Loøng toân suøng Ñöùc Meï taïi caùc quoác gia vuøng Baltic
Mieàn Ñaát cuûa Ñöùc Meï
Loøng toân suøng Ñöùc Meï taïi caùc quoác gia vuøng Baltic - Mieàn Ñaát cuûa Ñöùc Meï.
Hoàng Thuûy
Strasbourg (Vatican News 12-10-2021) - Loøng suøng kính Ñöùc Meï ngaøy nay ñaõ phaùt trieån vaø lan roäng khaép nôi, ñaëc bieät laø ôû chaâu AÂu, vôùi nhieàu ñeàn thaùnh kính Ñöùc Meï, nhöõng nôi ñaõ ghi laïi daáu aán cuûa nhöõng laàn Ñöùc Meï hieän ra ñeå an uûi vaø daïy doã con caùi Meï. Vieäc toân kính Ñöùc Meï ñaõ phaùt trieån khoâng ngöøng vaø giuùp caùc quoác gia chaâu AÂu taùi khaùm phaù laïi caên tính Ki-toâ giaùo cuûa mình. Loøng toân kính naøy phaùt trieån döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhöng luoân daãn ñeán Meï Maria - Meï cuûa Chuùa Gieâ-su. Caùc nöôùc vuøng Baltic ñöôïc goïi laø "Mieàn Ñaát cuûa Ñöùc Meï".
Chaâu AÂu vaø loøng toân kính Ñöùc Meï
Truï sôû cuûa lieân minh chaâu AÂu naèm taïi thaønh phoá Strasbourg nöôùc Phaùp. Chính taïi nhaø thôø chính toøa cuûa giaùo phaän Strasbourg daâng kính Ñöùc Meï, nhöõng "cha ñeû cuûa chaâu AÂu" nhö chính trò gia ngöôøi Phaùp Robert Schuman, cuõng nhö Jean Monnet, moät ngöôøi khoâng theo toân giaùo naøo, ñaõ cuøng vôùi hai chính trò gia Coâng giaùo Alcide De Gasperi vaø Konrad Adenauer nghó ñeán moät Lieân minh chaâu AÂu vaø kieán thieát chaâu AÂu. Lieân minh chaâu AÂu ñaõ ra ñôøi döôùi daáu chæ cuûa Ñöùc Meï.
Taát caû caùc daân toäc chaâu AÂu ñeàu coù loøng suøng kính Ñöùc Meï. Loøng suøng kính Ñöùc Meï Coät truï ôû Taây Ban Nha ñöôïc truyeàn ñeán vuøng ñaát Baltic, ñi qua Vöông quoác Bæ vaø caùc ñeàn thaùnh ôû Slovenia ñeán AÙo, ñi töø Croatia ñeán Rumania, ñi qua caùc ñeàn thaùnh cuûa Ñöùc, qua caùc saïp baùo ñöôïc tìm thaáy treân khaép chaâu AÂu, ñeán ñeàn thaùnh Ñöùc Meï ôû Ai Len vaø ôû Anh. Nôi keát noái taát caû, nôi ñöôïc xem laø thaùnh ñòa cuûa caùc thaùnh ñòa, laàn hieän ra trung taâm cuûa caùc laàn hieän ra, chính laø Fatima, vôùi lôøi yeâu caàu thaùnh hieán nöôùc Nga cho Traùi Tim Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi cuûa Meï Maria vaø moâ taû veà nhöõng söï kieän lôùn vaø ñaãm maùu cuûa theá kyû XX.
Coù nhöõng ñieåm chung taïi caùc thaùnh ñòa vaø trong caùc laàn Ñöùc Meï hieän ra: Ñöùc Meï hieän ra ôû nôi ngöôøi ta laõng queân Chuùa, hoaëc ôû nôi Chuùa bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi, töø hoäi Tam ñieåm Boà Ñaøo Nha ñeán thôøi Khai saùng ôû Phaùp, ñeán Ba Lan döôùi aùch thoáng trò cuûa Phoå; Ñöùc Meï hieän ra ñeå baûo veä caùc Kitoâ höõu (coù nhieàu haønh ñoäng anh huøng ñöôïc thöïc hieän nhaân danh Ñöùc Maria) vaø ñeå beânh vöïc Ki-toâ giaùo; Ñöùc Meï luoân hieän ra nhö moät söï trôï giuùp trong vieäc phaùt trieån ñöùc tin.
Caùc nöôùc vuøng Baltic - Mieàn Ñaát cuûa Ñöùc Meï
Loøng toân kính Ñöùc Meï thaám ñaãm trong ñôøi soáng caùc quoác gia vuøng Baltic - Estonia, Litva vaø Latvia, vaø hoï xaây döïng caên tính quoác gia cuûa hoï xung quanh loøng toân kính naøy, vöôït qua nhöõng giai ñoaïn lòch söû khaéc nghieät döôùi söï thoáng trò cuûa Ñöùc, Thuïy Ñieån, vaø Nga Xoâ.
Chính Ñöùc Giaùo hoaøng Innocento III ñaõ ñaët teân "Mieàn ñaát cuûa Ñöùc Maria" cho vuøng ñaát ngaøy nay laø caùc nöôùc Latvia vaø Estonia, bôûi vì söù vuï truyeàn giaùo cuûa caùc nöôùc vuøng Baltic baét ñaàu vaøo nhöõng naêm 1200, giai ñoaïn loøng suøng kính Ñöùc Meï phaùt trieån maïnh meõ, vaø ngaøy laäp töùc ñöôïc ñaët döôùi söï che chôû cuûa Ñöùc Meï. Hôn nöõa, nhaø thôø chính toøa Coâng giaùo ñaàu tieân cuûa vuøng Livonia ñöôïc daâng hieán cho Ñöùc Meï.
Vieäc truyeàn giaùo ôû nhöõng vuøng ñaát ñoù raát khoù khaên, vaø ngay sau ñoù ñaõ mang tính quaân söï, ñöôïc giao cho caùc Hieäp só Teutonic. Ñoù laø caùc cuoäc Thaäp töï chinh phöông Baéc, vôùi söï khuaát phuïc cuûa Latvia vaø Estonia, coøn Litva ñaõ khaùng cöï trong hôn moät theá kyû röôõi. Naêm 1836, hoaøng töû Jogaila cuûa Litva ñöôïc leân ngoâi vua cuûa Ba Lan, vôùi ñieàu kieän phaûi trôû laïi Coâng giaùo. OÂng ñaõ chaáp nhaän. Töø ñoù cho ñeán cuoái naêm 1795, Ba Lan vaø Litva thoáng nhaát. Döôùi thôøi trò vì cuûa Jogaila, Litva ñöôïc cai trò bôûi Vytautas. Nhaân vaät naøy raát suøng kính Ñöùc Meï vaø ñaõ cho xaây döïng nhieàu nhaø thôø kính Ñöùc Meï, trong soá ñoù coù caùc nhaø thôø ôû Kaunas vaø Naugirdelis.
Moät böôùc ngoaët lôùn hôn xaûy ra khi moät hoaøng töû Ba Lan khaùc, Casimiro, trôû thaønh thoáng ñoác cuûa Litva. OÂng laõnh ñaïo ñaát nöôùc töø naêm 1475 ñeán 1484. OÂng ñöôïc tuyeân thaùnh vaø trôû thaønh boån maïng cuûa ñaát nöôùc; moä cuûa oâng ñöôïc toân kính taïi nhaø thôø chính toøa Vilnius. Chính oâng ñaõ thuùc ñaåy maïnh meõ loøng suøng kính Ñöùc Meï.
Loøng toân kính Ñöùc Meï vaø caên tính Ki-toâ giaùo cuûa caùc nöôùc vuøng Baltic
Thôøi kyø Caûi caùch Tin Laønh ñaõ aûnh höôûng ñeán caùc quoác gia vuøng Baltic. Vaø chính taïi ñaây, chuùng ta môùi thaáy vieäc suøng kính Ñöùc Meï Maria goùp phaàn xaây döïng caên tính caùc quoác gia nhö theá naøo. Latvia vaø Estoni ngay laäp töùc ñaõ chuyeån sang Tin Laønh vaøo naêm 1525, bôûi vì Alberto di Hohenzollern, Thuû laõnh doøng Teutonico, theo Tin Laønh vaø bieán nhöõng taøi saûn ñoù thaønh moät coâng quoác cha truyeàn con noái.
Taïi Litva, taàng lôùp quyù toäc haàu nhö hoaøn toaøn theo Tin Laønh Calvin. Vieäc giaûng daïy cuûa Tin Laønh cuõng phoå bieán bôûi vì söû duïng ngoân ngöõ ñòa phöông, duøng taøi lieäu in aán. Chæ vôùi phong traøo choáng caûi caùch maø Litva thöïc hieän hoaït ñoäng taùi truyeàn giaûng Tin Möøng tích cöïc.
Ñöùc Meï hieän ra taïi Siluva
Ñaëc bieät, chính loøng toân kính Ñöùc Maria phaùt trieån taïi Siluva ñaõ ñoùng goùp vaøo vieäc ñöa Litva trôû laïi trong caùi noâi Ki-toâ giaùo. Taïi Siluva coù moät nhaø thôø, moät ñeàn thaùnh nhoû ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1457; caùc tín höõu Tin Laønh Calvin cuõng thöôøng ñeán kính vieáng nôi naøy. Moät ngaøy kia, chuû sôû höõu cuûa nôi naøy ñaõ quyeát ñònh san baèng nhaø thôø. Nhöng vò cha sôû cao nieân ñaõ kòp laáy ñi töôïng aûnh Ñöùc Meï, caùc ñoà vaät quyù giaù nhaát vaø caùc taøi lieäu quan troïng nhaát cuûa ñeàn thaùnh. Taát caû nhöõng thöù naøy ñöôïc ngaøi daáu trong moät chieác röông cuõ vaø vôùi söï trôï giuùp cuûa moät ngöôøi giuùp leã, ngaøi ñaõ choân daáu caïnh moät taûng ñaù.
Naêm 1612, khi ñang chaên gia söùc taïi khu vöïc nôi tröôùc ñaây laø nhaø thôø, caùc tieåu muïc ñoàng ñaõ nhìn thaáy moät phuï nöõ treû ñang beá moät beù trai treân tay vaø ñang khoùc. Tin töùc loan truyeàn vaø ngay laäp töùc, ngaøy hoâm sau coù raát ñoâng ngöôøi ñeán nôi ngöôøi phuï nöõ ñaõ hieän ra. Vò muïc sö Tin Laønh Calvin cuõng chaïy ñeán vôùi yù ñònh giaûi taùn ñaùm ñoâng. Ngöôøi phuï nöõ laïi xuaát hieän. Khi ñöôïc hoûi veà vieäc taïi sao baø khoùc, baø traû lôøi raèng nôi ñaây töøng coù moät nhaø thôø, nhöng baây giôø chæ daønh ñeå chaên thaû gia suùc.
Tin töùc veà nhöõng lôøi naøy lan truyeàn vaø ñeán tai moät oâng giaø muø loøa, vaø oâng cho bieát mình chính laø ngöôøi giuùp leã tröôùc ñaây. Khi ñöôïc ñöa ñeán nôi ngöôøi phuï nöõ hieän ra, oâng ñaõ coù theå nhìn thaáy laïi moät caùch laï kyø vaø chæ ra nôi caàn khai quaät vaø tìm laïi caùc töôïng aûnh cuõng nhö caùc ñoà ñaïc cuûa nhaø thôø. Thaùnh ñòa cuõng nhö loøng suøng kính Ñöùc Meï phaùt trieån maïnh meõ, vaø keát quaû laø caên tính cuûa quoác gia cuõng phaùt trieån. Giaùo hoäi coâng nhaän caùc laàn Ñöùc Meï hieän ra ôû Siluva vaøo naêm 1775, trong khi nhaø thôø hieän taïi ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1922.
Döôùi thôøi Sa hoaøng
Neáu Litva coù theå hình thaønh caên tính cuûa mình xung quanh vieäc toân suøng Ñöùc Meï, thì ñoái vôùi Estonia laïi khaùc. Vaøo naêm 1600, laàn ñaàu tieân quoác gia naøy bò chia caét giöõa Hoäi Hieäp só Teutonic vaø ngöôøi Ba Lan, sau ñoù thuoäc chuû quyeàn cuûa Thuïy Ñieån cho ñeán naêm 1721, naêm quoác gia naøy ñöôïc hôïp nhaát vaøo Ñeá cheá Nga.
Litva cuõng naèm döôùi söï cai trò cuûa Ñeá cheá Nga vaøo naêm 1795. Caùc Sa hoaøng ñaõ coá gaéng Nga hoùa caùc quoác gia, phaù boû caùc bieåu töôïng cuûa hoï. Nhaø thôø thaùnh Casimiro ôû Litva bò quaân ñoäi Nga tröng duïng vaø sau ñoù ñöôïc nhöôïng laïi cho Giaùo hoäi Chính thoáng, caùc tu só doøng Caùt Minh bò ñöa ra khoûi Ñeàn thaùnh Caùnh coång Bình minh vaø vaøo naêm 1866, caùc cuoäc haønh höông ñeán ñaây bò caám.
Tuy nhieân, ñöôïc hoã trôï bôûi ñöùc tin Coâng giaùo, ngöôøi daân Litva ñaõ choáng laïi. Ngay caû töôùng Nga Mura'ev cuõng nhaän ra ñieàu naøy, vaø vieát cho Sa hoaøng Alexander: "Chuùng ta khoâng ñöôïc aûo töôûng vaø phaûi bieát raèng, bao laâu Coâng giaùo coøn toàn taïi ôû nöôùc naøy thì chính phuû seõ khoâng theå khuaát phuïc ñöôïc noù".
Döôùi thôøi Xoâ Vieát
Sau Chieán tranh theá giôùi thöù nhaát, caùc quoác gia vuøng Baltic ñaõ giaønh ñöôïc ñoäc laäp. Nhöng tình traïng naøy khoâng keùo daøi laâu, chæ ñeán naêm 1940. Nhöng trong nhöõng naêm ñoù, loøng toân kính Ñöùc Meï ñaõ lan roäng. Ñaëc söù ñaàu tieân cuûa Vatican ñeán nhöõng vuøng ñaát ñoù chính laø Achille Ratti, sau naøy laø Ñöùc Giaùo hoaøng Pio XI, ngöôøi ñaõ ñònh nghóa Litva laø "Mieàn ñaát cuûa Ñöùc Meï".
Vôùi chieán tranh, vaø sau ñoù laø söï cai trò cuûa Lieân Xoâ, Giaùo hoäi Litva ñaõ traûi qua nhöõng cuoäc ñaøn aùp môùi. Trong caùc cuoäc haønh höông ñeán caùc ñeàn thaùnh, vaø caû ôû nhöõng ngoïn nuùi Thaùnh giaù, ví duï nhö ôû Siauliai, tín höõu Litva baøy toû loøng trung thaønh cuûa hoï vôùi Giaùo hoäi Coâng giaùo. Vaøo ngaøy 8 thaùng 9 naêm 1991, vaøo giai ñoaïn cuoái cuûa cheá ñoä Xoâ Vieát, moät Thaùnh leã lôùn ñaõ ñöôïc cöû haønh taïi ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Siluva, nôi vai troø cuûa toân giaùo vaø caùc thaùnh ñòa ñöôïc chính thöùc nhìn nhaän laïi khi quoác gia tìm laïi ñöôïc töï do.
Nhaø nguyeän Coång Bình minh
ÔÛ Vilnius, coù moät nôi khaùc ñaïi dieän cho baûn saéc cuûa quoác gia: ñoù laø Nhaø nguyeän Coång Bình minh, ñöôïc xaây döïng töø naêm 1498 ñeán naêm 1503, nôi coù töôïng Ñöùc Meï Loøng Thöông xoùt, ñöôïc toân kính taïi ñaây vaøo naêm 1508. Vaøo giöõa nhöõng naêm 1600, böùc töôïng ñöôïc boïc baïc maï vaøng vaø ñöôïc ñaët trong moät nhaø nguyeän xaây phía treân cöûa. Caùc cö daân cuûa Vilnius luoân cho raèng söï cöùu roãi cuûa thaønh phoá laø nhôø söï baûo veä cuûa Ñöùc Trinh Nöõ.
Chính taïi ñoù, hình aûnh Loøng Chuùa Thöông Xoùt ñöôïc veõ theo caùc chæ daãn cuûa thaùnh nöõ Faustina Kowalska ñaõ ñöôïc tröng baøy laàn ñaàu tieân. Sô Faustina ñöôïc thaùnh Gioan Phaoloâ II phong thaùnh caùch ñaây hai möôi naêm. Chính ôû Vilnius thaùnh nöõ ñaõ ñöôïc maëc khaûi veà Chuùa Gieâsu Thöông xoùt.
Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Ñen ôû Aglona, nöôùc Latvia
ÔÛ caùc nöôùc Baltic, coù moät ñeàn thôø khaùc coù yù nghóa ñaëc bieät: ñoù laø ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Ñen ôû Aglona, nöôùc Latvia, ñöôïc coi laø "trung taâm ñaïi keát cuûa quoác gia". Noù ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1699; laø moät nhaø thôø nhoû baèng goã, nôi coù moät pho töôïng moâ phoûng laïi töôïng Ñöùc Meï ôû ñeàn thaùnh Torki cuûa Litva. Theo thôøi gian, böùc töôïng bò ñen laïi, vaø do ñoù trôû thaønh "Ñöùc Meï Ñen".
Nhaø thôø trôû neân noåi tieáng nhôø nhöõng ñieàu kyø dieäu dieãn ra ôû ñoù. Naêm 1768, moät nhaø thôø môùi ñöôïc khaùnh thaønh. Noù tieáp tuïc laø moät ñieåm haønh höông raát quan troïng ngay caû trong nhöõng naêm bò Lieân Xoâ ñaøn aùp. Lieân Xoâ ñaõ laøm moïi caùch ñeå ngaên caûn nhöõng ngöôøi haønh höông ñeán ñaây. Nhieàu cuoäc haønh höông dieãn ra vaøo caùc ngaøy leã Chuùa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng vaø leã Ñöùc Meï hoàn xaùc leân trôøi.