Caùc toân giaùo laø thaønh phaàn cuûa giaûi phaùp

cho söï soáng chung hoøa hôïp hôn

Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh cha taïi Hoäi nghò caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo theá giôùi ôû Kazakhstan: Caùc toân giaùo laø thaønh phaàn cuûa giaûi phaùp cho söï soáng chung hoøa hôïp hôn.

G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.

(RVA News 14-09-2022) - Thöù Tö, 14 thaùng Chín naêm 2022, ngaøy thöù hai trong chuyeán toâng du cuûa Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ taïi Coäng hoøa Kazakhstan. Ñöùc Thaùnh cha coù hai hoaït ñoäng chính: tham döï buoåi khai maïc Hoäi nghò kyø VII caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo theá giôùi vaøo ban saùng; vaø ban chieàu, cöû haønh thaùnh leã cho caùc tín höõu Coâng giaùo, cuõng laø thaùnh leã duy nhaát cho coâng chuùng trong chuyeán toâng du naøy.

Hoäi nghò caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo

Töø 19 naêm qua, töùc laø töø naêm 2003, chính phuû Kazakhstan ñaõ toå chöùc saùu Hoäi nghò caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo theá giôùi, cöù ba naêm moät laàn, veà söï ñoùng goùp cuûa caùc toân giaùo cho hoøa bình vaø söï hoøa hôïp treân theá giôùi. Nhöng phaûi nhaän raèng dö luaän quaàn chuùng ít chuù yù ñeán caùc hoäi nghò naøy, tuy raèng con soá caùc phaùi ñoaøn töø caùc nöôùc ñeán tham döï gia taêng vôùi thôøi gian. Hoäi nghò ñaàu tieân naêm 2003 coù soá tham döï ít. Ba naêm sau, 2006, coù 29 ñoaøn töø 20 nöôùc. Hoäi nghò naêm 2009 ñöôïc 77 ñoaøn töø 35 nöôùc. Sang ñeán Hoäi nghò thöù laàn thöù tö naêm 2012 ñöôïc coù 85 ñoaøn töø 40 nöôùc ñeán döï. Naêm 2015, con soá naøy haàu nhö ñöùng yeân. Hoäi nghò laàn thöù saùu hoài naêm 2018 coù 82 phaùi ñoaøn töø 42 nöôùc vaø baøn veà ñeà taøi: "Caùc toân giaùo theá giôùi cho moät theá giôùi an ninh".

Trong saùu Hoäi nghò tröôùc ñaây, laàn naøo Toøa Thaùnh cuõng göûi moät phaùi ñoaøn caáp cao do moät hoàng laøm tröôûng ñoaøn, ñeán tham döï. Laàn naøy, Toång thoáng ñaõ môøi ñöôïc Ñöùc Thaùnh cha ñích thaân ñeán döï, cuøng vôùi hôn 100 ñoaøn töø 50 quoác gia.

Hoäi nghò kyø VII baøn veà vai troø caùc vò laõnh ñaïo theá giôùi vaø caùc truyeàn thoáng toân giaùo trong söï phaùt trieån tinh thaàn vaø xaõ hoäi cuûa nhaân loaïi thôøi haäu ñaïi dòch. Ñeà taøi naøy bao goàm boán phaàn:

Tröôùc tieân laø vai troø caùc toân giaùo trong vieäc thaêng tieán caùc giaù trò tinh thaàn vaø vaên hoùa trong theá giôùi taân tieán hieän ñaïi. Tieáp ñeán laø vai troø cuûa giaùo duïc vaø söï soi saùng toân giaùo trong vieäc taêng cöôøng söï soáng chung hoøa bình, trong tinh thaàn toân troïng giöõa caùc toân giaùo vaø vaên hoùa, coâng lyù vaø hoøa bình. Thöù ba laø söï ñoùng goùp cuûa caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo vaø caùc nhaø chính trò vaøo vieäc thaêng tieán ñoái thoaïi lieân toân vaø hoøa bình theá giôùi, choáng laïi traøo löu cöïc ñoan, khuûng boá, ñaëc bieät laø naïn khuûng boá döïa treân toân giaùo. Sau cuøng laø söï ñoùng goùp cuûa nöõ giôùi vaøo an sinh vaø söï phaùt trieån laâu beàn cuûa xaõ hoäi vaø vai troø cuûa caùc coäng ñoaøn toân giaùo trong vieäc hoã trôï vò theá xaõ hoäi cuûa phuï nöõ.

Ñöùc Thaùnh cha tham döï Hoäi nghò

Rôøi Toøa Söù thaàn luùc 9 giôø 40 phuùt saùng 14 thaùng Chín, Ñöùc Thaùnh cha ñeán Toøa nhaø Ñoäc Laäp nôi dieãn ra Hoäi nghò. Toøa nhaø vó ñaïi naøy coù hình thang, toïa laïc ôû quaûng tröôøng trung taâm thuû ñoâ Nur-Sultan, boïc kieáng maøu xanh döông, coù ba laàu, vôùi dieän tích treân 40,000 meùt vuoâng. Laàu moät daønh laøm trung taâm baùo chí, phoøng tieäc vaø caùc leã nghi, moät ñaïi thính ñöôøng cho caùc hoäi nghò, roäng gaàn 4.800 meùt vuoâng, vôùi nhöõng töôøng löu ñoäng, ñeå neáu caàn coù theå phaân chia thaønh boán phoøng lôùn ñeàu nhau, daønh cho caùc cuoäc gaëp gôõ, dieãn ñaøn, caùc Hoäi nghò quoác teá.

Laàu hai cuûa Toøa nhaø Ñoäc Laäp hoaøn toaøn daønh cho ngheä thuaät, caùc cuoäc trieån laõm. Sau cuøng laàu ba daønh ñeå keå laïi lòch söû cuûa Nur-Sultan. Toøa nhaø cuõng coù moät phoøng chieáu phim vaø thö vieän.

Taïi Hoäi tröôøng, coù moät baøn troøn lôùn vôùi Ñöùc Thaùnh cha vaø caïnh ngaøi laø Toång thoáng Tokayev, caùc vò tröôûng phaùi ñoaøn toân giaùo ngoài quanh, trong khi caùc boä tröôûng, caùc thaønh vieân phaùi ñoaøn toân giaùo khaùc, cuõng nhö caùc tham döï vieân ngoài ôû khu vöïc quanh baøn troøn.

Luùc 10 giôø, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ cuøng vôùi caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo hieän dieän caàu nguyeän trong thinh laëng, tröôùc khi Toång thoáng Tokayev chính thöùc ñoïc dieãn vaên khai maïc Hoäi nghò. OÂng ñaëc bieät nhaán maïnh vai troø cuûa caùc toân giaùo trong vieäc xaây döïng hoøa bình theá giôùi.

Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh cha

Ñöùc Thaùnh cha leân tieáng luùc 10 giôø 30, giôø ñòa phöông, vaø ngaøi noùi baèng tieáng YÙ. Ngay trong lôøi môû ñaàu baøi dieãn vaên, Ñöùc Thaùnh cha chaøo moïi ngöôøi, caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo vaø chính quyeàn, baèng lôøi xöng hoâ quen thuoäc: "Thöa anh chò em!" ñeå noùi leân xaùc tín veà tình huynh ñeä lieân keát taát caû moïi ngöôøi vôùi nhau, trong tö caùch laø con cuûa cuøng moät Trôøi.

Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Ñaëc tính cuøng laø thuï taïo cuûa chuùng ta taïo neân moät ñaëc tính chung, moät tình huynh ñeä thöïc söï. Noù nhaéc nhôû chuùng ta raèng yù nghóa cuoäc soáng khoâng theå thu heïp vaøo nhöõng lôïi loäc caù nhaân cuûa chuùng ta, nhöng ñöôïc ghi trong tình huynh ñeä, laø ñieàu laøm cho chuùng ta noåi baät. Chuùng ta chæ taêng tröôûng vôùi ngöôøi khaùc vaø nhôø ngöôøi khaùc".

Trong baøi dieãn vaên, Ñöùc Thaùnh cha nhieàu laàn tröng daãn ngöôøi cha cuûa neàn vaên chöông môùi, nhaø giaùo vaø laø nhaø saùng taùc aâm nhaïc noåi tieáng cuûa Kazakhstan, ñoù laø oâng Abai (1845-1904) soáng vaøo haäu baùn theá kyû XIX. Caùc taùc phaåm cuûa vò naøy bieåu loä taâm hoàn toát ñeïp nhaát cuûa daân toäc Kazakhstan: moät söï khoân ngoan haøi hoøa, mong öôùc hoøa bình, vaø khieâm toán töï vaán, tìm kieám, khao khaùt moät söï khoân ngoan xöùng ñaùng vôùi con ngöôøi, khoâng bao giôø kheùp kín trong nhöõng quan nieäm heïp hoøi. OÂng Abai cuõng töøng noùi raèng chuùng ta caàn giöõ cho "taâm hoàn tænh thöùc vaø taâm trí trong saùng" (Parola 6), vaø Ñöùc Thaùnh cha noùi:

Neâu göông tænh thöùc vaø trong saùng

"Anh chò em, theá giôùi ñang chôø ñôïi nôi chuùng ta taám göông veà nhöõng taâm hoàn tænh thöùc vaø taâm trí trong saùng, theá giôùi ñang chôø ñôïi loøng ñaïo ñöùc chaân chính. Ñaõ ñeán giôø thöùc tænh khoûi thaùi ñoä cöïc ñoan, duy caên (fondamentalismo) laøm oâ nhieãm vaø hao moøn moïi tín ngöôõng. Ñaõ ñeán luùc laøm cho con tim trong saùng, vaø caûm thöông... Taïi nhöõng nôi naøy, voán kheùt tieáng vì gia saûn cuûa cheá ñoä nhaø nöôùc voâ thaàn, aùp ñaët trong nhieàu thaäp nieân, vôùi naõo traïng ñaøn aùp vaø boùp ngheït, nguyeân vieäc duøng töø "toân giaùo" cuõng ñuû gaây khoù chòu. Trong thöïc teá, caùc toân giaùo khoâng phaûi laø vaán ñeà, nhöng laø thaønh phaàn cuûa giaûi phaùp cho söï soáng chung hoøa hôïp hôn..."

Thaêng tieán töï do toân giaùo

"Ñeå ñöôïc vaäy, ñieàu kieän thieát yeáu cho söï phaùt trieån chaân thöïc nhaân baûn vaø toaøn dieän chính laø töï do toân giaùo. Anh chò em, chuùng ta ñöôïc döïng neân nhö nhöõng thuï taïo töï do. Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ trôû neân thaønh phaàn cuûa chuùng ta. Coù theå noùi, Ngaøi ñaõ giôùi haïn töï do tuyeät ñoái cuûa Ngaøi ñeå laøm cho chuùng ta trôû thaønh nhöõng höõu theå töï do. Laøm sao chuùng ta coù theå cöôõng caùch caùc anh chò em chuùng ta nhaân danh Ngaøi?... Töï do toân giaùo laø moät quyeàn caên baûn, chính yeáu vaø baát khaû xaâm phaïm, caàn phaûi thaêng tieán khaép nôi vaø khoâng theå bò thu heïp vaøo töï do phuïng töï maø thoâi. Thöïc vaäy, ñoù laø quyeàn cuûa moãi ngöôøi ñöôïc laøm chöùng taù coâng khai veà tín ngöôõng cuûa mình: ñeà nghò tín ngöôõng aáy nhöng khoâng bao giôø aùp ñaët... ñaåy luøi tín ngöôõng quan troïng nhaát trong cuoäc soáng vaøo laõnh vöïc rieâng tö thì seõ laøm cho xaõ hoäi bò maát moät söï phong phuù voâ bieân.

Trong boái caûnh naøy, Ñöùc Thaùnh cha ca ngôïi söï toân troïng töï do toân giaùo ôû Kazakhstan vaø hôn nöõa quoác gia naøy coøn toå chöùc Hoäi nghò quoác teá quan troïng caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo töø 20 naêm nay. Hoäi nghò naêm nay ñeà nghò chuùng ta suy tö veà vai troø cuûa toân giaùo trong vieäc phaùt trieån tinh thaàn vaø xaõ hoäi cho nhaân loaïi trong thôøi haäu ñaïi dòch.

Boán thaùch ñoá

Töø tieàn ñeà treân ñaây, Ñöùc Thaùnh cha noùi ñeán boán thaùch ñoá lôùn maø taát caû moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø caùc toân giaùo, ñöôïc keâu goïi ñaùp öùng trong söï lieân keát caùc yù höôùng.

Chaêm soùc trong lieân ñôùi

Tröôùc tieân, ñaïi dòch Covid-19 laøm chuùng ta hieåu raèng mình khoâng phaûi laø thaàn minh, nhöng laø ngöôøi mong manh, taát caû ñeàu caàn trôï giuùp, khoâng ai hoaøn toaøn töï ñaày ñuû cho mình. Vì theá, chuùng ta khoâng theå phaù taùn nhu caàu lieân ñôùi chuùng ta ñaõ caûm thaáy, ñeå roài tieáp tuïc tieán böôùc nhö theå khoâng coù gì xaûy ra, khoâng ñeå cho mình ñöôïc keâu goïi cuøng nhau ñaùp öùng nhöõng nhu caàu caáp thieát lieân heä tôùi taát caû moïi ngöôøi. Vaø caùc toân giaùo khoâng theå döûng döng tröôùc nhu caàu naøy. Chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñi haøng ñaàu, thaêng tieán moät söï ñoaøn keát tröôùc nhöõng thöû thaùch coù nguy cô chia reõ gia ñình nhaân loaïi hôn nöõa.

Thaùch ñoá naøy bao haøm ñieàu naøy laø: caùc tín höõu thôøi haäu ñaïi dòch ñöôïc keâu goïi chaêm soùc: chaêm soùc nhaân loaïi chung, trôû thaønh nhöõng ngöôøi kieán taïo hieäp thoâng, laøm chöùng veà moät söï coäng taùc vöôït leân treân nhöõng raøo caûn veà maët coäng ñoàng, chuûng toäc, quoác gia hoaëc toân giaùo. Ñeå ñöôïc vaäy, caàn laéng nghe nhöõng ngöôøi yeáu theá hôn, daønh tieáng noùi cho nhöõng ngöôøi mong manh, noùi leân tình lieân ñôùi ñaïi ñoàng, lieân heä tröôùc tieân tôùi hoï, nhöõng ngöôøi ngheøo tuùng ñaõ chòu ñau khoå nhieàu nhaát vi ñaïi dòch...

Xaây döïng hoøa bình, choáng baïo löïc

Thaùch ñoá thöù hai ñöôïc ñaët ra ñaëc bieät cho caùc tín höõu, ñoù laø thaùch ñoá hoøa bình. Trong nhöõng thaäp nieân qua, cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo ñaëc bieät xoay quanh ñeà taøi ñoù, vaäy maø chuùng ta thaáy vaán ñeà hoøa bình vaãn coøn ñeø naëng treân chuùng ta. Neáu Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ mang laïi nguoàn goác cho söï soáng con ngöôøi, laøm sao chuùng ta coù theå, trong tö caùch laø tín höõu, ñoàng yù ñeå cho söï soáng con ngöôøi bò huûy dieät?

Nhôù laïi nhöõng kinh hoaøng vaø nhöõng loãi laàm quaù khöù, chuùng ta haõy lieân keát noã löïc ñeå khoâng bao giôø Ñaáng Toaøn Naêng trôû thaønh con tin cuûa yù muoán quyeàn löïc phaøm nhaân. Hoïc giaû Abai ñaõ nhaéc nhôù raèng "ngöôøi naøo ñeå cho söï aùc xaûy ra maø khoâng choáng laïi söï aùc, thì khoâng theå ñöôïc coi laø tín höõu chaân chính, nhöng cuøng laém thì hoï chæ laø moät tín höõu nguoäi laïnh maø thoâi" (Parola 38)... Chuùng ta ñöøng bao giôø bieän minh cho baïo löïc. Ñöøng bao giôø ñeå cho ñieàu thaùnh thieâng bò nhöõng gì laø phaïm tuïc lôïi duïng. Ñieàu thaùnh thieâng khoâng ñöôïc laø ñieåm töïa cho quyeàn löc vaø quyeàn löïc khoâng ñöôïc döïa vaøo thaùnh thieâng!

Thieân Chuùa laø hoøa bình vaø luoân daãn ñeán hoøa bình, khoâng bao giôø daãn tôùi chieán tranh. Vì theá, chuùng ta caøng caàn daán thaân hôn nöõa ñeå thaêng tieán vaø cuûng coá söï caàn thieát laøm sao ñeå caùc cuoäc xung ñoät ñöôïc giaûi quyeát, khoâng phaûi baèng nhöõng lyù leõ voõ löïc, vôùi voõ khí vaø nhöõng ñe doïa nhöng baèng nhöõng phöông theá duy nhaát töø Trôøi Cao vaø xöùng ñaùng vôùi con ngöôøi: ñoù laø gaëp gôõ, ñoái thoaïi, thöông thaûo kieân nhaãn, tieán haønh ñaëc bieät nghó ñeán caùc treû em vaø ngöôøi treû thuoäc caùc theá heä töông lai.

Tình huynh ñeä

Thaùch ñoá thöù ba Ñöùc Thaùnh cha noùi ñeán laø söï ñoùn tieáp huynh ñeä. Ngaøi nhaän xeùt raèng: Ngaøy nay coù moät söï meät moûi lôùn trong vieäc chaáp nhaän höõu theå ngöôøi. Moãi ngaøy coù caùc thai nhi vaø treû em, ngöôøi di daân vaø ngöôøi giaø bò gaït boû. Bao nhieâu anh chò em bò hy sinh treân baøn thôø lôïi loäc, ñöôïc boïc trong höông traàm phaïm thaùnh cuûa söï döûng döng. Nhöng moãi höõu theå ngöôøi laø thaùnh thieâng: nhieäm vuï nhaát laø cuûa chuùng ta cuûa caùc toân giaùo, laø nhaéc nhôû ñieàu ñoù cho theá giôùi! Chöa bao giôø nhö ngaøy nay, chuùng ta chöùng kieán nhöõng di chuyeån lôùn cuûa daân chuùng vì chieán tranh, ngheøo ñoùi, thay ñoåi khí haäu, tìm kieám an sinh maø theá giôùi hoaøn caàu hoùa cho bieát, nhöng thöôøng khoù ñaït tôùi.

Baûo veä caên nhaø chung

Ñöùc Thaùnh cha cuõng noùi ñeán thaùch ñoá hoaøn vuõ cuoái cuøng laø baûo veä caên nhaø chung. Ñöùng tröôùc nhöõng ñaûo loän khí haäu caàn phaûi baûo veä caên nhaø naøy, ñeå noù khoâng phaûi theo nhöõng tieâu chuaån lôïi loäc, nhöng ñöôïc baûo toàn cho caùc theá heä mai sau, chuùc tuïng Ñaáng Taïo Hoùa. Chuùng ta haõy chung noã löïc trong thaùch ñoá naøy. "Virus nhö Covid-19, tuy nhoû beù, nhöng chuùng coù theå laøm hao moøn nhöõng tham voïng lôùn veà söï tieán boä vaø thöôøng xaûy ñeán töø theá giôùi ñoäng vaät, töø moät söï quaân bình bò thoaùi hoùa, phaàn lôùn do chuùng ta. Ví duï, chuùng ta haõy nghó ñeán naïn phaù röøng, buoân baùn ñoäng vaät baát hôïp phaùp, chaên nuoâi caáp toác. Ñoù laø naõo traïng khai thaùc boùc loät taøn phaù caên nhaø chuùng ta ñang ôû. Hôn nöõa noù laøm lu môø vieãn töôïng toân giaùo vaø toân giaùo veà theá giôùi maø Ñaáng Taïo Hoùa mong muoán. Vì theá, ñieàu caáp thieát laø taïo ñieàu kieän vaø thaêng tieán söï baûo veä söï soáng trong moãi hình thöùc cuûa noù".

Keát thuùc baøi dieãn vaên daøi cuûa Ñöùc Thaùnh cha, coøn coù nhieàu baøi tham luaän khaùc cuûa caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo vaø chính trò, trong ñoù coù Ñöùc Toång giaùm muïc Antony, Chuû tòch Hoäi ñoàng Ngoaïi vuï toøa Thöôïng phuï Chính thoáng Nga, Rabbi tröôûng cuûa Do thaùi giaùo, Ñaïi Imam Al Tayyeb cuûa Ñeàn thôø Hoài giaùo Al Azhar ôû Cairo Ai Caäp, oâng Guterres Toång thö kyù Lieân Hieäp Quoác, v.v.

Luùc 11 giôø 30, Ñöùc Thaùnh cha cuøng vôùi caùc vò laõnh ñaïo khaùc tieán ra gian beân ngoaøi ñeå chuïp hình löu nieäm vaø giaûi lao.

Tieáp ñeán töø luùc 12 giôø, Ñöùc Thaùnh cha daønh moät tieáng ñeå gaëp gôõ rieâng moät soá vò laõnh ñaïo toân giaùo, trong khi caùc vò khaùc cuõng coù cô hoäi gaëp gôõ vaø trao ñoåi rieâng vôùi nhau.

Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha trôû veà Toøa Söù thaàn, luùc quaù 13 giôø ñeå duøng böõa tröa vaø nghæ ngôi.

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page