Höôùng ñeán tieán trình hieäp haønh
Ñöùc Thaùnh Cha ñeà xöôùng
Höôùng ñeán tieán trình hieäp haønh Ñöùc Thaùnh Cha ñeà xöôùng.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P
Vatican (Vatican News 26-09-2021) - Chæ coøn 2 tuaàn nöõa, Chuùa nhaät 10 thaùng 10 naêm 2021, tieán trình Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc seõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ khai maïc vôùi thaùnh leã taïi Vatican theo chuû ñeà: "Vì moät Giaùo hoäi hieäp haønh: hieäp thoâng, tham döï vaø söù vuï". Tieán trình naøy seõ ñöôïc khai maïc ôû caùc giaùo phaän vaøo Chuùa nhaät 17 thaùng 10 naêm 2021 vaø chuaån bò cho Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi seõ nhoùm taïi Roma vaøo thaùng 10 naêm 2023.
Quan taâm lôùn cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Moät trong nhöõng moái quan taâm lôùn cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ hieän nay laø laøm sao ñöa Giaùo Hoäi hoaøn vuõ ñi vaøo tieán trình hieäp haønh vì ngaøi xaùc tín tính hieäp haønh (sinodalitaø) thuoäc veà baûn chaát cuûa Giaùo Hoäi vaø tieán trình naøy coù theå giuùp Giaùo Hoäi ra khoûi khuûng hoaûng vaø haêng say chu toaøn söù maïng Chuùa Kitoâ ñaõ trao phoù.
Vôùi caùc Hoàng Y coá vaán
Moái quan taâm naøy ngaøy caøng ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha bieåu loä trong thôøi gian gaàn ñaây. Chaúng haïn, chieàu thöù ba 21/9 vöøa qua, ngaøi ñaõ hoïp tröïc tuyeán vôùi Hoäi ñoàng 7 vò Hoàng Y coá vaán trong voøng 2 giôø: Trong lôøi daãn nhaäp ngaén, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi veà Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc thöù 16 veà tính hieäp haønh. Ngaøi cuõng nhaéc ñeán hai dieãn vaên chính ñöôïc coi laø chuû yeáu trong tö töôûng cuûa ngaøi veà Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc: tröôùc tieân hoài naêm 2015 nhaân dòp kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp cô cheá Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, vaø gaàn ñaây, hoâm thöù Baûy 18 thaùng 9 naêm 2021, khi noùi vôùi giaùo phaän Roma. Sau ñoù, caùc Hoàng Y coá vaán ñaõ goùp yù veà moät soá khía caïnh noùi leân söï caàn thieát cuûa söï ñoàng haønh, ñoái thoaïi vaø laéng nghe, ñaëc bieät taïi ñaát nöôùc cuûa caùc vò, ñeå vöôït thaéng thaùi ñoä phe phaùi vaø vieäc tìm kieám nhöõng lôïi loäc rieâng.
Tröôùc ñoù, ngaøy 24 thaùng 6 naêm 2021, trong cuoäc hoïp tröïc tuyeán vôùi caùc Hoàng Y Coá vaán, Ñöùc Thaùnh Cha taùi khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa tieán trình hieäp haønh ôû caáp giaùo phaän vaø quoác gia, laøm sao ñeå tieán trình naøy phaûn aûnh trong moät tieán trình roäng lôùn hôn maø Vaên phoøng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaõ khôûi xöôùng trong nhöõng tuaàn leã tröôùc ñoù.
Giaûi thích tính hieäp haønh
Nhöng sinodo vaø sinodalitaø laø gì? Cho ñeán nay, ñoái vôùi nhieàu ngöôøi, töø Sinodo ñöôïc hieåu laø hoäi nghò caùc ñaïi dieän Linh Muïc, caùc tu só vaø giaùo daân do Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän trieäu taäp ñeå baøn luaän veà nhöõng vaán ñeà cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông. Leân ñeán caáp cao hôn laø Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc laø khoùa hoïp caùc ñaïi bieåu cuûa caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, caùc cô quan trung öông Toøa Thaùnh vaø moät soá ñaïi dieän khaùc cuûa caùc thaønh phaàn daân Chuùa ñeå baøn veà caùc vaán ñeà cuûa Giaùo Hoäi hoaøn vuõ.
Trong khi ñoù, nôi caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng hoaëc Coâng Giaùo Ñoâng phöông, "Santo Sinodo", Thaùnh Hoäi Ñoàng, laø cô quan cai quaûn Giaùo Hoäi goàm vò Thöôïng Phuï hoaëc töông ñöông, cuøng vôùi caùc Giaùm Muïc thaønh vieân ñöôïc baàu leân. Trong Hoäi ñoàng naøy, Ñöùc Thöôïng Phuï cuõng chæ coù 1 phieáu nhö caùc giaùm muïc thaønh vieân khaùc.
Ñoái vôùi nhieàu Giaùo Hoäi Tin Laønh khaùc, nhö Giaùo Hoäi Valdese ôû YÙ, Sinodo laø khoùa hoïp laäp phaùp thöôøng nieân cuûa taát caû caùc muïc sö vôùi caùc thaønh vieân giaùo daân ñöôïc baàu, ñeå ban haønh caùc qui luaät, cuõng nhö ñieàu haønh Giaùo Hoäi.
Töø Sinodo theo Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Nguyeân ngöõ Hy laïp cuûa töø Sinodo coù nghóa laø "ñoàng haønh", cuøng ñi, vaø yù nghóa naøy thöôøng ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha söû duïng, ñaëc bieät ngaøi nhaán ñeán töø Sinodalitaø, tính hieäp haønh.
Chaúng haïn trong dieãn vaên daøi 40 phuùt vôùi 4 ngaøn ñaïi bieåu cuûa Giaùo phaän Roma hoâm 18 thaùng 9 naêm 2021, Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích "sinodalitaø", söï ñoàng haønh, nhö moät loái soáng vaø haønh ñoäng cuûa Giaùo Hoäi: laéng nghe nhau vaø coù thaùi ñoä muïc vuï, ñaëc bieät ñöùng tröôùc caùm doã cuûa chuû nghóa duy giaùo só vaø thaùi ñoä cöùng nhaéc.
Ñöùc Thaùnh Cha noùi: "ñeà taøi hieäp haønh, sinodalitaø hay ñoàng haønh, khoâng phaûi laø moät chöông trong khaûo luaän Giaùo hoäi hoïc, vaø caøng khoâng phaûi laø moät kieåu thôøi trang, moät khaåu hieäu hay moät töø ngöõ môùi caàn söû duïng hoaëc leøo laùi trong caùc cuoäc gaëp gôõ cuûa chuùng ta. Khoâng phaûi vaäy, sinodalitaø bieåu loä baûn chaát cuûa Giaùo Hoäi, hình theå, kieåu soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo Hoäi." Vaø Ñöùc Thaùnh Cha döïa vaøo saùch Toâng Ñoà coâng vuï, vôùi nhieàu giai thoaïi ñeå chöùng toû Giaùo Hoäi laø ñoàng haønh.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng "Trong tieán trình hieäp haønh, giai ñoaïn giaùo phaän raát quan troïng, vì thöïc hieän söï laéng nghe toaøn theå caùc tín höõu ñaõ chòu pheùp röûa [...]."
Ngaøi nhaän xeùt: coù nhieàu ñoái khaùng choáng laïi vieäc vöôït qua hình aûnh moät Giaùo Hoäi ñöôïc phaân bieät cöùng nhaéc giöõa caùc thuû laõnh vaø nhöõng ngöôøi beà döôùi, giöõa ngöôøi giaûng daïy vaø ngöôøi phaûi hoïc hoûi, maø queân raèng Thieân Chuùa muoán ñaûo loän caùc vò trí: "Ngaøi laät ñoå nhöõng ngöôøi cöôøng quyeàn khoûi toøa cao, vaø naâng cao nhöõng ngöôøi heøn moïn" (Lc 1,52). Vieäc ñoàng haønh khaùm phaù chieàu ngang cuûa Giaùo Hoäi hôn laø chieàu doïc. Giaùo Hoäi ñoàng haønh taùi laäp chaân trôøi töø ñoù maët trôøi cuûa Chuùa Kitoâ moïc leân: döïng leân nhöõng ñeàn ñaøi phaåm traät coù nghóa laø che phuû maët trôøi Chuùa Kitoâ. Caùc muïc töû böôùc ñi vôùi daân, khi thì ñi tröôùc, khi thì ñi giöõa, luùc thì ñi sau. Ñi tröôùc ñeå höôùng daãn, ñi giöõa ñeå khuyeán khích vaø khoâng queân muøi cuûa ñoaøn chieân, ñi sau vì daân coù "muõi", coù khöùu giaùc trong vieäc tìm ra nhöõng con ñöôøng môùi ñeå ñi, hoaëc ñeå tìm laïi con ñöôøng ñaõ laïc maát".
Nhöõng hieåu laàm
Söï kieän Ñöùc Thaùnh Cha noùi ñeán söï can döï cuûa toaøn theå daân Chuùa vaøo tieán trình hieäp haønh khieán cho moät soá ngöôøi cho raèng ñaây laø moät chuû tröông "daân chuû hoùa Giaùo Hoäi", vaø hoï quan nieäm hieäp haønh hay Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc laø moät thöù "nghò vieän" cuûa Giaùo Hoäi. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ hôn 1 laàn baùc boû quan nieäm naøy.
Môùi ñaây, Ñöùc Cha Maurice Muhatia, Giaùm muïc giaùo phaän Nakuru kieâm Phoù Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Kenya, cuõng ghi nhaän coù söï hieåu laàm ngaøy caøng nhieàu veà vieäc ñöa giaùo daân tham gia vaøo tieán trình quyeát ñònh trong Giaùo Hoäi. Trong cuoäc hoäi luaän tröïc tuyeán hoâm 18/9, Ñöùc Cha noùi: "Söï can döï cuûa giaùo daân vaøo vieäc ñöa ra quyeát ñònh khoâng coù nghóa laø chuùng ta ñang coå voõ moät Giaùo Hoäi daân chuû. Tieán trình hieäp haønh cho moät Giaùo Hoäi ñoàng haønh ñoøi phaûi dieãn ra trong cô caáu phaåm traät cuûa Giaùo Hoäi. YÙ thöùc roõ veà ñieàu aáy raát quan troïng ñeå traùnh nhöõng hieåu laàm."
Ñöùc cha Muhatia giaûi thích raèng: Chuùng toâi ñaõ nghe vaøi ngöôøi noùi veà moät Giaùo Hoäi daân chuû; moät soá ngöôøi khaùc noùi veà moät cheá ñoä nghò vieän ñöôïc du nhaäp vaøo Giaùo Hoäi. Taát caû nhöõng ñieàu naøy laø ñieàu xa laï, vaø Ñöùc Thaùnh Cha khoâng hieåu nhö vaäy." Chuû yù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha laø muoán coù söï can döï nhieàu hôn cuûa daân chuùng vaøo nhöõng gì ñang dieãn ra trong Giaùo Hoäi. Caàn traùnh hieåu laàm veà vaán ñeà naøy.
Moät giaûi thích ñôn sô
Hoâm 16 thaùng 9 naêm 2021, Phoù Toång thö kyù Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi, nöõ tu Nathalie Becquart, giaûi thích moät caùch ñôn sô cho caùc phuï nöõ Coâng Giaùo vaø tín höõu Ba Lan veà töø "tính hieäp haønh", Sinodalitaø, laø chuyeån tieáp töø chöõ "toâi" ñeán chöõ "chuùng ta".
Nöõ tu Becquart ñöa ra moät thí duï cuï theå ñeå hieåu tính hieäp haønh maø Ñöùc Thaùnh Cha muoán Giaùo Hoäi thi haønh: ví duï trong moät giaùo phaän, tính hieäp haønh heä taïi luoân ñoàng haønh vôùi nhau, vaø moät ngöôøi khoâng theå töï mình quyeát ñònh maø khoâng tham khaûo yù kieán ngöôøi khaùc, caùc Linh Muïc phaûi tham khaûo yù kieán giaùo daân. Hieäp haønh laø ñi töø chöõ "toâi" ñeán chöõ "chuùng ta". "Chuùng ta" ôû ñaây laø moïi tín höõu ñaõ chòu pheùp röûa. Ñaây laø ñònh nghóa ngaén nhaát veà "Tính hieäp haønh".
Trong cuoäc hoäi luaän, nöõ tu Becquart traû lôøi caâu hoûi laøm sao ñeå caùc giaùo phaän nghe tieáng noùi cuûa giaùo daân, vaø sô noùi raèng quan taâm vaø laéng nghe tieáng noùi cuûa giaùo daân laø ñieàu raát quan troïng, nhöng ñaây vaãn coøn laø con ñöôøng môû ngoû trong Giaùo Hoäi. Ñoái vôùi thaønh phaàn giaùo phaåm cuûa Giaùo Hoäi, ñaây laø ñieàu môùi meû vaø ta khoâng laï gì khi coù nhöõng ngöôøi toû ra lo sôï veà ñieàu naøy. Trong thöïc teá, caàn tìm ra moät phöông theá, moät con ñöôøng ñeå chia seû kinh nghieäm nhö vaäy. Ñieàu naøy ñoøi phaûi coù moät kinh nghieäm chung cho caû giaùo daân vaø giaùo só, moät kinh nghieäm ñoái thoaïi vaø côûi môû. Haøng giaùo só phaûi tieán ñeán con ñöôøng ñoái thoaïi vaø caûm nghieäm noù. Vai troø cuûa linh muïc vaø giaùo só seõ khoâng thay ñoåi xeùt veà cô caáu cuûa Giaùo Hoäi, nhöng noù phaûi thay ñoåi khi hoï baét ñaàu laéng nghe daân chuùng trong Giaùo Hoäi. Thaùch ñoá môùi ngaøy nay laø taùi khaùm phaù söï phong phuù troïn veïn cuûa nhöõng ngöôøi hoïp thaønh Giaùo Hoäi, ñieàu naøy chæ coù theå qua söï laéng nghe nhau vaø ñeå cho moïi ngöôøi khaùc ñöôïc laéng nghe, coá gaéng ñeå ñöôïc laéng nghe". (Kai 15/9/2021)