cöû vaãn coøn laø linh muïc chöa ñöôïc truyeàn chöùc giaùm muïc.
2. Khung caûnh phuïng vuï vaø quyeàn taøi phaùn
* Ñoái vôùi caùc linh muïc ñöôïc boå nhieäm laøm giaùm muïc phoù hay giaùm muïc phuï taù, chæ sau khi ñöôïc truyeàn chöùc giaùm muïc (x. Saùch Leã Nghi Giaùm Muïc [=LNGM], soá 563-597) vaø sau khi töïu chöùc/ nhaäm chöùc (GL 404), teân ngaøi môùi coù theå ñöôïc neâu trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå taïi caùc nhaø thôø/ nhaø nguyeän thuoäc giaùo phaän maø ngaøi ñöôïc chæ ñònh phuïc vuï (x. Notitiae 45 (2009) 308-320). Trong tröôøng hôïp naøy, ngaøy chòu chöùc giaùm muïc thöôøng cuõng chính laø ngaøy ngaøi nhaäm chöùc vì ñaùp öùng nhöõng ñoøi hoûi cuûa GL 404.
* Ñoái vôùi nhöõng vò ñaõ laø giaùm muïc maø ñöôïc boå nhieäm laøm giaùm muïc phoù hay giaùm muïc phuï taù, teân ngaøi coù theå ñöôïc neâu trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå taïi caùc nhaø thôø/ nhaø nguyeän thuoäc giaùo phaän maø ngaøi ñöôïc chæ ñònh phuïc vuï (x. Notitiae 45 (2009) 308-320) sau khi ngaøi nhaäm chöùc. Thuû tuïc nhaäm chöùc nhö sau:
- Giaùm muïc phoù nhaäm chöùc khi ngaøi ñích thaân hoaëc nhôø moät ngöôøi ñaïi dieän trình toâng thö boå nhieäm cho Giaùm muïc giaùo phaän vaø ban tö vaán, tröôùc söï hieän dieän cuûa chöôûng aán toøa giaùm muïc, vaø vò naøy laäp bieân baûn veà vieäc nhaäm chöùc (GL 404~1).3
- Giaùm muïc phuï taù nhaäm chöùc khi ngaøi trình toâng thö boå nhieäm cho Giaùm muïc giaùo phaän, tröôùc söï hieän dieän cuûa vò chöôûng aán toøa giaùm muïc, vaø vò naøy laäp bieân baûn veà vieäc nhaäm chöùc (GL 404~2).
- Trong tröôøng hôïp Giaùm muïc giaùo phaän bò ngaên trôû hoaøn toaøn, Giaùm muïc phoù cuõng nhö Giaùm muïc phuï taù chæ caàn trình toâng thö boå nhieäm cho ban tö vaán, tröôùc söï hieän dieän cuûa vò chöôûng aán toøa giaùm muïc (GL 404~3).
Vôùi thuû tuïc nhaäm chöùc ñôn giaûn nhö vaäy voán coù theå vaø thöôøng dieãn ra beân ngoaøi phuïng vuï, teân cuûa ÑGM taân cöû [laøm giaùm muïc phoù / giaùm muïc phuï taù] nhanh choùng ñöôïc neâu trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå khieán nhieàu ngöôøi laàm töôûng raèng vieäc neâu teân nhö theá ñöôïc thöïc hieän ngay sau khi coù thoâng baùo boå nhieäm cuûa Toâng Toøa.
* Ñoái vôùi ÑGM ñöôïc boå nhieäm laøm giaùm muïc chính toøa, seõ coù hai tröôøng hôïp sau:
[i] Neáu ÑGM ñöôïc chuyeån töø nôi khaùc ñeán, chieáu theo Boä Giaùo Luaät soá 382 vaø nhaát laø theo Saùch Leã nghi Giaùm muïc (taïi soá 1147), teân cuûa ngaøi ñöôïc ñeà caäp trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå bôûi caùc tö teá cöû haønh Thaùnh leã trong giaùo phaän "keå töø ngaøy Ñöùc Giaùm muïc nhaän giaùo phaän". Vieäc nhaäm chöùc naøy ñöôïc Boä Giaùo Luaät heát söùc khuyeán khích thöïc hieän trong moät nghi thöùc phuïng vuï taïi nhaø thôø chính toøa cuøng vôùi söï hieän dieän cuûa caùc giaùo syõ vaø nhöõng thaønh phaàn khaùc (x. GL 382~4). Vì vaäy, xöôùng teân Ñöùc Giaùm muïc taân cöû [laøm giaùm muïc chính toøa] trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå ngay sau khi coù thoâng baùo boå nhieäm cuûa Toâng toøa laø nhaàm laãn neáu nhö ÑGM taân cöû chöa töïu chöùc/ nhaäm chöùc. Thuû tuïc nhaäm chöùc nhö sau:
- Trong chính giaùo phaän mình, Giaùm muïc nhaäm chöùc theo giaùo luaät keå töø luùc ngaøi ñích thaân hoaëc nhôø ñaïi dieän trình toâng thö cho ban tö vaán tröôùc söï hieän dieän cuûa chöôûng aán toøa giaùm muïc, vaø vò naøy laäp bieân baûn veà vieäc nhaäm chöùc; hoaëc trong nhöõng giaùo phaän môùi ñöôïc thieát laäp, ngaøi nhaäm chöùc keå töø luùc ngaøi thoâng baùo toâng thö ñoù cho haøng giaùo só vaø giaùo daân hieän dieän trong nhaø thôø chính toaø; linh muïc cao nieân nhaát trong soá caùc linh muïc hieän dieän phaûi laäp bieân baûn veà vieäc nhaäm chöùc (GL 382~3).
- Vieäc nhaäm chöùc theo giaùo luaät ñöôïc khuyeán khích thöïc hieän trong moät nghi thöùc phuïng vuï taïi nhaø thôø chính toaø, tröôùc söï hieän dieän cuûa haøng giaùo só vaø giaùo daân (GL 382~4).
[ii] Neáu ÑGM taân cöû ñöôïc truyeàn chöùc giaùm muïc taïi nhaø thôø chính toøa thuoäc giaùo phaän ngaøi ñöôïc chæ ñònh phuïc vuï thì keå nhö ngaøi nhaän giaùo phaän hay töïu chöùc luoân trong chính leã truyeàn chöùc giaùm muïc. Vì trong Thaùnh leã naøy, Toâng saéc boå nhieäm ñöôïc trao cho ngaøi, ñöôïc ngaøi trình ra vaø ñöôïc coâng boá giöõa coäng ñoaøn daân Chuùa cuõng nhö vò giaùm muïc vöøa ñöôïc truyeàn chöùc seõ ñöôïc daãn ñeán vaø ngoài vaøo ngai toøa cuûa mình (x. GL 382; LNGM 1139; 573 vaø 589).
Noùi ñeán phaïm truø taøi phaùn ôû ñaây vì coù lieân quan ñeán vieäc töïu chöùc:
* ÑGM chính toøa thöïc thi hoaøn toaøn quyeàn cai quaûn giaùo phaän ngay sau khi vieäc nhaän giaùo phaän dieãn ra. Coøn tröôùc ñoù, ngaøi khoâng ñöôïc xen vaøo vieäc thi haønh giaùo vuï ñaõ ñöôïc trao phoù; tuy nhieân, ngaøi coù theå thi haønh caùc giaùo vuï ngaøi ñaõ giöõ trong giaùo phaän ñoù tröôùc khi ñöôïc tieán cöû, mieãn laø vaãn toân troïng nhöõng quy ñònh cuûa ñieàu 409~2 (GL 382~1).
* ÑGM ñang cai quaûn giaùo phaän naøy ñöôïc chuyeån ñeán giaùo phaän khaùc laøm giaùm muïc chính toøa, vaøo ngaøy ngaøi nhaän giaùo phaän môùi, giaùo phaän cuõ thaønh giaùo phaän troáng ngoâi, quyeàn haïn vaø boån phaän cuûa ngaøi taïi giaùo phaän cuõ môùi chaám döùt (GL 418). Nhöng neáu giaùo phaän coù giaùm muïc phoù, vò giaùm muïc naøy seõ ñaûm nhaän vai troø giaùm muïc giaùo phaän ngay sau khi vò nguyeân giaùm muïc giaùo phaän nhaän giaùo phaän môùi (GL 409~1).
* Theo GL 430~1, nhieäm vuï giaùm quaûn giaùo phaän chaám döùt khi Ñöùc Giaùm muïc taân cöû nhaäm chöùc trong giaùo phaän phuø hôïp vôùi quy ñònh taïi GL 382~3. Ñieàu naøy coù nghóa laø Ñöùc Giaùm quaûn vaãn giöõ quyeàn bính cuûa chöùc giaùm quaûn [vaø hieån nhieân caùc tö teá vaãn tieáp tuïc neâu teân Ñöùc giaùm muïc giaùm quaûn trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå] sau khi Toøa Thaùnh thoâng baùo veà vieäc boå nhieäm moät ÑGM khaùc veà cai quaûn giaùo phaän [ñang troáng ngoâi] cho ñeán ngaøy Ñöùc Giaùm muïc taân cöû nhaän giaùo phaän vì "Giaùm muïc ñöôïc tieán cöû khoâng ñöôïc xen vaøo vieäc thi haønh giaùo vuï ñaõ ñöôïc trao phoù tröôùc khi nhaän giaùo phaän theo giaùo luaät" (GL 382~1). Thaäm chí, neáu Ñöùc giaùm muïc giaùm quaûn ñöôïc Toøa Thaùnh boå nhieäm laøm ÑGM chính toøa cho chính giaùo phaän maø ngaøi ñang laøm giaùm quaûn, Ñöùc giaùm quaûn cuõng chæ ñöôïc thi haønh quyeàn bính daønh cho vò giaùm quaûn cho ñeán ngaøy ngaøi nhaän chöùc giaùm muïc giaùo phaän thì môùi thi haønh quyeàn bính daønh cho vò giaùm muïc chaùnh toøa.
Keát luaän
Taát caû phaàn trình baøy daøi doøng treân ñaây laøm nhaèm ñi ñeán keát luaän thöïc haønh sau:
[i] Khoâng xöôùng teân Ñöùc Giaùm muïc taân cöû trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå ngay sau khi coù thoâng baùo boå nhieäm cuûa Toâng Toøa;
[ii] Chæ xöôùng teân Ñöùc Giaùm muïc taân cöû trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå khi ngaøi ñaõ chòu chöùc giaùm muïc (neáu chöa ñöôïc truyeàn chöùc giaùm muïc) vaø sau khi ngaøi nhaäm chöùc/ töïu chöùc.
[iii] Vaãn xöôùng teân Ñöùc giaùm muïc giaùm quaûn giaùo phaän (chöù khoâng phaûi linh muïc giaùm quaûn) cho ñeán khi Ñöùc Giaùm muïc taân cöû nhaäm chöùc/ töïu chöùc ñeå cai quaûn giaùo phaän aáy.
Caâu hoûi 2: Khi neâu teân ÑGM giaùm quaûn trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå thì ñoïc nhö theá naøo, coù phaûi keøm theâm chöùc vuï "giaùm quaûn" vaøo hay khoâng?
Traû lôøi: Khi toøa giaùm muïc troáng ngoâi (sede vacante) do Ñöùc Giaùm muïc ñöông chöùc qua ñôøi, töø nhieäm hay chuyeån ñeán moät toaø khaùc, giaùo phaän seõ ñöôïc ñieàu haønh bôûi moät linh muïc hay Giaùm muïc vôùi vai troø laøm giaùm quaûn giaùo phaän (GL 416).
Neáu vò naøy laø moät linh muïc giaùm quaûn do hoäi ñoàng tö vaán giaùo phaän baàu leân hoaëc do Ñöùc Toång Giaùm muïc giaùo tænh chæ ñònh [trong tröôøng hôïp qua 8 ngaøy maø vaãn chöa baàu xong] ñeå ñieàu haønh taïm thôøi cho ñeán khi coù moät Ñöùc Giaùm muïc khaùc ñöôïc boå nhieäm cai quaûn giaùo phaän, thì khoâng caàn neâu teân ngaøi trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå [nhö ñaõ noùi treân] vì chæ nguyeân danh hieäu giaùm quaûn khoâng phaûi laø danh hieäu phuïng vuï vaø khoâng thuoäc veà phaïm truø nguyeân lyù hieäp thoâng nhö thaùnh chöùc Giaùm muïc [cuøng vôùi Bí tích Thaùnh Theå].4
Neáu giaùm quaûn laø moät vò giaùm muïc, teân cuûa ngaøi phaûi ñöôïc neâu trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå nhö thöôøng cho ñeán khi moät Ñöùc Giaùm muïc khaùc ñöôïc boå nhieäm veà cai quaûn ñòa phaän qua nghi leã töïu chöùc theo ñoøi hoûi cuûa Giaùo luaät soá 382.5 Lyù do ñöôïc teân ngaøi ñöôïc neâu ñích danh trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå khoâng phaûi vì ngaøi laøm giaùm quaûn nhöng vì ngaøi laø giaùm muïc giaùm quaûn.6
Tuy nhieân, khoâng ñöôïc ñoïc caùc danh hieäu khaùc bieät neáu coù cuûa vò Giaùm muïc giaùm quaûn nhö Toång Giaùm muïc, Hoàng y Toång Giaùm muïc hay Giaùm quaûn Toâng toaø. ÔÛ moät möùc ñoä naøo ñoù, ngaøi cuõng töông töï nhö vò giaùm muïc giaùo phaän, cho neân coâng thöùc trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå khoâng caàn thay ñoåi, maø vaãn ñoïc laø "Ñöùc Giaùm muïc T... chuùng con...".
Ví duï:
1) Khi cöû haønh Thaùnh leã taïi giaùo phaän Haø Tónh, keå töø ngaøy 19/03/2021, caùc tö teá seõ ñoïc: "Laïy Chuùa, xin nhôù ñeán Hoäi Thaùnh Chuùa lan roäng khaép hoaøn caàu, ñeå kieän toaøn Hoäi Thaùnh trong ñöùc meán, cuøng vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Ñöùc Giaùm Muïc Lu-y chuùng con vaø toaøn theå haøng giaùo só" (Kinh Nguyeän Thaùnh Theå II); "Laïy Chuùa, chuùng con nguyeän xin cuûa leã hoaø giaûi naøy ñem laïi bình an vaø ôn cöùu ñoä cho taát caû theá giôùi. Xin thöông ban cho Hoäi Thaùnh Chuùa treân ñöôøng löõ thöù traàn gian ñöôïc vöõng maïnh trong ñöùc tin vaø ñöùc meán cuøng vôùi toâi tôù Chuùa laø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Ñöùc Giaùm Muïc Lu-y chuùng con, cuøng toaøn theå haøng Giaùm muïc, giaùo só khaép nôi, vaø taát caû daân rieâng Chuùa" (Kinh Nguyeän Thaùnh Theå III)...
2) Khi cöû haønh Thaùnh leã taïi giaùo phaän Phaùt Dieäm hieän nay, caùc tö teá seõ ñoïc: "Laïy Chuùa, xin nhôù ñeán Hoäi Thaùnh Chuùa lan roäng khaép hoaøn caàu, ñeå kieän toaøn Hoäi Thaùnh trong ñöùc meán, cuøng vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Ñöùc Giaùm Muïc Giuse chuùng con vaø toaøn theå haøng giaùo só" (Kinh Nguyeän Thaùnh Theå II); "Laïy Chuùa, chuùng con nguyeän xin cuûa leã hoaø giaûi naøy ñem laïi bình an vaø ôn cöùu ñoä cho taát caû theá giôùi. Xin thöông ban cho Hoäi Thaùnh Chuùa treân ñöôøng löõ thöù traàn gian ñöôïc vöõng maïnh trong ñöùc tin vaø ñöùc meán cuøng vôùi toâi tôù Chuùa laø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Ñöùc Giaùm Muïc Giuse chuùng con, cuøng toaøn theå haøng Giaùm muïc, giaùo só khaép nôi, vaø taát caû daân rieâng Chuùa" (Kinh Nguyeän Thaùnh Theå III)...
- - - - - - - - - -
1 Xc. Giaùo Luaät soá 419; 421#1; Hieán cheá Tín lyù veà Giaùo Hoäi Lumen Gentium (= LG), soá 20; 21; Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, "Giaùo hoäi nhö laø hieäp thoâng" (ngaøy 28 thaùng 5 naêm 1992), soá 14.
2 Xc. LG, soá 20-23; Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, "Giaùo hoäi nhö laø hieäp thoâng", soá 14; Susan K. Wood, "The Church as Communion" trong Peter C. Phan (ed.), The Gift of the Chuch (Collegeville, Minnesota: A Pueblo / The Liturgical Press, 2000), 159-176.
3 Thuû tuïc nhaäm chöùc naøy hoaøn toaøn töông töï tröôøng hôïp cuûa ÑGM chaùnh toøa nhaän giaùo phaän cuûa mình vì ÑGM phoù coù quyeàn keá vò ÑGM chaùnh toøa.
4 Xc. GL 419, 421#1; LG 20, 21; Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, "Giaùo hoäi nhö laø hieäp thoâng" (ngaøy 28 thaùng 5 naêm 1992), soá 14.
5 Xc. Boä Phuïng töï Thaùnh, Saéc leänh Cum de nomine (AAS 64 [1972], 692-694.
6 Xc. Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, "Giaùo hoäi nhö laø hieäp thoâng", soá 14; Susan K. Wood, "The Church as Communion", trong Peter C. Phan (ed.), The Gift of the Chuch (Minnesota: A Pueblo, The Liturgical Press, 2000), 159-176.
(Nguoàn: Giaùo Phaän Thaùi Bình 29-10-2022)