Tuaân giöõ caùc Ñieàu raên
nhöng höôùng ñeán cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Kitoâ
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Tuaân giöõ caùc Ñieàu raên nhöng höôùng ñeán cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Kitoâ.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 11-08-2021) - Cuoái baøi giaùo lyù taïi buoåi tieáp kieán chung saùng thöù Tö 11 thaùng 8 naêm 2021, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ hy voïng laø, vôùi söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa, caùc tín höõu coù theå böôùc ñi "treân con ñöôøng cuûa caùc Ñieàu Raên", laø "nhöõng nhaø moâ phaïm" daãn ñeán cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Gieâsu, nhöng luoân höôùng tôùi "tình yeâu daønh cho Chuùa Kitoâ" vaø bieát raèng cuoäc gaëp gôõ vôùi Ngöôøi "quan troïng hôn taát caû caùc Ñieàu Raên".
Trong baøi giaùo lyù trình baøy vôùi khoaûng 4,000 tín höõu hieän dieän taïi ñaïi thính ñöôøng Phaoloâ VI trong buoåi tieáp kieán chung saùng thöù Tö 11 thaùng 8 naêm 2021, Ñöùc Thaùnh Cha noùi veà vai troø vaø giaù trò cuûa Leà Luaät, nghóa laø luaät Moâseâ, laø Möôøi Ñieàu raên.
Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích raèng vaøo thôøi oâng Moâseâ, Thieân Chuùa ñaõ ban Leà Luaät cho daân Israel, moùn quaø tuyeät vôøi maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho daân Ngöôøi ñeå choáng laïi taø giaùo vaø thôø ngaãu töôïng. Bôûi vì thôøi baáy giôø ngoaïi giaùo vaø thôø ngaãu töôïng ôû khaép moïi nôi vaø haønh vi cuûa con ngöôøi baét nguoàn töø vieäc thôø ngaãu töôïng. Vì lyù do naøy, moùn quaø tuyeät vôøi cuûa Thieân Chuùa daønh cho daân Ngöôøi laø Leà Luaät.
Nhöng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi cho raèng tín höõu Galaùt phaûi tuaân giöõ Leà Luaät ñeå ñöôïc cöùu ñoä vaø khoâng khieán Thieân Chuùa thònh noä, thaùnh Phaoloâ traû lôøi raèng vieäc tuaân giöõ Luaät Moâseâ vaø Giao öôùc vôùi Thieân Chuùa khoâng raøng buoäc theo caùch "khoâng theå phaân taùch ñöôïc". Thaùnh Phaoloâ nhaán maïnh ñeán tính môùi meû trieät ñeå cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu nhôø hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong taâm hoàn hoï. Giao öôùc khoâng döïa treân vieäc tuaân giöõ Leà Luaät nhöng döïa treân ñöùc tin vaøo vieäc thöïc hieän caùc lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa.
Giôø ñaây, Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän moät caùch hoaøn toaøn nhöõng lôøi höùa ñoù trong maàu nhieäm vöôït qua: cuoäc khoå naïn, söï cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Chuùa Kitoâ. Nhöõng ai tin vaøo Tin Möøng ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nhöõng ñoøi hoûi cuûa Leà Luaät. Do ñoù, söï môùi meû cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu phaùt sinh töø söï ñaùp traû cuûa chuùng ta tröôùc ôn thaùnh tuoân ñoå cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng laøm cho Leà Luaät ñöôïc thöïc hieän trong ñieàu raên môùi cuûa tình yeâu.
"Leà Luaät ñeå laøm gì?"
Môû ñaàu baøi giaùo lyù Ñöùc Thaùnh Cha ñaët caâu hoûi: "Leà Luaät ñeå laøm gì?" (Gl 3,19). Neáu ñaõ coù Chuùa Thaùnh Thaàn, coù Chuùa Gieâsu cöùu ñoä chuùng ta thì Leà Luaät ñeå laøm gì? Ñöùc Thaùnh Cha cho bieát muïc ñích cuûa baøi giaùo lyù, khi muoán cuøng vôùi thaùnh Phaoloâ ñaøo saâu caâu hoûi hôn, ñoù laø ñeå nhaän ra söï môùi meû cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho sinh ñoäng. Thaùnh Toâng ñoà vieát: "Neáu anh em ñeå cho Thaàn Khí höôùng daãn, thì anh em khoâng coøn leä thuoäc Leà Luaät nöõa" (Gl 5,18).
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng thaùnh Phaoloâ vieát cho tín höõu Galaùt ñeå tìm caùch baùc boû laäp luaän cuûa nhöõng ngöôøi gieøm pha ngaøi, nhöõng ngöôøi cho raèng tín höõu Galaùt phaûi tuaân giöõ Leà Luaät ñeå ñöôïc cöùu ñoä. Hoï laø nhöõng ngöôøi hoaøi coå, hoaøi nieäm veà thôøi ñaïi tröôùc Chuùa Gieâsu Kitoâ. Thaùnh Toâng Ñoà khoâng ñoàng yù chuùt naøo. Ñaây khoâng phaûi laø nhöõng ñieàu maø ngaøi ñaõ ñoàng yù vôùi caùc Toâng ñoà khaùc ôû Gieârusalem. Ngaøi nhôù raát roõ nhöõng lôøi cuûa thaùnh Pheâroâ: "Vaäy baây giôø, sao anh em laïi thöû thaùch Thieân Chuùa, maø quaøng vaøo coå caùc moân ñeä moät caùi aùch maø caû cha oâng chuùng ta laãn chuùng ta ñaõ khoâng coù söùc mang noåi?" (Cv 15, 10). Nhöõng laäp tröôøng trong 'coâng ñoàng ñaàu tieân' ñoù ôû Gieârusalem laø raát roõ raøng. Hoï noùi: "Thaùnh Thaàn vaø chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh khoâng ñaët leân vai anh em moät gaùnh naëng naøo khaùc ngoaøi nhöõng ñieàu caàn thieát naøy: laø kieâng aên ñoà ñaõ cuùng cho ngaãu töôïng, kieâng aên tieát, aên thòt loaøi vaät khoâng caét tieát, vaø traùnh gian daâm" (Cv 15, 28-29). Ñaây laø moät soá ñieàu lieân quan ñeán vieäc phuïng thôø Thieân Chuùa, vieäc thôø ngaãu töôïng vaø caû caùch hieåu veà ñôøi soáng thôøi ñoù.
Giao öôùc cuûa Thieân Chuùa vaø Leà Luaät
Khi noùi veà Leà Luaät, thaùnh Phaoloâ thöôøng ñeà caäp ñeán Luaät Moâseâ. Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích raèng Luaät Moâseâ lieân quan vôùi Giao öôùc maø Thieân Chuùa ñaõ thieát laäp vôùi daân Ngöôøi. Ñöùc Thaùnh Cha noùi: Theo nhieàu vaên baûn Cöïu Öôùc khaùc nhau, Torah - thuaät ngöõ tieáng Do Thaùi duøng ñeå chæ Leà Luaät - laø taäp hôïp cuûa taát caû nhöõng quy ñònh vaø chuaån möïc maø daân Israel phaûi tuaân giöõ theo Giao öôùc vôùi Thieân Chuùa. Moät baûn toång hôïp ñaày ñuû veà Boä Luaät Torah coù theå ñöôïc tìm thaáy trong baûn vaên cuûa saùch Ñeä Nhò Luaät: "Ñöùc Chuùa seõ laáy laøm vui vì haïnh phuùc cuûa anh (em), cuõng nhö Ngöôøi ñaõ laáy laøm vui vì haïnh phuùc cuûa cha oâng anh (em), mieãn laø anh (em) nghe tieáng Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa anh (em), maø giöõ nhöõng meänh leänh vaø thaùnh chæ Ngöôøi, ghi trong saùch Luaät naøy, mieãn laø anh (em) trôû veà vôùi Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa anh (em), heát loøng heát daï" (30, 9-10).
Leà Luaät laø caùch theá nhôø ñoù daân Do Thaùi giöõ moái lieân heä vôùi Thieân Chuùa vaø toân troïng giao öôùc. Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích: Vieäc tuaân giöõ Leà Luaät baûo ñaûm cho daân chuùng nhöõng lôïi ích cuûa Giao öôùc vaø moái quan heä ñaëc bieät vôùi Thieân Chuùa. Daân toäc naøy, ngöôøi naøy, lieân keát vôùi Thieân Chuùa vaø theå hieän söï keát hôïp naøy baèng vieäc thöïc hieän vaø tuaân giöõ leà luaät. Khi laäp Giao öôùc vôùi Israel, Thieân Chuùa ñaõ ban cho hoï Luaät Torah ñeå hoï coù theå hieåu ñöôïc yù muoán cuûa Ngöôøi vaø soáng coâng chính. Nhieàu laàn, ñaëc bieät laø trong caùc saùch Ngoân söù, coù löu yù raèng vieäc khoâng tuaân theo caùc quy ñònh cuûa Leà Luaät thì ñaõ laø söï phaûn boäi thöïc söï ñoái vôùi Giao öôùc, vaø khieán Thieân Chuùa noåi giaän. Moái lieân heä giöõa Giao öôùc vaø Leà Luaät chaët cheõ ñeán noãi hai thöïc taïi ñöôïc hieåu laø khoâng theå taùch rôøi. Leà Luaät laø caùch dieãn taû cho thaáy moät ngöôøi, moät daân toäc coù giao öôùc vôùi Thieân Chuùa.
Giao öôùc döïa treân nieàm tin vaøo lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa
Tuy nhieân, thaùnh Toâng ñoà giaûi thích cho tín höõu Galaùt raèng, treân thöïc teá, Giao öôùc vaø Leà Luaät khoâng phaûi laø lieân keát khoâng theå taùch bieät. Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích: Yeáu toá ñaàu tieân maø thaùnh Phaoloâ döïa vaøo laø Giao öôùc do Thieân Chuùa thieát laäp vôùi oâng AÙpraham döïa treân nieàm tin vaøo vieäc thöïc hieän lôøi höùa chöù khoâng phaûi döïa treân vieäc tuaân giöõ Leà Luaät, thöù maø khi ñoù chöa coù. Thaùnh Toâng ñoà vieát: "Toâi muoán noùi laø: Leà Luaät, maõi boán traêm ba möôi naêm sau môùi ñöôïc thieát laäp (vôùi oâng Moâseâ), khoâng pheá boû giao öôùc ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa kyù keát (vôùi toå phuï AÙpraham), vaø nhö vaäy laøm cho lôøi höùa ra voâ hieäu". Ñöùc Thaùnh Cha löu yù raèng "lôøi höùa" raát quan troïng: Daân Chuùa, caùc Kitoâ höõu chuùng ta böôùc ñi trong cuoäc ñôøi vaø höôùng nhìn ñeán moät lôøi höùa, lôøi höùa chính laø ñieàu thu huùt chuùng ta ñeå tieán böôùc ñi gaëp Chuùa. "Thaät theá, neáu nhôø Leà Luaät maø ngöôøi ta ñöôïc höôûng gia taøi, thì khoâng coøn phaûi laø nhôø lôøi höùa nöõa. Theá nhöng Thieân Chuùa ñaõ duøng moät lôøi höùa maø ban aân hueä cho oâng AÙpraham" (Gl 3, 17-18). Vôùi lyù luaän naøy, thaùnh Phaoloâ ñaõ ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaàu tieân cuûa mình: Leà Luaät khoâng phaûi laø neàn taûng cuûa Giao Öôùc vì noù coù sau. Noù caàn thieát vaø ñuùng ñaén nhöng tröôùc ñoù ñaõ coù lôøi höùa, coù giao öôùc.
Leà Luaät ñöôïc hoaøn thaønh trong Chuùa Kitoâ
Laäp luaän cuûa thaùnh Phaoloâ ñaõ loaïi boû taát caû nhöõng ngöôøi cho raèng Luaät Moâseâ laø moät phaàn caáu thaønh Giao öôùc. Treân thöïc teá, Leà Luaät khoâng coù trong lôøi höùa vôùi toå phuï AÙpraham. Ñöùc Thaùnh Cha löu yù: Tuy nhieân, khi noùi ñieàu naøy, chuùng ta khoâng neân nghó raèng thaùnh Phaoloâ choáng laïi Luaät Moâseâ. Moät vaøi laàn trong caùc Thö cuûa mình, ngaøi baûo veä nguoàn goác thaàn linh cuûa Luaät Moâseâ vaø noùi raèng noù coù moät vai troø ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng trong lòch söû cöùu ñoä. Tuy nhieân, Leà Luaät khoâng laøm cho soáng, khoâng laøm cho lôøi höùa ñöôïc hoaøn thaønh bôûi vì noù khoâng coù khaû naêng thöïc hieän ñöôïc. Leà Luaät laø con ñöôøng ñöa baïn tieán ñeán cuoäc gaëp gôõ. Thaùnh Phaoloâ söû duïng moät töø raát quan troïng: leà luaät laø "nhaø giaùo duïc" höôùng ñeán Chuùa Kitoâ, ñeán ñöùc tin vaøo Chuùa Kitoâ, nghóa laø ngöôøi thaày caàm tay daãn baïn ñeán cuoäc gaëp gôõ. Nhöõng ai tìm kieám söï soáng caàn phaûi nhìn vaøo lôøi höùa vaø söï hoaøn thaønh lôøi höùa nôi Chuùa Kitoâ.
Tính môùi meû trieät ñeå cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu: hoaøn thaønh Leà Luaät theo giôùi raên yeâu thöông
Keát thuùc baøi giaùo lyù Ñöùc Thaùnh Cha nhaän ñònh raèng baøi trình baøy ñaàu tieân naøy cuûa thaùnh Phaoloâ vôùi tín höõu Galaùt trình baøy söï môùi meû trieät ñeå cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Ñöùc Thaùnh Cha ñöa ra lôøi keâu goïi: taát caû nhöõng ai tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ ñeàu ñöôïc keâu goïi soáng trong Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng giaûi thoaùt khoûi Leà Luaät vaø ñoàng thôøi, hoaøn thaønh Leà Luaät theo giôùi raên yeâu thöông.
Gaëp gôõ Chuùa Gieâsu quan troïng hôn taát caû caùc ñieàu raên
Ñöùc Thaùnh Cha nhaén nhuû theâm: Ñieàu naøy raát quan troïng, Leà luaät daãn chuùng ta ñeán vôùi Chuùa Gieâsu. Nhöng moät soá baïn coù theå noùi vôùi toâi: "Nhöng thöa cha, ñieàu naøy coù nghóa laø neáu con caàu nguyeän ñoïc Kinh Tin Kính thì con khoâng phaûi tuaân giöõ caùc ñieàu raên sao?". Khoâng, caùc ñieàu raên coù lieân quan theo nghóa chuùng laø "nhaø moâ phaïm" daãn baïn ñeán cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Gieâsu. Nhöng neáu baïn boû qua moät beân cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Gieâsu vaø muoán quay trôû laïi, xem caùc ñieàu raên quan troïng hôn, thì ñaây laø vaán ñeà cuûa nhöõng nhaø truyeàn giaùo theo chuû nghóa baûo thuû naøy, nhöõng ngöôøi ñaõ traø troän vôùi tín höõu Galaùt ñeå laøm hoï boái roái. Xin Chuùa giuùp chuùng ta ñi treân con ñöôøng cuûa caùc giôùi raên nhöng nhìn vaøo tình yeâu daønh cho Chuùa Kitoâ, vôùi cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Kitoâ, bieát raèng cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Gieâsu quan troïng hôn taát caû caùc ñieàu raên.