Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha tröôùc caùc Giaùm muïc,
linh muïc, tu só nam nöõ, chuûng sinh
vaø giaùo lyù vieân taïi Bratislava
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha tröôùc caùc Giaùm muïc, linh muïc, tu só nam nöõ, chuûng sinh vaø giaùo lyù vieân taïi Bratislava.
Bratislava (Vatican News 13-09-2021) - Sau khi gaëp chính quyeàn, xaõ hoäi daân söï vaø ngoaïi giao ñoaøn taïi Dinh Toång Thoáng, Ñöùc Thaùnh Cha di chuyeån baèng xe ñeán Nhaø thôø chính toaø thaùnh Martino caùch ñoù 2km ñeå gaëp caùc Giaùm muïc, linh muïc, tu só nam nöõ, chuûng sinh vaø giaùo lyù vieân cuûa Slovakia.
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ taïi cuoäc gaëp gôõ vôùi caùc giaùm muïc, linh muïc, tu só nam nöõ, chuûng sinh vaø giaùo lyù vieân taïi Nhaø thôø chính toaø thaùnh Martino:
Bratislava, Slovakia 13/09/2021
Quyù chö huynh Giaùm Muïc,
Quyù Linh muïc, Tu só nam nöõ vaø Chuûng sinh,
Quyù Giaùo lyù vieân vaø anh chò em quyù meán!
Toâi coù lôøi chaøo noàng nhieät ñeán quyù anh chò em vaø toâi caûm ôn Ñöùc Cha Stanislav Zvolenskyù qua dieãn vaên daønh cho toâi. Caûm ôn moïi ngöôøi ñaõ mong toâi töï nhieân nhö ôû nhaø, toâi ñeán ñaây nhö ngöôøi anh em cuûa moïi ngöôøi vaø do ñoù toâi caûm nhaän nhö moät ngöôøi trong anh chò em. Toâi ñeán ñaây ñeå san seû vôùi anh chò em böôùc ñöôøng cuoäc soáng - ñaây laø ñieàu vò giaùm muïc phaûi laøm, vò aáy laø Ñöùc Thaùnh Cha -, nhöõng öu tö, mong ñôïi vaø hy voïng cuûa Giaùo hoäi vaø ñaát nöôùc naøy. Noùi veà ñaát nöôùc naøy, toâi môùi chia seû vôùi baø Toång Thoáng raèng Slovakia laø moät baøi thô! Chia seû laø caùch maø coäng ñoaøn tín höõu sô khai ñaõ soáng: chuyeân chaêm vaø hieäp nhaát, hoï böôùc ñi cuøng nhau (x. Cv 1,12-14). Hoï cuõng töøng caõi nhau, nhöng vaãn ñoàng haønh vôùi nhau.
Ñieàu ñaàu tieân chuùng ta caàn laø moät Giaùo hoäi böôùc ñi cuøng nhau treân haønh trình cuoäc soáng vôùi ngoïn ñeøn Tin Möøng chaùy saùng. Giaùo hoäi khoâng phaûi laø moät phaùo ñaøi, khoâng laø moät theá löïc, moät laâu ñaøi toaï laïc treân cao nhìn xuoáng theá giôùi vôùi khoaûng caùch vaø töï maõn. ÔÛ Bratislava naøy laâu ñaøi ñaõ coù vaø raát ñeïp! Nhöng Giaùo hoäi laø coäng ñoaøn muoán gaén keát vôùi Ñöùc Ki-toâ baèng nieàm vui Tin Möøng - chöù khoâng phaûi laâu ñaøi! -, ñoù laø men laøm daäy neân vöông quoác cuûa baùc aùi vaø hoaø bình trong khoái boät theá giôùi. Do vaäy, chuùng ta khoâng neân tin vaøo caùm doã cuûa söï hoaønh traùng, nhöõng ñieàu to lôùn kieåu traàn theá! Giaùo hoäi phaûi khieâm nhöôøng nhö Ñöùc Gieâ-su, Ñaáng ñaõ töï ra khoâng, trôû neân ngheøo ñeå chuùng ta ñöôïc giaøu coù (x. 2Cr 8,9), Ngöôøi ñaõ ñeán vaø ôû giöõa chuùng ta ñeå chöõa laønh nhöõng veát thöông nhaân loaïi cuûa chuùng ta.
Thaät ñeïp thay moät Giaùo hoäi khieâm nhöôøng maø laïi khoâng taùch khoûi theá giôùi vaø khoâng ñöùng nhìn cuoäc soáng töø xa nhöng Giaùo hoäi soáng giöõa cuoäc ñôøi naøy. Soáng giöõa cuoäc ñôøi, chuùng ta khoâng ñöôïc queân ñaëc tính naøy, laø chung chia, ñoàng haønh, ñoùn nhaän nhöõng öu tö vaø mong ñôïi töø daân chuùng. Ñieàu naøy giuùp chuùng ta ra khoûi tính quy kyû: coi Giaùo hoäi laø trung taâm# Ai laø trung taâm cuûa Giaùo hoäi? Ñoù khoâng phaûi laø Giaùo hoäi! Khi Giaùo hoäi nhìn laïi mình, gioáng nhö ngöôøi phuï nöõ trong Tin Möøng, bò coøng löng vaø chæ coù theå nhìn xuoáng chính mình (x. Lc 13,10-13). Do vaäy, trung taâm cuûa Giaùo hoäi khoâng phaûi chính Giaùo hoäi. Chuùng ta haõy ra khoûi moái baän taâm thaùi quaù veà chính mình, veà cô caáu, veà vieäc xaõ hoäi caûm thoâng cho chuùng ta nhö theá naøo. Ñieàu naøy roát cuoäc ñöa chuùng ta ñeán "nguyeân taéc trang ñieåm"# Laøm theå naøo ñeå trang ñieåm cho mình ñeïp hôn# Thay vaøo ñoù, chuùng ta haõy daán thaân vaøo cuoäc soáng hieän taïi cuûa daân chuùng vaø töï hoûi raèng: ñaâu laø nhöõng nhu caàu vaø khao khaùt thieâng lieâng cuûa daân toäc mình? Hoï chôø ñôïi ñieàu gì töø Giaùo hoäi? Ñoái vôùi toâi, ñieàu quan troïng laø traû lôøi nhöõng caâu hoûi naøy vaø naûy ra trong trí toâi ba töø.
Töø thöù nhaát laø söï töï do. Khoâng coù töï do thì khoâng coù nhaân loaïi ñích thöïc bôûi vì con ngöôøi ñöôïc taïo döïng caùch töï do vaø ñeå ñöôïc töï do. Nhöõng giai ñoaïn khoác lieät trong lòch söû ñaát nöôùc cuûa anh chò em laø moät baøi hoïc lôùn: khi töï do bò toån thöông, bò xaâm phaïm vaø huyû hoaïi, nhaân loaïi bò xuoáng caáp vaø nhöõng côn loác baïo löïc, cöôõng ñoaït vaø tieám quyeàn xaûy ra.
Tuy vaäy, töï do khoâng phaûi laø moät thaønh töïu taát yeáu, khoâng toàn taïi moät laàn cho maõi maõi. Khoâng phaûi theá! Töï do laø moät haønh trình, ñoâi khi khoù khaên ñeå khôûi söï laïi, ñeå tranh ñaáu ñeå coù ñöôïc noù moãi ngaøy. Töï do beân ngoaøi hoaëc trong caùc cô caáu xaõ hoäi laø khoâng ñuû ñeå coi laø töï do ñích thaät. Töï do tröôùc tieân laø lôøi môøi goïi nôi caù nhaân veà traùch nhieäm trong choïn löïa cuûa mình, laø phaân ñònh vaø thaêng tieán cuoäc soáng. Ñieàu naøy thöïc söï khoù khaên vaø laøm chuùng ta sôï haõi. Nhieàu khi thaáy deã chòu hôn khi khoâng ñeå cho nhöõng tình huoáng thöïc teá thaùch ñoá chuùng ta vaø tieáp tuïc cuoäc soáng baèng caùch laëp laïi quaù khöù, chaúng caàn baän taâm, chaúng lo choïn sai, toát hôn laø keùo leâ cuoäc soáng vaø laøm nhö bao ngöôøi khaùc - coù theå laø ña soá, coâng yù hay nhöõng gì caùc phöông tieän truyeàn thoâng noùi - quyeát ñònh cho chuùng ta. Ñieàu naøy thaät khoâng toát. Ngaøy nay, raát nhieàu laàn chuùng ta laøm nhöõng ñieàu truyeàn thoâng quyeát ñònh cho chuùng ta. Vaø nhö theá chuùng ta maát töï do. Chuùng ta haõy nhôù laïi lòch söû daân toäc Ít-ra-en: hoï chòu ñau khoå döôùi aùch thoáng trò Pha-ra-oâ, hoï laø noâ leä, nhöng ñöôïc Thieân Chuùa giaûi thoaùt. Nhöng ñeå trôû neân thöïc söï töï do, khoâng chæ laø ñöôïc giaûi thoaùt khoûi keû thuø, hoï phaûi baêng qua sa maïc, moät haønh trình gian khoù. Khi ñoù hoï nghó raèng coù leõ tröôùc ñaây coøn ñôõ khoå hôn, ít ra coøn coù cuû haønh cuû toûi... Ñoù laø moät caùm doã lôùn lao, laø chaúng thaø coù ñöôïc cuû haønh coøn hôn laø haønh trình gian khoù vaø lieàu mình ñeå ñöôïc töï do. Ñaây laø moät trong nhöõng caùm doã. Hoâm qua, khi gaëp gôõ nhoùm ñaïi keát, toâi nhôù laïi Dostoevskij vôùi taùc phaåm "Nhaø ñieàu tra vó ñaïi". Theo ñoù, Ñöùc Ki-toâ bí maät trôû laïi traùi ñaát vaø bò nhaø ñieàu tra traùch cöù vì ñaõ trao taëng con ngöôøi söï töï do. Moät chuùt baùnh mì vaø chuùt gì ñoù ñeå aên, moät chuùt ñoà aên thoâi. Luoân toàn taïi caùm doã kieåu nhö theá, caùm doã veà cuû haønh Ai Caäp. Thaø coù cuû haønh vaø baùnh mì coøn hôn laø khoù nhoïc vaø lieàu mình vì töï do. Toâi ñeå anh chò em töï suy tö veà nhöõng ñieàu naøy.
Ñoâi khi ngay caû nôi Giaùo hoäi, yù töôûng naøy coù theå gaây haïi cho chuùng ta, ñoù laø toát hôn laø xaùc ñònh taát caû, caùc ñieàu luaät phaûi giöõ, söï chaéc chaén vaø ñoàng boä, hôn laø ñeå moïi ngöôøi töï tröôûng thaønh vaø chòu traùch nhieäm, hôn laø suy tö, töï vaán löông taâm, vaø ñem ra thaûo luaän. Ñaây laø khôûi ñaàu cuûa söï phaân taàng, taát caû ñeàu hôïp leä... Trong ñôøi soáng thieâng lieâng vaø Giaùo hoäi, coù caùm doã ñi tìm söï bình an giaû taïo, ñieàu coù theå laøm chuùng ta voâ söï, hôn laø tìm nhieät huyeát Tin Möøng giuùp bieán ñoåi vaø laøm chuùng ta khoâng theå ngoài yeân. Söï an toaøn cuûa cuû haønh Ai Caäp thì deã chòu hôn söï voâ ñònh cuûa sa maïc, nhöng Giaùo hoäi khoâng ñeå mình rôi vaøo cuoäc phieâu löu cuûa töï do, ngay caû trong ñôøi soáng thieâng lieâng, coù nguy cô trôû thaønh moät nôi khaét khe vaø kheùp kín. Coù leõ moät soá ngöôøi ñaõ quen vôùi ñieàu naøy, nhöng nhöõng ngöôøi khaùc - nhaát laø nhöõng theá heä treû - hoï khoâng ñöôïc thu huùt bôûi moät ñöùc tin khoâng cho hoï töï do noäi taâm, bôûi moät Giaùo hoäi nghó ñeán moïi ngöôøi theo cuøng moät caùch thöùc vaø vaâng phuïc muø quaùng.
Anh chò em quyù meán, ñöøng sôï ñaøo luyeän con ngöôøi vôùi moái töông quan tröôûng thaønh vaø töï do vôùi Chuùa. Töông quan naøy raát quan troïng. Ñieàu naøy coù theå cho chuùng ta caûm töôûng laø khoâng theå ñieàu khieån moïi thöù, laø maát ñi söùc maïnh vaø quyeàn löïc, nhöng Giaùo hoäi cuûa Ñöùc Ki-toâ khoâng muoán thoáng trò taâm hoàn vaø chieám lónh khoâng gian, Giaùo hoäi muoán laø "nguoàn maïch" hy voïng trong ñôøi soáng con ngöôøi. Ñaây laø moät nguy cô, laø moät thaùch ñoá. Toâi noùi ñieàu naøy nhaát laø cho caùc Muïc töû, anh em thi haønh söù vuï trong moät ñaát nöôùc nôi moïi söï thay ñoåi raát nhanh vaø caùc tieán trình daân chuû ñöôïc khôûi söï, nhöng söï töï do vaãn coøn mong manh. Ñieàu naøy laïi caøng ñuùng trong taâm vaø trí con ngöôøi. Do vaäy, toâi khuyeán khích anh em giuùp hoï tröôûng thaønh, thoaùt khoûi moät neàn ñaïo ñöùc haø khaéc. Haõy ra khoûi söï cöùng nhaéc aáy vaø tröôûng thaønh caùch töï do! Khoâng ai phaûi caûm thaáy bò cheøn eùp haàu moãi ngöôøi coù theå khaùm phaù söï töï do cuûa Tin Möøng, daàn daàn ñi vaøo töông quan vôùi Chuùa vôùi söï tin töôûng cuûa ngöôøi bieát raèng vôùi Chuùa, hoï coù theå ñem ñeán chính lòch söû ñôøi mình vaø caû nhöõng toån thöông maø khoâng sôï vaø khoâng phaûi giaû boä, khoâng phaûi lo veà hình aûnh cuûa mình. Hoï coù theå noùi: "Toâi laø toäi nhaân", nhöng noùi vôùi loøng chaân thaønh, khoâng phaûi ñaám ngöïc xong roài laïi töï nhaän mình laø coâng chính. Ñoù laø töï do. Öôùc gì lôøi coâng boá Tin Möøng laø töï do, khoâng bao giôø bò boù buoäc vaø Giaùo hoäi trôû thaønh daáu chæ cuûa töï do vaø ñoùn nhaän.
Toâi chaéc raèng khoâng bao giôø chuùng ta bieát ñöôïc ñieàu naøy töø ñaâu ñeán. Toâi keå cho anh chò em ñieàu xaûy ra gaàn ñaây. Laù thö cuûa moät Giaùm muïc noùi veà moät vò söù thaàn. Thö noùi raèng: "Chuùng toâi bò ngöôøi Thoå Nhó Kyø ñoâ hoä suoát 400 naêm vaø chuùng toâi ñaõ chòu ñau khoå nhieàu. Roài 50 naêm döôùi thôøi coäng saûn vaø chuùng toâi ñaõ chòu ñau khoå nhieàu. Nhöng baûy naêm döôùi thôøi vò söù thaàn naøy, chuùng toâi coøn khoå hôn caû hai söï kieän kia!" Ñoâi khi toâi töï hoûi bao nhieâu ngöôøi trong caùc tín höõu coù theå noùi nhö theá veà vò Giaùm muïc hay Linh muïc quaûn xöù cuûa mình? Bao nhieâu ngöôøi daùm? Khoâng coù töï do, khoâng coù tình phuï töû, moïi söï seõ khoâng oån.
Töø thöù hai - töø thöù nhaát laø söï töï do - laø söï saùng taïo. Anh chò em laø con chaùu cuûa moät truyeàn thoáng tuyeät vôøi. Kinh nghieäm ñaïo ñöùc cuûa anh chò em tìm thaáy muøa xuaân trong lôøi rao giaûng vaø söù vuï cuûa caùc coät truï laø thaùnh Cirillo vaø Metodio. Caùc vò aáy daïy chuùng ta raèng vieäc truyeàn giaùo khoâng bao giôø laø söï laëp laïi cuûa quaù khöù. Nieàm vui Tin Möøng luoân laø Ñöùc Ki-toâ nhöng caùch thöùc tin vui naøy coù theå trôû thaønh con ñöôøng trong thôøi gian vaø trong lòch söû thì khaùc nhau. Caùc loái neûo hoaøn toaøn khaùc nhau. Thaùnh Cirillo vaø Metodio ñaõ cuøng nhau rao giaûng ôû vuøng ñaát naøy cuûa luïc ñòa chaâu AÂu vaø, ñöôïc nung naáu bôûi nhieät huyeát rao giaûng Tin Möøng, ñaõ saùng taïo ra boä chöõ caùi môùi ñeå dòch Thaùnh Kinh, caùc baûn vaên phuïng vuï vaø giaùo lyù Coâng giaùo. Nhö theá hoï trôû thaønh nhöõng toâng ñoà hoäi nhaäp vaên hoaù cuûa ñöùc tin giöõa anh chò em. Hoï laø nhöõng nhaø saùng cheá ngoân ngöõ môùi ñeå truyeàn ñaït ñöùc tin, hoï saùng taïo trong vieäc chuyeån ngöõ thoâng ñieäp Ki-toâ giaùo, hoï gaàn guõi vôùi lòch söû caùc daân toäc maø hoï tieáp xuùc ñeå noùi ngoân ngöõ cuûa hoï vaø ñoàng hoaù mình vôùi vaên hoaù aáy. Ñaát nöôùc Slovakia hieän nay khoâng caàn ñieàu naøy sao? Toâi töï hoûi. Chaúng leõ ñaây khoâng phaûi laø nhieäm vuï caáp thieát nhaát cuûa Giaùo hoäi giöõa caùc daân toäc chaâu AÂu, ñoù laø tìm ra "maãu töï" môùi ñeå noùi veà ñöùc tin sao? Chuùng ta coù sau löng moät truyeàn thoáng Coâng giaùo phong phuù, nhöng ñoái vôùi nhieàu ngöôøi ngaøy nay, ñoù chæ coøn laø moät kyû nieäm veà moät quaù khöù khoâng ñöôïc nhaéc ñeán vaø khoâng coøn ñònh höôùng caên tính con ngöôøi. Tröôùc hieän töôïng ñaùnh maát caûm thöùc veà Thieân Chuùa vaø nieàm vui ñöùc tin, seõ khoâng coù ích gì khi than phieàn, kheùp mình vaøo moät chuû nghóa Coâng giaùo phoøng veä, phaùn xeùt vaø leân aùn theá giôùi laø xaáu xa. Khoâng, ôû ñaây caàn söï saùng taïo cuûa Tin Möøng. Chuùng ta haõy ñeå yù! Tin Möøng khoâng kheùp kín, nhöng luoân roäng môû! Tin Möøng thì soáng ñoäng, luoân soáng ñoäng vaø trieån nôû. Chuùng ta nhôù laïi vieäc nhöõng ngöôøi ñaøn oâng ñaõ laøm gì ñeå ñöa ngöôøi baïi lieät ñeán tröôùc Chuùa Gieâ-su khi khoâng theå baêng qua ñaùm ñoâng ñöùng chaät kín cöûa vaøo. Hoï ñaõ gôõ maùi nhaø vaø thaû ngöôøi baïi lieät xuoáng (x. Mc 2,1-5). Hoï thaät saùng taïo! Tröôùc khoù khaên - "Chuùng ta phaûi laøm theá naøo?... AØ, chuùng ta haõy laøm theá naøy". Tröôùc moät theá heä khoâng coøn tin, ñaõ maát ñi caûm thöùc veà ñöùc tin, hay ñaõ giaûn löôïc ñöùc tin thaønh moät thoùi quen hay moät neùt vaên hoaù ít nhieàu chaáp nhaän ñöôïc, chuùng ta haõy coá gaéng môû ra moät loái thoaùt vaø chuùng ta haõy saùng taïo! Töï do, saùng taïo# Thaät ñeïp bieát bao khi chuùng ta bieát tìm ra con ñöôøng, caùch thöùc vaø ngoân ngöõ môùi ñeå loan baùo Tin Möøng! Chuùng ta coù theå giuùp nhau baèng söï saùng taïo nhaân loaïi, moãi ngöôøi ñeàu coù khaû naêng naøy, nhöng söï saùng taïo tuyeät ñænh laø Chuùa Thaùnh Thaàn! Chính Ngaøi thuùc ñaåy vaø laøm chuùng ta bieát saùng taïo! Neáu lôøi rao giaûng vaø muïc vuï cuûa chuùng ta khoâng theå tieán tôùi baèng caùch thoâng thöôøng, chuùng ta haõy coá gaéng môû ra nhöõng khoâng gian môùi, thöû nhöõng loái neûo khaùc.
Toâi "môû ngoaëc" ñeå noùi veà vieäc giaûng leã. Ai ñoù ñaõ noùi vôùi toâi raèng trong Toâng huaán Nieàm vui Tin Möøng toâi ñaõ nhaán maïnh quaù nhieàu veà baøi giaûng, bôûi ñoù laø moät trong nhöõng vaán naïn ngaøy nay. Ñuùng vaäy, baøi giaûng khoâng phaûi laø moät bí tích, nhö moät vaøi nhaø caûi caùch cho nhö theá, nhöng baøi giaûng laïi mang tính bí tích! Khoâng phaûi laø baøi giaûng Muøa Chay, khoâng phaûi theá, nhöng laø moät ñieàu khaùc. Baøi giaûng naèm ôû trung taâm Bí tích Thaùnh Theå. Chuùng ta haõy nghó ñeán giaùo daân, nhöõng ngöôøi phaûi nghe nhöõng baøi giaûng daøi 40, 50 phuùt, veà nhöõng chuû ñeà hoï chaúng hieåu gì, chaúng ñuïng chaïm ñeán hoï... Thöa quyù Giaùm muïc vaø Linh muïc, anh em haõy suy nghó kyõ caùch naøo ñeå chuaån bò baøi giaûng, laøm sao ñeå giaûng leã, haàu baøi giaûng coù theå ñuïng chaïm ñeán giaùo daân vaø ñöôïc gôïi höùng töø baûn vaên Kinh Thaùnh. Thoâng thöôøng, moät baøi giaûng khoâng neân daøi quaù 10 phuùt, bôûi vì giaùo daân sau 8 phuùt ñaõ khoâng coøn taäp trung nöõa, ngay caû khi baøi giaûng raát haáp daãn. Neáu coù daøi, thì töø 10-15 phuùt, khoâng hôn. Moät giaùo sö chuyeân giuùp giaûng leã noùi raèng moät baøi giaûng phaûi coù tính xuyeân suoát: moät yù töôûng, moät hình aûnh vaø moät taâm tình; raèng giaùo daân ra veà vaãn nhôù moät yù töôûng, hình aûnh vaø coù gì ñoù ñaùnh ñoäng con tim hoï. Rao giaûng Tin Möøng ñôn giaûn nhö theá thoâi! Ñöùc Gieâ-su ñaõ rao giaûng nhö theá, Ngaøi laáy hình aûnh chim trôøi, ruoäng luùa... nhöõng thöù cuï theå maø daân chuùng hieåu ñöôïc. Toâi xin anh chò em löôïng thöù vì ñaõ trôû laïi vaán ñeà naøy, nhöng ñaây laø ñieàu toâi öu tö... Cho pheùp toâi noùi thaúng nheù: caùc sô laø nhöõng ngöôøi voã tay tröôùc tieân, hoï laø naïn nhaân cuûa caùc baøi giaûng cuûa chuùng ta!
Hai thaùnh Cirillo vaø Metodio ñaõ khôûi söï söï saùng taïo naøy, hoï ñaõ laøm nhö theá vaø cho chuùng ta thaáy raèng khoâng theå laøm cho Tin Möøng lôùn maïnh neáu khoâng ñöôïc beùn reã trong vaên hoaù daân toäc, trong caùc bieåu töôïng, öu tö, ngoân töø vaø caên tính cuûa daân toäc aáy. Hoï töøng bò buoäc toäi laø laïc giaùo bôûi ñaõ daùm dòch ngoân ngöõ ñöùc tin. Chính yù thöùc heä aáy saûn sinh ra noã löïc ñoàng boä hoaù. Sau mong muoán ñoàng boä laø moät yù thöùc heä. Nhöng Tin Möøng hoaù laø moät tieán trình hoäi nhaäp vaên hoaù, laø haït gioáng phong phuù söï môùi meû, laø söï ñoåi môùi cuûa Thaàn Khí laøm môùi laïi moïi söï. Ngöôøi noâng daân gieo haït gioáng cuûa mình - Ñöùc Gieâ-su noùi - roài trôû veà nhaø vaø nguû. Anh ta khoâng daäy ñeå xem haït gioáng naûy maàm hay lôùn leân... Chính Thieân Chuùa ban söï sinh tröôûng. Khoâng neân ñieàu khieån quaù möùc khía caïnh naøy cuûa cuoäc soáng: haõy ñeå cuoäc soáng phaùt sinh, nhö hai thaùnh Cirillo vaø Metodio ñaõ laøm. Chuùng ta caàn gieo toát vaø chaêm soùc nhö caùc vò aáy, ñoù laø ñieàu phaûi laøm. Ngöôøi noâng daân chaêm soùc nhöng khoâng ñeán ñoù moãi ngaøy xem noù taêng tröôûng theá naøo. Neáu anh ta laøm nhö vaäy, anh ta seõ gieát cheát caây troàng.
Töï do, saùng taïo vaø sau cuøng laø ñoái thoaïi. Moät Giaùo hoäi bieát taïo neân töï do noäi taâm vaø traùch nhieäm, bieát saùng taïo trong vieäc hoäi nhaäp vaøo lòch söû vaø vaên hoaù, phaûi laø Giaùo hoäi bieát ñoái thoaïi vôùi theá giôùi, vôùi nhöõng ai nhaän bieát Ñöùc Ki-toâ duø khoâng phaûi "ngöôøi cuûa chuùng ta", vôùi nhöõng ai ñang noã löïc tìm kieám söï thaùnh thieän vaø vôùi caû nhöõng ai khoâng tin. Khoâng phaûi laø moät nhoùm nhoû ñaëc thuø, khoâng, laø ñoái thoaïi vôùi taát caû moïi ngöôøi: vôùi nhöõng ai tin, vôùi ngöôøi lôùn leân trong söï thaùnh thieän, vôùi ngöôøi töû teá vaø vôùi ngöôøi khoâng tin. Phaûi laø moät Giaùo hoäi, theo göông hai thaùnh Cirillo vaø Metodio, hieäp nhaát vaø noái keát Ñoâng vaø Taây, nhöõng truyeàn thoáng vaø caûm nhaän khaùc bieät nhau. Moät Coäng ñoaøn, khi loan baùo Tin Möøng tình yeâu, seõ laøm troå sinh söï hieäp nhaát, baèng höõu vaø ñoái thoaïi giöõa caùc tín höõu, giöõa nhöõng Ki-toâ höõu vaø giöõa caùc daân toäc.
Söï hieäp nhaát, lieân ñôùi vaø ñoái thoaïi luoân mong manh, ñaëc bieät khi sau löng laø moät lòch söû ñau thöông ñaõ ñeå laïi nhöõng veát haèn. Hoài töôûng laïi nhöõng veát thöông coù theå khieán ngöôøi ta rôi vaøo thuø haän, maát tin töôûng, thaäm chí laø khinh thöôøng, thuùc ñaåy chuùng ta döïng neân nhöõng raøo caûn ñoái vôùi nhöõng ai khaùc chuùng ta. Maët khaùc, nhöõng veát thöông coù theå trôû thaønh nhöõng loái môû, nhö nhöõng veát thöông cuûa Chuùa, trao truyeàn loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, aân suûng laøm thay ñoåi ñôøi soáng vaø bieán ñoåi chuùng ta trôû neân ngöôøi kieán taïo hoaø bình vaø hoaø giaûi. Toâi bieát nôi anh chò em coù caâu chaâm ngoân raát hay: "Ai neùm anh moät hoøn ñaù, anh cho hoï moät oå baùnh mì". Chaâm ngoân naøy truyeàn caûm höùng cho chuùng ta. Caâu naøy ñaäm tính Tin Möøng! Ñoù laø lôøi môøi goïi cuûa Chuùa Gieâ-su haàu phaù vôõ voøng luaån quaån vaø taøn phaù cuûa baïo löïc, baèng caùch ñöa maù beân kia cho ai ñaùnh mình haàu chieán thaéng söï döõ baèng söï thieän (x. Rm 12,21). Toâi ñaëc bieät ñöôïc ñaùnh ñoäng bôûi cuoäc ñôøi cuûa Hoàng Y Korec. Ngaøi laø moät Hoàng Y Doøng Teân, bò baùch haïi, caàm tuø, buoäc phaûi laøm vieäc cöïc nhoïc ñeán ñoä ñau beänh. Khi ngaøi ñeán Roma dòp Naêm Thaùnh 2000, ngaøi ñaõ ñi ñeán hang toaïi ñaïo vaø thaép moät ngoïn neán caàu khaån loøng thöông xoùt cho hoï. Ñoù chính laø Tin Möøng! Tin Möøng lôùn leân trong cuoäc soáng vaø lòch söû ngang qua ñöùc aùi khieâm nhöôøng vaø ñöùc aùi kieân ñònh.
Anh chò em thaân meán, toâi taï ôn Chuùa vì ñöôïc ñeán vôùi anh chò em, toâi cuõng heát loøng tri aân moïi ngöôøi vì nhöõng gì anh chò em ñaõ laøm vaø ñaõ soáng, vaø vì nhöõng ñieàu anh chò em laøm nhôø ñöôïc ñaùnh ñoäng töø baøi giaûng naøy, ñoù cuõng laø haït gioáng toâi ñang gieo... Chuùng ta chôø xem haït gioáng aáy coù lôùn leân khoâng! Toâi caàu chuùc anh chò em tieáp tuïc haønh trình cuûa mình trong töï do cuûa Tin Möøng, trong saùng taïo cuûa ñöùc tin vaø trong ñoái thoaïi xuaát phaùt töø loøng thöông xoùt Chuùa. Xin loøng thöông xoùt Chuùa laøm chuùng ta trôû neân anh chò em cuûa nhau vaø môøi goïi chuùng ta trôû neân ngöôøi kieán taïo hoaø bình vaø hoaø hôïp. Toâi heát loøng chuùc laønh cho anh chò em vaø xin anh chò em caàu nguyeän cho toâi.