Giaùo hoäi Coâng giaùo Slovakia
tröôùc chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Giaùo hoäi Coâng giaùo Slovakia tröôùc chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Hoàng Thuûy
Bratislava (Vatican News 7-09-2021) - Coâng giaùo ñaõ hieän dieän taïi Slovakia hôn 1,100 naêm. Traûi qua doøng lòch söû, Giaùo hoäi taïi nöôùc naøy ñoùng vai troø quan troïng trong caùc hoaït ñoäng muïc vuï goùp phaàn phaùt trieån quoác gia coù truyeàn thoáng Coâng giaùo naøy, nôi nhöõng giaù trò nhö gia ñình, hoân nhaân, treû em, loøng toân kính Thieân Chuùa vaãn coøn ñaâm reã maïnh meõ trong xaõ hoäi. Ñöùc Thaùnh Cha Panxicoâ seõ vieáng thaêm Slovakia töø ngaøy 12 ñeán 15 thaùng 9 naêm 2021.
Giaùo hoäi Coâng giaùo laø Giaùo hoäi Ki-toâ lôùn nhaát taïi Slovakia. Trong toång soá gaàn 5.5 trieäu daân Slovakia, tín höõu Coâng giaùo chieám 65.8%, trong ñoù 62% thuoäc Giaùo hoäi Coâng giaùo Latinh, töông ñöông vôùi khoaûng 3 trieäu 345 ngaøn ngöôøi, vaø 3.8% thuoäc Giaùo hoäi Coâng giaùo Hy Laïp, töông ñöông vôùi khoaûng 207 ngaøn ngöôøi.
Lòch söû Giaùo hoäi Coâng giaùo Slovakia
Coâng giaùo ñaõ hieän dieän taïi Slovakia hôn 1,100 naêm. Naêm 880, Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan VIII, theo lôøi thænh caàu cuûa hoaøng töû Svatopluk, ñaõ thaønh laäp moät Giaùo phaän ôû Nitra, Slovakia ngaøy nay. Giaùo phaän ñöôïc ñaët döôùi söï laõnh ñaïo cuûa thaùnh Metodio, toång giaùm muïc. Sau khi thaùnh Metodio qua ñôøi, thaùnh Gorazd keá vò ngaøi. Trong hôn moät ngaøn naêm phuï thuoäc vaøo caùc giaùm muïc cö truù treân laõnh thoå cuûa Hungary ngaøy nay, Slovakia vaãn coù nhieàu giaùm muïc laø ngöôøi goác Slovakia.
Sau khi Cheá ñoä quaân chuû AÙo-Hung tan raõ vaø caùc quoác gia môùi ra ñôøi vaøo naêm 1918, moät soá thay ñoåi ñaõ xaûy ra trong quyeàn taøi phaùn veà laõnh thoå cuûa Giaùo hoäi. Caùc öùng vieân giaùm muïc ñöôïc choïn töø caùc linh muïc Slovakia. Moät soá giaùo phaän Slovakia ñaõ taùch khoûi thaåm quyeàn cuûa caùc giaùm muïc cuûa toång giaùo phaän ôû Esztergom vaø Eger: hoï baét ñaàu lieân laïc tröïc tieáp vôùi Roma. Vì theá, treân thöïc teá, giaùo tænh Slovakia ñaõ ñöôïc thaønh laäp: caùc giaùm muïc töï hôïp nhaát thaønh Hoäi ñoàng Giaùm muïc Slovakia.
Döôùi cheá ñoä coäng saûn
Naêm 1945, Chieán tranh theá giôùi thöù hai keát thuùc, mang laïi söï giaûi phoùng cho nhieàu quoác gia. Tieác raèng, Slovakia tieáp tuïc ñau khoå. Chieán tranh keát thuùc mang laïi moät soá khoù khaên môùi. Naêm 1948, ngöôøi daân Slovakia trôû thaønh naïn nhaân cuûa cuoäc "caùch maïng cung ñieän" cuûa coäng saûn. Caùc cuoäc taán coâng nhaèm vaøo Giaùo hoäi Coâng giaùo, haøng giaùo phaåm vaø caùc tín höõu Slovakia. Tình hình baát lôïi naøy tieáp tuïc cho ñeán naêm 1989. Giaùo hoäi ñaõ bò töôùc ñoaït caùc toå chöùc quan troïng nhaát. Moät soá giaùm muïc bò boû tuø vaø nhöõng ngöôøi coøn laïi bò coâ laäp taïi nôi cö truù, bò haïn cheá tieáp caän vôùi theá giôùi. Hôn 300 linh muïc giaùo phaän bò caám thi haønh coâng vieäc muïc vuï cuûa hoï (nhieàu ngöôøi trong soá hoï ñaõ bò caùch ly hoaëc bò ñöa ñeán caùc traïi taäp trung vaø nhaø tuø). Vaøo naêm 1950, Slovakia coù 16 doøng nam vôùi 1,019 tu só sinh hoaït trong 96 tu vieän vaø 24 doøng nöõ vôùi 4,253 thaønh vieân taïi 168 tu vieän. Tuy nhieân, moïi hoaït ñoäng cuûa hoï ñeàu bò chính quyeàn caám: caùc tu só bò ñöa ñeán caùc ñan vieän taäp trung vaø caùc doøng tu bò caám nhaän taäp sinh. Trong thôøi kyø baùch haïi cuûa chuû nghóa voâ thaàn, moät soá giaùm muïc, linh muïc vaø giaùo daân ñaõ laøm chöùng caùch anh huøng cho ñöùc tin cuûa hoï.
Coäng saûn suïp ñoå
Cheá ñoä coäng saûn suïp ñoå ñaõ coù nhöõng aûnh höôûng ñeán quan heä giöõa Giaùo hoäi vaø nhaø nöôùc theo moät soá caùch. Moät trong nhöõng daáu hieäu tích cöïc ñaàu tieân laø vieäc boå nhieäm caùc giaùm muïc môùi cho taát caû caùc giaùo phaän coøn troáng khoâng bò caûn trôû. Cho ñeán cuoái theá kyû 20, Giaùo hoäi Slovakia coù 2 Hoàng y, 4 toång giaùm muïc vaø 16 giaùm muïc, nhieàu hôn bao giôø heát trong lòch söû tröôùc ñaây cuûa Giaùo hoäi.
Thaønh laäp Hoäi ñoàng giaùm muïc Slovakia
Vaøo thaùng 3 naêm 1990, Hoäi ñoàng Giaùm muïc cuûa Coäng hoøa Lieân bang Seùc vaø Slovakia (Tieäp Khaéc) ñöôïc thaønh laäp. Ngaøy 1 thaùng 1 naêm 1993, nöôùc Coäng hoøa Slovakia ñoäc laäp ñöôïc thaønh laäp. Sau ñoù, caùc giaùm muïc Slovakia, daãn ñaàu laø Ñöùc Hoàng y Korec, ñaõ yeâu caàu Toøa Thaùnh pheâ chuaån moät Hoäi ñoàng Giaùm muïc Slovakia ñoäc laäp. Caùc giaùm muïc ñaõ nhìn thaáy söï khaùc bieät trong caùc vaán ñeà muïc vuï vaø caûm thaáy raèng Slovakia coù nhöõng öu tieân khaùc vôùi Coäng hoøa Seùc.
Toøa thaùnh ñaõ chaáp thuaän ñôn thænh caàu naøy: vaøo ngaøy 23 thaùng 3 naêm 1993, Toång tröôûng Boä Giaùm muïc, Ñöùc Hoàng y Bernardinus Gantin, ñaõ thaønh laäp Hoäi ñoàng Giaùm muïc Slovakia. Söù thaàn Toøa thaùnh, Ñöùc toång giaùm muïc Giovanni Coppa, ñaõ thoâng baùo ñieàu ñoù vôùi Ñöùc Hoàng y Korec trong thö cuûa ngaøi vaøo ngaøy 2 thaùng 4 naêm 1993. Trong lôøi giaûi thích veà lyù do cuûa vieäc thaønh laäp hoäi ñoàng giaùm muïc môùi, Ñöùc Söù thaàn noùi: "Ñoù laø vì lôïi ích cuûa Giaùo hoäi taïi Quoác gia Slovakia yeâu quyù cuûa chuùng ta... vaø vì söï phaùt trieån hôn nöõa cuûa Giaùo hoäi". Ñöùc cha Frantisek Tondra ñöôïc baàu laøm Chuû tòch ñaàu tieân cuûa Hoäi ñoàng giaùm muïc Slovakia.
Trong 20 naêm tieáp theo, Hoäi ñoàng Giaùm muïc Slovakia ñaõ hoaït ñoäng heát söùc tích cöïc. Caùc giaùm muïc vaø nhöõng coäng taùc vieân phaûi giaûi quyeát moät soá khoù khaên, haäu quaû keùo daøi 40 naêm cuûa cheá ñoä coäng saûn khi cheá ñoä muoán giaûi theå Giaùo hoäi vaø ñaøn aùp ñôøi soáng toân giaùo. Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñaõ thaønh laäp moät soá uûy ban vaø hoäi ñoàng; caùc uûy ban naøy phuï traùch veà vieäc taêng cöôøng ñôøi soáng Giaùo hoäi, thuùc ñaåy söï hieåu bieát giöõa Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi daân söï vaø veà vieäc phoå bieán caùc giaù trò Kitoâ giaùo trong moïi lónh vöïc cuûa ñôøi soáng. Hieän nay Slovakia coù 22 giaùm muïc.
Moái quan heä cuûa nöôùc coäng hoøa Slovakia vôùi Toøa thaùnh ñaõ ñöôïc phaân ñònh baèng Thoûa thuaän cô baûn kyù ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2000 vaø baèng hai thoûa thuaän töøng phaàn lieân tieáp.
Cô caáu cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo ôû Slovakia
Giaùo hoäi Coâng giaùo Slovakia goàm hai nghi leã Latinh vaø Byzantine. Giaùo hoäi Coâng giaùo Latinh coù hai tænh - tænh phía Taây coù truï sôû chính taïi Bratislava, bao goàm Toång giaùo phaän Bratislava, Toång giaùo phaän Trnava, Giaùo phaän Banskaù Bystrica, Giaùo phaän Nitra vaø Giaùo phaän Zilina. Tænh phía Ñoâng bao goàm Toång giaùo phaän Kosice, Giaùo phaän Roznava vaø Giaùo phaän Spis. Giaùo hoäi Slovakia coù moät Giaùo tænh Coâng giaùo Hy Laïp töï quaûn, ñaët truï sôû taïi Presov, bao goàm toång giaùo phaän Presov, giaùo phaän Bratislava vaø giaùo phaän Kosice.
Ngoaøi ra Slovakia coøn coù moät giaùo phaän toøng nhaân, traûi roäng toaøn boä laõnh thoå vaø bao goàm caùc tín höõu cuûa caû hai nghi leã: ñoù laø Giaùo haït Quaân ñoäi.
Giaùo hoäi Slovakia hieän coù 1,560 giaùo xöù vôùi 3,064 linh muïc (2,425 linh muïc trieàu vaø 639 linh muïc doøng), 28 phoù teá vónh vieãn, 9 tieåu chuûng sinh vaø 311 ñaïi chuûng sinh.
Ñôøi soáng thaùnh hieán
Taïi Slovakia coù raát nhieàu doøng tu, ñaëc bieät laø caùc doøng tieáp tuïc phaùt trieån ñaëc suûng cuûa caùc ñaáng saùng laäp cuûa hoï. Ña soá laø caùc doøng taïi Slovakia laø doøng hoaït ñoäng, vôùi 103 nam tu só khoâng phaûi laø linh muïc (beân caïnh 639 linh muïc doøng), 1,905 nöõ tu. Caùc doøng naøy hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc giaùo lyù, truyeàn giaùo, giaùo duïc vaø ñaøo taïo, y teá söùc khoûe, chaêm soùc xaõ hoäi, hoaït ñoäng giôùi treû, hoaït ñoäng gia ñình, vv. Ngoaøi ra cuõng coù 6 hieäp hoäi ñôøi soáng toâng ñoà, goàm 3 hieäp hoäi nam vaø 3 hieäp hoäi nöõ. Beân caïnh ñoù coøn coù 4 doøng nöõ ñan tu hieän dieän taïi 6 ñan vieän. Taïi Slovakia cuõng coù 10 tu hoäi ñôøi vôùi khoaûng 350 thaønh vieân nam nöõ.
Söù vuï cuûa Giaùo hoäi Slovakia
Giaùo hoäi Slovakia tham gia vaøo caùc söù vuï daïy giaùo lyù, baùc aùi, chaêm soùc muïc vuï giôùi treû, muïc vuï ôn goïi, muïc vuï gia ñình, chaêm soùc ngöôøi beänh. Ñaây laø nhöõng hoaït ñoäng muïc vuï ñang ñöôïc chuù yù caû trong phaïm vi giaùo phaän / giaùo xöù vaø caáp quoác gia, vôùi söï tham gia cuûa moïi thaønh phaàn Daân Chuùa (giaùo só, tu só vaø giaùo daân). Thoâng thöôøng, ñaây laø nhöõng lónh vöïc muïc vuï coù lieân quan vaø caàn söï phoái hôïp (ví duï giöõa muïc vuï giôùi treû, muïc vuï ñaïi hoïc vaø muïc vuï ôn goïi).
Muïc vuï giaùo duïc
Giaùo hoäi Coâng giaùo ôû Slovakia tích cöïc tham gia vaøo tieán trình giaùo duïc ôû taát caû caùc caáp vaø vôùi caùc troïng taâm khaùc nhau. Caùc tröôøng Coâng giaùo môû cöûa cho taát caû nhöõng ai muoán hoïc taäp. Vôùi giaù trò vaø caùch tieáp caän chuyeân nghieäp cuûa mình, hoï goùp phaàn giaùo duïc theá heä töông lai, mang laïi lôïi ích cho toaøn xaõ hoäi. Giaùo hoäi laø ngöôøi thaønh laäp 78 tröôøng maãu giaùo vaø 100 tröôøng tieåu hoïc, hôn 50 tröôøng trung hoïc, 12 tröôøng daïy ngheà trung caáp, 6 tröôøng trung caáp y teá, 11 tröôøng sô caáp ngheä thuaät. Beân caïnh ñoù Giaùo hoäi coù 269 cô sôû tröôøng hoïc bao goàm caâu laïc boä treû em hoïc ñöôøng, caêng tin tröôøng hoïc, trung taâm giaûi trí, tröôøng hoïc töï nhieân vaø tröôøng noäi truù. Chaát löôïng giaùo duïc cuûa Giaùo hoäi ñöôïc chöùng minh baèng thöïc teá laø moãi naêm soá hoïc sinh vaø sinh vieân ñaêng kyù vöôït quaù söùc chöùa cuûa caùc tröôøng.
Giaùo hoäi Coâng giaùo Slovakia coù moät ñaïi hoïc Coâng giaùo vôùi caùc khoa sö phaïm, trieát hoïc, thaàn hoïc vaø y khoa. Ngoaøi ra coøn coù caùc khoa thaàn hoïc lieân keát vôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc khaùc ôû Slovakia, taát caû ñeàu naèm döôùi söï giaùm saùt cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo.
Muïc vuï gia ñình
Gia ñình vaø vieäc chaêm soùc gia ñình laø öu tieân muïc vuï cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo ôû Slovakia. UÛy ban Gia ñình cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Slovakia ñöa ra nhöõng caùch thöùc ñoåi môùi vieäc chaêm soùc muïc vuï cuûa caùc gia ñình theo tinh thaàn taùi truyeàn giaûng Tin Möøng, thoâng qua caùc trung taâm gia ñình, caùc phong traøo uûng hoä gia ñình, caùc hieäp hoäi vaø caùc saùng kieán. Ñaây laø caùc chöông trình daønh cho caùc nhoùm gia ñình khaùc nhau theo nhu caàu cuûa hoï.
Ñoái vôùi nhöõng gia ñình yeâu caàu cöû haønh caùc bí tích, Giaùo hoäi chuaån bò kyõ hôn tröôùc khi ban caùc bí tích ñoù. Ví duï caùc khoùa hoïc chuaån bò hoân nhaân vaø caû caùc cuoäc gaëp gôõ cuûa cha meï tröôùc khi cho con caùi hoï ñöôïc röûa toäi hoaëc röôùc leã laàn ñaàu. Ñoái vôùi söï phaùt trieån thieâng lieâng cuûa vôï choàng, Giaùo hoäi coù nhöõng chöông trình veà linh ñaïo hoân nhaân vaø gia ñình nhaèm khuyeán khích vieäc taïo ra caùc coäng ñoaøn gia ñình nhoû trong giaùo xöù. Phoái hôïp vôùi maïng löôùi caùc chuyeân gia, caùc coäng ñoaøn naøy cuõng ñoàng haønh vôùi vôï / choàng vaø gia ñình gaëp khoù khaên trong caùc moái quan heä, nuoâi daïy vaø caùc tình huoáng khoù khaên khaùc.
Muïc vuï Giôùi treû
UÛy ban Chaêm soùc muïc vuï giôùi treû tìm caùch söû duïng nhöõng caùch thöùc thích hôïp ñeå tieáp caän ngöôøi treû, giao tieáp vôùi hoï baèng ngoân ngöõ hoï hieåu, laøm chöùng taù hôn laø lôøi noùi, vaø cho hoï khoâng gian ñeå töï löïa choïn. Caùc hình thöùc chaêm soùc muïc vuï cô baûn cho giôùi treû laø caùc coäng ñoaøn nhoû, vôùi caùc moâi tröôøng gaàn guõi vaø ñoùn nhaän, taïo neân caùc moái quan heä caù nhaân, laø nhöõng yeáu toá quan troïng trong cuoäc soáng cuûa moät ngöôøi treû.
Ngoaøi caùc coäng ñoaøn giôùi treû giaùo xöù do caùc trung taâm giôùi treû giaùo phaän ñieàu phoái vaø hieän dieän trong taát caû caùc giaùo phaän, coøn coù caùc coäng ñoaøn nhoû giöõa giôùi treû giaùo xöù taïi caùc trung taâm muïc vuï ñaïi hoïc. Ñeå hoã trôï ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa nhöõng ngöôøi treû, Giaùo hoäi toå chöùc caùc söï kieän ôû caáp giaùo haït, giaùo phaän, quoác gia vaø quoác teá, nôi hoï coù theå traûi nghieäm chöùng taù ñöùc tin. Chuùng bao goàm caùc leã hoäi, buoåi hoøa nhaïc, hoäi thaûo, baøi giaûng, daïy giaùo lyù, haønh höông, caùc buoåi caàu nguyeän nhoùm ñöôïc toå chöùc bôûi caùc phong traøo taâm linh, caùc doøng tu, caùc coäng ñoaøn vaø hieäp hoäi môùi cuûa ngöôøi treû. Baèng caùch ñoù, hoï coù theå gaëp gôõ Chuùa Kitoâ haèng soáng trong söï hieäp thoâng cuûa Giaùo hoäi vaø môû loøng ra ñeå phuïc vuï trong caùc laõnh vöïc loan baùo Tin Möøng khaùc nhau. Muïc ñích cuûa moät soá döï aùn laø khuyeán khích nhöõng ngöôøi treû phuïc vuï vaø tham gia vaøo cuoäc soáng cuûa coäng ñoaøn cuï theå cuûa hoï nhö giaùo xöù, thaønh phoá, thò traán vaø xaõ hoäi.
Hoaït ñoäng Baùc aùi
Lieân ñôùi vaø giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi gaëp khoù khaên laø moät phaàn thieát yeáu cuûa ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo hoäi. Giaùo hoäi Slovakia cung caáp söï hoã trôï naøy thoâng qua caùc cô sôû cuûa caùc toå chöùc baùc aùi caáp giaùo phaän vaø giaùo xöù. Taát caû caùc toå chöùc baùc aùi caáp giaùo phaän ôû Slovakia ñeàu ñöôïc hôïp nhaát trong Toå chöùc Baùc aùi Coâng giaùo Slovakia, tröïc thuoäc Toå chöùc Baùc aùi Quoác teá.
Toå chöùc Baùc aùi Coâng giaùo Slovakia do Hoäi ñoàng Giaùm muïc Slovakia thaønh laäp vaø nhaèm muïc ñích hoã trôï nhöõng ngöôøi soáng ôû caùc quoác gia khaùc, ñaëc bieät trong caùc tröôøng hôïp khaån caáp ñe doïa tính maïng hoaëc thieân tai. Söï hoã trôï naøy veà cô baûn ñöôïc cung caáp thoâng qua caùc cuoäc laïc quyeân taøi chính ñeå thöïc hieän caùc döï aùn ñaëc bieät ñöôïc daønh cho ngöôøi ngheøo vaø cung caáp vaät lieäu caàn thieát; ví duï nhö Goùi Muøa Chay cho Chaâu Phi vaøo cuoái thaùng 5 naêm 2021 - 34.000 euro, döï aùn nhaän con nuoâi töø xa - theâm hôn 6,187 treû em, 21 döï aùn nhaân ñaïo ñaõ ñöôïc thöïc hieän töø naêm 2015 vaø 19 döï aùn ñang tieáp tuïc.
Haøng naêm, caùc toå chöùc baùc aùi ñaõ giuùp ñôõ hôn 60 ngaøn ngöôøi - caû ôû Slovakia vaø nöôùc ngoaøi. Hoï ñieàu haønh 318 cô sôû vaø nhaø ôû (nôi ôû, kyù tuùc xaù, nhaø chaêm soùc xaõ hoäi, caêng tin, trung taâm veä sinh, tieäm giaët laø, v.v.), cung caáp dòch vuï chaêm soùc xaõ hoäi vaø ñieàu döôõng taïi nhaø cuûa ngöôøi daân, trôï giuùp caùc vieän döôõng laõo cuõng nhö caùc nhaø nuoâi döôõng vaø caùc trung taâm xaõ hoäi hoùa. Caùc toå chöùc baùc aùi cuûa giaùo xöù cuõng ñoùng moät vai troø quan troïng: hoï giuùp ñôõ moïi ngöôøi trong nhöõng khoù khaên vaø ñau khoå haøng ngaøy cuûa hoï thoâng qua tö vaán vaø hoã trôï nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái, beänh taät vaø cao nieân.
Thoâng qua caùc doøng tu hoaëc nhieàu toå chöùc khaùc cuûa mình, Giaùo hoäi cuõng cung caáp dòch vuï chaêm soùc y teá vaø giaûm ñau. Giaùo hoäi ñieàu haønh 7 beänh vieän, 37 phoøng khaùm, 69 nhaø cho ngöôøi giaø, ngöôøi khuyeát taät vaø treû vò thaønh nieân, 10 nhaø treû moà coâi.
Trong soá caùc hoaït ñoäng baùc aùi khaùc, saùng kieán "Tin Möøng" cuûa Phong traøo Coäng ñoaøn Treû em Ki-toâ giaùo, moãi dòp Giaùng sinh, laïc quyeân ñöôïc moät soá tieàn ñaùng keå cho caùc döï aùn phaùt trieån ôû Chaâu Phi. Trong laàn thöù 26 phong traøo ñaõ thu ñöôïc 569,445.50 euro.
Hoaït ñoäng Truyeàn thoâng
Giaùo hoäi Coâng giaùo ôû Slovakia cuõng thöïc hieän leänh truyeàn rao giaûng Tin Möøng ñeán moïi nôi thoâng qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, baùo chí, internet vaø caùc hình thöùc truyeàn thoâng môùi. Hoäi ñoàng Giaùm muïc Slovakia coù vaên phoøng baùo chí rieâng, muïc ñích laø cung caáp thoâng tin caäp nhaät veà ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo ôû Slovakia vaø treân theá giôùi.
Giaùo hoäi Slovakia cuõng laø ñoàng sôû höõu cuûa ñaøi truyeàn hình LUX, ñaøi truyeàn hình Coâng giaùo ñaàu tieân ôû Slovakia. Truyeàn thoâng Coâng giaùo Slovakia coøn coù ñaøi phaùt thanh Radio Lumen, Radio Maria, hai tuaàn baùo, vaø caû chöông trình truyeàn hình internet.