Ñöùc Thaùnh cha gaëp gôõ chính quyeàn Canada
Ñöùc Thaùnh cha gaëp gôõ chính quyeàn Canada.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Queùbec (RVA News 28-07-2022) - Trong cuoäc gaëp gôõ chính quyeàn Canada, cuøng vôùi caùc ñaïi dieän thoå daân vaø ngoaïi giao ñoaøn, chieàu ngaøy 27 thaùng Baûy naêm 2022, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ caûnh giaùc choáng laïi traøo löu thöïc daân yù thöùc heä hieän nay, ñoàng thôøi beânh vöïc caùc quyeàn cuûa thoå daân vaø ngöôøi ngheøo, xaây döïng hoøa bình choáng laïi chuû tröông taùi voõ trang, chieán tranh laïnh.
Taïi khu vöïc chính phuû ôû thaønh Queùbec, Citadelle de Queùbec, sau khi gaëp rieâng baø toaøn quyeàn vaø thuû töôùng, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ gaëp gôõ chung caùc vò laõnh ñaïo chính quyeàn, cuøng vôùi caùc ñaïi dieän thoå daân vaø ngoaïi giao ñoaøn, taát caû khoaûng 100 ngöôøi vaøo luùc gaàn 5 giôø.
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Sau lôøi chaøo möøng cuûa baø toaøn quyeàn Mary May Simon, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ ñoïc moät dieãn vaên daøi: ngaøi ñi töø bieåu töôïng cuûa Canada laø hình laù caây phong (Erables, Maples) maøu ñoû treân laù côø nöôùc naøy, vôùi nhieàu ñaëc tính, ñeå ruùt ra nhöõng aùp duïng cuï theå cho thöïc traïng theá giôùi vaø xaõ hoäi ngaøy nay, moät xaõ hoäi coù nhòp soáng doàn daäp, ngaøy caøng phaûi trôû neân mau leï hôn, roát cuoäc trôû thaønh moät xaõ hoäi meät moûi vaø thaát voïng.
Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Chuùng ta raát caàn laéng nghe nhau vaø ñoái thoaïi ñeå traùnh xa chuû nghóa caù nhaân ñang lan traøn, traùnh nhöõng xeùt ñoaùn voäi vaõ, thaùi ñoä hung haêng, caùm doã muoán phaân chia theá giôùi thaønh beân toát beân xaáu! Nhöõng laù lôùn cuûa caây phong, haáp thuï khoâng khí oâ nhieãm vaø nhaû ra döôõng khí, môøi goïi chuùng ta haõy ngaïc nhieân vì veû ñeïp thieân nhieân vaø ñeå cho mình ñöôïc thu huùt vì nhöõng giaù trò hieän höõu trong caùc neàn vaên hoùa thoå daân: chính hoï gôïi höùng cho taát caû chuùng ta vaø coù theå goùp phaàn chöõa laønh nhöõng thoùi quen tai haïi laø boùc loät. Boùc loät, khoâng nhöõng thieân nhieân, nhöng caû nhöõng töông quan vaø thôøi giôø, teä naïn ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi chæ döïa treân tieâu chuaån ích lôïi vaø lôïi loäc".
Choáng thöïc daân hoùa yù thöùc heä
Ñöùc Thaùnh cha nhaän xeùt raèng nhöõng giaùo huaán naøy ñaõ bò maïnh meõ ngaên chaën trong quaù khöù, do chính saùch ñoàng hoùa vaø khai phoùng thoå daân, keå caû heä thoáng caùc tröôøng noäi truù thoå daân, gaây thieät haïi cho nhieàu gia ñình daân baûn ñòa, ñe doïa ngoân ngöõ, vaên hoùa vaø vuõ truï quan cuûa hoï. (...). Veà ñieåm naøy, Ñöùc Thaùnh cha cuøng vôùi caùc giaùm muïc taùi xin loãi vì söï aùc maø nhieàu Kitoâ höõu ñaõ phaïm choáng laïi caùc thoå daân.... Ngaøi noùi: "Toøa Thaùnh vaø caùc coäng ñoaøn Coâng giaùo ñòa phöông nuoâi döôõng yù chí cuï theå thaêng tieán caùc neàn vaên hoùa thoå daân, vôùi nhöõng haønh trình tinh thaàn thích hôïp, quan taâm ñeán caùc truyeàn thoáng vaên hoùa, phong tuïc vaø caùc tieán trình giaùo duïc cuûa hoï, trong tinh thaàn Tuyeân ngoân cuûa Lieân Hieäp Quoác veà caùc quyeàn cuûa daân baûn ñòa. Chuùng toâi öôùc mong canh taân töông quan giöõa Giaùo hoäi vaø caùc thoå daân Canada, moät töông quan thaám ñöôïm tình thöông ñaõ mang laïi nhöõng thaønh quaû raát toát, nhöng cuõng coù nhöõng veát thöông maø chuùng toâi ñang daán thaân hieåu vaø chöõa laønh...."
Ñöùc Thaùnh cha nhaän xeùt raèng: "Chöõa laønh lòch söû ñau thöông vaø coi reû aáy", do moät naõo traïng thöïc daân, khoâng phaûi laø ñieàu deã daøng. Ñoàng thôøi, noù caûnh giaùc chuùng ta veà ñieàu naøy: "naïn thöïc daân hoùa khoâng ngöng laïi, traùi laïi, taïi moät soá mieàn, noù bieán ñoái, ñeo maët naï vaø aån naáp." (Querida Amazonia, 16). Ñoù laø tröôøng hôïp söï thöïc daân hoùa yù thöùc heä. Tröôùc ñaây naõo traïng thöïc daân lô laø ñoái vôùi ñôøi soáng cuï theå cuûa daân chuùng, aùp ñaët nhöõng kieåu maãu vaên hoùa tieàn cheá, ngaøy nay cuõng khoâng thieáu nhöõng thöù thöïc daân yù thöùc heä, ñoái nghòch vôùi thöïc taïi cuûa cuoäc soáng, boùp ngheït loøng gaén boù töï nhieân ñoái vôùi nhöõng giaù trò cuûa caùc daân toäc, toan tính xoùa boû goác reã caùc truyeàn thoáng, lòch söû vaø nhöõng lieân heä toân giaùo. Ñoù laø moät naõo traïng, meänh danh laø ñaõ vöôït thaùng nhöõng trang söû ñen toái, noù môû roäng ñöôøng cho thöù "cancel culture", vaên hoùa xoùa boû, chæ ñaùnh giaù quaù khöù döïa treân nhöõng theå loaïi hieän taïi. Vì theá, ngöôøi ta vun troàng moät thöù thôøi trang vaên hoùa ñoàng nhaát, bieán moïi söï trôû neân gioáng nhau, khoâng dung tuùng nhöõng khaùc bieät vaø chæ taäp trung vaøo hieän taïi, vaøo nhöõng nhu caàu vaø caùc quyeàn cuûa caù nhaân, thöôøng coi nheï nhöõng nghóa vuï ñoái vôùi ngöôøi yeáu theá vaø mong manh hôn, ñoù laø nhöõng ngöôøi ngheøo, di daân, ngöôøi giaø, beänh nhaân, treû em chöa sinh ra... Chính hoï laø nhöõng ngöôøi bò queân laõng trong xaõ hoäi sung tuùc; chính hoï, tröôùc söï döûng döng chung, ñang bò gaït ra ngoaøi nhö nhöõng laù caây khoâ caàn ñoát boû".
Ñöùc Thaùnh cha nhaän xeùt raèng nhöõng giaù trò phong phuù cuûa caùc thoå daân coù theå daïy chuùng ta veà söï baûo toàn vaø gìn giöõ gia ñình. Vaø ngay töø nhoû ñaõ hoïc theá naøo laø ñieàu phaûi, ñieàu traùi, noùi söï thaät, chia seû, söûa chöõa nhöõng loãi laàm, baét ñaàu laïi, khích leä, hoøa giaûi. Nhöõng söï aùc maø caùc thoå daân ñaõ chòu, coù theå laø nhöõng caûnh giaùc cho chuùng ta ngaøy nay, ñeå söï chaêm soùc vaø caùc quyeàn cuûa gia ñình khoâng bò gaït qua moät beân, nhaân danh nhöõng ñoøi hoûi do saûn xuaát vaø lôïi loäc caù nhaân".
Choáng chieán tranh
Cuõng trong dieãn vaên tröôùc chính quyeàn, caùc thoå daân vaø ngoaïi giao ñoaøn ôû Canada, Ñöùc Thaùnh cha noùi raèng: "Trôû laïi laù caây phong. Trong thôøi chieán tranh, caùc binh só ñaõ duøng laù naøy ñeå baêng boù vaø duøng laøm thuoác chöõa caùc veát thöông. Ngaøy nay, ñöùng tröôùc söï ñieân roà cuûa chieán tranh, chuùng ta laïi caàn phaûi thoa dòu nhöõng ñoái nghòch cöïc ñoan vaø chöõa laønh caùc veát thöông oaùn gheùt. Moät nöõ chöùng nhaân veà nhöõng baïo löïc bi thaûm quaù khöù môùi ñaây ñaõ noùi raèng "hoøa bình coù bí quyeát cuûa ñoù laø khoâng bao giôø oaùn gheùt ai" (Phoûng vaán baø E. Bruck, baùo "Avvenire", 8-3-2022). Chuùng ta khoâng caàn chia theá giôùi thaønh baïn vaø thuø, khoâng caàn thaùi ñoä xa caùch vaø taùi voõ trang toät cuøng: khoâng phaûi söï chaïy ñua voõ trang vaø nhöõng chieán löôïc khieán cho ñoái phöông neå sôï ñöa tôùi hoøa bình vaø an ninh. Khoâng caàn töï hoûi laøm caùch naøo ñeå tieáp tuïc chieán tranh, nhöng laøm sao chaën ñöùng noù. Vaø caàn ngaên chaën ñöøng ñeå cho caùc daân toäc taùi trôû thaønh con tin cuûa nhöõng chieán tranh laïnh kinh khuûng lan roäng. Caàn coù nhöõng chính saùch coù tinh thaàn saùng taïo vaø nhìn xa troâng roäng, bieát ra khoûi nhöõng khuoân khoå cuûa caùc phe phaùi ñeå mang laïi caâu traû lôøi cho nhöõng thaùch ñoá hoaøn caàu".
"Thöïc vaäy, nhöõng thaùch ñoá lôùn ngaøy nay, nhö hoøa bình, nhöõng thay ñoåi khí haäu, nhöõng haäu quaû cuûa ñaïi dòch vaø nhöõng cuoäc di daân quoác teá coù moät yeáu toá chung, ñoù laø chuùng coù ñaëc tính hoaøn caàu, lieân heä tôùi taát caû moïi ngöôøi. Vaø neáu moïi ngöôøi ñeàu noùi caàn phaûi chung vôùi nhau, cuøng nhau, thì chính trò khoâng theå tieáp tuïc laø tuø nhaân cuûa nhöõng lôïi loäc phe phaùi. "Caàn bieát nhìn xa tôùi baûy theá heä mai sau", nhö trieát lyù cuûa thoå daân vaãn daïy, chöù khoâng nhìn tôùi nhöõng lôïi loäc thieån caän, nhöõng cuoäc baàu cöû, söï hoã trôï cuûa caùc nhoùm vaän ñoäng. Vaø cuõng caàn ñaùnh giaù cao nhöõng öôùc muoán veà tình huynh ñeä, coâng lyù vaø hoøa bình cuûa caùc theá heä treû..."
Naâng ñôõ ngöôøi ngheøo
Sau cuøng, trong dieãn vaên, Ñöùc Thaùnh cha cho bieát trong nhöõng ngaøy naøy, ngaøi ñaõ nghe noùi coù nhieàu ngöôøi tuùng thieáu ñeán goõ cöûa caùc giaùo xöù, vaø ngaøi nhaän xeùt raèng:
"Caû trong moät nöôùc phaùt trieån vaø tieán boä cao nhö taïi Canada, voán ñaëc bieät quan taâm tôùi söï trôï giuùp xaõ hoäi, cuõng khoâng thieáu nhöõng ngöôøi voâ gia cö, caäy nhôø caùc nhaø thôø vaø caùc ngaân haøng löông thöïc ñeå ñöôïc söï giuùp ñôõ vaø hoã trôï caàn thieát, khoâng phaûi chæ veà vaät chaát maø thoâi. Nhöõng anh chò em aáy laøm chuùng ta cöùu xeùt caàn caáp thieát hoaït ñoäng ñeå chöõa laønh baát coâng traàm troïng laøm oâ nhieãm theá giôùi chuùng ta, trong ñoù nhöõng hoàng aân doài daøo cuûa coâng trình saùng taïo bò phaân chia quaù cheânh leäch. Thaät laø göông muø göông xaáu vì thieän ích do söï phaùt trieån kinh teá mang laïi khoâng giuùp ích cho moïi laõnh vöïc trong xaõ hoäi. Vaø thaät laø buoàn vì chính nôi nhöõng ngöôøi daân thoå ñòa thöôøng coù nhieàu tyû leä ngheøo ñoùi cao, cuõng nhö chæ soá hoïc haønh thaáp, khoâng deã tìm ñöôïc nhaø ôû vaø trôï giuùp y teá. Öôùc gì bieåu töôïng laù caây phong, thöôøng xuaát hieän nhö nhaõn hieäu treân caùc saûn phaåm cuûa ñaát nöôùc naøy, laø moät kích thích cho taát caû moïi ngöôøi haõy thöïc hieän nhöõng choïn löïa kinh teá vaø xaõ hoäi nhaém ñeán söï chia seû vaø chaêm soùc nhöõng ngöôøi tuùng thieáu".
Dieãn vaên treân ñaây keát thuùc cuoäc gaëp gôõ cuûa Ñöùc Thaùnh cha vôùi chính quyeàn Canada vaø ngoaïi giao ñoaøn taïi nöôùc naøy. Baáy giôø laø quaù 5 giôø chieàu. Ñöùc Thaùnh cha veà Toøa Toång giaùm muïc Queùbec caùch ñoù 2 caây soá duøng böõa toái vaø qua ñeâm taïi ñaây.
Toøa Toång giaùm muïc naøy coå kính, ñöôïc kieán thieát caùch ñaây 175 naêm (1847), coù ba laàu. Trong thôøi gian daøi ñöôïc duøng laøm trung taâm haønh chaùnh vaø muïc vuï cuûa giaùo phaän. Ngaøy nay ñöôïc duøng laøm nôi cö nguï cuûa Ñöùc giaùm muïc giaùo phaän.