Söù Ñieäp Cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Nhaân Ngaøy Theá Giôùi Ngöôøi Ngheøo Laàn Thöù V (14/11/2021)
Söù Ñieäp Cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ Nhaân Ngaøy Theá Giôùi Ngöôøi Ngheøo Laàn Thöù V (14/11/2021): "Ngöôøi Ngheøo, Caùc OÂng Seõ Luoân Coù Beân Mình" (Mc 14,7).
Lm. Voõ Xuaân Tieán chuyeån ngöõ
Vatican (xuanbichvietnam.net 15-06-2021) - Trong söù ñieäp ñöôïc coâng boá ngaøy 14 thaùng 6 naêm 2021 cho Ngaøy theá giôùi ngöôøi ngheøo laàn thöù V seõ ñöôïc cöû haønh vaøo ngaøy Chuùa Nhaät 14 thaùng 11 naêm 2021, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ keâu goïi caùc chính phuû treân toaøn theá giôùi xaây döïng "moät moâ hình xaõ hoäi höôùng ñeán töông lai, coù khaû naêng ñoái dieän vôùi nhöõng hình thöùc môùi cuûa söï ñoùi ngheøo". Môøi goïi thay ñoåi caùch nhìn veà ngöôøi ngheøo, Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh: "Loái soáng chuû nghóa caù nhaân laø ñoàng loõa vôùi söï ngheøo ñoùi, vaø thöôøng truùt leân ngöôøi ngheøo moïi traùch nhieäm veà thaân phaän cuûa hoï. Nhöng söï ngheøo ñoùi khoâng phaûi laø keát quaû cuûa soá phaän, noù laø moät haäu quaû cuûa tính ích kyû".
Ngaøi nhaéc nhôû caùc Kitoâ höõu raèng "nhöõng ai khoâng nhìn nhaän ngöôøi ngheøo thì phaûn boäi laïi giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu vaø khoâng theå laø moân ñeä cuûa Ngaøi", vaø ñoàng thôøi môøi goïi nhaän ra "moái lieân heä baát khaû phaân ly giöõa Chuùa Gieâsu, ngöôøi ngheøo vaø vieäc loan baùo Tin Möøng".
Döôùi ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên söù ñieäp:
1. "Ngöôøi ngheøo, caùc oâng seõ luoân coù beân mình" (Mc 14,7). Chuùa Gieâsu ñaõ noùi nhöõng lôøi naøy trong khuoân khoå moät böõa aên ôû Beâtania, taïi nhaø cuûa moät Simon naøo ñoù ñöôïc goïi laø "phong huûi", moät vaøi ngaøy tröôùc leã Vöôït qua. Nhö thaùnh kyù keå, moät ngöôøi phuï nöõ ñi vaøo vôùi moät bình baïch ngoïc ñöïng daàu thôm raát quyù giaù vaø ñaõ ñoå daàu thôm treân ñaàu Chuùa Gieâsu. Cöû chæ naøy ñaõ gaây ra söï ngaïc nhieân söûng soát vaø daãn ñeán hai kieåu giaûi thích khaùc nhau.
Loái giaûi thích ñaàu tieân laø söï phaãn noä cuûa moät soá ngöôøi trong soá nhöõng ngöôøi coù maët, bao goàm caû caùc moân ñeä maø, tính toaùn giaù trò cuûa daàu thôm - khoaûng 300 quan tieàn, töùc töông ñöông vôùi tieàn löông haèng naêm cuûa moät coâng nhaân - , ñaõ nghó raèng thaø baùn noù vaø boá thí cho ngöôøi ngheøo thì hôn. Theo Tin Möøng Gioan, chính Giuña laø ngöôøi giaûi thích laäp tröôøng naøy: "Taïi sao khoâng baùn daàu thôm naøy laáy ba traêm quan tieàn roài cho ngöôøi ngheøo?". Vaø thaùnh kyù ghi laïi: "Anh ta noùi nhö theá, khoâng phaûi vì lo cho ngöôøi ngheøo, nhöng vì anh ta laø moät teân troäm : anh ta giöõ tuùi tieàn vaø thöôøng laáy nhöõng gì ngöôøi ta boû vaøo ñoù" (12, 5-6). Khoâng phaûi ngaãu nhieân neáu lôøi pheâ bình gay gaét naøy ñeán töø mieäng cuûa keû phaûn boäi : ñoù laø baèng chöùng cho thaáy nhöõng ai khoâng nhìn nhaän ngöôøi ngheøo thì phaûn boäi laïi giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu vaø khoâng theå laø moân ñeä cuûa Ngaøi. Veà ñieàu naøy, chuùng ta haõy nhôù laïi nhöõng lôøi raát maïnh meõ cuûa Origeøne : "Giuña coù veû quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo [...]. Caû baây giôø nöõa neáu coù ai giöõ tuùi tieàn cuûa Giaùo hoäi vaø noùi cho ngöôøi ngheøo nhö Giuña, nhöng laïi laáy nhöõng gì ngöôøi ta boû vaøo ñoù, thì nhö theá y coù phaàn cuûa mình vôùi Giuña" (Chuù giaûi Tin Möøng Mattheâu 11, 9).
Loái giaûi thích thöù hai do chính Chuùa Gieâsu ñöa ra vaø cho pheùp naém baét yù nghóa saâu xa cuûa cöû chæ maø ngöôøi phuï nöõ ñaõ laøm. Ngaøi noùi : "Cöù ñeå maëc coâ aáy ! Taïi sao laøm khoå coâ aáy ? Thaät cao ñeïp cöû chæ maø coâ aáy ñaõ laøm cho toâi" (Mc 14,6). Chuùa Gieâsu bieát raèng caùi cheát cuûa Ngaøi ñeán gaàn vaø nhìn thaáy nôi cöû chæ naøy lôøi tieân baùo veà vieäc xöùc daàu cho thi theå cuûa Ngaøi tröôùc khi ñöôïc ñaët vaøo trong moà. Quan ñieåm naøy vöôït quaù moïi mong ñôïi cuûa khaùch döï tieäc. Chuùa Gieâsu nhaéc cho hoï raèng ngöôøi ngheøo ñaàu tieân, chính laø Ngaøi, ngöôøi ngheøo nhaát trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo bôûi vì Ngaøi ñaïi dieän cho taát caû hoï. Vaø cuõng nhaân danh nhöõng ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi coâ ñoäc, bò gaït beân leà xaõ hoäi vaø phaân bieät kyø thò maø Con Thieân Chuùa chaáp nhaän cöû chæ cuûa ngöôøi phuï nöõ naøy. Baèng söï nhaïy caûm nöõ tính cuûa mình, coâ ñaõ cho thaáy raèng coâ laø ngöôøi duy nhaát hieåu ñöôïc taâm tö cuûa Chuùa. Ngöôøi phuï nöõ voâ danh naøy - coù theå ñöôïc döï ñònh ñaïi dieän cho toaøn theå theá giôùi phuï nöõ maø, qua haøng theá kyû, khoâng coù quyeàn aên noùi vaø chòu baïo haønh - khai maøo cho söï hieän dieän ñaày yù nghóa cuûa nhöõng ngöôøi nöõ tham döï vaøo caùc bieán coá cao ñieåm cuûa cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Kitoâ : chòu ñoùng ñinh, caùi cheát vaø vieäc mai taùng cuõng nhö vieäc hieän ra vôùi tö caùch laø Ñaáng Phuïc Sinh. Phuï nöõ, raát thöôøng bò phaân bieät kyø thò vaø ñöùng ngoaøi voøng caùc vò trí traùch nhieäm, traùi laïi, trong caùc trang Tin Möøng, laø nhöõng nhaân vaät chính trong lòch söû cuûa maïc khaûi. Lôøi noùi sau cuøng cuûa Chuùa Gieâsu, lieân keát ngöôøi phuï nöõ naøy vôùi söù maïng cao caû loan baùo Tin Möøng, laø raát huøng hoàn : "Quaû thaät, toâi baûo caùc oâng : baát cöù nôi naøo Tin Möøng ñöôïc loan baùo - treân toaøn theá giôùi - ngöôøi ta seõ seõ keå laïi nhöõng gì coâ vöøa laøm ñeå nhôù ñeán coâ" (Mc 14,9).
2. Söï "ñoàng caûm" maïnh meõ naøy giöõa Chuùa Gieâsu vaø ngöôøi phuï nöõ, vaø caùch thöùc maø Ngaøi giaûi thích vieäc xöùc daàu cuûa mình töông phaûn vôùi caùi nhìn ñaày tai tieáng cuûa Giuña vaø cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, môû ra moät con ñöôøng suy tö phong nhieâu veà moái lieân heä baát khaû phaân ly giöõa Chuùa Gieâsu, ngöôøi ngheøo vaø vieäc loan baùo Tin Möøng.
Quaû theá, khuoân maët cuûa Thieân Chuùa maø Ngaøi maïc khaûi laø khuoân maët cuûa moät ngöôøi Cha ñoái vôùi ngöôøi ngheøo vaø gaàn guõi ngöôøi ngheøo. Taát caû coâng vieäc cuûa Chuùa Gieâsu ñeàu khaúng ñònh raèng söï ngheøo ñoùi khoâng phaûi laø keát quaû cuûa soá phaän, nhöng laø daáu chæ cuï theå cuûa söï hieän dieän cuûa Ngaøi giöõa chuùng ta. Chuùng ta khoâng nhaän ra Ngaøi khi naøo vaø ôû ñaâu chuùng ta muoán, nhöng chuùng ta nhaän ra Ngaøi nôi cuoäc soáng cuûa ngöôøi ngheøo, trong söï ñau khoå vaø khoán cuøng cuûa hoï, trong nhöõng ñieàu kieän ñoâi khi phi nhaân trong ñoù hoï buoäc phaûi soáng. Toâi khoâng meät moûi laëp ñi laëp laïi raèng ngöôøi ngheøo laø nhöõng ngöôøi loan baùo Tin Möøng ñích thöïc bôûi vì hoï ñaõ laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc loan baùo Tin Möøng vaø ñöôïc môøi goïi chia seû haïnh phuùc cuûa Chuùa vaø Nöôùc cuûa Ngaøi (x. Mt 5,3).
Ngöôøi ngheøo trong moïi hoaøn caûnh vaø moïi mieàn loan baùo Tin Möøng cho chuùng ta, vì hoï cho pheùp chuùng ta taùi khaùm phaù caùch luoân môùi meû nhöõng neùt ñích thöïc nhaát cuûa dung maïo cuûa Chuùa Cha. "Hoï coù nhieàu ñieàu ñeå daïy chuùng ta. Ngoaøi vieäc tham döï vaøo caûm thöùc ñöùc tin, qua nhöõng noãi thoáng khoå cuûa mình, hoï nhaän bieát Chuùa Gieâsu ñau khoå. Ñieàu caàn thieát laø taát caû chuùng ta phaûi ñeå cho hoï Phuùc AÂm hoùa chuùng ta. Vieäc taân Phuùc AÂm hoùa laø moät lôøi môøi goïi nhaän ra söùc maïnh cöùu ñoä trong cuoäc soáng cuûa hoï, vaø ñaët hoï ôû trung taâm haønh trình cuûa Giaùo hoäi. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi khaùm phaù Chuùa Kitoâ nôi hoï, saün saøng leân tieáng cho chính nghóa cuûa hoï, nhöng coøn trôû neân baèng höõu cuûa hoï, laéng nghe hoï, hieåu hoï vaø ñoùn nhaän söï khoân ngoan huyeàn nhieäm maø Thieân Chuùa muoán thoâng ban cho chuùng ta qua hoï. Söï daán thaân cuûa chuùng ta khoâng chæ heä taïi nôi nhöõng haønh ñoäng hay nhöõng chöông trình thaêng tieán vaø trôï giuùp ; nhöõng gì maø Chuùa Thaùnh Thaàn khôi daäy khoâng phaûi laø ñaày daãy caùc hoaït ñoäng, nhöng tröôùc tieân laø caû moät söï quan taâm ñeán ngöôøi khaùc maø ngaøi xem nhö laø moät vôùi Ngaøi. Söï quan taâm yeâu thöông naøy laø khôûi ñaàu cuûa moät söï quan taâm ñích thöïc ñoái vôùi con ngöôøi cuûa hoï, maø toâi öôùc ao tìm kieám caùch höõu hieäu thieän ích cuûa hoï" (Toâng huaán Evangelii gaudium, soá 198-199).
3. Chuùa Gieâsu khoâng chæ ôû beân caïnh ngöôøi ngheøo, nhöng chia seû cuøng soá phaän vôùi hoï. Ñoù cuõng laø moät giaùo huaán maïnh meõ cho caùc moân ñeä cuûa Ngaøi thuoäc moïi thôøi ñaïi. Nhöõng lôøi cuûa Ngaøi "ngöôøi ngheøo, caùc oâng seõ luoân coù beân mình" cuõng chæ ra ñieàu naøy : söï hieän dieän cuûa hoï giöõa chuùng ta laø thöôøng xuyeân, nhöng söï hieän dieän naøy khoâng ñöôïc daãn ñeán moät thoùi quen trôû thaønh söï döûng döng, nhöng bao haøm trong vieäc chia seû cuoäc soáng voán khoâng chaáp nhaän giaáy uûy quyeàn. Ngöôøi ngheøo khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi "ôû beân ngoaøi" coäng ñoaøn, nhöng laø nhöõng anh chò em cuøng chia seû noãi ñau khoå, ñeå giaûm bôùt söï tuùng thieáu vaø vieäc bò gaït sang beân leà cuûa hoï, ñeå chuùng ta traû laïi phaåm giaù ñaõ maát cho hoï vaø ñaûm baûo cho hoï söï hoäi nhaäp xaõ hoäi caàn thieát. Vaû laïi, chuùng ta bieát raèng moät cöû chæ töø thieän giaû ñònh tröôùc moät nhaø haûo taâm vaø moät ngöôøi höôûng noù, ñang khi vieäc chia seû sinh ra tình huynh ñeä. Boá thí laø ngaãu nhieân ; ñang khi chia seû laø beàn vöõng. Boá thí coù nguy cô ban thöôûng cho ngöôøi boá thí vaø haï thaáp ngöôøi laõnh nhaän ; chia seû cuûng coá tình lieân ñôùi vaø ñaët ra nhöõng ñieàu kieän caàn thieát ñeå ñaït tôùi coâng lyù. Toùm laïi, khi muoán nhaän ra Chuùa Gieâsu nôi con ngöôøi vaø chaïm ñeán Ngaøi baèng ñoâi tay cuûa mình, caùc tín höõu caàn bieát höôùng veà ai : ngöôøi ngheøo laø moät bí tích cuûa Chuùa Kitoâ ; hoï hieän thaân con ngöôøi cuûa Ngaøi vaø höôùng chuùng ta ñeán Ngaøi.
Chuùng ta coù bieát bao maãu göông cuûa caùc thaùnh nam vaø thaùnh nöõ ñaõ chia seû vôùi ngöôøi ngheøo keá hoaïch soáng cuûa hoï. Trong soá hoï, toâi nghó ñeán cha Damien de Veuster, moät vò thaùnh, toâng ñoà cuûa ngöôøi phong huûi. Vôùi loøng quaûng ñaïi lôùn lao, ngaøi ñaõ ñaùp laïi tieáng goïi ñi ñeán ñaûo Molokai, nôi ñaõ trôû thaønh moät khu oå chuoät chæ daønh cho ngöôøi phong huûi, ñeå soáng vaø cheát vôùi hoï. Ngaøi ñaõ xaén tay aùo vaø laøm taát caû ñeå laøm cho cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo beänh taät vaø bò gaït beân leà xaõ hoäi voán xuoáng caáp traàm troïng naøy, ñöôïc soáng caùch xöùng phaåm giaù. Ngaøi ñaõ trôû thaønh baùc só vaø y taù, khoâng quan taâm ñeán nhöõng nguy cô maø ngaøi phaûi ñoái maët vaø trong "thuoäc ñòa cuûa caùi cheát" naøy, nhö ngöôøi ta ñaõ goïi hoøn ñaûo, ngaøi ñaõ mang laïi aùnh saùng cuûa tình yeâu. Ngaøi cuõng bò maéc beänh phong huûi, daáu chæ cuûa söï chia seû hoaøn toaøn vôùi anh chò em maø ngaøi ñaõ hieán daâng maïng soáng cuûa mình. Chöùng taù cuûa ngaøi laø raát thôøi söï trong nhöõng ngaøy ghi daáu ñaïi dòch coronavirus naøy : chaéc chaén aân suûng cuûa Thieân Chuùa ñang haønh ñoäng nôi taâm hoàn cuûa nhieàu ngöôøi maø, trong söï aâm thaàm, ñang tieâu hao chính mình cho nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát baèng söï chia seû cuï theå.
4. Vì theá, chuùng ta phaûi hoaøn toaøn tin töôûng vaøo lôøi môøi goïi cuûa Chuùa: "Haõy hoaùn caûi vaø tin vaøo Tin Möøng" (Mc 1,15). Söï hoaùn caûi naøy tröôùc heát heä taïi môû roäng taâm hoàn chuùng ta ñeå nhaän ra nhöõng bieåu hieän muoân maët cuûa söï ngheøo ñoùi vaø bieåu loä Nöôùc Thieân Chuùa baèng moät loái soáng phuø hôïp vôùi ñöùc tin maø chuùng ta tuyeân xöng. Ngöôøi ngheøo thöôøng ñöôïc coi nhö laø nhöõng ngöôøi bò taùch rôøi, nhö moät phaïm truø ñoøi hoûi moät vieäc phuïc vuï töø thieän ñaëc bieät. Veà phöông dieän naøy, böôùc theo Chuùa Gieâsu nguï yù moät söï thay ñoåi naõo traïng, töùc laø chaáp nhaän thaùch ñoá cuûa vieäc chia seû vaø tham döï. Trôû neân moân ñeä cuûa Ngaøi nguï yù söï choïn löïa khoâng tích tröõ kho taøng treân traàn gian, voán mang laïi aûo töôûng an toaøn, maø treân thöïc teá laø mong manh vaø choùng qua.
Traùi laïi, ñieàu ñoù ñoøi hoûi söï saün saøng giaûi thoaùt mình khoûi moïi moái lieân heä ngaên caûn ñaït tôùi nieàm haïnh phuùc vaø phuùc kieán ñích thöïc, ñeå nhìn nhaän nhöõng gì laø beàn vöõng vaø khoâng theå bò phaù huûy bôûi baát cöù ñieàu gì vaø baát cöù ai (x. Mt 6,19-20).
ÔÛ ñaây, giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu cuõng loäi ngöôïc doøng, vì Ngaøi höùa nhöõng gì maø chæ ñoâi maét ñöùc tin môùi coù theå nhìn thaáy vaø caûm nghieäm baèng moät nieàm xaùc tín hoaøn toaøn: "Ai boû nhaø cöûa, anh em, chò em, cha meï, con caùi hay ruoäng ñaát, vì danh Thaày, thì seõ nhaän ñöôïc gaáp boäi vaø coøn ñöôïc söï soáng ñôøi ñôøi laøm gia nghieäp" (Mt 19,29). Neáu chuùng ta khoâng choïn trôû neân ngheøo khoù veà cuûa caûi choùng qua, veà quyeàn löïc theá gian vaø veà thoùi khoe khoang, thì chuùng ta seõ khoâng bao giôø coù theå hieán maïng soáng mình vì tình yeâu ; chuùng ta seõ soáng moät cuoäc soáng phaân maûnh, ñaày nhöõng yù ñònh toát laønh, nhöng khoâng höõu hieäu ñeå bieán ñoåi theá giôùi. Vì theá, vaán ñeà laø döùt khoaùt môû loøng ra cho aân suûng cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng coù theå bieán chuùng ta thaønh nhöõng chöùng nhaân cho tình yeâu voâ bôø beán cuûa Ngaøi vaø mang laïi tính khaû tín cho söï hieän dieän cuûa chuùng ta trong theá giôùi.
5. Tin Möøng cuûa Chuùa Kitoâ thuùc giuïc quan taâm ñaëc bieät ñeán ngöôøi ngheøo vaø ñoøi hoûi nhaän ra nhieàu hình thöùc, quaù nhieàu hình thöùc hoãn ñoän luaân lyù vaø xaõ hoäi voán luoân taïo ra nhöõng hình thöùc ngheøo ñoùi môùi. Quan nieäm cho raèng ngöôøi ngheøo khoâng chæ chòu traùch nhieäm veà hoaøn caûnh cuûa hoï nhöng coøn laø moät gaùnh naëng khoâng chòu noåi ñoái vôùi moät heä thoáng kinh teá voán ñaët lôïi ích cuûa moät soá nhoùm ñaëc quyeàn ñaëc lôïi ôû trung taâm, döôøng nhö ñaït ñích ñieåm. Moät thò tröôøng khoâng bieát ñeán hoaëc choïn loïc nhöõng nguyeân taéc ñaïo ñöùc seõ taïo ra nhöõng ñieàu kieän phi nhaân voán taùc ñoäng ñeán nhöõng ngöôøi ñang soáng trong nhöõng hoaøn caûnh baáp beânh. Nhö theá, chuùng ta ñang chöùng kieán vieäc taïo ra nhöõng caùi baãy luoân luoân môùi meû veà söï khoán khoå vaø loaïi tröø, ñöôïc taïo neân bôûi caùc taùc nhaân kinh teá vaø taøi chính voâ ñaïo ñöùc, thieáu ñi yù thöùc nhaân ñaïo vaø traùch nhieäm xaõ hoäi.
Naêm vöøa roài, moät tai hoïa khaùc ñaõ ñöôïc theâm vaøo, caøng laøm nhaân taêng nhöõng ngöôøi ngheøo khoå: côn ñaïi dòch. Noù tieáp tuïc goõ cöûa haøng trieäu ngöôøi vaø, khi noù khoâng mang laïi ñau khoå vaø caùi cheát cuøng vôùi noù, thì duø sao noù vaãn mang ñeán söï ngheøo ñoùi. Con soá ngöôøi ngheøo ñaõ gia taêng quaù nhieàu vaø, thaät khoâng may, noù seõ coøn tieáp tuïc trong nhöõng thaùng tôùi. Moät soá nöôùc ñang phaûi chòu nhöõng haäu quaû raát nghieâm troïng cuûa ñaïi dòch, ñeán ñoä nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát thaáy mình bò töôùc ñi nhöõng thieän ích thieát yeáu haøng ñaàu. Nhöõng haøng daøi chôø ñôïi tröôùc caêng tin daønh cho ngöôøi ngheøo laø daáu hieäu höõu hình cuûa söï gia troïng naøy. Vieäc xem xeùt chaêm chuù ñoøi hoûi chuùng ta tìm ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp nhaát ñeå ñaáu tranh choáng laïi viruùt naøy treân toaøn theá giôùi, maø khoâng nhaém ñeán lôïi ích ñaûng phaùi. Caùch ñaëc bieät, ñieàu caáp baùch laø mang laïi nhöõng caâu traû lôøi cuï theå cho nhöõng ngöôøi ñang chòu thaát nghieäp, taùc ñoäng caùch theâ thaûm ñeán nhieàu ngöôøi cha gia ñình, ngöôøi nöõ vaø ngöôøi treû. Tình lieân ñôùi xaõ hoäi vaø loøng quaûng ñaïi maø nhieàu ngöôøi, nhôø ôn Chuùa, coù khaû naêng ñoù, ñöôïc keát hôïp vôùi caùc keá hoaïch saùng suoát thaêng tieán con ngöôøi, ñang vaø seõ mang laïi moät söï ñoùng goùp raát quan troïng veà phöông dieän naøy.
6. Tuy nhieân, caâu hoûi, voán khoâng hieån nhieân veà baát cöù maët naøo, vaãn coøn boû ngoû : laøm theá naøo chuùng ta coù theå mang laïi moät caâu traû lôøi xaùc thöïc cho haøng trieäu ngöôøi ngheøo voán thöôøng tìm thaáy söï döûng döng nhö laø caâu traû lôøi duy nhaát, neáu khoâng phaûi laø söï böïc töùc khoù chòu ? Con ñöôøng coâng lyù naøo caàn phaûi ñi theo ñeå nhöõng baát coâng xaõ hoäi coù theå ñöôïc khaéc phuïc vaø ñeå phaåm giaù con ngöôøi, raát thöôøng bò chaø ñaïp, ñöôïc taùi laäp? Loái soáng caù nhaân chuû nghóa laø ñoàng loõa vôùi söï ngheøo ñoùi, vaø thöôøng truùt leân vai ngöôøi ngheøo moïi traùch nhieäm veà thaân phaän cuûa hoï. Nhöng söï ngheøo ñoùi khoâng phaûi laø keát quaû cuûa soá phaän, noù laø moät haäu quaû cuûa tính ích kyû. Vì theá, ñieàu quan troïng laø ñöa vaøo nhöõng tieán trình phaùt trieån naâng cao giaù trò caùc khaû naêng cuûa moïi ngöôøi, ñeå söï boå tuùc caùc naêng löïc vaø söï ña daïng caùc vai troø daãn ñeán moät nguoàn löïc tham gia chung. Nhieàu caùi ngheøo cuûa "ngöôøi giaøu" coù theå ñöôïc chöõa laønh baèng söï giaøu coù cuûa "ngöôøi ngheøo", neáu ít ra hoï ñöôïc gaëp gôõ vaø hieåu bieát nhau! Khoâng ai ngheøo ñeán noãi khoâng theå cho ñi moät ñieàu gì ñoù cuûa chính mình trong söï hoã töông. Ngöôøi ngheøo khoâng chæ laø nhöõng ngöôøi nhaän ; hoï phaûi ñöôïc ñaët trong ñieàu kieän coù theå cho ñi, bôûi vì hoï bieát roõ laøm ñieàu ñoù nhö theá naøo. Tröôùc maét chuùng ta coù bieát bao maãu göông chia seû! Ngöôøi ngheøo thöôøng daïy chuùng ta veà tình lieân ñôùi vaø söï chia seû. Ñuùng theá, nhöõng ngöôøi naøy thieáu ñieàu gì ñoù, hoï thöôøng thieáu nhieàu vaø thaäm chí caùi caàn thieát, nhöng hoï khoâng thieáu taát caû, bôûi vì hoï baûo toaøn phaåm giaù con caùi Thieân Chuùa cuûa hoï maø khoâng gì vaø khoâng ai coù theå laáy ñi.
7. Ñoù laø lyù do taïi sao moät loái tieáp caän khaùc veà söï ngheøo ñoùi laø caàn thieát. Ñoù laø moät thaùch ñoá maø caùc chính phuû vaø caùc toå chöùc toaøn caàu phaûi ñoái maët vôùi moät moâ hình xaõ hoäi höôùng ñeán töông lai, coù khaû naêng ñoái maët vôùi nhöõng hình thöùc ngheøo ñoùi môùi ñang taùc ñoäng ñeán theá giôùi vaø seõ ñaùnh daáu caùch quyeát ñònh nhöõng thaäp nieân saép tôùi. Neáu ngöôøi ngheøo bò gaït sang beân leà xaõ hoäi, nhö theå hoï chòu traùch nhieäm veà thaân phaän cuûa hoï, thì nhö theá chính khaùi nieäm veà daân chuû seõ bò khuûng hoaûng vaø moãi chính saùch xaõ hoäi seõ trôû neân suy yeáu. Chuùng ta phaûi heát söùc khieâm toán thöøa nhaän raèng chuùng ta thöôøng thieáu khaû naêng tröôùc ngöôøi ngheøo. Chuùng ta noùi veà hoï caùch tröøu töôïng, chuùng ta döøng laïi ôû caùc soá lieäu thoáng keâ vaø muûi loøng tröôùc boä phim taøi lieäu naøo ñoù. Traùi laïi, söï ngheøo ñoùi phaûi daãn ñeán moät quan nieäm saùng taïo, cho pheùp gia taêng söï töï do höõu hieäu coù theå theå hieän cuoäc soáng vôùi nhöõng khaû naêng rieâng cuûa moãi ngöôøi. Caàn phaûi traùnh xa aûo töôûng nghó raèng söï töï do ñaït ñöôïc vaø lôùn leân nhôø vieäc sôû höõu tieàn baïc. Phuïc vuï ngöôøi ngheøo caùch höõu hieäu khôi gôïi haønh ñoäng vaø cho pheùp tìm ra nhöõng hình thöùc thích hôïp nhaát ñeå naâng cao vaø thaêng tieán boä phaän naøy cuûa nhaân loaïi voán quaù thöôøng voâ danh vaø khoâng coù tieáng noùi, nhöng ñaõ in saâu nôi noù khuoân maët cuûa Ñaáng Cöùu Ñoä maø ñoøi hoûi söï trôï giuùp.
8. "Ngöôøi ngheøo, caùc oâng seõ luoân coù beân mình" (Mc 14,7). Ñoù laø moät lôøi môøi goïi ñöøng bao giôø ñaùnh maát cô hoäi laøm ñieàu thieän. Ñaèng sau ñoù, chuùng ta coù theå thaáy leänh truyeàn xöa trong Thaùnh Kinh: "Neáu giöõa anh em coù moät ngöôøi anh em ngheøo [...], thì anh em ñöøng coù loøng chai daï ñaù, cuõng ñöøng bo bo giöõ cuûa khoâng giuùp ngöôøi anh em ngheøo tuùng, nhöng phaûi môû roäng tay vaø cho hoï vay möôïn taát caû nhöõng gì hoï thieáu. [...] Anh em phaûi cho hoï caùch roäng raõi, vaø khi cho thì ñöøng mieãn cöôõng. Thaät vaäy, vì vieäc ñoù, Ñöùc Chuùa Thieân Chuùa cuûa anh em seõ chuùc phuùc cho anh em trong moïi vieäc anh em laøm vaø moïi coâng trình tay anh em thöïc hieän. Vì trong ñaát cuûa anh em seõ khoâng thieáu ngöôøi ngheøo, neân toâi truyeàn cho anh em: haõy môû roäng tay giuùp ngöôøi anh em khoán khoå, ngheøo khoù cuûa anh em, trong mieàn ñaát cuûa anh em" (Ñnl 15,7-8.10-11, baûn dòch CGKPV). Treân cuøng böôùc soùng ñoù, thaùnh Phaoloâ Toâng ñoà ñaõ khuyeán khích caùc Kitoâ höõu cuûa caùc coäng ñoaøn cuûa ngaøi giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo cuûa coäng ñoaøn Gieârusalem ñaàu tieân vaø laøm ñieàu ñoù maø "khoâng hoái tieác vaø khoâng mieãn cöôõng, vì Thieân Chuùa yeâu thích ngöôøi naøo cho ñi caùch vui töôi" (2Cr 9,7). Vaán ñeà khoâng phaûi laø xoa dòu löông taâm cuûa chuùng ta baèng caùch laøm moät vaøi boá thí, nhöng ñuùng hôn laø ñoái laäp vôùi neàn vaên hoùa döûng döng vaø baát coâng maø ngöôøi ta ñaët mình ñoái vôùi ngöôøi ngheøo.
Trong khung caûnh naøy, cuõng neân nhôù laïi nhöõng lôøi cuûa thaùnh Gioan Kim Khaåu: "Ngöôøi quaûng ñaïi khoâng caàn yeâu caàu giaûi thích veà haïnh kieåm, nhöng chæ caûi thieän tình traïng ngheøo ñoùi vaø thoûa maõn nhu caàu. Ngöôøi ngheøo chæ coù moät söï phoøng veä duy nhaát: söï ngheøo ñoùi vaø tình traïng tuùng thieáu cuûa hoï. Ñöøng ñoøi hoûi hoï ñieàu gì khaùc. Nhöng ngöôøi toài teä nhaát theá giôùi, neáu anh ta thieáu thöùc aên caàn thieát, caàn ñöôïc giaûi thoaùt khoûi söï ñoùi khaùt. [...] Ngöôøi coù loøng thöông xoùt laø moät beán caûng cho nhöõng ngöôøi tuùng thieáu: beán caûng ñoùn tieáp vaø giaûi thoaùt nhöõng ngöôøi bò ñaém khoûi moái hieåm nguy ; cho duø hoï laø keû gian aùc, ngöôøi toát laønh hay ñang gaëp hieåm nguy, thì beán caûng seõ che chôû hoï beân trong vònh cuûa noù. Vì theá, baïn cuõng vaäy, khi baïn thaáy moät ngöôøi treân traàn gian ñaém chìm trong khoán khoå, ñöøng phaùn xeùt, ñöøng yeâu caàu giaûi thích veà haïnh kieåm cuûa ngöôøi aáy, nhöng haõy giaûi thoaùt ngöôøi aáy khoûi noãi baát haïnh" (Dieãn töø veà ngöôøi ngheøo Ladaroâ, II, 5).
9. Ñieàu quyeát ñònh laø gia taêng söï nhaïy caûm cuûa chuùng ta ñeå hieåu nhöõng nhu caàu cuûa ngöôøi ngheøo, luoân ñang bieán ñoäng nhö nhöõng ñieàu kieän soáng cuûa hoï vaäy. Quaû theá, ngaøy nay, ôû caùc khu vöïc kinh teá phaùt trieån hôn treân theá giôùi, ngöôøi ta ít saün saøng ñoái maët vôùi söï ngheøo ñoùi hôn trong quaù khöù. Tình traïng sung tuùc töông ñoái maø ngöôøi ta ñaõ quen vôùi, caøng laøm cho khoù khaên hôn vieäc chaáp nhaän nhöõng hy sinh vaø thieáu thoán. Vì theá, ngöôøi ta rôi vaøo caùc hình thöùc thuø oaùn, deã bò kích ñoäng, nhöõng ñoøi hoûi daãn ñeán sôï haõi, coâ ñôn tuyeät voïng vaø, trong moät soá tröôøng hôïp, daãn ñeán baïo löïc. Ñoù khoâng phaûi laø tieâu chí xaây döïng töông lai; theá nhöng, ñoù cuõng laø nhöõng hình thöùc ngheøo khoå maø chuùng ta khoâng theå quay löng laïi. Chuùng ta phaûi côûi môû ñeå ñoïc caùc daáu chæ thôøi ñaïi voán dieãn taû nhöõng caùch thöùc môùi meû ñeå trôû thaønh ngöôøi loan baùo Tin Möøng trong theá giôùi hieän ñaïi. Söï trôï giuùp töùc thôøi ñeå ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa ngöôøi ngheøo khoâng ñöôïc ngaên caûn trôû neân saùng suoát ñeå theå hieän nhöõng daáu chæ môùi cuûa tình yeâu vaø cuûa ñöùc aùi Kitoâ giaùo, nhö laø caâu traû lôøi cho nhöõng söï ngheøo khoå môùi maø nhaân loaïi ngaøy nay ñang traûi qua.
Toâi hy voïng raèng Ngaøy theá giôùi ngöôøi ngheøo, ñöôïc cöû haønh laàn thöù V, seõ coù theå caøng ngaøy caøng beùn reã vaøo taâm hoàn caùc Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa chuùng ta vaø khôi daäy moät chuyeån ñoäng loan baùo Tin Möøng, tröôùc tieân gaëp gôõ ngöôøi ngheøo ôû nôi ñaâu hoï ñöôïc tìm thaáy. Chuùng ta khoâng theå mong chôø hoï goõ cöûa chuùng ta, ñieàu caáp baùch laø chuùng ta phaûi ñeán vôùi hoï nôi nhaø cuûa hoï, nôi caùc beänh vieän vaø caùc nhaø chaêm soùc, treân caùc ñöôøng phoá vaø nôi nhöõng goùc toái taêm maø hoï ñoâi khi aån naùy, nôi caùc trung taâm tî naïn vaø ñoùn tieáp... Ñieàu quan troïng laø hieåu nhöõng gì hoï caûm thaáy, nhöõng gì hoï ñang traûi qua vaø ñaâu laø nhöõng öôùc ao trong taâm hoàn cuûa hoï. Haõy bieán thaønh cuûa chuùng ta nhöõng lôøi caáp baùch cuûa Don Primo Mazzolari: "Toâi xin caùc baïn ñöøng hoûi toâi coù ngöôøi ngheøo khoâng, hoï laø ai vaø bao nhieâu ngöôøi, bôûi vì toâi sôï raèng nhöõng caâu hoûi nhö theá bieåu loä söï sô suaát hay caùi côù ñeå xa rôøi vôùi chæ daãn roõ raøng cuûa löông taâm vaø traùi tim. [...] Toâi ñaõ khoâng bao giôø ñeám hoï, nhöõng ngöôøi ngheøo, vì chuùng ta khoâng theå ñeám hoï: phaûi oâm laáy ngöôøi ngheøo, chöù khoâng ñeám hoï" (Adesso n. 7, 15/4/1949). Ngöôøi ngheøo ôû giöõa chuùng ta. Thaät laø Tin Möøng döôøng naøo neáu chuùng ta coù theå noùi trong taát caû söï thaät: chuùng ta ngheøo khoå, chuùng ta cuõng theá, vaø chæ baèng caùch naøy maø chuùng ta môùi thaønh coâng trong vieäc nhìn nhaän hoï thöïc söï vaø laøm cho hoï trôû thaønh moät phaàn khoâng theå thieáu trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta vaø trôû thaønh duïng cuï cöùu ñoä.
Ban haønh taïi Roâma, Ñeàn thôø Thaùnh Gioan Lateâranoâ, ngaøy 13/6/2021, leã nhôù thaùnh Antoân Pañua.
Phanxicoâ
Lm. Voõ Xuaân Tieán chuyeån ngöõ
(nguoàn ZENIT https://fr.zenit.org/2021/06/14/les-pauvres-sembrassent-ils-ne-se-comptent-pas-message-integral/)