Taøi lieäu chuaån bò
Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc laàn thöù XVI
Taøi lieäu chuaån bò Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc laàn thöù XVI.
Baûn dòch cuûa nhoùm dòch thuaät HÑGMVN
Vatican (WHÑ 18-10-2021) - Taøi lieäu chuaån bò Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc laàn thöù XVI:
Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc laàn thöù XVI (2021 - 2023)
Höôùng tôùi moät Hoäi thaùnh hieäp haønh:
Hieäp thoâng, Tham gia vaø Söù vuï
Taøi lieäu Chuaån bò
Noäi Dung
I. Lôøi Keâu Goïi Cuøng nhau Caát Böôùc Haønh Trình
II. Moät Hoäi Thaùnh Hieäp Haønh Töø Neàn Taûng
III. Laéng Nghe Kinh Thaùnh
- Chuùa Gieâsu, ñaùm ñoâng, caùc Toâng ñoà
- Moät ñoäng naêng keùp cuûa söï hoaùn caûi: Pheâroâ vaø Corneâlioâ (Cv 10)
IV. Hieäp Haønh Baèng Haønh Ñoäng: Nhöõng Neûo Ñöôøng Thænh YÙ Daân Chuùa
- Caâu hoûi caên baûn
- Caùc bieåu hieän khaùc nhau cuûa tính hieäp haønh
- Möôøi chuû ñeà coát loõi caàn ñöôïc khaùm phaù
- Ñoùng goùp cho cuoäc thænh yù
Chöõ vieát taét:
DV Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum (18-11-1965)
EC Phanxicoâ, Toâng hieán Episcopalis communion (15-9-2018).
EG Phanxicoâ, Toâng huaán Evangelii gaudium (24-11-2013).
FT Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Fratelli tutti (3-10-2020).
GS Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes (7-12-1965).
ITC UÛy ban Thaàn hoïc Quoác teá
LG Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium (21-11-1964).
LS Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Laudato si' (24-5-2015).
UR Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Saéc leänh veà Ñaïi keát (21-11-1964).
1. Hoäi thaùnh cuûa Thieân Chuùa ñöôïc trieäu taäp trong Thöôïng Hoäi ñoàng. Vôùi teân goïi "Höôùng tôùi moät Hoäi thaùnh hieäp haønh: Hieäp thoâng, Tham gia vaø Söù vuï", con ñöôøng naøy seõ khai maïc troïng theå vaøo caùc ngaøy 9-10 thaùng 10 naêm 2021 taïi Roâma vaø vaøo ngaøy 17 thaùng 10 sau ñoù taïi moãi Giaùo hoäi ñaëc thuø. Kyø Ñaïi Hoäi Thöôøng leä laàn thöù XVI cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, vaøo thaùng 10 naêm 2023[1], seõ laø giai ñoaïn cô baûn vaø ñöôïc tieáp noái bôûi giai ñoaïn do caùc Giaùo hoäi ñòa phöông thöïc hieän (x. EC, 19-21). Vôùi vieäc trieäu taäp naøy, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi toaøn theå Giaùo hoäi suy tö veà moät chuû ñeà mang tính quyeát ñònh ñoái vôùi ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa mình: "Con ñöôøng hieäp haønh naøy chính laø con ñöôøng Thieân Chuùa mong ñôïi nôi Giaùo hoäi cuûa thieân nieân kyû thöù ba"[2]. Haønh trình naøy, theo yù höôùng "canh taân" Giaùo hoäi ñöôïc Coâng ñoàng Vaticanoâ II khôûi xöôùng, chính laø moät aân phuùc maø cuõng laø moät nhieäm vuï: baèng caùch cuøng nhau caát böôùc haønh trình vaø cuøng nhau suy nghó veà haønh trình ñaõ thöïc hieän, Hoäi thaùnh seõ coù theå hoïc bieát, qua kinh nghieäm cuûa mình, ñaâu laø nhöõng tieán trình coù theå giuùp Hoäi thaùnh soáng hieäp thoâng, thöïc hieän söï tham gia vaø môû ra cho vieäc thi haønh söù vuï. Quaû thöïc, vieäc chuùng ta "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" laø ñieàu theå hieän vaø chöùng toû roõ nhaát baûn chaát cuûa Hoäi thaùnh nhö laø daân Chuùa löõ haønh vaø truyeàn giaùo.
2. Caâu hoûi caên baûn thuùc ñaåy vaø höôùng daãn chuùng ta laø: Hieän nay vieäc "ñoàng haønh cuøng nhau" naøy ñang dieãn ra theá naøo taïi caùc bình dieän khaùc nhau (töø bình dieän ñòa phöông ñeán bình dieän hoaøn vuõ), cho pheùp Hoäi thaùnh loan baùo Tin Möøng ñuùng theo söù vuï Hoäi thaùnh ñöôïc uûy thaùc; vaø Chuùa Thaùnh Linh môøi goïi chuùng ta thöïc hieän nhöõng böôùc naøo ñeå thaêng tieán nhö moät Hoäi thaùnh hieäp haønh? Ñeå cuøng nhau giaûi ñaùp ñöôïc caâu hoûi naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn laø Ñaáng nhö gioù "thoåi ñaâu thì thoåi, oâng nghe tieáng gioù, nhöng chaúng bieát gioù töø ñaâu ñeán vaø ñi ñaâu" (Ga 3,8), phaûi môû ngoû cho nhöõng ñieàu laï luøng maø Chuùa Thaùnh Thaàn chaéc chaén seõ chuaån bò cho chuùng ta treân suoát haønh trình. Nhö theá, moät söùc naêng ñoäng ñöôïc khôi daäy cho pheùp chuùng ta baét ñaàu thu hoaïch moät soá hoa traùi cuûa cuoäc hoaùn caûi hieäp haønh, seõ daàn daàn chín muøi. Ñaây laø nhöõng muïc tieâu heát söùc quan troïng ñoái vôùi phaåm chaát cuûa ñôøi soáng Hoäi thaùnh vaø ñoái vôùi vieäc hoaøn thaønh söù vuï loan baùo Tin Möøng maø taát caû chuùng ta ñeàu tham gia nhôø Bí tích Röûa toäi vaø Theâm söùc. Chuùng toâi xin neâu ra ôû ñaây nhöõng nguyeân taéc chính, laøm cho tính hieäp haønh ñöôïc theå hieän nôi hình thöùc, phong caùch vaø cô caáu cuûa Giaùo hoäi:
- Nhaéc nhôû caùch thöùc tröôùc ñaây, trong lòch söû Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ môû ñöôøng daãn loái cho Giaùo hoäi vaø ngaøy nay keâu goïi chuùng ta cuøng nhau laøm chöùng cho tình yeâu Thieân Chuùa.
- Soáng tieán trình Giaùo hoäi mang tính tham gia vaø quy tuï, voán coáng hieán cho moïi ngöôøi - ñaëc bieät nhöõng ngöôøi, vì nhöõng lyù do khaùc nhau, caûm thaáy mình laø nhöõng keû ngoaøi leà - cô hoäi töï baøy toû vaø ñöôïc laéng nghe haàu goùp phaàn vaøo vieäc xaây döïng daân Thieân Chuùa.
- Nhaän bieát vaø traân quyù tính ña daïng phong phuù cuûa nhöõng aân hueä vaø ñaëc suûng maø Chuùa Thaùnh Thaàn roäng raõi taëng ban vì lôïi ích cuûa coäng ñoaøn vaø toaøn theå gia ñình nhaân loaïi.
- Thöû nghieäm nhöõng caùch thöùc thi haønh traùch nhieäm chung trong vieäc loan baùo Tin Möøng vaø noã löïc xaây döïng moät theá giôùi töôi ñeïp hôn vaø ñaùng soáng hôn.
- Xem xeùt caùch thöùc theå hieän traùch nhieäm vaø quyeàn bính trong Giaùo hoäi cuõng nhö caùc cô caáu kieåm soaùt chuùng, vaïch traàn vaø ra söùc hoaùn caûi caùc ñònh kieán cuøng nhöõng thöïc haønh leäch laïc khoâng phaùt xuaát töø Tin Möøng.
- Laøm cho coäng ñoàng Kitoâ giaùo thaønh moät chuû theå ñaùng tín nhieäm vaø laø moät ñoái taùc ñaùng tin caäy trong haønh trình ñoái thoaïi xaõ hoäi, chöõa laønh, hoøa giaûi, lieân keát vaø tham gia, taùi thieát neàn daân chuû, coå vuõ tình huynh ñeä vaø tình baèng höõu xaõ hoäi.
- Canh taân vaø cuûng coá nhöõng moái töông quan giöõa caùc thaønh vieân trong coäng ñoàng Kitoâ höõu cuõng nhö giöõa caùc coäng ñoàng vaø caùc nhoùm xaõ hoäi khaùc, chaúng haïn nhöõng coäng ñoàng tín höõu cuûa caùc toâng phaùi vaø toân giaùo khaùc, nhöõng toå chöùc xaõ hoäi daân söï, nhöõng phong traøo quaàn chuùng, v.v...
- Coå vuõ vieäc ñeà cao vaø thuû ñaéc nhöõng thaønh quaû kinh nghieäm hieäp haønh môùi ñaây treân bình dieän theá giôùi, khu vöïc, quoác gia vaø ñòa phöông.
3. Taøi lieäu Chuaån bò naøy nhaèm phuïc vuï cho haønh trình hieäp haønh, ñaëc bieät nhö moät coâng cuï taïo thuaän lôïi cho giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa vieäc laéng nghe vaø thænh yù daân Chuùa trong caùc Giaùo hoäi ñaëc thuø (thaùng 10 naêm 2021 - thaùng 4 naêm 2022), vôùi hy voïng giuùp khôi gôïi caùc yù töôûng, thuùc ñaåy naêng löïc vaø oùc saùng taïo cuûa taát caû nhöõng ai seõ tham gia vaøo haønh trình naøy, vaø nhôø theá, laøm cho vieäc chia seû thaønh quaû caùc noã löïc cuûa hoï ñöôïc thuaän lôïi. Nhaém muïc ñích naøy, Taøi lieäu 1/ baét ñaàu baèng caùch phaùc thaûo moät soá ñaëc ñieåm noåi baät cuûa boái caûnh ñöông thôøi, 2/ giaûi thích ngaén goïn caùc nguoàn taøi lieäu tham khaûo thaàn hoïc caên baûn giuùp hieåu bieát vaø thöïc haønh ñuùng ñaén veà tính hieäp haønh, 3/ ñeà xuaát moät soá ñoaïn Kinh Thaùnh laøm chaát lieäu cho vieäc nguyeän ngaém vaø söï suy tö caàu nguyeän trong suoát haønh trình, 4/ minh thò moät soá vieãn töôïng ñeå töø ñoù ñoïc laïi nhöõng kinh nghieäm soáng tinh thaàn hieäp haønh, 5/ trình baøy moät soá caùch thöùc khai trieån vieäc ñoïc laïi caùc kinh nghieäm naøy trong caàu nguyeän vaø chia seû. Ñeå höôùng daãn cuï theå caùch toå chöùc caùc vieäc treân, Taøi lieäu naøy coøn ñöôïc keøm theo moät Caåm nang mang tính phöông phaùp luaän vaø coù saün treân trang maïng daønh cho Thöôïng Hoäi ñoàng naøy[3]. Trang maïng naøy coáng hieán moät soá nguoàn taøi lieäu ñeå ñaøo saâu chuû ñeà veà tính hieäp haønh, cuõng nhö nguoàn hoã trôï cho Taøi lieäu Chuaån bò naøy; trong soá nhöõng nguoàn taøi lieäu ñoù, chuùng toâi xin löu yù hai nguoàn ñaõ nhieàu laàn ñöôïc nhaéc ñeán: Dieãn töø Möøng kyû nieäm 50 naêm ngaøy thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ phaùt bieåu vaøo ngaøy 17 thaùng 10 naêm 2015, vaø vaên kieän Tính hieäp haønh trong ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Hoäi thaùnh, do UÛy ban Thaàn hoïc Quoác teá soaïn thaûo vaø aán haønh naêm 2018.
I. Lôøi Keâu Goïi Cuøng nhau Caát Böôùc Haønh Trình
4. Con ñöôøng hieäp haønh dieãn ra trong boái caûnh lòch söû ñöôïc ghi daáu bôûi nhöõng bieán chuyeån lôùn trong xaõ hoäi vaø bôûi moät giai ñoaïn then choát trong ñôøi soáng Giaùo hoäi khoâng theå boû qua ñöôïc: chính trong nhöõng bieán ñoäng phöùc taïp cuûa boái caûnh naøy cuøng nhöõng caêng thaúng vaø nhöõng maâu thuaãn cuûa noù, chuùng ta ñöôïc môøi goïi "tìm hieåu töôøng taän caùc daáu chæ cuûa thôøi ñaïi vaø giaûi thích nhöõng daáu chæ aáy döôùi aùnh saùng Tin Möøng" (GS, 4). Chuùng ta phaùc hoïa ôû ñaây moät vaøi yeáu toá chuû yeáu cuûa khung caûnh toaøn caàu coù noái keát chaët cheõ nhaát vôùi chuû ñeà cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng, nhöng söï moâ taû naøy phaûi ñöôïc phong phuù hoùa vaø hoaøn taát ôû bình dieän ñòa phöông tuøy theo boái caûnh taïi ñoù.
5. Thaûm kòch toaøn caàu nhö ñaïi dòch Covid-19, "coù luùc ñaõ khôi laïi roõ raøng caùi caûm thöùc chuùng ta laø moät coäng ñoàng theá giôùi ñang cheøo choáng treân cuøng moät con thuyeàn, ôû ñoù ñieàu gaây toån haïi cho ngöôøi naøy cuõng gaây toån haïi cho ngöôøi khaùc. Phaûi nhôù raèng neáu coù ñöôïc cöùu, thì taát caû cuøng ñöôïc cöùu, chöù chaúng coù chuyeän chæ rieâng ai ñoù ñöôïc cöùu" (FT, 32). Ñoàng thôøi, ñaïi dòch ñaõ phôi baøy roõ neùt nhöõng baát bình ñaúng vaø baát coâng voán ñaõ hieän höõu: nhaân loaïi döôøng nhö caøng bò chao ñaûo bôûi nhöõng tieán trình ñaïi chuùng hoùa vaø phaân maûnh; thaân phaän bi thaûm cuûa caùc di daân treân khaép moïi mieàn theá giôùi chöùng toû nhöõng haøng raøo phaân reõ gia ñình nhaân loaïi duy nhaát vaãn söøng söõng döông cao. Thoâng ñieäp Laudato si' vaø Fratelli tutti cho thaáy roõ nhöõng thöông tích haèn saâu ngang doïc thaân mình nhaân loaïi, vaø chuùng ta coù theå tìm ñoïc nhöõng phaân tích naøy ñeå nghe thaáy tieáng keâu than cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo vaø cuûa traùi ñaát cuõng nhö nhaän ra nhöõng haït maàm hy voïng vaø töông lai, nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, vaãn tieáp tuïc ñaâm choài naûy loäc ôû thôøi ñaïi chuùng ta: "Ñaáng Taïo Hoaù khoâng boû maëc chuùng ta. Ngaøi khoâng bao giôø boû dôû keá hoaïch yeâu thöông cuûa Ngaøi. Ngaøi khoâng hoái tieác vì ñaõ taïo döïng neân chuùng ta. Nhaân loaïi vaãn coù khaû naêng cuøng hôïp taùc xaây döïng ngoâi nhaø chung" (LS, 13).
6. Tình traïng naøy, baát keå nhieàu dò bieät raát lôùn, lieân can ñeán toaøn theå gia ñình nhaân loaïi, thaùch thöùc khaû naêng cuûa Hoäi thaùnh trong vieäc ñoàng haønh caù nhaân vaø coäng ñoàng ñeå nhìn laïi nhöõng kinh nghieäm tang thöông, qua ñoù cho pheùp chuùng ta vaïch traàn voâ soá nhöõng an toaøn giaû taïo vaø vun troàng nieàm hy voïng vaø tin töôûng nôi loøng nhaân haäu cuûa Ñaáng Taïo Hoùa vaø söï toát laønh trong coâng trình taïo döïng cuûa Ngaøi. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng theå che daáu moät thöïc teá raèng Hoäi thaùnh ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi söï thieáu ñöùc tin vaø suy ñoài cuûa chính mình. Caùch rieâng, chuùng ta khoâng theå queân noãi ñau khoå maø caùc treû vò thaønh nieân vaø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông phaûi chòu "do vieäc laïm duïng tình duïc, laïm duïng quyeàn bính vaø laïm duïng löông taâm cuûa nhieàu giaùo só vaø ngöôøi thaùnh hieán"[4]. Chuùng ta khoâng ngöøng bò chaát vaán "trong tö caùch laø daân Chuùa, phaûi gaùnh laáy noãi ñau cuûa caùc anh chò em mình ñaõ bò thöông toån trong thaân xaùc vaø tinh thaàn"[5]. Ñaõ quaù laâu, Hoäi thaùnh khoâng bieát laéng nghe cho ñuû tieáng keâu than cuûa caùc naïn nhaân aáy. Ñaây laø nhöõng veát thöông traàm troïng khoù chöõa laønh, vì theá chuùng ta khoâng bao giôø caàu xin tha thöù cho ñuû; vaø nhöõng veát thöông naøy laø nhöõng chöôùng ngaïi, ñoâi khi raát lôùn, ngaên caûn chuùng ta tieán leân theo höôùng "cuøng nhau caát böôùc haønh trình". Toaøn theå Hoäi thaùnh ñöôïc môøi goïi giaûi gôõ gaùnh naëng cuûa neàn vaên hoùa thaám nhieãm chuû nghóa giaùo só trò do lòch söû ñeå laïi, cuøng vôùi nhöõng thoùi tuïc thi haønh quyeàn bính ñeå moïi thöù laïm duïng khaùc (quyeàn löïc, kinh teá, löông taâm, tình duïc) coù cô hoäi baùm vaøo. Khoâng theå coù chuyeän "hoaùn caûi hoaït ñoäng cuûa Hoäi thaùnh maø laïi khoâng coù söï tham gia tích cöïc cuûa taát caû moïi thaønh phaàn daân Chuùa"[6], vì theá chuùng ta haõy cuøng nhau caàu xin Chuùa ban "ôn hoaùn caûi vaø xöùc daàu beân trong ñeå coù theå bieåu loä söï hoái loãi tröôùc toäi laïm duïng naøy, vaø can ñaûm quyeát taâm choáng laïi nhöõng toäi aùc ñoù"[7].
7. Baát chaáp nhöõng baát trung cuûa chuùng ta, Chuùa Thaùnh Thaàn tieáp tuïc hoaït ñoäng trong lòch söû vaø bieåu loä quyeàn naêng taùc sinh cuûa Ngaøi. Chính trong nhöõng daáu veát khaéc saâu bôûi ñuû moïi thöù khoå ñau maø gia ñình nhaân loaïi vaø daân Chuùa phaûi höùng chòu, nhöõng caùch dieãn taû môùi cuûa ñöùc tin vaø nhöõng haønh trình môùi ñang ñöôïc trieån nôû, chuùng khoâng nhöõng coù khaû naêng giaûi thích caùc bieán coá theo quan ñieåm thaàn hoïc, maø coøn coù khaû naêng khaùm phaù trong thöû thaùch nhöõng lyù do ñeå taùi thieát con ñöôøng söï soáng cuûa Kitoâ höõu vaø Hoäi thaùnh. Thöïc teá coù khoâng ít Giaùo hoäi ñaõ baét ñaàu thöïc hieän nhöõng cuoäc gaëp gôõ vaø ñöa ra nhöõng tieán trình ít nhieàu mang hình thöùc thænh yù daân Chuùa. Ñaây laø lyù do ñeå hy voïng, traøn treà hy voïng. ÔÛ ñaâu coù daáu aán cuûa phong caùch hieäp haønh, ôû ñoù caûm thöùc veà Hoäi thaùnh trieån nôû, vaø söï tham gia cuûa taát caû moïi ngöôøi ñem laïi cho ñôøi soáng Hoäi thaùnh moät söùc naêng ñoäng môùi. Öôùc muoán trôû neân nhöõng thaønh toá chính trong loøng Giaùo hoäi töø phía giôùi treû vaø yeâu caàu ñaùnh giaù ñuùng hôn veà vai troø phuï nöõ, cuõng nhö ñeå hoï coù khoâng gian tham gia vaøo söù vuï cuûa Giaùo hoäi, voán ñaõ ñöôïc caùc Thöôïng Hoäi ñoàng 2018 vaø 2019 löu yù, ñeàu ñaõ ñöôïc xaùc nhaän. Cuõng theo höôùng naøy, môùi ñaây ñaõ coù vieäc thieát laäp thöøa taùc vuï Giaùo lyù vieân cho giaùo daân cuõng nhö thöøa taùc vuï Ñoïc saùch vaø Giuùp leã cho phuï nöõ.
8. Chuùng ta khoâng theå khoâng bieát ñeán nhöõng hoaøn caûnh ña daïng cuûa caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo sinh soáng taïi nhöõng vuøng khaùc nhau treân theá giôùi. Beân caïnh nhöõng quoác gia nôi Giaùo hoäi tieáp nhaän phaàn lôùn daân soá vaø laø ñaïi dieän tham chieáu vaên hoùa cho toaøn xaõ hoäi, coøn coù nhöõng quoác gia khaùc, ôû ñoù ngöôøi Coâng giaùo laø thieåu soá; trong moät soá quoác gia ñoù, tín höõu Coâng giaùo cuøng vôùi nhöõng Kitoâ höõu khaùc phaûi chòu nhöõng söï baùch haïi ñoâi khi raát taøn baïo, vaø nhieàu khi phaûi töû ñaïo. Neáu, moät ñaøng, naõo traïng theá tuïc hoùa thoáng trò coù xu höôùng loaïi tröø toân giaùo khoûi khoâng gian coâng coäng, thì ñaøng khaùc, chuû nghóa cöïc ñoan toân giaùo voán khoâng toân troïng töï do cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, laïi nuoâi döôõng nhöõng hình thöùc baát bao dung vaø baïo löïc, cuõng coù theå thaáy nhöõng hình thöùc naøy nôi coäng ñoàng Kitoâ giaùo vaø trong nhöõng moái töông quan cuûa coäng ñoàng naøy vôùi xaõ hoäi. Khoâng hieám khi nhöõng Kitoâ höõu coù caùc thaùi ñoä y nhö theá, cuõng xuùi giuïc chia reõ vaø choáng ñoái, ngay caû trong Giaùo hoäi. Cuõng phaûi ñeå yù ñeán caùch thöùc trong ñoù nhöõng chia reõ len loûi khaép xaõ hoäi, doäi laïi trong Giaùo hoäi vaø trong nhöõng töông quan cuûa Giaùo hoäi vôùi xaõ hoäi, laø nhöõng chia reõ gaây ra bôûi nhöõng lyù do saéc toäc, chuûng toäc, giai caáp hoaëc caùc hình thöùc phaân taàng xaõ hoäi khaùc hoaëc baïo löïc vaên hoùa vaø cô caáu. Nhöõng caûnh traïng naøy taùc ñoäng saâu xa ñeán yù nghóa cuûa dieãn ngöõ "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" vaø nhöõng khaû naêng cuï theå thöïc hieän ñieàu naøy.
9. Trong boái caûnh naøy, hieäp haønh ñöôïc coi laø con ñöôøng chính daønh cho Hoäi thaùnh, voán ñöôïc keâu goïi canh taân döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø nhôø laéng nghe Lôøi Chuùa. Khaû naêng hình dung ra moät töông lai khaùc cho Giaùo hoäi vaø cho caùc ñònh cheá cuûa Giaùo hoäi xöùng taàm söù vuï maø Giaùo hoäi nhaän laõnh, tuøy thuoäc phaàn lôùn vaøo quyeát ñònh khôûi ñoäng nhöõng tieán trình laéng nghe, ñoái thoaïi vaø bieän phaân coäng ñoàng, trong ñoù taát caû vaø moãi ngöôøi ñeàu coù theå tham gia vaø goùp phaàn. Ñoàng thôøi, söï choïn löïa "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" laø moät daáu hieäu mang tính tieân tri ñoái vôùi gia ñình nhaân loaïi, ñang caàn moät döï aùn chung coù khaû naêng möu caàu thieän haûo cho taát caû moïi ngöôøi. Moät Hoäi thaùnh coù khaû naêng hieäp thoâng, coù tình huynh ñeä, coù söï tham gia vaø boå trôï, trung thaønh vôùi nhöõng gì Hoäi thaùnh coâng boá, seõ coù theå ñeán beân ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi beù moïn cuõng nhö caát leân tieáng noùi thay cho hoï. Ñeå "cuøng nhau caát böôùc haønh trình", chuùng ta caàn ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn uoán naén, nhôø ñoù coù ñöôïc tinh thaàn hieäp haønh thöïc söï, baèng caùch can ñaûm vaø töï do daán böôùc vaøo tieán trình hoaùn caûi voán laø ñieàu thieát yeáu cho "cuoäc ñoåi môùi lieân tuïc maø [Giaùo hoäi] luoân caàn ñeán bao laâu Giaùo hoäi coøn laø moät ñònh cheá nhaân loaïi ôû traàn gian naøy" (UR, 6; x. EG, 26).
II. Moät Hoäi Thaùnh Hieäp Haønh Töø Neàn Taûng
10. "Con ñöôøng hieäp haønh naøy laø chính con ñöôøng Thieân Chuùa mong ñôïi nôi Hoäi thaùnh cuûa thieân nieân kyû thöù ba. Ñieàu Chuùa yeâu caàu chuùng ta, theo moät nghóa naøo ñoù, hoaøn toaøn ñaõ bao haøm trong chính haïn töø 'Synod'"[8], voán "laø moät töø coå kính trong Truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi, yù nghóa cuûa noù ñöôïc ruùt ra töø nhöõng noäi dung saâu xa nhaát cuûa Maïc khaûi"[9]. Chính "Chuùa Gieâsu töï giôùi thieäu Ngaøi laø 'con ñöôøng, söï thaät vaø söï soáng' (Ga 14, 6)" vaø "caùc kitoâ höõu, nhöõng ngöôøi ñi theo Ngaøi, ban ñaàu ñöôïc goïi laø 'nhöõng moân ñeä cuûa Con Ñöôøng ñoù' (x Cv 9, 2; 19, 9.23; 22,4; 24, 14.22)".[10] Trong vieãn töôïng naøy, tính hieäp haønh khoâng chæ laø vieäc cöû haønh caùc cuoäc gaëp gôõ trong Giaùo hoäi vaø caùc cuoäc hoäi hoïp cuûa giaùm muïc, hay chæ laø vaán ñeà quaûn trò noäi boä cuûa Giaùo hoäi; hieäp haønh coøn "chæ phöông caùch soáng vaø haønh ñoäng (modus vivendi et operandi) ñaëc tröng cuûa Giaùo hoäi, daân Thieân Chuùa, voán bieåu loä vaø thöïc hieän caùch cuï theå baûn chaát hieäp thoâng cuûa mình khi moïi thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi ñoàng haønh cuøng nhau, taäp hôïp laïi trong ñaïi hoäi vaø cuøng tham gia tích cöïc vaøo söù vuï phuùc aâm hoùa cuûa Giaùo hoäi".[11] Nhö theá, caùc truï coät cuûa moät Hoäi thaùnh hieäp haønh, nhö tieâu ñeà cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng ñeà ra thì noái keát vôùi nhau: hieäp thoâng, tham gia vaø söù vuï. Trong chöông naøy, chuùng ta seõ giaûi thích ngaén goïn moät soá tham chieáu thaàn hoïc coát yeáu laøm neàn taûng cho quan ñieåm ñoù.
11. Trong thieân nieân kyû thöù nhaát, "cuøng nhau caát böôùc haønh trình", voán coù nghóa laø thöïc hieän hieäp haønh, laø caùch thöùc haønh ñoäng thoâng thöôøng cuûa Giaùo hoäi - ñöôïc hieåu nhö "Daân ñöôïc taäp hôïp laïi trong söï hieäp nhaát cuûa Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn"[12]. Ñoái laäp vôùi nhöõng ngöôøi phaân reõ nhieäm theå Giaùo hoäi, caùc Giaùo phuï ñaõ neâu leân söï hieäp thoâng cuûa caùc Giaùo hoäi khaép ñoù ñaây treân theá giôùi, ñieàu maø Thaùnh Augustinoâ goïi laø "concordissima fidei conspiratio"[13] nghóa laø "söï ñoàng taâm nhaát trí trong ñöùc tin cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ chòu pheùp Röûa". Ñaây chính laø nguoàn coäi cuûa vieäc thöïc haønh roäng raõi tính hieäp haønh ôû moïi caáp ñoä cuûa Hoäi thaùnh - ñòa phöông, giaùo tænh vaø hoaøn vuõ - maø Coâng ñoàng Chung laø söï theå hieän roõ neùt nhaát cuûa noù. Trong vieãn caûnh Hoäi thaùnh naøy, ñöôïc gôïi höùng bôûi nguyeân taéc moïi ngöôøi ñöôïc tham gia vaøo sinh hoaït cuûa Giaùo hoäi, Thaùnh Gioan Kim khaåu daùm noùi raèng: "Hoäi thaùnh vaø Synod laø hai töø ñoàng nghóa".[14] Ngay caû trong thieân nieân kyû thöù hai, khi Giaùo hoäi nhaán maïnh hôn vaøo chöùc naêng phaåm traät, caùch thöùc tieán haønh naøy vaãn khoâng bò mai moät: neáu, ôû thôøi Trung coå vaø ôû thôøi Caän ñaïi, beân caïnh vieäc tieán haønh caùc Coâng ñoàng Chung, vieäc tieán haønh caùc Coâng nghò giaùo phaän vaø giaùo tænh cuõng ñaõ ñöôïc chöùng thöïc roõ raøng, thì khi caàn phaûi xaùc ñònh nhöõng chaân lyù phaûi tin, caùc vò giaùo hoaøng ñeàu mong muoán tham khaûo yù kieán caùc giaùm muïc ñeå bieát ñöùc tin cuûa toaøn theå Hoäi thaùnh, naïi ñeán theá giaù cuûa caûm thöùc ñöùc tin (sensus fidei) cuûa toaøn theå daân Chuùa, voán "khoâng theå sai laàm khi tin" (infallibile in credendo) (EG, 119).
12. Coâng ñoàng Vaticanoâ II, voán gaén boù vôùi truyeàn thoáng naêng ñoäng naøy, nhaán maïnh raèng "Thieân Chuùa muoán thaùnh hoaù vaø cöùu ñoä con ngöôøi khoâng nhö nhöõng caù nhaân rieâng reõ khoâng chuùt lieân ñôùi vôùi nhau, nhöng Ngaøi muoán laøm cho hoï thaønh moät daân toäc ñeå hoï nhaän bieát Ngaøi trong chaân lyù vaø phuïng söï Ngaøi trong thaùnh thieän" (LG, 9). Caùc thaønh vieân cuûa daân Chuùa hôïp nhaát baèng pheùp Thanh taåy vaø "maëc duø theo yù Ñöùc Kitoâ, moät soá ngöôøi ñöôïc ñaët laøm thaày daïy, laøm ngöôøi phaân phaùt caùc maàu nhieäm, vaø laøm muïc töû, vì lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, nhöng taát caû moïi ngöôøi ñeàu thöïc söï bình ñaúng veà phaåm giaù vaø veà hoaït ñoäng chung cuûa toaøn theå caùc tín höõu, trong vieäc xaây döïng thaân mình Ñöùc Kitoâ" (LG, 32). Do ñoù, taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ chòu pheùp Thanh taåy, nhöõng ngöôøi tham gia vaøo chöùc vuï tö teá, ngoân söù vaø vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ, "khi thi haønh caùc ñaëc suûng ña daïng vaø phong phuù Chuùa ban cho theo ôn goïi vaø taùc vuï cuûa hoï"[15], ñeàu laø nhöõng chuû theå tích cöïc loan baùo Tin Möøng, trong tö caùch caù nhaân cuõng nhö vôùi tö caùch toaøn theå daân Chuùa.
13. Coâng ñoàng nhaán maïnh caùch theá qua ñoù, nhôø ñöôïc xöùc daàu Thaùnh Thaàn khi chòu pheùp Röûa, toaøn theå caùc tín höõu "khoâng theå sai laàm trong ñöùc tin, hoï bieåu loä thuoäc tính ñaëc bieät naøy qua caûm thöùc sieâu nhieân veà ñöùc tin cuûa toaøn theå daân Chuùa, khi 'töø caùc giaùm muïc cho ñeán nhöõng ngöôøi beù moïn nhaát trong caùc tín höõu' ñeàu ñoàng thuaän veà nhöõng ñieàu lieân quan ñeán ñöùc tin vaø phong hoùa" (LG, 12). Chính Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn caùc tín höõu "tôùi söï thaät toaøn veïn" (Ga 16,13). Nhôø taùc ñoäng cuûa Ngaøi, "truyeàn thoáng phaùt xuaát töø caùc Toâng ñoà ñöôïc tieáp noái trong Giaùo hoäi", ñeå daân Thieân Chuùa coù theå lôùn leân vì "caùc söï vieäc vaø lôøi noùi truyeàn laïi ñöôïc hieåu bieát thaáu ñaùo hôn, hoaëc nhôø söï chieâm nieäm vaø hoïc hoûi cuûa nhöõng tín höõu ñaõ luoân suy töôûng caùc ñieàu aáy trong loøng (x. Lc 2,19.51), hoaëc nhôø söï thoâng hieåu veà nhöõng caûm nghieäm thieâng lieâng, hoaëc nhôø söï giaûng daïy cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh nhaän caùch chaéc chaén ñoaøn suûng veà chaân lyù cuøng vôùi vieäc keá vò caùc Toâng ñoà trong chöùc giaùm muïc" (DV 8). Quaû thöïc, daân Chuùa, ñöôïc caùc muïc töû taäp hôïp laïi, gaén boù vôùi kho taøng thaùnh thieâng Lôøi Chuùa ñöôïc uûy thaùc cho Hoäi thaùnh, kieân trì khoâng ngöøng trong giaùo huaán cuûa caùc Toâng ñoà, trong tình hieäp thoâng huynh ñeä, trong vieäc beû baùnh vaø trong lôøi caàu nguyeän, "ñeán noãi coù söï ñoàng taâm nhaát trí laï luøng giöõa caùc muïc töû vaø tín höõu ñoái vôùi vieäc gìn giöõ, thöïc haønh vaø tuyeân xöng ñöùc tin ñaõ ñöôïc truyeàn laïi" (DV, 10).
14. Caùc muïc töû, ñöôïc Thieân Chuùa caét ñaët nhö "nhöõng ngöôøi baûo veä, giaûi thích vaø chöùng nhaân ñích thöïc cho ñöùc tin cuûa toaøn theå Hoäi thaùnh"[16], neân khoâng sôï laéng nghe ñoaøn chieân ñöôïc giao phoù cho mình. Vieäc thænh yù daân Chuùa khoâng haøm yù laø Hoäi thaùnh tieáp thu nhöõng traøo löu daân chuû döïa treân nguyeân taéc ña soá, bôûi leõ lyù do cuûa vieäc tham gia vaøo moïi tieán trình hieäp haønh laø nieàm khao khaùt ñöôïc chia seû söù vuï loan baùo Tin Möøng, chöù khoâng phaûi laø nhöõng xung ñoät lôïi ích. Noùi khaùc ñi, ñaây laø moät tieán trình mang tính Hoäi thaùnh voán chæ coù theå ñöôïc thöïc hieän "giöõa loøng moät coäng ñoàng coù caáu truùc phaåm traät"[17]. Chính trong moái lieân heä tích cöïc giöõa caûm thöùc ñöùc tin cuûa daân Chuùa vaø chöùc naêng giaùo huaán cuûa caùc muïc töû maø söï ñoàng taâm nhaát trí trong cuøng moät ñöùc tin cuûa toaøn theå Hoäi thaùnh ñöôïc theå hieän. Moïi tieán trình hieäp haønh, trong ñoù caùc giaùm muïc ñöôïc môøi goïi phaân ñònh nhöõng gì Chuùa Thaùnh Linh noùi vôùi Hoäi thaùnh, khoâng phaûi chæ coù caùc ngaøi ñôn ñoäc, nhöng baèng caùch laéng nghe daân Chuùa voán "cuõng tham döï vaøo chöùc vuï ngoân söù cuûa Ñöùc Kitoâ" (LG, 12), ñeàu laø hình thöùc hieån nhieân cuûa vieäc "cuøng nhau caát böôùc haønh trình", nhôø ñoù Hoäi thaùnh lôùn maïnh. Thaùnh Bieån Ñöùc löu yù raèng: "Chuùa thöôøng maïc khaûi con ñöôøng khoân ngoan nhaát phaûi theo"[18] cho nhöõng ai khoâng naém giöõ chöùc vuï quan troïng trong coäng ñoaøn (trong tröôøng hôïp naøy, laø ngöôøi treû nhaát). Nhö vaäy, caùc giaùm muïc neân quan taâm tieáp caän vôùi heát moïi ngöôøi, ñeå trong luùc tuaàn töï thöïc hieän tieán trình hieäp haønh, ñieàu Thaùnh Phaoloâ Toâng ñoà khuyeán caùo caùc coäng ñoaøn ñöôïc theå hieän: "Anh em ñöøng daäp taét Thaàn Khí. Chôù khinh thöôøng ôn noùi tieân tri. Haõy caân nhaéc moïi söï: ñieàu gì toát thì giöõ laáy" (1 Tx 5,19-21).
15. YÙ nghóa cuoäc haønh trình maø taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi thöïc hieän, tröôùc heát, chính laø yù nghóa haønh trình taùi khaùm phaù khuoân maët vaø hình thöùc cuûa moät Hoäi thaùnh hieäp haønh, trong ñoù "moãi ngöôøi ñeàu coù ñieàu gì ñoù ñeå hoïc bieát. Giaùo höõu, giaùm muïc ñoaøn, giaùm muïc Roâma: taát caû ñeàu laéng nghe nhau, vaø taát caû ñeàu laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn, 'Thaàn Khí söï thaät' (Ga 14,17), ñeå bieát 'ñieàu Thaàn Khí noùi vôùi caùc Hoäi Thaùnh' (Kh 2,7)"[19] Vò Giaùm muïc Roâma, nhö nguyeân lyù vaø neàn taûng söï hieäp nhaát Giaùo hoäi, yeâu caàu taát caû caùc giaùm muïc vaø taát caû caùc Giaùo hoäi ñòa phöông - trong vaø töø Giaùo hoäi ñòa phöông naøy maø coù moät Giaùo hoäi Coâng giaùo duy nhaát (x. LG, 23) - töï tin vaø can ñaûm daán böôùc treân con ñöôøng hieäp haønh. Trong haønh trình "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" naøy, chuùng ta caàu xin Chuùa Thaùnh Thaàn giuùp chuùng ta khaùm phaù ra raèng vieäc hieäp thoâng, voán keát hieäp caùc aân ban, ñaëc suûng, vaø taùc vuï khaùc nhau laïi, laø ñeå thi haønh söù vuï: Hoäi thaùnh hieäp haønh laø Hoäi thaùnh "ra ñi", Hoäi thaùnh truyeàn giaùo laø "Hoäi thaùnh luoân môû roäng cöûa" (EG, 46). Ñieàu naøy bao haøm lôøi môøi goïi laøm saâu saéc theâm moái töông quan vôùi caùc Giaùo hoäi vaø caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu khaùc maø chuùng ta ñöôïc lieân keát bôûi moät pheùp Röûa duy nhaát. Ñaøng khaùc, vieãn töôïng "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" thì roäng raõi hôn vaø bao truøm toaøn theå nhaân loaïi, trong ñoù chuùng ta cuøng chia seû "vui möøng vaø hy voïng, u saàu vaø lo aâu cuûa con ngöôøi ngaøy nay" (GS, 1). Hoäi thaùnh mang tính hieäp haønh laø daáu chæ tieân tri, nhaát laø cho coäng ñoàng caùc quoác gia khoâng coù khaû naêng ñeà xuaát moät döï aùn chung cho pheùp theo ñuoåi thieän ích cuûa moïi ngöôøi: ngaøy nay ñoái vôùi Hoäi thaùnh, thöïc haønh tính hieäp haønh laø phöông thöùc hieån nhieân nhaát ñeå trôû thaønh "bí tích phoå quaùt cuûa ôn cöùu ñoä" (LG, 48), "daáu chæ vaø phöông tieän hieäp thoâng maät thieát vôùi Thieân Chuùa vaø hôïp nhaát vôùi toaøn theå nhaân loaïi" (LG, 1).
III. Laéng Nghe Kinh Thaùnh
16. Thaàn Khí Thieân Chuùa soi saùng vaø ban söùc soáng cho vieäc "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" cuûa caùc Hoäi thaùnh cuõng chính laø Thaàn Khí hoaït ñoäng trong söù vuï cuûa Ñöùc Gieâsu, ñöôïc höùa ban cho caùc Toâng ñoà vaø caùc theá heä moân ñeä haèng bieát laéng nghe Lôøi Chuùa vaø ñem ra thöïc haønh. Theo lôøi höùa cuûa Chuùa Gieâsu, Thaàn Khí khoâng chæ xaùc nhaän tính lieân tuïc cuûa Tin Möøng Chuùa Gieâsu, maø coøn laøm saùng toû nhöõng chieàu saâu luoân môùi meû trong maïc khaûi cuûa Ngaøi vaø soi daãn caùc quyeát ñònh caàn thieát ñeå trôï löïc Hoäi thaùnh treân cuoäc haønh trình naøy (x. Ga 14,25-26; 15,26-27; 16,12-15). Do ñoù, thaät thích ñaùng khi tieán trình xaây döïng Hoäi thaùnh hieäp haønh ñöôïc truyeàn caûm höùng bôûi hai "hình aûnh" trong Kinh Thaùnh. Hình aûnh ñaàu tieân hieän leân roõ neùt khi dieãn ra "khung caûnh coäng ñoàng" voán luoân gaén lieàn vôùi haønh trình loan baùo Tin Möøng; coøn hình aûnh kia laïi ñeà caäp ñeán kinh nghieäm veà Chuùa Thaùnh Thaàn, nhôø ñoù Pheâroâ vaø coäng ñoàng sô khôûi nhaän ra ñöôïc nguy cô cuûa vieäc ñaët ra nhöõng haïn cheá phi lyù trong vieäc chia seû ñöùc tin. Kinh nghieäm hieäp haønh cuûa vieäc cuøng nhau caát böôùc haønh trình, khi theo Chuùa Gieâsu vaø vaâng phuïc Thaàn Khí, seõ coù theå nhaän ñöôïc nguoàn caûm höùng maïnh meõ qua vieäc suy nieäm hai thôøi ñieåm naøy cuûa maïc khaûi.
Chuùa Gieâsu, ñaùm ñoâng, caùc Toâng ñoà
17. Theo caùch thöùc Chuùa Gieâsu vaãn thöôøng töï maïc khaûi nhö toaøn boä Tin Möøng cho bieát, ta thaáy hieän ra moät khung caûnh ñoäc ñaùo trong caáu truùc cô baûn cuûa maïc khaûi, khi Chuùa Gieâsu loan baùo söï xuaát hieän cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Khung caûnh naøy chuû yeáu bao goàm ba tuyeán nhaân vaät (vaø moät tuyeán nhaân vaät theâm vaøo). Tuyeán nhaân vaät tröôùc tieân, ñöông nhieân laø Chuùa Gieâsu, nhaân vaät chuû ñaïo tuyeät ñoái coù vai troø khôûi xöôùng, Ngaøi rao giaûng lôøi vaø toû loä nhöõng daáu chæ cho thaáy Nöôùc Thieân Chuùa ñang ñeán, "khoâng thieân vò ngöôøi naøo" (x. Cv 10, 34). Baèng nhieàu caùch, Chuùa Gieâsu ñaëc bieät chuù yù ñeán nhöõng ngöôøi "xa caùch" Thieân Chuùa vaø nhöõng ngöôøi bò coäng ñoàng "loaïi tröø" (ngöôøi toäi loãi vaø ngöôøi ngheøo, noùi theo ngoân ngöõ Tin Möøng). Baèng lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa mình, nhaân danh Chuùa Cha vaø trong quyeàn naêng Chuùa Thaùnh Thaàn, Ngaøi ban ôn giaûi thoaùt khoûi söï döõ vaø ôn hoaùn caûi mang laïi nieàm hy voïng. Maëc daàu nhöõng lôøi môøi goïi cuûa Chuùa vaø nhöõng ñaùp traû cuûa con ngöôøi raát ña daïng, nhöng ta thaáy coù ñaëc ñieåm chung naøy: ñöùc tin luoân naâng cao giaù trò con ngöôøi. Thaät vaäy, lôøi caàu xin cuûa hoï ñöôïc laéng nghe, nhöõng khoù khaên cuûa hoï nhaän ñöôïc söï trôï giuùp, taám loøng quaûng ñaïi saün saøng cuûa hoï ñöôïc ñeà cao, phaåm giaù cuûa hoï ñöôïc Thieân Chuùa nhìn nhaän vaø ñöôïc coäng ñoàng phuïc hoài.
18. Treân thöïc teá, ngöôøi ta seõ khoâng theå hieåu ñöôïc coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng vaø söù ñieäp cöùu ñoä neáu Chuùa Gieâsu khoâng kieân trì môû ra nhöõng cuoäc ñoái thoaïi vôùi löôïng thính giaû ñoâng ñaûo nhaát coù theå, maø caùc saùch Tin Möøng goïi laø ñaùm ñoâng, nghóa laø toaøn boä nhöõng ai ñi theo Ngaøi vaø ñoâi khi, ngay caû ñeo ñuoåi Ngaøi vôùi hy voïng ñöôïc moät daáu laï vaø moät lôøi cöùu ñoä: ñoù chính laø tuyeán nhaân vaät thöù hai cuûa khung caûnh maïc khaûi. Tin Möøng khoâng chæ ñöôïc coâng boá cho moät soá ít ngöôøi ñöôïc soi saùng hoaëc tuyeån choïn. Nhöõng ngöôøi ñoái thoaïi vôùi Chuùa laø "daân chuùng" trong ñôøi thöôøng, laø "baát cöù ai" mang thaân phaän con ngöôøi, ñöôïc Ngaøi cho tröïc tieáp gaëp gôõ aân phuùc cuûa Thieân Chuùa vaø lôøi goïi ñeán höôûng ôn cöùu ñoä. Baèng cung caùch khieán cho nhöõng ngöôøi chöùng kieán phaûi ngaïc nhieân vaø ñoâi khi coâng phaãn, Chuùa Gieâsu chaáp nhaän ñoái thoaïi vôùi heát nhöõng ai thuoäc veà ñaùm ñoâng ñoù: Ngaøi laéng nghe lôøi phaûn baùc tha thieát cuûa ngöôøi phuï nöõ Canaan (x. Mt 15,21-28), khoâng chaáp nhaän bò loaïi tröø vì khoâng ñöôïc Chuùa thi aân; Ngaøi chaúng ngaïi baét chuyeän vôùi ngöôøi phuï nöõ Samari (x. Ga 4,1-42), baát chaáp thaân phaän cuûa naøng voán bò coi laø chaúng ra gì veà maët xaõ hoäi cuõng nhö toân giaùo; Ngaøi thoâi thuùc ngöôøi muø töø baåm sinh bieåu loä haønh vi ñöùc tin caùch töï do vaø vôùi loøng bieát ôn (x. Ga 9) trong khi toân giaùo chính thöùc ñaõ keå anh thuoäc haïng ngöôøi voâ phuùc.
19. Moät soá ngöôøi theo Chuùa Gieâsu caùch minh nhieân hôn, soáng ñuùng yù nghóa cuûa töø "moân ñeä", trong khi nhöõng ngöôøi khaùc laïi ñöôïc khuyeân trôû veà vôùi cuoäc soáng ñôøi thöôøng: tuy nhieân, taát caû ñeàu laøm chöùng raèng chính söùc maïnh ñöùc tin ñaõ cöùu chöõa hoï (x. Mt 15, 28). Trong soá nhöõng ngöôøi theo Chuùa Gieâsu, noåi baät nhaát laø caùc Toâng ñoà, nhöõng ngöôøi ngay töø ñaàu Ngaøi ñaõ ñích thaân keâu goïi, roài giao nhieäm vuï laøm trung gian ñaày uy theá giöõa ñaùm ñoâng daân chuùng vôùi maïc khaûi vaø söï xuaát hieän cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Tuyeán nhaân vaät thöù ba xuaát hieän ôû khung caûnh naøy khoâng nhôø vieäc chöõa laønh hay hoaùn caûi, nhöng vì ñaùp öùng lôøi keâu goïi cuûa Chuùa Gieâsu. Vieäc tuyeån choïn caùc Toâng ñoà khoâng phaûi laø ñaëc aân phong ban moät chöùc quyeàn vôùi laõnh ñòa rieâng coù tính phaân taùn maø laø aân suûng cuûa moät thöøa taùc vuï ban phuùc laønh vaø tình huynh ñeä coù tính quy tuï. Nhôø aân hueä Thaùnh Thaàn cuûa Chuùa Phuïc Sinh, hoï seõ baûo toaøn ñòa vò cuûa Chuùa Gieâsu maø khoâng thay theá Ngöôøi: khoâng ñaët caùc laêng kính ñeå loïc bôùt söï hieän dieän cuûa Ngöôøi nhöng laøm cho vieäc gaëp gôõ Ngöôøi ñöôïc trôû neân deã daøng.
20. Chuùa Gieâsu, ñaùm ñoâng ñuû moïi haïng ngöôøi, caùc Toâng ñoà: ñaây laø hình aûnh vaø laø maàu nhieäm maø Hoäi thaùnh phaûi khoâng ngöøng chieâm ngaém vaø ñaøo saâu ñeå coù theå trôû neân chính mình ngaøy moät hôn. Khoâng moät ai trong ba tuyeán nhaân vaät naøy coù theå rôøi khoûi khung caûnh maïc khaûi naøy. Neáu Ñöùc Gieâsu vaéng maët vaø ai khaùc theá choã, Giaùo hoäi seõ trôû thaønh moät thöù giao keøo giöõa caùc Toâng ñoà vaø ñaùm ñoâng, ñeå roài cuoäc ñoái thoaïi cuûa hoï seõ keát thuùc baèng nhöõng aâm möu cuûa troø chôi chính trò. Neáu khoâng coù caùc Toâng ñoà, laø nhöõng ngöôøi ñöôïc Chuùa Gieâsu trao quyeàn vaø Chuùa Thaùnh Thaàn chæ daïy, thì moái töông quan vôùi chaân lyù Tin Möøng seõ bò phaù vôõ vaø ñaùm ñoâng seõ chæ coøn thaáy Chuùa Gieâsu nhö moät huyeàn thoaïi hoaëc nhö moät yù thöùc heä, cho duø hoï coù ñoùn nhaän hay baùc boû Ngaøi. Neáu khoâng coù ñaùm ñoâng, moái töông quan giöõa caùc Toâng ñoà vaø Chuùa Gieâsu seõ suy thoaùi thaønh moät thöù toân giaùo mang hình thöùc giaùo phaùi vaø töï quy ngaõ, ñoàng thôøi vieäc loan baùo Tin Möøng seõ maát ñi aùnh saùng cuûa noù, voán chæ ñeán töø Thieân Chuùa, Ñaáng töï toû mình cho nhaân loaïi vaø töøng ngöôøi ñeå ban ôn cöùu ñoä cho hoï.
21. Cuõng coøn moät tuyeán nhaân vaät phaûn dieän "theâm vaøo", mang ñeán khung caûnh naøy söï chia reõ quyû quyeät giöõa ba tuyeán nhaân vaät kia. Tröôùc caûnh gaây vaáp ngaõ cuûa thaäp giaù moät soá moân ñeä boû ñi, coøn ñaùm ñoâng thì nay theá naøy mai theá khaùc. AÂm möu gaây chia reõ - vaø do ñoù caûn trôû con ñöôøng chung - cuõng boäc loä döôùi nhöõng hình thöùc nghieâm nhaët cuûa toân giaùo, boù buoäc cuûa luaân lyù coøn gaét gao hôn caû leänh truyeàn cuûa Chuùa Gieâsu, hoaëc döôùi nhöõng hình thöùc quyeán ruõ cuûa moät thöù khoân ngoan chính trò theá gian, töï cho laø höõu hieäu hôn söï bieän phaân caùc thaàn trí. Ñeå thoaùt khoûi caùc möu chöôùc löøa doái cuûa "tuyeán nhaân vaät thöù tö" naøy, caàn phaûi thöôøng xuyeân hoaùn caûi. Bieåu tröng cho vaán ñeà naøy laø caâu chuyeän veà vieân ñaïi ñoäi tröôûng Corneâlioâ (x. Cv 10), xaûy ra tröôùc "Coâng ñoàng" Gieârusalem (x. Cv 15) voán laø ñieåm tham chieáu chuû yeáu cho Hoäi thaùnh hieäp haønh.
Moät ñoäng naêng keùp cuûa söï hoaùn caûi: Pheâroâ vaø Corneâlioâ (Cv 10)
22. Ñoaïn naøy tröôùc heát töôøng thuaät laïi vieäc hoaùn caûi cuûa Corneâlioâ, thaäm chí oâng coøn nhaän ñöôïc moät loaïi "truyeàn tin". Corneâlioâ laø ngöôøi ngoaïi giaùo, döôøng nhö laø daân Roâma, moät vieân baùch quaûn (só quan caáp baäc thaáp) cuûa ñoäi quaân chieám ñoùng, voán hay söû duïng baïo löïc vaø laïm quyeàn. Theá maø oâng laïi chuyeân caàn caàu nguyeän vaø hay boá thí, nghóa laø vun troàng moái töông quan vôùi Thieân Chuùa vaø chaêm lo cho ngöôøi chung quanh. Moät thieân söù baát ngôø ñaõ ñeán tö gia, goïi ñích danh oâng vaø thuùc giuïc oâng sai phaùi - ñoäng töø chæ söù vuï! - gia nhaân cuûa mình tôùi Giaphoâ ñeå goïi môøi - ñoäng töø chæ ôn goïi! - Toâng ñoà Pheâroâ. Caâu chuyeän sau ñoù trôû thaønh trình thuaät veà vieäc hoaùn caûi cuûa Toâng ñoà naøy. Chính ngaøy hoâm ñoù, oâng Pheâroâ ñaõ nhaän ñöôïc moät thò kieán: coù tieáng noùi ra leänh cho oâng gieát vaø aên caùc con vaät, trong ñoù coù nhöõng loaøi bò coi laø khoâng thanh saïch. Pheâroâ traû lôøi döùt khoaùt: "Laïy Chuùa, khoâng theå ñöôïc!" (Cv 10, 14). OÂng nhaän ra chính Chuùa ñang noùi vôùi mình, nhöng oâng vaãn kieân quyeát töø khöôùc, vì leänh naøy phaù boû nhöõng ñieàu luaät cuûa Torah, voán laø phaàn coát yeáu ñoái vôùi caên tính toân giaùo cuûa oâng, ñoàng thôøi theå hieän caùch hieåu veà söï tuyeån choïn taïo söï khaùc bieät, haøm yù phaûi taùch khoûi vaø loaïi tröø caùc daân toäc khaùc.
23. Trong khi Toâng ñoà Pheâroâ ñang heát söùc boái roái vaø töï hoûi nhöõng ñieàu vöøa xaûy ra coù yù nghóa gì, thì gia nhaân cuûa Corneâlioâ vöøa kòp ñeán, Thaàn Khí cho Pheâroâ bieát hoï laø nhöõng keû chính Ngaøi ñaõ sai ñeán. Caâu Pheâroâ traû lôøi hoï laøm gôïi nhôù lôøi cuûa Chuùa Gieâsu ôû Vöôøn Daàu: "Toâi ñaây chính laø ngöôøi caùc oâng ñang tìm" (Cv 10, 21). Ñaây laø moät cuoäc hoaùn caûi thöïc söï, moät cuoäc vöôït qua ñau ñôùn nhöng mang laïi voâ vaøn hoa traùi, ra khoûi nhöõng phaïm truø vaên hoùa vaø toân giaùo cuûa baûn thaân. Toâng ñoà Pheâroâ chaáp nhaän aên chung vôùi daân ngoaïi thöù thöùc aên maø tröôùc ñaây ngaøi ñaõ luoân coi laø bò caám, vì ñaõ nhaän ra ñoù moät phöông tieän soáng vaø hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân. Chính trong söï gaëp gôõ tha nhaân, tieáp ñoùn hoï, ñoàng haønh vôùi hoï, böôùc vaøo nhaø hoï maø ngaøi nhaän ra yù nghóa cuûa thò kieán cuûa mình: khoâng coù ngöôøi naøo laø baát xöùng döôùi maét Thieân Chuùa, vaø söï khaùc bieät do ñöôïc tuyeån choïn khoâng haøm yù moät söï öu tieân mang tính loaïi tröø, nhöng laø vieäc phuïc vuï vaø trôû neân chöùng taù ôû taàm möùc toaøn theá giôùi.
24. Corneâlioâ vaø Toâng ñoà Pheâroâ, caû hai cuøng loâi keùo ngöôøi khaùc vaøo haønh trình hoaùn caûi cuûa mình, laøm hoï trôû thaønh baïn ñoàng haønh vôùi mình. Hoaït ñoäng toâng ñoà hoaøn thaønh thaùnh yù Thieân Chuùa baèng caùch taïo ra nhöõng coäng ñoàng, phaù boû caùc haøng raøo vaø thuùc ñaåy caùc cuoäc gaëp gôõ. Lôøi noùi giöõ vai troø trung taâm trong cuoäc gaëp gôõ giöõa hai nhaân vaät chính. Corneâlioâ khôûi ñaàu baèng caùch chia seû kinh nghieäm mình ñaõ traûi qua. Toâng ñoà Pheâroâ laéng nghe oâng vaø, ñeán löôït mình, laïi leân tieáng ñeå töôøng thuaät laïi nhöõng gì ñaõ xaûy ra cho mình, laøm chöùng söï gaàn guõi cuûa Chuùa, Ñaáng ñeán gaëp gôõ töøng ngöôøi ñeå giaûi thoaùt hoï khoûi nhöõng gì caàm giöõ hoï trong söï döõ vaø laøm baêng hoaïi nhaân tính hoï (x. Cv 10, 38). Cung caùch thoâng ñaït naøy cuõng töông töï cung caùch Toâng ñoà Pheâroâ duøng khi ôû Gieârusalem, khi nhöõng tín höõu thuoäc giôùi caét bì traùch cöù oâng vaø toá caùo oâng ñaõ vi phaïm nhöõng quy ñònh truyeàn thoáng, laø ñieàu coù veû hoï heát söùc löu yù trong khi chaúng löu taâm gì ñeán söï tuoân ñoå cuûa Thaàn Khí: "OÂng ñaõ vaøo nhaø nhöõng keû khoâng caét bì vaø cuøng aên uoáng vôùi hoï!" (Cv 11, 3). Vaøo thôøi khaéc xung ñoät ñoù, Toâng ñoà Pheâroâ keå laïi nhöõng gì ñaõ xaûy ñeán vôùi oâng vaø nhöõng phaûn öùng hoang mang, boái roái vaø choáng ñoái cuûa oâng. Chính ñieàu naøy ñaõ giuùp cho nhöõng ngöôøi ñang ñoái thoaïi vôùi oâng, thoaït ñaàu raát hung haêng vaø coá chaáp, chòu laéng nghe vaø ñoùn nhaän nhöõng gì ñaõ xaûy ra. ÔÛ ñaây Kinh Thaùnh seõ goùp phaàn giaûi thích yù nghóa cuûa söï kieän naøy, cuõng nhö sau ñoù ôû "Coâng ñoàng" Gieârusalem, qua moät quaù trình bieän phaân maø ñieàu coát yeáu laø cuøng nhau laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn.
IV. Hieäp Haønh Baèng Haønh Ñoäng: Nhöõng Neûo Ñöôøng Thænh YÙ Daân Chuùa
25. Nhôø Lôøi Chuùa soi daãn vaø döïa vaøo Truyeàn thoáng, con ñöôøng hieäp haønh beùn reã saâu vaøo ñôøi soáng cuï theå cuûa daân Chuùa. Treân thöïc teá, noù cho thaáy moät ñaëc ñieåm vaø cuõng laø moät nguoàn löïc laï thöôøng: chính tính hieäp haønh vöøa laø muïc ñích vöøa laø phöông phaùp cuûa con ñöôøng hieäp haønh naøy. Noùi caùch khaùc, noù thieát laäp moät loaïi coâng tröôøng hoaëc kinh nghieäm doø ñöôøng ñeå coù theå baét ñaàu thu hoaïch ngay nhöõng hoa traùi cuûa söï naêng ñoäng maø vieäc hoaùn caûi tieäm tieán theo höôùng hieäp haønh mang laïi cho coäng ñoaøn Kitoâ höõu. Maët khaùc, con ñöôøng naøy chæ coù theå caäy döïa vaøo nhöõng kinh nghieäm hieäp haønh ñaõ traûi qua, ôû nhöõng bình dieän khaùc nhau trong Giaùo hoäi vaø vôùi nhöõng möùc ñoä caûm xuùc khaùc nhau: nhöõng ñieåm maïnh vaø thaønh töïu cuõng nhö nhöõng giôùi haïn vaø khoù khaên cuûa caùc kinh nghieäm naøy mang laïi nhöõng yeáu toá coù giaù trò cho vieäc bieän phaân höôùng ñi ñeå tieáp tuïc leân ñöôøng. Dó nhieân, ôû ñaây, chuùng ta muoán noùi ñeán nhöõng kinh nghieäm do haønh trình hieäp haønh hieän taïi mang laïi, nhöng cuõng muoán noùi ñeán taát caû nhöõng kinh nghieäm trong ñoù caùc hình thöùc "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" ñaõ vaø ñang ñöôïc traûi nghieäm trong ñôøi soáng haøng ngaøy, ngay caû khi thuaät ngöõ hieäp haønh naøy khoâng ñöôïc bieát ñeán hoaëc khoâng ñöôïc söû duïng.
Caâu hoûi caên baûn
26. Nhö ñaõ ñeà caäp ôû phaàn ñaàu, döôùi ñaây laø caâu hoûi caên baûn höôùng daãn vieäc thænh yù daân Chuùa:
Hoäi thaùnh hieäp haønh "cuøng nhau caát böôùc haønh trình", khi loan baùo Tin Möøng: Vieäc "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" hieän ñang dieãn ra theá naøo trong Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa anh chò em? Ñeå Hoäi thaùnh ñöôïc lôùn leân trong vieäc "cuøng nhau caát böôùc haønh trình", Thaàn Khí ñang môøi goïi chuùng ta thöïc hieän nhöõng böôùc ñi naøo?
Ñeå traû lôøi, anh chò em ñöôïc môøi goïi:
a) haõy töï vaán: caâu hoûi caên baûn treân gôïi nhôù nhöõng kinh nghieäm naøo trong Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa anh chò em;
b) haõy ñoïc laïi yù nghóa saâu xa cuûa nhöõng kinh nghieäm naøy: Chuùng ñaõ gôïi leân nieàm vui naøo? Chuùng gaëp nhöõng khoù khaên vaø trôû ngaïi naøo? Chuùng phôi traàn nhöõng thöông tích naøo? Coù theå hoïc ñöôïc ñieàu gì töø caùc kinh nghieäm naøy?
c) haõy thu thaäp caùc thaønh quaû ñeå chia seû: Tieáng Chuùa Thaùnh Thaàn vang doäi nôi ñaâu qua nhöõng kinh nghieäm naøy? Ngöôøi ñang yeâu caàu chuùng ta ñieàu gì? Ñaâu laø nhöõng ñieåm phaûi khaúng ñònh, nhöõng vieãn caûnh neân thay ñoåi, caùc böôùc caàn thöïc hieän? Chuùng ta ghi nhaän ñöôïc söï ñoàng thuaän ôû nhöõng nôi naøo? Nhöõng neûo ñöôøng naøo ñang môû ra cho Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa chuùng ta?
Caùc bieåu hieän khaùc nhau cuûa tính hieäp haønh
27. Trong caàu nguyeän, suy tö vaø chia seû ñöôïc caâu hoûi caên baûn gôïi yù, neân ghi nhôù ba bình dieän, treân ñoù tính hieäp haønh ñöôïc bieåu hieän nhö moät "chieàu kích caáu thaønh Giaùo hoäi"[20].
- Bình dieän phong caùch, vôùi phong caùch naøy haèng ngaøy Giaùo hoäi soáng vaø laøm vieäc, qua ñoù theå hieän baûn chaát cuûa mình laø daân Chuùa ñang cuøng ñoàng haønh vaø taäp hoïp trong coäng ñoaøn do Chuùa Gieâsu quy tuï nhôø quyeàn naêng Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå loan baùo Tin Möøng. Phong caùch naøy ñöôïc thaáy roõ qua "vieäc coäng ñoaøn laéng nghe Lôøi Chuùa vaø cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå, tình hieäp thoâng huynh ñeä, tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm vaø söï tham gia cuûa toaøn theå daân Chuùa trong ñôøi soáng vaø söù vuï, treân moïi caáp ñoä vaø söï khaùc bieät giöõa caùc thöøa taùc vuï vaø caùc vai troø"[21];
- Bình dieän nhöõng cô caáu cuûa Giaùo hoäi vaø nhöõng quy trình trong Giaùo hoäi, cuõng ñöôïc xaùc ñònh theo quan ñieåm thaàn hoïc vaø giaùo luaät, trong ñoù baûn chaát hieäp haønh cuûa Giaùo hoäi ñöôïc dieãn taû theo höôùng ñònh cheá ôû caùc caáp ñoä ñòa phöông, vuøng mieàn vaø hoaøn vuõ;
- Bình dieän nhöõng dieãn trình vaø söï kieän hieäp haønh trong ñoù Giaùo hoäi ñöôïc trieäu taäp bôûi vò höõu traùch coù thaåm quyeàn, theo nhöõng thuû tuïc cuï theå do kyû luaät cuûa Giaùo hoäi xaùc ñònh.
Maëc duø xeùt veà quan ñieåm luaän lyù, chuùng coù khaùc bieät, nhöng ba bình dieän naøy lieân keát vôùi nhau vaø phaûi coù söï nhaát quaùn vôùi nhau, neáu khoâng seõ gaây ra vaø lan truyeàn nhöõng thöù phaûn chöùng khieán cho söï khaû tín cuûa Giaùo hoäi bò xoùi moøn. Treân thöïc teá, neáu caùc cô caáu vaø caùc tieán trình trong Giaùo hoäi khoâng mang phong caùch hieäp haønh, thì phong caùch naøy deã daøng bieán chaát töø bình dieän yù ñònh vaø öôùc muoán thaønh bình dieän khoa tröông, trong khi neáu caùc dieãn trình vaø söï kieän khoâng ñöôïc sinh ñoäng hoùa bôûi moät phong caùch thích hôïp, thì chuùng seõ hoùa ra nhöõng thuû tuïc troáng roãng.
28. Hôn nöõa, khi ñoïc laïi kinh nghieäm, caàn ghi nhôù raèng coù theå hieåu vieäc "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" töø hai vieãn töôïng khaùc nhau voán coù moái lieân heä chaët cheõ vôùi nhau. Vieãn töôïng thöù nhaát laø nhìn vaøo ñôøi soáng noäi boä cuûa Giaùo hoäi ñòa phöông vaø moái töông quan giöõa caùc thaønh phaàn taïo thaønh Giaùo hoäi naøy (tröôùc heát vaø treân heát laø giöõa caùc tín höõu vaø caùc muïc töû, ñoàng thôøi qua nhöõng toå chöùc vaø hoäi ñoaøn hieän haønh ñöôïc giaùo luaät quy ñònh, bao goàm caû coâng nghò giaùo phaän) vaø caùc coäng ñoàng (ñaëc bieät laø coäng ñoàng giaùo xöù) nôi coù nhöõng toå chöùc vaø hoäi ñoaøn naøy. Tieáp ñeán laø nhìn ñeán caùc moái töông quan giöõa caùc giaùm muïc vôùi Giaùm muïc Roâma, ñoàng thôøi qua caùc cô caáu trung gian mang tính hieäp haønh (caùc Coâng nghò cuûa caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông vaø Toång giaùo mieàn chính, caùc Hoäi ñoàng Giaùo chuû vaø Ñaïi hoäi Giaùo phaåm cuûa caùc Giaùo hoäi töï trò [sui iuris], caùc Hoäi ñoàng giaùm muïc, vôùi caùc bieåu thöùc quoác gia, quoác teá vaø luïc ñòa cuûa hoï). Sau ñoù môû roäng ñeán nhöõng caùch thöùc maø moãi Giaùo hoäi ñaëc thuø dung hôïp nôi mình nhöõng ñoùng goùp töø caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng ñan só, tu só, vaø ñôøi soáng thaùnh hieán, cuûa caùc hieäp hoäi vaø phong traøo giaùo daân, cuûa nhieàu loaïi cô sôû cuûa Giaùo hoäi (tröôøng hoïc, beänh vieän, tröôøng ñaïi hoïc, caùc cô sôû, caùc toå chöùc töø thieän vaø trôï giuùp, v.v...). Cuoái cuøng, vieãn töôïng naøy cuõng bao goàm caùc moái töông quan vaø saùng kieán chung vôùi caùc anh chò em thuoäc caùc heä phaùi Kitoâ giaùo khaùc maø chuùng ta chia seû vôùi hoï cuøng moät hoàng aân pheùp Röûa.
29. Vieãn töôïng thöù hai laø xem xeùt caùch thöùc daân Chuùa cuøng ñoàng haønh vôùi toaøn theå gia ñình nhaân loaïi. Vì vaäy, chuùng ta seõ taäp trung quan saùt tình traïng caùc moái töông quan, ñoái thoaïi vaø caùc saùng kieán chung coù theå coù vôùi tín ñoà caùc toân giaùo baïn, vôùi nhöõng ngöôøi xa rôøi ñöùc tin, cuõng nhö vôùi caùc moâi tröôøng vaø nhoùm xaõ hoäi cuï theå, vôùi caùc theå cheá xaõ hoäi (chính trò, vaên hoùa, kinh teá, taøi chính, lao ñoäng, coâng ñoaøn vaø hieäp hoäi doanh nghieäp, caùc toå chöùc phi chính phuû vaø xaõ hoäi daân söï, caùc phong traøo quaàn chuùng, caùc nhoùm thieåu soá, ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò loaïi tröø, v.v...).
Möôøi chuû ñeà coát loõi caàn ñöôïc khaùm phaù
30. Ñeå laøm noåi baät caùc kinh nghieäm vaø ñeå vieäc thænh yù nhaän ñöôïc nhieàu ñoùng goùp hôn, chuùng toâi trình baøy döôùi ñaây möôøi chuû ñeà chính neâu roõ caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa vieäc "soáng tinh thaàn hieäp haønh". Chuùng neân ñöôïc thích öùng vôùi söï ña daïng cuûa caùc boái caûnh ñòa phöông vaø ñoâi khi, ñöôïc phoái hôïp, giaûi thích, ñôn giaûn hoùa vaø ñaøo saâu, vôùi söï chuù yù ñaëc bieät ñeán nhöõng ngöôøi gaëp khoù khaên trong vieäc tham gia vaø phaûn hoài: Soå tay ñi keøm vôùi Taøi lieäu Chuaån bò naøy cung caáp caùc coâng cuï, loä trình vaø gôïi yù ñeå caùc nhoùm caâu hoûi khaùc nhau coù theå mang laïi nhöõng yù töôûng cuï theå cho nhöõng khoaûnh khaéc caàu nguyeän, huaán luyeän, suy tö vaø trao ñoåi.
I. Caùc Baïn Ñoàng Haønh
Trong Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi, chuùng ta saùt caùnh beân nhau treân cuøng moät neûo ñöôøng. Trong Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa anh chò em, ai laø nhöõng ngöôøi "cuøng nhau caát böôùc haønh trình"? Khi chuùng ta noùi: "Giaùo hoäi cuûa chuùng ta", Giaùo hoäi naøy bao goàm nhöõng thaønh phaàn naøo? Ai yeâu caàu chuùng ta ñoàng haønh vôùi nhau? Ai laø nhöõng ngöôøi ñoàng haønh treân ñöôøng, keå caû nhöõng ngöôøi ôû beân ngoaøi vaønh ñai Giaùo hoäi? Nhöõng ngöôøi hoaëc nhoùm naøo hieån nhieân hay treân thöïc teá bò boû laïi beân leà?
II. Laéng Nghe
Laéng nghe laø böôùc ñaàu tieân, ñoøi hoûi khoái oùc vaø con tim roäng môû, khoâng thaønh kieán. Giaùo hoäi ñaëc thuø cuûa chuùng ta "caàn laéng nghe" ai? Laøm theá naøo ñeå thaønh phaàn giaùo daân, ñaëc bieät laø giôùi treû vaø phuï nöõ, ñöôïc laéng nghe? Laøm theá naøo ñeå ñoùn nhaän söï ñoùng goùp cuûa nhöõng ngöôøi nam vaø nöõ thaùnh hieán? Ñaâu laø choã ñeå nhöõng nhoùm thieåu soá, nhöõng ngöôøi bò loaïi boû vaø bò loaïi tröø caát leân tieáng noùi cuûa hoï? Chuùng ta coù nhaän ra nhöõng ñònh kieán vaø khuoân maãu caûn trôû chuùng ta laéng nghe hay khoâng? Boái caûnh xaõ hoäi vaø vaên hoùa trong ñoù chuùng ta ñang soáng ñöôïc chuùng ta laéng nghe theá naøo?
III. Phaùt Bieåu
Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi can ñaûm vaø maïnh daïn (parrhesia) leân tieáng, nghóa laø, phaûi bao goàm caû söï töï do, chaân lyù vaø baùc aùi. Laøm theá naøo ñeå thuùc ñaåy trong coäng ñoàng vaø caùc toå chöùc cuûa noù moät phong caùch trao ñoåi töï do vaø ñích thöïc, khoâng giaû doái vaø cô hoäi chuû nghóa? Vaø trong moái töông quan vôùi xaõ hoäi maø chuùng ta laø thaønh phaàn? Khi naøo vaø caùch naøo ñeå chuùng ta noùi leân ñöôïc nhöõng gì laø quan troïng ñoái vôùi chuùng ta? Moái töông quan vôùi heä thoáng truyeàn thoâng (khoâng chæ truyeàn thoâng Coâng giaùo) thì theá naøo? Ai noùi thay cho coäng ñoàng Kitoâ höõu, vaø hoï ñöôïc choïn ra sao?
IV. Cöû Haønh
Chæ coù theå "cuøng nhau caát böôùc haønh trình" khi coäng ñoaøn laéng nghe Lôøi Chuùa vaø cöû haønh Thaùnh Theå. Laøm theá naøo ñeå vieäc caàu nguyeän vaø cöû haønh phuïng vuï gôïi höùng vaø höôùng daãn chuùng ta "cuøng nhau caát böôùc haønh trình"? Laøm theá naøo ñeå nhöõng vieäc naøy truyeàn caûm höùng cho caùc quyeát ñònh quan troïng nhaát? Caùc tín höõu ñöôïc khích leä ra sao ñeå tích cöïc tham döï phuïng vuï vaø thi haønh chöùc naêng thaùnh hoùa? Ñaâu laø choã daønh cho vieäc thi haønh caùc thöøa taùc vuï ñoïc saùch vaø giuùp leã?
V. Ñoàng Traùch Nhieäm Trong Söù Vuï
Söï hieäp haønh laø ñeå phuïc vuï söù maïng cuûa Hoäi thaùnh, moïi thaønh vieân trong Hoäi thaùnh ñeàu ñöôïc môøi goïi tham gia vaøo söù maïng naøy. Vì taát caû chuùng ta ñeàu laø moân ñeä truyeàn giaùo, moãi ngöôøi ñaõ laõnh pheùp Röûa ñöôïc keâu goïi trôû thaønh chuû theå tích cöïc trong söù vuï naøy nhö theá naøo? Laøm theá naøo ñeå coäng ñoàng hoã trôï caùc thaønh vieân cuûa mình daán thaân phuïc vuï xaõ hoäi (coâng taùc xaõ hoäi vaø hoaït ñoäng chính trò, nghieân cöùu khoa hoïc vaø giaûng daïy, thuùc ñaåy coâng baèng xaõ hoäi, baûo veä nhaân quyeàn vaø chaêm soùc ngoâi nhaø chung, v.v...)? Anh chò em giuùp hoï theá naøo trong vieäc soáng nhöõng daán thaân naøy theo ñoøi hoûi cuûa söù vuï? Söï bieän phaân caùc löïa choïn lieân quan ñeán söù maïng ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo vaø ai tham gia vaøo ñoù? Theo quan ñieåm cuûa moät chöùng taù Kitoâ höõu ñích thöïc, caùc truyeàn thoáng khaùc nhau mang phong caùch hieäp haønh, voán taïo neân di saûn cuûa nhieàu Giaùo hoäi, ñaëc bieät laø caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông, ñöôïc hoäi nhaäp vaø thích nghi nhö theá naøo? Söï coäng taùc dieãn ra nhö theá naøo trong caùc laõnh thoå coù söï hieän dieän cuûa caùc Giaùo hoäi töï trò [sui iuris] khaùc nhau?
VI. Ñoái Thoaïi Trong Giaùo Hoäi Vaø Xaõ Hoäi
Ñoái thoaïi laø con ñöôøng kieân trì bao goàm caû nhöõng luùc im laëng vaø chaáp nhaän ñau khoå, nhöng laïi coù khaû naêng thu thaäp kinh nghieäm cuûa con ngöôøi vaø caùc daân toäc. Ñaâu laø nôi choán vaø phöông thöùc ñoái thoaïi trong Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa chuùng ta? Nhöõng khaùc bieät veà quan ñieåm, nhöõng xung ñoät, vaø nhöõng khoù khaên ñöôïc giaûi quyeát nhö theá naøo? Laøm theá naøo ñeå thuùc ñaåy söï coäng taùc vôùi caùc giaùo phaän laân caän, vôùi vaø giöõa caùc doøng tu trong khu vöïc, vôùi vaø giöõa caùc hieäp hoäi vaø phong traøo giaùo daân, v.v...? Ñoái vôùi caùc tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc vaø vôùi nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo, chuùng ta coù nhöõng kinh nghieäm naøo veà ñoái thoaïi vaø daán thaân chia seû? Laøm theá naøo ñeå giaùo hoäi ñoái thoaïi vôùi vaø hoïc hoûi töø caùc boä phaän khaùc trong xaõ hoäi: chính trò, kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi daân söï, ngöôøi ngheøo#?
VII. Vôùi Caùc Heä Phaùi Kitoâ Giaùo Khaùc
Cuoäc ñoái thoaïi giöõa nhöõng Kitoâ höõu thuoäc caùc tín phaùi khaùc nhau, ñöôïc lieân keát bôûi cuøng moät pheùp Röûa, coù moät vò trí ñaëc bieät trong haønh trình hieäp haønh. Chuùng ta coù nhöõng moái lieân heä naøo vôùi anh chò em cuûa caùc toâng phaùi Kitoâ giaùo khaùc? Hoï quan taâm ñeán lónh vöïc naøo? Chuùng ta ñaõ töøng ruùt ra ñöôïc nhöõng thaønh quaû naøo töø vieäc "cuøng nhau caát böôùc haønh trình"? Coù nhöõng khoù khaên naøo?
VIII. Thaåm Quyeàn Vaø Tham Gia
Hoäi thaùnh hieäp haønh laø Hoäi thaùnh tham gia vaø ñoàng traùch nhieäm. Laøm theá naøo ñeå chuùng ta xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu phaûi theo ñuoåi, caùch thöùc ñaït ñöôïc chuùng vaø caùc böôùc caàn thöïc hieän? Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa chuùng ta haønh xöû quyeàn bính nhö theá naøo? Caùch laøm vieäc theo nhoùm vaø tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm ñöôïc thöïc hieän ra sao? Caùc thöøa taùc vuï giaùo daân vaø vieäc ñaûm nhaän traùch nhieäm cuûa caùc tín höõu ñöôïc thuùc ñaåy nhö theá naøo? Caùc toå chöùc hieäp haønh hoaït ñoäng nhö theá naøo ôû caáp giaùo hoäi ñòa phöông? Chuùng coù phaûi laø moät kinh nghieäm höõu hieäu khoâng?
IX. Bieän Phaân Vaø Quyeát Ñònh
Theo phong caùch hieäp haønh, caùc quyeát ñònh coù ñöôïc qua vieäc bieän phaân, döïa treân söï ñoàng thuaän xuaát phaùt töø loøng vaâng phuïc Thaàn Khí cuûa caû coäng ñoaøn. Chuùng ta cuøng nhau bieän phaân vaø ñöa ra quyeát ñònh baèng nhöõng thuû tuïc vaø phöông phaùp naøo? Coù theå caûi thieän chuùng nhö theá naøo? Chuùng ta thuùc ñaåy söï tham gia vaøo dieãn trình ñöa ra quyeát ñònh trong caùc coäng ñoàng coù cô caáu phaåm traät nhö theá naøo? Laøm theá naøo ñeå chuùng ta noái keát giai ñoaïn thænh yù vôùi giai ñoaïn thaûo luaän, dieãn trình ra quyeát ñònh vôùi thôøi ñieåm laáy quyeát ñònh? Chuùng ta thuùc ñaåy tính minh baïch vaø traùch nhieäm giaûi trình theá naøo vaø baèng nhöõng coâng cuï naøo?
X. Töï Ñaøo Taïo Trong Tieán Trình Hieäp Haønh
Linh ñaïo cuøng nhau caát böôùc haønh trình caàn trôû thaønh nguyeân taéc giaùo duïc ñeå huaán luyeän con ngöôøi nhaân baûn vaø con ngöôøi Kitoâ höõu, con ngöôøi cuûa gia ñình vaø con ngöôøi cuûa coäng ñoàng. Phaûi ñaøo taïo ra sao, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi gaùnh vaùc traùch nhieäm trong coäng ñoàng Kitoâ höõu, ñeå hoï coù theâm khaû naêng trong vieäc "cuøng nhau caát böôùc haønh trình", laéng nghe nhau vaø tham gia ñoái thoaïi? Chuùng ta ñaøo taïo theá naøo ñeå giuùp hoï bieän phaân vaø thöïc thi quyeàn bính? Nhöõng coâng cuï naøo giuùp chuùng ta nhaän bieát tính naêng ñoäng cuûa neàn vaên hoùa ñang bao truøm chuùng ta vaø taùc ñoäng cuûa chuùng ñoái vôùi phong caùch cuûa Giaùo hoäi chuùng ta?
Ñoùng goùp cho cuoäc thænh yù
31. Giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa haønh trình hieäp haønh nhaèm thuùc ñaåy moät dieãn trình thænh yù roäng raõi ñeå thu thaäp voâ soá caùc kinh nghieäm trong vieäc soáng tinh thaàn hieäp haønh, theo nhöõng caùch trình baøy vaø khía caïnh khaùc nhau cuûa chuùng, lieân quan ñeán caùc muïc töû vaø tín höõu cuûa caùc Giaùo hoäi ñaëc thuø treân moïi bình dieän khaùc nhau, thoâng qua nhöõng phöông theá thích hôïp nhaát tuøy theo thöïc teá ñòa phöông: cuoäc thænh yù, do giaùm muïc ñieàu phoái, ñöôïc trieån khai ñeán "caùc linh muïc, phoù teá vaø giaùo daân trong caùc Giaùo hoäi [ñòa phöông], hoaëc theo tö caùch caù nhaân hoaëc trong caùc hieäp hoäi, khoâng boû qua söï ñoùng goùp quyù giaù maø nhöõng ngöôøi nam vaø nöõ thaùnh hieán coù theå coáng hieán"(EC, soá 7). Ñaëc bieät yeâu caàu söï ñoùng goùp cuûa caùc toå chöùc vaø hoäi ñoaøn hieän haønh trong caùc Giaùo hoäi [ñòa phöông] nhaát laø cuûa hoäi ñoàng linh muïc vaø hoäi ñoàng muïc vuï, töø söï ñoùng goùp ñoù "coù theå [thöïc söï] baét ñaàu hình thaønh moät Hoäi thaùnh hieäp haønh".[22] Söï ñoùng goùp cuûa caùc thöïc theå giaùo hoäi khaùc maø Taøi lieäu Chuaån bò seõ ñöôïc göûi ñeán, cuõng nhö cuûa nhöõng ngöôøi muoán göûi tröïc tieáp yù kieán cuûa mình seõ coù giaù trò ngang nhau. Cuoái cuøng, ñieàu quan troïng cô baûn laø nhöõng ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò loaïi tröø cuõng ñöôïc caát leân tieáng noùi cuûa mình, chöù khoâng chæ nhöõng ngöôøi coù vai troø hoaëc traùch nhieäm naøo ñoù trong caùc Giaùo hoäi [ñòa phöông].
32. Baûn toång hôïp maø moãi Giaùo hoäi ñaëc thuø soaïn thaûo khi keát thuùc coâng cuoäc laéng nghe vaø bieän phaân naøy chính laø söï ñoùng goùp cuûa moãi Giaùo hoäi [ñòa phöông] cho dieãn trình hieäp haønh cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ. Ñeå caùc giai ñoaïn tieáp theo cuûa tieán trình naøy ñöôïc deã daøng vaø beàn vöõng hôn, ñieàu quan troïng laø phaûi coâ ñoïng caùc thaønh quaû cuûa söï caàu nguyeän vaø suy tö trong toái ña möôøi trang giaáy. Neáu caàn phaûi trình baøy boái caûnh vaø giaûi thích chuùng roõ hôn, coù theå ñính keøm caùc vaên baûn hoã trôï hoaëc boå sung khaùc. Haõy nhôù raèng muïc ñích cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng, vaø do ñoù cuûa cuoäc thænh yù naøy, khoâng nhaèm taïo ra caùc taøi lieäu, maø laø "ñeå gieo maàm öôùc mô, ruùt ra caùc lôøi tieân tri vaø thò kieán, cho pheùp hy voïng naûy nôû, khôi daäy nieàm tin, baêng boù caùc veát thöông, cuøng nhau ñan keát caùc moái töông quan, ñaùnh thöùc bình minh hy voïng, hoïc hoûi laãn nhau vaø mang laïi moät khaû naêng saùng taïo giuùp khai môû trí tueä, söôûi aám traùi tim, tieáp theâm söùc maïnh cho ñoâi tay".[23]
Baûn dòch cuûa nhoùm dòch thuaät HÑGMVN
WHÑ (18.10.2021)
Taûi taøi lieäu veà taïi ñaây: file PDF, file Word
- - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Sô ñoà caùc giai ñoaïn cuûa tieán trình Thöôïng hoäi ñoàng
[2] Phanxicoâ, Dieãn töø möøng Kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc (17.10.2015), taïi vatican.va
[3] X. www.synod.va
[4] Phanxicoâ, Thö gôûi daân Chuùa (20.08.2018), lôøi ngoû.
[5] Ibid, soá 2.
[6] Ibid.
[7] Ibid.
[8] Phanxicoâ, Dieãn töø möøng Kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc.
[9] ITC, Tính hieäp haønh trong ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Hoäi thaùnh (02.03.2018), soá 3.
[10] Ibid.
[11] Ibid. soá 6.
[12] Cyprian, Lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa, 23.
[13] Augustin, Thö 194, 31.
[14] John Chrysostom, Chuù giaûi Thaùnh vònh 149.
[15] ITC, Tính hieäp haønh trong ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Hoäi thaùnh, soá 6.
[16] Phanxicoâ, Dieãn töø taïi buoåi leã kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc.
[17] ITC, Tính hieäp haønh trong ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Hoäi thaùnh, soá 69.
[18] Bieån Ñöùc, Quy luaät, 3.3.
[19] Phanxicoâ, Dieãn töø möøng Kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc.
[20] ITC, Tính hieäp haønh trong ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Hoäi thaùnh, soá 70.
[21] Ibid.
[22] Phanxicoâ, Dieãn töø möøng Kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc.
[23] Phanxicoâ, Dieãn töø taïi buoåi leã kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc.