Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ vaø ngöôøi cao tuoåi
Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ vaø ngöôøi cao tuoåi.
Traàn Phuùc Nhaïc
Vatican (RVA News 07-07-2022) - Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán,
Trong thaùng Baûy naøy, qua yù chæ caàu nguyeän chung, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ môøi goïi caùc tín höõu trong toaøn Giaùo hoäi hieäp vôùi ngaøi "caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi cao nieân, laø nhöõng ngöôøi töôïng tröng caên coäi vaø kyù öùc cuûa moät daân toäc, ñeå kinh nghieäm vaø söï khoân ngoan cuûa hoï giuùp nhöõng ngöôøi treû nhìn veà töông lai vôùi nieàm hy voïng vaø tinh thaàn traùch nhieäm".
Töø laâu, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaëc bieät quan taâm ñeán nhöõng ngöôøi cao tuoåi, khoâng nhöõng vì ngaøi cuõng thuoäc vaøo soá ngöôøi giaø, - ngaøi seõ troøn 86 tuoåi vaøo ngaøy 17 thaùng Möôøi Hai naêm nay, - nhöng coøn vì ñaây laø moät hieän töôïng xaõ hoäi ngaøy caøng lan roäng treân theá giôùi: soá ngöôøi giaø ngaøy caøng gia taêng, nhö tröôøng hôïp nöôùc YÙ: hieän taïi trong soá gaàn 60 trieäu ngöôøi YÙ, coù tôùi 14 trieäu ngöôøi treân 65 tuoåi. YÙ laø nöôùc coù daân soá giaø nhaát AÂu chaâu.
Trong gaàn möôøi naêm laøm Giaùo hoaøng, nhieàu laàn Ñöùc Thaùnh cha ñaõ ñeà caäp ñeán nhöõng ngöôøi giaø. Ngaøi ñeà cao nhöõng ñoùng goùp höõu ích cuûa ngöôøi giaø ñoái vôùi nhaân loaïi, ñaëc bieät cho nhöõng ngöôøi treû, ñoàng thôøi ngaøi choáng laïi thöù vaên hoùa gaït boû, loaïi tröø ngöôøi giaø ra khoûi cuoäc soáng vaø moái quan taâm cuûa con ngöôøi. Ñaëc bieät, töø ngaøy 23 thaùng Hai naêm nay, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ baét ñaàu loaït baøi huaán giaùo trong caùc buoåi kieán chung thöù Tö haèng tuaàn, ñeå löu yù caùc tín höõu veà caùc khía caïnh lieân quan ñeán vai troø cuûa ngöôøi giaø trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø Giaùo hoäi. Loaït baøi giaùo lyù naøy cho ñeán nay ñaõ tôùi baøi thöù möôøi laêm.
Theo thoâng leä töø nhieàu naêm nay, trong thaùnh Baûy, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ khoâng tieáp kieán chung, vì theá, chuùng toâi kính môøi quí vò vaø caùc baïn tìm hieåu laïi baøi ñaàu tieân cuûa loaït baøi huaán giaùo cuûa Ñöùc Thaùnh cha veà ngöôøi giaø. Trong hai baøi laàn tôùi, nhaân dòp Ngaøy Theá giôùi caùc OÂng baø Noäi ngoaïi, ngaøy 24 thaùng Baûy, chuùng toâi seõ göûi ñeán quyù vò vaø caùc baïn noäi dung söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh cha hoài naêm ngoaùi vaø naêm nay veà ngaøy naøy.
Trong buoåi tieáp kieán saùng ngaøy 23 thaùng Hai naêm 2022, Ñöùc Thaùnh cha noùi:
"Hoâm nay, chuùng ta baét ñaàu moät haønh trình giaùo lyù tìm söï soi saùng trong Lôøi Chuùa veà "yù nghóa vaø giaù trò cuûa tuoåi giaø". Töø vaøi thaäp nieân, tuoåi naøy trong cuoäc soáng lieân heä thöïc söï ñeán "moät daân môùi", laø nhöõng ngöôøi giaø. Chöa bao giôø ngöôøi giaø ñoâng ñaûo nhö vaäy trong lòch söû nhaân loaïi. Chöa bao giôø coù nguy cô gaït boû ngöôøi giaø nhö ngaøy nay. nhöõng ngöôøi giaø bò coi nhö "moät gaùnh naëng". Thôøi ñaàu ñaïi dòch, nhöõng ngöôøi giaø ñaõ phaûi traû giaù ñaét ñoû nhaát. Hoï laø thaønh phaàn yeáu ñuoái vaø bò lô laø nhaát: chuùng ta ít thaêm hoï khi hoï coøn soáng, vaø chuùng ta cuõng chaúng thaáy hoï khi cheát. Toâi cuõng ñaõ tìm thaáy baûn Hieán chöông naøy veà caùc quyeàn cuûa ngöôøi giaø vaø caùc nghóa vuï cuûa coäng ñoaøn: Hieán chöông naøy do caùc chính phuû ban haønh, chöù khoâng phaûi do Giaùo hoäi. Ñaây laø moät Hieán chöông ñôøi. Ñaây laø ñieàu toát, ñieàu hay, ñeå bieát raèng ngöôøi giaø coù caùc quyeàn cuûa hoï. Anh chò em neân ñoïc.
Cuøng vôùi nhöõng cuoäc di daân, tuoåi giaø thuoäc vaøo soá nhöõng vaán ñeà caáp thieát nhaát maø gia ñình nhaân loaïi ñöôïc keâu goïi ñöông ñaàu trong thôøi ñaïi ngaøy nay. Vaán ñeà ôû ñaây khoâng phaûi chæ laø söï thay ñoåi veà soá löôïng; ñieàu lieân heä ôû ñaây laø "söï lieân keát giöõa caùc lôùp tuoåi trong cuoäc soáng": ñaây laø ñieåm tham chieáu thöïc söï ñeå hieåu vaø quí chuoäng ñôøi soáng con ngöôøi trong toaøn boä. Chuùng ta töï hoûi: coù tình thaân höõu, coù söï lieân minh giöõa caùc lôùp tuoåi trong cuoäc soáng hay laø söï taùch bieät vaø söï gaït boû chieám öu theá?
Taát caû chuùng ta ñeàu soáng trong moät thöïc taïi, trong ñoù caùc treû em, ngöôøi treû, ngöôøi lôùn vaø ngöôøi giaø cuøng soáng chung. Nhöng coù söï thay ñoåi veà tyû leä: söï soáng laâu trôû thaønh moät hieän töôïng taäp theå, vaø taïi nhieàu mieàn treân theá giôùi, soá ngöôøi treû ít oûi. Moät söï thieáu quaân bình nhö theá coù raát nhieàu haäu quaû. Neàn vaên hoùa thònh haønh coù moät kieåu maãu duy nhaát laø ngöôøi treû-tröôûng thaønh, töùc laø moät ngöôøi töï laäp vaø vaãn luoân treû trung. Nhöng phaûi chaêng tuoåi treû coù troïn veïn yù nghóa cuûa cuoäc soáng, coøn tuoåi giaø chæ laø moät söï troáng roãng vaø maát maùt? Söï ñeà cao tuoåi treû nhö tuoåi duy nhaát ñaùng bieåu loä lyù töôûng cuûa con ngöôøi, keùo theo söï coi reû tuoåi giaø, tuoåi bò coi laø mong manh, xuoáng caáp, khuyeát taät, laø hình aûnh noåi baät cuûa nhöõng cheá ñoä ñoäc ñoaùn trong theá kyû XX. Phaûi chaêng chuùng ta ñaõ queân ñieàu ñoù?
Tieáp tuïc baøi giaùo lyù, Ñöùc Thaùnh cha nhaén nhuû caùc tín höõu haõy quí chuoäng ñoái vôùi ngöôøi giaø. Ngaøi noùi: "Söï gia taêng tuoåi thoï cuõng aûnh höôûng caáu truùc treân lòch söû cuûa moãi caù nhaân, gia ñình vaø xaõ hoäi. Nhöng chuùng ta phaûi töï hoûi: phaåm chaát tinh thaàn vaø yù nghóa cuûa tuoåi giaø keùo daøi nhö theá, coù ñöôïc ngöôøi ta nghó ñeán vaø quí chuoäng hay khoâng? Phaûi chaêng ngöôøi giaø phaûi xin loãi vì cöù ngoan coá soáng coøn, gaây thieät haïi cho nhöõng ngöôøi khaùc sao? Hay laø ngöôøi giaø coù theå ñöôïc quí troïng vì nhöõng moùn quaø maø hoï mang laïi cho yù nghóa cuoäc soáng cuûa taát caû moïi ngöôøi? Trong thöïc teá, khi noùi veà yù nghóa cuoäc soáng - vaø chính trong caùc neàn vaên hoùa goïi laø "phaùt trieån" - tuoåi giaø ít coù aûnh höôûng. Taïi sao? Vì tuoåi giaø bò coi laø moät tuoåi khoâng coù nhöõng noäi dung ñaëc bieät ñeå coáng hieán, vaø cuõng chaúng coù yù nghóa ñeå soáng. Hôn nöõa, ngöôøi ta ít ñöôïc khích leä tìm kieám nhöõng noäi dung aáy, vaø coäng ñoaøn ít ñöôïc giaùo duïc veà söï nhìn nhaän ngöôøi giaø. Noùi toùm laïi, ñoái vôùi moät löùa tuoåi nay chieám phaàn quan troïng trong coäng ñoaøn vaø keùo daøi moät phaàn ba cuoäc soáng, ñoâi khi ngöôøi ta ñeà ra nhöõng keá hoaïch trôï giuùp ngöôøi giaø, nhöng coù nhöõng chöông trình giuùp ngöôøi giaø soáng sung maõn. Ñoù laø moät söï thieáu suy tö, thieáu oùc saùng taïo.
Ñöùc Thaùnh cha cuõng ñaët tuoåi giaø trong töông quan vôùi tuoåi treû vaø noùi raèng: "Tuoåi treû raát ñeïp, nhöng tuoåi treû vónh cöûu laø moät aùm aûnh raát nguy hieåm. Tuoåi giaø cuõng quan troïng - vaø ñeïp - nhö tuoåi treû. Chuùng ta haõy nhôù ñieàu aáy. Lieân minh giöõa caùc theá heä traû laïi cho con ngöôøi taát caû caùc löùa tuoåi cuûa cuoäc soáng, chính laø moät moùn quaø chuùng ta ñaõ ñaùnh maát. Caàn phaûi tìm laïi moùn quaø aáy.
Lôøi Chuùa coù raát nhieàu ñieàu noùi veà lieân minh naøy. Ñaàu buoåi tieáp kieán naøy, chuùng ta ñaõ nghe lôøi ngoân söù Gioel: "Nhöõng ngöôøi giaø trong caùc ngöôi seõ mô öôùc, nhöõng ngöôøi treû seõ ñöôïc nhöõng thò kieán" (3,1). Chuùng ta coù theå giaûi thích theá naøy: "Khi nhöõng ngöôøi giaø choáng laïi Thaàn trí, baèng caùch choân vuøi nhöõng mô öôùc cuûa hoï trong quaù khöù, thì nhöõng ngöôøi treû seõ khoâng theå thaáy ñöôïc nhöõng ñieàu caàn phaûi laøm ñeå môû ra töông lai. Traùi laïi khi nhöõng ngöôøi giaø thoâng truyeàn nhöõng mô öôùc cuûa hoï, thì nhöõng ngöôøi treû thaáy roõ ñieàu hoï phaûi laøm. Ngöôøi treû khoâng hoûi nhöõng mô öôùc cuûa ngöôøi giaø nöõa, cuùi maët khoâng coù nhöõng taàm nhìn ñi xa hôn taàm nhìn cuûa hoï, thì hoï seõ khoù loøng soáng hieän taïi vaø chòu ñöïng töông lai cuûa hoï. Neáu caùc oâng baø co cuïm trong nhöõng tö löï nhôù nhung cuûa hoï, thì ngöôøi treû seõ caøng cuùi mình treân caùc ñieän thoaïi thoâng minh cuûa hoï. Maøn hình coù theå coøn saùng, nhöng cuoäc soáng cuûa hoï taét lòm tröôùc thôøi gian. Haäu quaû cuûa ñaïi dòch chaúng taïo neân söï hoang mang ñaùnh maát höôùng ñi cuûa ngöôøi treû sao? Nhöõng ngöôøi giaø coù nhöõng taøi nguyeân töø cuoäc soáng ñaõ traûi qua maø ngöôøi treû coù theå nhôø ñeán. Chaúng leõ ngöôøi giaø ñöùng nhìn nhöõng ngöôøi treû ñang ñaùnh maát vieãn töôïng cuûa hoï hay traùi laïi, ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû baèng caùch hun ñuùc nhöõng mô öôùc cuûa hoï?
Ñieàu khoân ngoan trong haønh trình cuûa tuoåi giaø cho ñeán khi giaõ töø cuoäc soáng caàn ñöôïc soáng nhö moät söï coáng hieán yù nghóa cuoäc soáng, chöù khoâng tieâu hao trong thaùi ñoä uø lì baát ñoäng cuûa söï soáng coøn. Tuoåi giaø, neáu khoâng ñöôïc phuïc hoài phaåm giaù cuûa moät cuoäc ñôøi ñaùng soáng nhö con ngöôøi, thì seõ kheùp kín trong tình traïng xuoáng tinh thaàn, laøm maát loøng yeâu meán cuûa moïi ngöôøi. Thaùch ñoá naøy, veà maët nhaân tính vaø vaên minh, ñoøi chuùng ta phaûi quyeát taâm vaø caàn ôn phuø trôï cuûa Chuùa. Chuùng ta haõy caàu xin Chuùa Thaùnh Linh ñieàu ñoù. Qua nhöõng baøi giaùo lyù naøy veà tuoåi giaø, toâi muoán khích leä taát caû moïi ngöôøi haõy ñaàu tö nhöõng taâm tö vaø loøng quí meán vaøo nhöõng hoàng aân maø tuoåi giaø trong mình vaø cho caùc löùa tuoåi khaùc trong cuoäc soáng. Lôøi Chuùa seõ giuùp chuùng ta phaân ñònh yù nghóa vaø giaù trò cuûa tuoåi giaø. Xin Chuùa Thaùnh Linh ban cho caû chuùng ta nhöõng mô öôùc vaø nhöõng thò kieán chuùng ta ñang caàn.