Ñöùc Thaùnh cha hoïp baùo
treân maùy bay töø Canada veà Roma
Ñöùc Thaùnh cha hoïp baùo treân maùy bay töø Canada veà Roma.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 31-07-2022) - Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ taùi leân aùn moïi hình thöùc thöïc daân hoùa, xöa vaø nay, ñoàng thôøi ngaøi xaùc nhaän nhöõng chính saùch ñoàng hoùa thoå daân Canada laø moät thöù "dieät chuûng vaên hoùa".
Ngaøi baøy toû laäp tröôøng treân ñaây, trong cuoäc hoïp baùo nhö thöôøng leä daønh cho caùc kyù giaû thaùp tuøng trong chuyeán bay daøi saùu tieáng, töø Iqualuit beân Canada veà Roma, saùng thöù Baûy 30 thaùng Baûy naêm 2022.
Ñaùp caâu hoûi cuûa nöõ kyù giaû Jessica Ka'Nhehsíio Deer, thuoäc ñaøi phaùt thanh thoå daân Canada, baøy toû mong muoán Ñöùc Thaùnh cha loaïi boû "ñaïo lyù veà söï khaùm phaù" ñöôïc trình baøy trong caùc toâng saéc cuûa caùc Giaùo hoaøng, döïa theo ñoù caùc heä thoáng luaät phaùp ôû Myõ vaø Canada töôùc ñoaït laõnh thoå cuûa caùc thoå daân, Ñöùc Thaùnh cha ñaùp:
"Toâi nghó ñaây laø vaán ñeà cuûa moïi thöù chuû nghóa thöïc daân, keå caû ngaøy nay, nhöõng thöïc daân yù thöùc heä. Thôøi nay chuùng theo cuøng khuoân maãu. Ai khoâng theo ñöôøng vöøa noùi thì bò coi laø thaáp keùm. Nhöng toâi muoán ñi saâu hôn nöõa, caùc thoå daân bò coi laø thaáp keùm, thaäm chí coù vaøi nhaø thaàn hoïc hôi ñieân, ñaët caâu hoûi xem caùc thoå daân coù linh hoàn hay khoâng".
Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán thaûm traïng nhöõng ngöôøi noâ leä Phi chaâu bò quaúng leân taøu, trong nhöõng ñieàu kieän theâ thaûm, ñeå chôû sang Myõ chaâu laøm noâ leä. Quaû thöïc hoài ñoù coù moät soá vò leân tieáng choáng laïi, nhö Bartolomeo de las Casas, vaø Pedro Claver, nhöng hoï laø thieåu soá. YÙ thöùc löông taâm veà söï bình ñaúng giöõa con ngöôøi chæ ñeán sau moät caùch chaäm raõi. Luoân luoân con ngöôøi coù thaùi ñoä thöïc daân, thu heïp vaên hoùa cuûa nhöõng ngöôøi baûn ñòa vaøo vaên hoùa chuùng ta. Ñoù laø ñieàu ñeán vôùi chuùng ta töø loái soáng goïi laø phaùt trieån, nhieàu khi chuùng ta maát nhöõng giaù trò maø hoï coù nhö cuoäc soáng haøi hoøa vôùi thieân nhieân.
Veà ñaïo lyù thöïc daân hoùa, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Ñuùng vaäy, ñoù laø ñieàu xaáu, baát coâng. Ngaøy nay ngöôøi ta coøn duøng thöù ñaïo lyù thöïc daân hoùa naøy. Ví duï, vaøi giaùm muïc ôû moät vaøi nöôùc noùi vôùi toâi: taïi nöôùc chuùng toâi, khi xin moät toå chöùc quoác teá vieän trôï, xin tín duïng, thì hoï ñaët ñieàu kieän cho chuùng toâi, keå caû phaûi ñöa vaøo luaät phaùp, nhöõng ñieàu kieän thöïc daân. Ñeå caáp tín duïng cho baïn, hoï ñoøi baïn phaûi thay ñoåi loái soáng."
"Trôû laïi vôùi söï thöïc daân hoùa ôû Myõ chaâu chuùng ta, coù thöïc daân Anh, Phaùp, Taây Ban Nha, vaø Boà Ñaøo Nha. Coù naõo traïng "töï coi mình cao troïng hôn, coøn nhöõng thoå daân aáy chaúng ñaùng keå gì". Ñaây laø ñieàu traàm troïng. Vì theá, chuùng ta phaûi laøm vieäc trong ñieàu maø baïn noùi: ñi trôû laïi vaø thanh taåy ñieàu aùc ñaõ laøm, vôùi yù thöùc raèng caû ngaøy nay cuõng coù cuøng chuû nghóa thöïc daân nhö vaäy. Chuùng ta haõy nghó ñeán töôøng hôïp nhöõng ngöôøi Rohingya beân Myanmar: hoï khoâng coù quyeàn ñöôïc quoác tòch, hoï ôû moät caáp thaáp hôn."
Moät kyù giaû thuoäc haõng tin Canada, oâng Brittany Hobson, hoûi Ñöùc Thaùnh cha taïi sao khoâng duøng thaønh ngöõ "dieät chuûng vaên hoùa" ñeå goïi cheá ñoä caùc tröôøng noäi truù thoå daân ôû Canada, Ñöùc Thaùnh cha cho bieát vì luùc ñoù ngaøi khoâng nghó ñeán töø chuyeân moân aáy nhöng ngaøi ñaõ moâ taû ñieàu maø ngaøi ñaõ leân aùn vaø xin loãi, ví duï, böùng caùc treû em khoûi gia ñình vaø boä laïc cuûa caùc em, thay ñoåi taâm thöùc, caùc truyeàn thoáng, chuûng toäc, toaøn boä vaên hoùa cuûa hoï. Ñöùc Thaùnh cha: "Dieät chuûng laø moät töø chuyeân moân, toâi khoâng duøng vì luùc ñoù noù khoâng xaûy ñeán trong ñaàu, xin baïn haõy yeân chí, ñoù laø laø moät cuoäc dieät chuûng."
Moät kyù giaû ngöôøi Meâhicoâ hoûi Ñöùc Thaùnh cha veà tình traïng söùc khoûe cuûa ngaøi, ngaøi cho bieát seõ phaûi giaûm bôùt caùc cuoäc vieáng thaêm vì tuoåi cao vaø söùc khoûe hieän nay. Veà cuoäc phaãu thuaät ñaàu goái cuûa ngaøi thì caùc chuyeân gia noùi laø coù theå thöïc hieän ñöôïc, nhöng ngaøi coù vaán ñeà veà vieäc gaây meâ laø ñieàu ngaøi khoâng chòu noåi. Caùch ñaây möôøi thaùng, ngaøi ñaõ bò gaây meâ trong saùu tieáng ñoàng hoà khi chòu phaãu thuaät vaø cho ñeán baây giôø vaãn coøn veát tích. Khoâng theå ñuøa giôõn vôùi vieäc gaây meâ".
(Rei 30-7-2022)