Chuyeán vieáng thaêm Canada
laø moät cuoäc haønh höông thoáng hoái
Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha: Chuyeán vieáng thaêm Canada laø moät cuoäc haønh höông thoáng hoái.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 03-08-2022) - Sau moät thaùng taïm ngöng, saùng thöù Tö ngaøy 03 thaùng Taùm naêm 2022, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ môû laïi caùc buoåi tieáp kieán chung, luùc gaàn 9 giôø saùng. Buoåi tieáp kieán dieãn ra taïi Ñaïi thính ñöôøng Phaoloâ VI ôû noäi thaønh Vatican, coù maùy ñieàu hoøa khoâng khí, traùnh caùi naéng gaét ôû Quaûng tröôøng beân ngoaøi. Hieän dieän taïi ñaây trong dòp naøy, coù khoaûng 6,000 tín höõu haønh höông töø caùc nôi, ngoài chaät hoäi tröôøng.
Nhö thöôøng leä, buoåi tieáp kieán môû ñaàu vôùi phaàn toân vinh Lôøi Chuùa, vôùi baøi ñoïc theo Tin möøng thaùnh Luca ñoaïn 24 (13-15):
"Trong cuøng ngaøy aáy, hai moân ñeä trong soá hoï ñi treân ñöôøng laøng Emmaus, caùch Jerusalem khoaûng 11 caây soá. Hoï trao ñoåi vôùi nhau veà taát caû nhöõng gì ñaõ xaûy ra. Trong khi hoï noùi chuyeän vaø thaûo luaän vôùi nhau, Chuùa Gieâsu ñích thaân ñeán gaàn vaø cuøng ñi vôùi hoï".
Trong baøi huaán giaùo tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ gaùc laïi loaït baøi veà tuoåi giaø ñeå noùi veà chuyeán toâng du ngaøi môùi thöïc hieän taïi Canada, töø ngaøy 24 ñeán 30 thaùng Baûy naêm 2022.
Môû ñaàu baøi huaán duï, Ñöùc Thaùnh cha noùi:
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Huaán duï cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Hoâm nay, toâi muoán chia seû vôùi anh chò em vaøi suy tö veà cuoäc toâng du toâi ñaõ thöïc hieän trong nhöõng ngaøy qua taïi Canada. Ñaây laø moät chuyeán vieáng thaêm khaùc vôùi nhöõng chuyeán ñi khaùc. Thöïc vaäy, lyù do chính laø ñeå gaëp gôõ caùc thoå daân baûn ñòa ñeå baøy toû vôùi hoï söï gaàn guõi vaø noãi ñau buoàn, cuõng nhö ñeå xin loãi vì söï aùc maø caùc Kitoâ höõu ñaõ gaây ra cho hoï, trong ñoù coù nhieàu tín höõu Coâng giaùo, trong quaù khöù ñaõ coäng taùc vaøo nhöõng chính saùch cöôõng baùch ñoàng hoùa vaø khai hoùa cuûa caùc chính phuû thôøi ñoù.
Ñoàng haønh vôùi caùc thoå daân
Theo chieàu höôùng ñoù, taïi Canada moät haønh trình ñaõ ñöôïc khôûi söï ñeå vieát leân moät trang môùi, moät trang quan troïng treân con ñöôøng maø töø laâu Giaùo hoäi ñang thöïc hieän cuøng vôùi caùc thoå daân. Thöïc vaäy, khaåu hieäu chuyeán vieáng thaêm laø "Ñoàng haønh". Moät haønh trình hoøa giaûi vaø chöõa laønh, ñoøi phaûi nhaän thöùc veà lòch söû, laéng nghe nhöõng ngöôøi soáng soùt, yù thöùc vaø nhaát laø hoaùn caûi, thay ñoåi naõo traïng. Töø söï ñaøo saâu ñoù, ngöôøi ta thaáy moät ñaøng, moät soá ngöôøi nam nöõ cuûa Giaùo hoäi ñaõ thuoäc vaøo soá nhöõng ngöôøi quyeát lieät vaø can ñaûm uûng hoä phaåm giaù cuûa caùc daân baûn ñòa, beânh vöïc hoï vaø goùp phaàn vaøo vieäc nhìn nhaän ngoân ngöõ vaø vaên hoùa cuûa hoï, nhöng ñaøng khaùc, raát tieác cuõng khoâng thieáu nhöõng ngöôøi ñaõ tham gia vaøo caùc chöông trình maø ngaøy nay chuùng ta hieåu laø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vaø traùi ngöôïc vôùi Tin möøng.
Cuoäc haønh höông thoáng hoái
Vì vaäy, ñoù laø moät cuoäc haønh höông thoáng hoái. Ñaõ coù nhieàu luùc vui möøng, nhöng caûm thöùc vaø saéc thaùi chung vaãn laø suy tö, thoáng hoái vaø hoøa giaûi. Caùch ñaây boán thaùng, toâi ñaõ gaëp gôõ taïi Vatican caùc nhoùm khaùc nhau, ñaïi dieän caùc daân toäc baûn ñòa cuûa Canada. Nhöng öôùc muoán cuûa toâi, cuõng nhö cuûa hoï, laø coù theå gaëp gôõ nhau taïi ñoù, nôi nhöõng vuøng caùc tieàn nhaân cuûa hoï ñaõ soáng. Vaø Chuùa ñaõ cho pheùp ñieàu ñoù dieãn ra: Ngöôøi laø Ñaáng chuùng toâi caûm taï tröôùc tieân.
Giai ñoaïn thöù nhaát: Töôûng nieäm
Coù ba giai ñoaïn chính trong cuoäc haønh höông: tröôùc tieân taïi Edmonton, ôû mieàn taây. Thöù hai laø ôû Queùbec ôû mieàn ñoâng. Giai ñoaïn thöù ba ôû mieàn baéc, taïi Iqaluit. Cuoäc gaëp gôõ ñaàu tieân dieãn ra taïi Maskwacis - "Ñoài gaáu" - trong ñoù coù söï hieän dieän cuûa caùc thuû laõnh vaø thaønh phaàn cuûa caùc nhoùm thoå daân chính laø: Caùc daân toäc ñaàu tieân, ngöôøi lai vaø ngöôøi Inuit. Cuøng nhau chuùng toâi ñaõ töôûng nieäm: nhôù laïi lòch söû ngaøn naêm cuûa caùc daân toäc naøy, trong söï hoøa hôïp vôùi laõnh thoå cuûa hoï, vaø kyù öùc ñau thöông veà nhöõng ñaøn aùp hoï ñaõ chòu, caû trong caùc tröôøng noäi truù, do chính saùch ñoàng hoùa vaên hoùa. Ñöôïc nhöõng tieáng troáng thaùp tuøng, chuùng toâi ñaõ daønh khoaûng troáng cho thinh laëng vaø caàu nguyeän, ñeå töø kyù öùc coù theå taùi khôûi söï moät haønh trình môùi, khoâng coøn nhöõng ngöôøi thoáng trò vaø bò trò, nhöng chæ coù anh chò em vôùi nhau.
Giai ñoaïn thöù hai: Hoøa giaûi
Sau phaàn nhôù laïi, giai ñoaïn thöù hai trong haønh trình cuûa chuùng toâi laø hoøa giaûi. Ñoù khoâng phaûi laø moät thoûa hieäp giöõa chuùng toâi - neáu nhö theá thì laø moät aûo töôûng, moät söï daøn caûnh - nhöng laø ñeå cho mình ñöôïc hoøa giaûi, nhôø Chuùa Kitoâ laø an bình cuûa chuùng ta (Xc Ep 2,14).
Chuùng toâi ñaõ laáy ñieåm tham chieáu laø hình aûnh moät caây, trung taâm trong cuoäc soáng vaø trong bieåu töôïng cuûa caùc thoå daân; caây, vôùi yù nghóa môùi meû vaø ñaày ñuû ñöôïc bieåu loä trong thaäp giaù cuûa Chuùa Kitoâ, qua ñoù Thieân Chuùa ñaõ hoøa giaûi moïi söï (Xc Lo 1,20). Treân caây thaäp giaù, ñau khoå bieán thaønh tình thöông, söï cheát bieán thaønh söï soáng, thaát voïng thaønh hy voïng, boû rôi bieán thaønh hieäp thoâng, xa caùch thaønh hieäp nhaát. Caùc coäng ñoaøn thoå daân ñaõ ñoùn nhaän vaø haáp thuï Tin möøng ñang giuùp chuùng ta phuïc hoài chieàu kích vuõ truï cuûa maàu nhieäm Kitoâ giaùo, ñaëc bieät laø Thaäp giaù vaø Thaùnh Theå. Quanh trung taâm naøy, coäng ñoaøn, Giaùo hoäi, ñöôïc hình thaønh, vaø ñöôïc keâu goïi trôû thaønh moät caùi leàu côûi môû, roäng raõi, hieáu khaùch, leàu hoøa giaûi vaø an bình.
Giai ñoaïn thöù ba: Chöõa laønh
Kyù öùc, hoøa giaûi vaø do ñoù chöõa laønh. Chuùng toâi ñaõ thöïc hieän böôùc thöù ba naøy cuûa cuoäc haønh trình beân bôø hoà thaùnh Anna, chính ngaøy leã kính thaùnh Gioakim vaø Anna. Ñoái vôùi Chuùa Gieâsu, hoà laø moät moâi tröôøng quen thuoäc: nôi hoà Galilea, Ngaøi ñaõ soáng phaàn lôùn cuoäc ñôøi coâng khai, cuøng vôùi caùc moân ñeä ñaàu tieân, taát caû ñeàu laø ngö phuû; taïi ñoù, Chuùa ñaõ rao giaûng vaø chöõa laønh bao nhieâu beänh nhaân (Xc Mc 3,7-12). Taát caû chuùng ta ñeàu coù theå kín muùc töø nôi Chuùa Kitoâ, laø nguoàn nöôùc haèng soáng, ôn thaùnh chöõa laønh caùc veát thöông cuûa chuùng ta: chuùng toâi ñaõ mang ñeán Chuùa, Ñaáng laø hieän thaân söï gaàn guõi, nhöõng chaán thöông vaø baïo haønh maø caùc thoå daân taïi Canada ñaõ phaûi chòu; chuùng toâi ñaõ mang nhöõng veát thöông cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø khoûi caùc xaõ hoäi chuùng ta; caû nhöõng veát thöông cuûa caùc coäng ñoaøn Kitoâ, luoân caàn ñöôïc Chuùa chöõa laønh.
Töø haønh trình kyù öùc, hoøa giaûi vaø chöõa laønh aáy naûy sinh nieàm hy voïng cho Giaùo hoäi, taïi Canada vaø caùc nôi treân theá giôùi. Caùc moân ñeä Emmaus, sau khi böôùc ñi vôùi Chuùa Gieâsu phuïc sinh: vôùi Ngöôøi vaø nhôø Ngöôøi, ñaõ tieán töø thaát baïi ñeán hy voïng (Xc Lc 24,13-35). Bao nhieâu laàn trong lòch söû, caùc moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ ñaõ traûi qua con ñöôøng Emmaus! Bao nhieâu laàn, sau khi caûm nghieäm khoå ñau vì toäi loãi cuûa mình, caùc tín höõu Kitoâ ñaõ tìm laïi hy voïng nhôø loøng trung tín cuûa chuùa! Ngöôøi khoâng bao giôø boû rôi chuùng ta, luoân ñi caïnh nhöõng böôùc chaân meät moûi vaø buoàn saàu cuûa chuùng ta, an uûi chuùng ta baèng Lôøi cuûa Ngöôøi vaø hieán thaân cho chuùng ta, nhö Baùnh söï soáng môùi meû vaø vónh cöûu.
Hai cuoäc gaëp gôõ Giaùo hoäi ñòa phöông vaø chính quyeàn
Nhö toâi ñaõ noùi luùc ñaàu, söï ñoàng haønh vôùi caùc thoå daân chính laø caùi truïc chính cuûa cuoäc toâng du naøy. Thaùp nhaäp vaøo ñoù, coù hai cuoäc gaëp gôõ vôùi Giaùo hoäi ñòa phöông vaø vôùi chính quyeàn Canada, maø toâi muoán taùi baøy toû loøng bieát ôn chaân thaønh vì söï raát saün saøng vaø ñoùn tieáp noàng nhieät ñaõ daønh cho toâi vaø caùc coäng söï vieân cuûa toâi.
Vôùi chính quyeàn
Tröôùc chính quyeàn, caùc thuû laõnh thoå daân vaø ngoaïi giao ñoaøn, toâi ñaõ taùi khaúng ñònh yù chí thöïc söï cuûa Toøa Thaùnh vaø caùc coäng ñoaøn Coâng giaùo ñòa phöông trong vieäc thaêng tieán nhöõng neàn vaên hoùa nguyeân thuûy, vôùi nhöõng haønh trình taâm linh thích hôïp vaø quan taâm tôùi nhöõng phong tuïc vaø ngoân ngöõ cuûa caùc daân toäc naøy. Ñoàng thôøi toâi ñaõ neâu roõ naõo traïng thöïc daân hoùa vaãn coøn ngaøy nay döôùi nhieàu hình thöùc thöïc daân yù thöùc heä, ñang ñe doïa caùc truyeàn thoáng, lòch söû vaø caùc lieân heä toân giaùo cuûa caùc daân toäc, san baèng nhöõng khaùc bieät, chæ taäp trung vaøo hieän taïi vaø thöôøng lô laø nhöõng nghóa vuï ñoái vôùi nhöõng ngöôøi yeáu theá vaø mong manh nhaát.
Vôùi Giaùo hoäi
Vì theá, vaán ñeà ôû ñaây laø phuïc hoài moät söï quaân bình laønh maïnh, moät söï hoøa hôïp giöõa söï taân tieán vaø caùc neàn vaên hoùa cuûa tieàn nhaân, giöõa söï tuïc hoùa vaø caùc giaù trò tinh thaàn. Vaø ñieàu naøy tröïc tieáp ñaët caâu hoûi cho söù maïng cuûa Giaùo hoäi, ñöôïc sai ñi khaép theá gian ñeå laøm chöùng vaø "gieo vaõi" moät tình huynh ñeä ñaïi ñoàng bieát toân troïng vaø thaêng tieán chieàu kích ñòa phöông vôùi nhieàu phong phuù (Xc Thoâng ñieäp Fratelli tutti, 142-153). "Trong thöïc teá, moät söï côûi môû laønh maïnh khoâng bao giôø töông phaûn vôùi caên tính [...]. Theá giôùi taêng tröôûng vaø ñöôïc laøm ñaày vôùi veû ñeïp môùi nhôø nhöõng toång hôïp keá tieáp nhau ñöôïc dieãn ra giöõa caùc neàn vaên hoùa côûi môû, khoâng bò aùp ñaët veà vaên hoùa" (Ibid. 148). Theo nghóa ñoù, toâi ñaõ khuyeán khích caùc muïc töû, nhöõng ngöôøi thaùnh hieán vaø giaùo daân trong Giaùo hoäi taïi Canada tieáp tuïc theo veát thaùnh Phanxicoâ de Laval, Giaùm muïc tieân khôûi ôû Queùbec: phuïc vuï Tin möøng vaø ngöôøi ngheøo, ñeå trôû thaønh nhöõng ngöôøi xaây döïng hoøa bình.
Gaëp gôõ taïi Iqaluit
Vaø trong daáu chæ hy voïng, ñaõ dieãn ra cuoäc gaëp gôõ cuoái cuøng taïi mieàn ñaát cuûa ngöôøi Inuit, vôùi nhöõng ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø. Taïi Canada cuõng vaây, ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø laø moät daáu chæ thôøi ñaïi: ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø ñoái thoaïi vôùi nhau ñeå ñoàng haønh trong lòch söû giöõa kyù öùc vaø ngoân söù. Öôùc gì loøng can ñaûm vaø hoaït ñoäng hieàn hoøa cuûa caùc thoå daân Canada trôû thaønh maãu göông cho moïi daân toäc baûn ñòa ñöøng kheùp kín vaøo mình, nhöng coáng hieán phaàn ñoùng goùp khoâng theå thieáu ñöôïc cho moät nhaân loaïi huynh ñeä hôn, bieát yeâu meán thieân nhieân vaø Ñaáng Taïo Hoùa.
Chaøo thaêm vaø keâu goïi
Baøi huaán duï baèng tieáng YÙ treân ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh cha ñöôïc caùc thoâng dòch vieân laàn löôït toùm löôïc trong caùc thöù tieáng khaùc nhau, keøm theo lôøi chaøo thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh cha.
Khi chaøo baèng tieáng Anh, Ñöùc Thaùnh cha ñaëc bieät nhaéc ñeán caùc tín höõu haønh höông ñeán töø Myõ. Ngaøi caàu chuùc nieàm vui vaø bình an cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ ñöôïc ñoå traøn treân hoï vaø thaân nhaân hoï.
Khi chaøo caùc tín höõu haønh höông ngöôøi Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán bao nhieâu tín höõu nöôùc naøy ñang haønh höông ñi boä ñeán Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Jasna Gora, vaø caùc trung taâm Thaùnh Maãu khaùc vaø noùi: "Toâi xin anh chò em haõy daâng nhöõng vaát vaû cô cöïc trong haønh trình ñeå caàu nguyeän cho hoøa bình theá giôùi, ñaëc bieät taïi Ucraina. Ñöùc Thaùnh cha chaøo thaêm caùc nöõ tu doøng thaùnh Elisabeth ñang traûi qua thôøi kyø canh taân tinh thaàn ôû Roma naøy: nhieàu ngöôøi trong soá caùc nöõ tu doøng naøy ñang laøm vieäc taïi Ucraina: Xin Meï Thieân Chuùa xin ñöôïc nhöõng thieân aân cho caùc nöõ tu vaø nhöõng ngöôøi maø caùc chò ñang giuùp ñôõ".
Baèng tieáng YÙ, Ñöùc Thaùnh cha ñaëc bieät chaøo thaêm caùc nöõ tu doøng Nöõ Toâng Ñoà Thaùnh Taâm, vöøa keát thuùc Toång Tu nghò. Ngaøi khích leä caùc chò phuïc vuï Thieân Chuùa vaø anh chò em trong vui töôi.
Vaø sau cuøng, nhö thöôøng leä, Ñöùc Thaùnh cha nghó ñeán nhöõng ngöôøi giaø, caùc beänh nhaân, ngöôøi treû vaø caùc ñoâi taân hoân. Ngaøi nhaén nhuû moïi ngöôøi haõy luoân trung thaønh vôùi caùc xaùc tín Kitoâ cuûa mình, khi noùi: "Chæ coù Chuùa Gieâsu Kitoâ laø aùnh saùng soi chieáu cho moãi ngöôøi vaø laø söï naâng ñôõ khoâng lay chuyeån giöõa nhöõng khoù khaên cuûa cuoäc soáng.
Buoåi tieáp kieán keát thuùc vôùi kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh cuûa Ñöùc Thaùnh cha.