Ngöôøi cao nieân cöùu ngöôøi treû khoûi caùm doã
veà moät tri thöùc theá giôùi buoàn teû
vaø thieáu khoân ngoan veà cuoäc soáng
Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha: Ngöôøi cao nieân cöùu ngöôøi treû khoûi caùm doã veà moät tri thöùc theá giôùi buoàn teû vaø thieáu khoân ngoan veà cuoäc soáng.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 25-05-2022) - Saùng thöù Tö, ngaøy 25 thaùng Naêm naêm 2022, ñaõ coù hôn 20,000 tín höõu haønh höông töø nhieàu nôi ñeán tham döï buoåi tieáp kieán chung haèng tuaàn cuûa Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ, taïi Quaûng tröôøng thaùnh Pheâroâ döôùi baàu trôøi noùng nhö muøa heø.
Tröôùc khi baét ñaàu luùc 9 giôø, Ñöùc Thaùnh cha ñi xe mui traàn tieán qua caùc loái ñi ñeå chaøo thaêm caùc tín höõu.
Ñaàu buoåi tieáp kieán laø phaàn toân vinh Lôøi Chuùa. Moïi ngöôøi laéng nghe ñoaïn saùch Giaûng vieân (Gv 2,17-18; 12.13-14):
"Baáy giôø, toâi ñaâm ra oaùn gheùt cuoäc ñôøi, vì moïi vieäc ngöôøi ta laøm döôùi aùnh maët trôøi ñeàu khoâng theå chòu noåi ñoái vôùi toâi. Thöïc vaäy, taát caû chæ laø hö voâ vaø laø moät söï chaïy theo gioù. Toâi oaùn gheùt moïi coâng vieäc maø toâi ñaõ vaát vaû thöïc hieän döôùi aùnh maët trôøi, vì toâi seõ phaûi ñeå laïi noù cho ngöôøi keá nhieäm toâi [...] Keát luaän dieãn vaên sau khi laéng nghe moïi söï: haõy kính sôï Thieân Chuùa vaø tuaân giöõ caùc giôùi raên cuûa Ngaøi, vì troïn con ngöôøi laø ôû ñoù. Thöïc vaäy, Thieân Chuùa seõ xeùt xöû moïi haønh ñoäng, caû taát caû nhöõng gì kín ñaùo, ñieàu laønh hoaëc ñieàu toát".
Baøi giaùo lyù
Trong baøi huaán giaùo tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi giaùo lyù veà tuoåi giaø vaø trình baøy baøi thöù möôøi moät naøy vôùi töïa ñeà: "Saùch Giaûng vieân: ñeâm ñen khoâng chaéc chaén veà yù nghóa vaø nhöõng söï vieäc cuûa cuoäc ñôøi".
Môû ñaàu baøi giaùo lyù, Ñöùc Thaùnh cha noùi:
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Trong nhöõng buoåi suy tö cuûa chuùng ta veà tuoåi giaø, hoâm nay chuùng ta ñeà caäp ñeán Saùch Giaûng vieân, moät vieân ngoïc khaùc ñöôïc gaén vaøo Kinh thaùnh. Thoaït ñaàu, khi ñoïc cuoán saùch ngaén naøy chuùng ta ngôõ ngaøng vì ñieäp khuùc "taát caû chæ laø hö voâ", taát laø chæ laø "maây", laø "khoùi", laø "troáng roãng". Thaät laø ñieàu gaây ngaïc nhieân khi tìm thaáy nhöõng kieåu noùi naøy, ñaët vaán ñeà yù nghóa cuoäc soáng trong Kinh thaùnh. Trong thöïc teá, söï dao ñoäng lieân tuïc cuûa Giaûng vieân giöõa yù nghóa vaø voâ nghóa laø moät söï trình baøy moät caùch mæa mai ñoái vôùi kieán thöùc veà cuoäc soáng bò taùch rôøi khoûi söï say meâ ñoái vôùi coâng lyù, maø Thieân Chuùa laø vò baûo ñaûm phaùn quyeát. Vaø keát luaän cuûa saùch chæ ñöôøng ñeå ra khoûi thöû thaùch: "Haõy kính sôï Thieân Chuùa vaø tuaân giöõ caùc giôùi raên cuûa Ngaøi, vì taát caû con ngöôøi laø ôû ñoù" (12,13).
Ñöùng tröôùc moät thöïc taïi, trong ñoù nhieàu khi chuùng ta thaáy döôøng nhö coù moïi ñieàu ñoái nghòch nhau, nhöng roát cuïc chuùng ñeàu coù cuøng moät soá phaän, ñoù laø chuùng keát thuùc trong hö voâ, con ñöôøng döûng döng cuõng coù theå khieán chuùng ta coi ñoù laø thuoác chöõa duy nhaát cho moät aûo töôûng ñau thöông. Naûy sinh nôi chuùng ta nhöõng caâu hoûi theá naøy: nhöõng coá gaéng cuûa chuùng ta ñaõ thay ñoåi theá giôùi hay khoâng? Ai coù khaû naêng cho thaáy roõ söï khaùc bieät giöõa ñieàu ñuùng vaø ñieàu baát chính hay khoâng?
Ñoù laø moät thöù tröïc giaùc tieâu cöïc coù theå xaûy ra trong moät giai ñoaïn cuûa cuoäc soáng, nhöng ñieàu chaéc chaén laø tuoåi giaø laøm cho chuùng ta coù thaùi ñoä khoâng coøn phaán khôûi, moät ñieàu khoâng theå traùnh ñöôïc. Vì theá, söùc khaùng cöï cuûa tuoåi giaø trong vieäc choáng nhöõng haäu quaû laøm xuoáng tinh thaàn, do thaùi ñoä nhö theá, laø ñieàu quan troïng: neáu nhöõng ngöôøi giaø, nay ñaõ thaáy moïi söï, maø coøn baûo toàn nguyeân veïn söï haêng say cuûa hoï ñoái vôùi coâng lyù, thì ñoù laø hy voïng cho ñöùc meán, vaø caû ñöùc tin nöõa. Vaø ñoái vôùi theá giôùi ngaøy nay, ñieàu quan troïng laø tieán qua ñöôïc cuoäc khuûng hoaûng aáy, cuoäc khuûng hoaûng höõu ích, vì moät neàn vaên hoùa töï phuï laø ño löôøng vaø leøo laùi ñöôïc moïi söï, roát cuoäc cuõng taïo neân moät söï naûn loøng taäp theå veà yù nghóa, veà tình thöông vaø ñieàu thieän.
Söï xuoáng tinh thaàn laøm cho chuùng ta khoâng coøn muoán haønh ñoäng. Moät thöù "chaân lyù" giaû taïo, chæ thu heïp vaøo söï quan saùt theá giôùi, thì cuõng nhaän thöùc caû söï döûng döng cuûa theá giôùi ñoái vôùi nhöõng gì ñoái ngöôïc vaø giao noäp noù cho doøng thôøi gian, vaø cho vaän meänh cuûa hö voâ, voâ boå. Döôùi hình thöùc ñoù, söï tìm kieám taân tieán veà chaân lyù, tuy coù veû laø khoa hoïc, nhöng cuõng raát thieáu nhaïy caûm vaø cuõng raát voâ ñaïo ñöùc. Noù bò caùm doã hoaøn toaøn töø boû söï say meâ ñoái vôùi coâng lyù. Noù khoâng coøn tin gì nôi vaän meänh cuûa mình, lôøi höùa vaø söï cöùu ñoä mình.
Ñoái vôùi neàn vaên hoùa taân tieán cuûa chuùng ta, trong thöïc teá ngöôøi ta muoán moïi söï ñeàu tuøy thuoäc kieán thöùc chính xaùc veà söï vieäc, coù söï xuaát hieän thöù lyù trí môùi hoaøi nghi naøy - thöù kieán thöùc toái cao vaø voâ traùch nhieäm, vaø ñaây laø moät phaûn öùng raát maïnh. Thöïc vaäy, kieán thöùc maø khoâng coù luaân lyù ñaïo ñöùc, thoaït ñaàu coù veû laø moät nguoàn maïch töï do, nghò löïc, nhöng chaúng bao laâu sau noù laøm teâ lieät taâm hoàn.
Giaûng vieân, vôùi söï chaâm bieám, vaïch traàn caùm doã nguy hieåm cuûa kieán thöùc toaøn naêng - moät thöù meâ saûng cuûa tri thöùc bieát moïi söï - taïo neân moät söï baát löïc cuûa yù chí. Caùc ñan só thuoäc truyeàn thoáng Kitoâ coå kính ñaõ xaùc ñònh chính xaùc thöù beänh naøy cuûa taâm hoàn. Taâm hoàn baát chôït khaùm phaù thaáy söï hö voâ cuûa kieán thöùc maø khoâng coù ñöùc tin vaø khoâng coù luaân lyù, moät aûo töôûng veà chaân lyù khoâng coù coâng lyù. Hoï goïi ñoù laø "accidia". Ñoù khoâng phaûi chæ laø söï löôøi bieáng, vaø cuõng khoâng phaûi chæ laø söï xuoáng tinh thaàn. Ñuùng hôn, ñoù laø söï ñaàu haøng ñoái vôùi kieán thöùc cuûa theá gian, khieán ta khoâng coøn haêng say ñoái vôùi coâng lyù vaø hoaït ñoäng ñi theo ñoù.
Söï troáng roãng yù nghóa vaø söùc maïnh do kieán thöùc aáy môû ra, töôùc boû moïi traùch nhieäm luaân lyù ñaïo ñöùc vaø moïi quí chuoäng ñoái vôùi söï thieän ñích thöïc. Noù khoâng phaûi laø khoâng coù haïi. Noù khoâng chæ laøm maát söùc maïnh cuûa yù chí thöïc thi ñieàu thieän: nhöng coøn môû ra caùnh cöûa cho caùc theá löïc cuûa söï aùc taán coâng. Ñoù laø söùc maïnh cuûa moät lyù trí ñieân roà, laøm cho ngöôøi ta coù thaùi ñoä soáng cheát maëc bay vì söï thaùi quaù cuûa yù thöùc heä. Trong thöïc teá, vôùi taát caû nhöõng tieán boä cuûa an sinh thoaûi maùi cuûa chuùng ta, chuùng ta thöïc söï trôû thaønh "moät xaõ hoäi meät moûi". Chuùng ta phaûi saûn xuaát moät neàn an sinh khaép nôi vaø chuùng ta chaáp nhaän moät thò tröôøng söùc khoûe choïn loïc moät caùch khoa hoïc. Chuùng ta phaûi ñaët giôùi haïn khoâng theå vöôït qua cho hoøa bình, vaø chuùng ta thaáy nhöõng chieán tranh noái tieáp nhau, ngaøy caøng taøn aùc choáng laïi nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng töï veä. Dó nhieân khoa hoïc tieán boä laø moät ñieàu toát ñeïp. Nhöõng kieán thöùc veà cuoäc soáng laø ñieàu khaùc haún vaø döôøng nhö noù ñöùng yeân taïi choã.
Sau cuøng, lyù trí loaïi tröø tình caûm aáy vaø voâ traùch nhieäm töôùc boû yù nghóa vaø nghò löïc ñoái vôùi caû kieán thöùc veà söï thaät. Khoâng phaûi tình côø maø hieän nay laø muøa cuûa nhöõng tin giaû, meâ tín taäp theå veà nhöõng chaân lyù khoa hoïc nguïy taïo. Tuoåi giaø coù theå hoïc ñöôïc töø söï khoân ngoan mæa mai cuûa Giaûng vieân ngheä thuaät ñöa ra aùnh saùng söï löôøng gaït giaáu aån trong söï meâ saûng cuûa moät chaân lyù trí thöùc thieáu tình caûm ñoái vôùi coâng lyù. Nhöõng ngöôøi giaø giaøu khoân ngoan vaø khoâi haøi laøm raát nhieàu cho ngöôøi treû! Hoï cöùu ngöôøi treû khoûi caùm doã veà moät tri thöùc theá giôùi buoàn teû vaø thieáu söï khoân ngoan veà cuoäc soáng. Ngöôøi giaø ñöa nhöõng ngöôøi treû ñeán lôøi höùa cuûa Chuùa Gieâsu: Phuùc cho nhöõng ai ñoùi khaùt coâng lyù, vì hoï seõ ñöôïc no ñuû" (Mt 5,6).
Chaøo thaêm vaø keâu goïi
Baøi huaán duï baèng tieáng YÙ treân ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh cha ñöôïc caùc thoâng dòch vieân laàn löôït toùm löôïc trong caùc thöù tieáng khaùc nhau, keøm theo lôøi chaøo thaêm cuûa ngaøi.
Ñaëc bieät baèng tieáng Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha thaân aùi chaøo thaêm caùc tín höõu vaø noùi: Hoâm qua (töùc laø 24 thaùng Naêm), chuùng ñaõ kính nhôù Ñöùc Meï Phuø Hoä caùc tín höõu. Trong khi caàu nguyeän chuùng ta haõy ñaëc bieät daâng leân Meï öôùc muoán hoøa bình cho Ucraina vaø toaøn theá giôùi. Xin Thieân Chuùa daïy chuùng ta lieân ñôùi vôùi nhöõng ngöôøi bò thöû thaùch vì thaûm traïng chieán tranh vaø ñaït ñöôïc söï hoøa giaûi caùc daân nöôùc. Toâi chaân thaønh chuùc laønh cho anh chò em.
Sau cuøng nhö thöôøng leä, Ñöùc Thaùnh cha chaøo nhöõng ngöôøi giaø, caùc beänh nhaân, ngöôøi treû vaø caùc ñoâi taân hoân, ñoàng thôøi nhaéc nhôû raèng: Leã Chuùa Thaêng Thieân ñang ñeán gaàn laø dòp ñeå toâi chaøo thaêm taát caû anh chò em. Khi leân trôøi, Chuùa Gieâsu Kitoâ ñeå laïi moät söù ñieäp vaø moät chöông trình cho toaøn theå Giaùo hoäi: "Vaäy caùc con haõy ñi vaø bieán moïi daân toäc thaønh moân ñeä... daïy hoï tuaân giöõ taát caû nhöõng gì Thaày ñaõ truyeàn cho caùc con" (Mt 28,19-20). Öôùc gì vieäc quaûng baù lôøi Chuùa Kitoâ vaø vui möøng laøm chöùng veà Lôøi aáy, trôû thaønh lyù töôûng vaø laø söï daán thaân cuûa moãi ngöôøi trong nhöõng hoaøn caûnh soáng lieân heä".