Ñöùc Thaùnh Cha chính thöùc thieát laäp
thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân cuûa giaùo daân
Ñöùc Thaùnh Cha chính thöùc thieát laäp thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân cuûa giaùo daân.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 11-05-2021) - Ngaøy 11 thaùng 5 naêm 2021 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ban haønh Toâng thö döôùi daïng Töï saéc, coù teân "Antiquum ministerium" - Thöøa taùc vuï coå kính, qua ñoù ngaøi chính thöùc thieát laäp thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân cuûa giaùo daân, vì nhu caàu khaån thieát cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng trong theá giôùi hieän nay.
Khôûi ñaàu töø caùc coäng ñoaøn Giaùo hoäi sô khai
Thöøa taùc vuï daïy giaùo lyù laø moät thöøa taùc vuï môùi ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha thieát laäp, nhöng laïi coù nguoàn goác töø raát laâu ñôøi, töø thôøi Taân Öôùc. Tin Möøng thaùnh Luca (Lc 1,3-4) vaø caùc thö cuûa thaùnh Phao-loâ göûi coäng ñoaøn Corintoâ (1 Cr 12,28-31) vaø Galati (Gl 6,6) ñaõ noùi veà hình thöùc khôûi ñaàu cuûa söù vuï naøy (soá 1).
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt: "Do ñoù, trong truyeàn thoáng vó ñaïi coù tính ñaëc suûng cuûa Taân Öôùc, coù theå nhaän ra söï hieän dieän tích cöïc cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, nhöõng ngöôøi ñaõ thi haønh thöøa taùc vuï truyeàn daïy giaùo huaán cuûa caùc toâng ñoà vaø caùc thaùnh söû moät caùch coù cô caáu hôn, beàn vöõng hôn vaø lieân keát vôùi caùc hoaøn caûnh khaùc nhau cuûa ñôøi soáng (Dei Vervum 8). Giaùo hoäi muoán nhìn nhaän coâng vieäc phuïc vuï naøy nhö laø moät bieåu hieän cuï theå cuûa ñaëc suûng caù nhaân, trôï giuùp raát nhieàu cho vieäc thöïc thi söù meänh loan baùo Tin Möøng cuûa Giaùo hoäi" (soá 2).
Vai troø cuûa giaùo daân trong giaùo huaán cuûa Ñöùc Pio XII
Quyeát ñònh thaønh laäp thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân cuûa giaùo daân laø keát quaû cuûa moät haønh trình xuaát phaùt töø tröïc giaùc cuûa Ñöùc Pio XII, vaø ñöôïc Coâng ñoàng Vatican II vaø ñöôïc caùc Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ñaëc bieät laø Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc veà mieàn Amazon nhìn nhaän.
Naêm 1944, trong thoâng ñieäp Mystici corporis - Thaân theå Maàu nhieäm, noùi veà Giaùo hoäi - Thaân theå maàu nhieäm cuûa Chuùa Ki-toâ, Ñöùc Pio XII ñaõ noùi ñeán nhöõng ngöôøi cha ngöôøi meï cuûa caùc gia ñình, cha meï ñôõ ñaàu, vaø ñaëc bieät laø nhöõng giaùo daân coäng taùc vôùi haøng giaùo phaåm trong Giaùo hoäi trong vieäc môû roäng Vöông quoác cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc, giöõ moät vò trí quan troïng trong xaõ hoäi Ki-toâ giaùo, vaø ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng vaø trôï giuùp, hoï coù theå tieán ñeán ñænh cao nhaát cuûa söï thaùnh thieän."
Chöùng taù ñöùc tin cuûa giaùo daân
Nhaän xeùt veà vai troø cuûa caùc giaùo lyù vieân, trong soá 3 cuûa Töï saéc Ñöùc Thaùnh Cha vieát raèng "Toaøn boä lòch söû loan baùo Tin Möøng trong hai thieân nieân kyû naøy cho thaáy baèng chöùng tuyeät vôøi veà söï hieäu quaû cuûa söù meänh cuûa caùc giaùo lyù vieân", nhöõng ngöôøi ñaõ ñaûm baûo raèng "ñöùc tin laø choã döïa vöõng chaéc cho ñôøi soáng caù nhaân cuûa moãi con ngöôøi". Nhieàu ngöôøi nam nöõ trình baøy moät ñöùc tin vó ñaïi vaø nhöõng chöùng taù ñích thöïc cuûa söï thaùnh thieän, thaäm chí ñeán möùc hieán daâng maïng soáng.
Ngay caû ngaøy nay, "nhieàu giaùo lyù vieân coù khaû naêng vaø kieân cöôøng" thöïc hieän "söù meänh khoâng theå thay theá trong vieäc truyeàn baù vaø ñaøo saâu ñöùc tin", trong khi "moät ñoäi quaân ñoâng ñaûo" caùc giaùo lyù vieân ñöôïc tuyeân phong chaân phöôùc, hieån thaùnh vaø töû ñaïo "ñaõ ñaùnh daáu söù maïng cuûa Giaùo hoäi ", taïo neân "moät nguoàn phong phuù cho toaøn boä lòch söû tu ñöùc Ki-toâ giaùo" (soá 3).
Giaùo hoäi nhìn nhaän söï hieän dieän vaø vai troø cuûa giaùo daân trong Giaùo hoäi
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc raèng töø Coâng Ñoàng Vatican II, Giaùo hoäi gia taêng nhaän thöùc veà taàm quan troïng cuûa giaùo lyù vieân trong vieäc loan baùo Tin Möøng, cuõng nhö caàn thieát cho söï phaùt trieån cuûa coäng ñoàng Kitoâ höõu. Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi saéc leänh Ad gentes - Ñeán vôùi Muoân daân - cuûa Coâng ñoàng Vatican II, trong ñoù khaúng ñònh raèng ñoäi nguõ caùc giaùo lyù vieân, vôùi coâng vieäc truyeàn giaùo hieäu quaû giöõa ngöôøi ngoaïi giaùo, raát ñaùng khen ngôïi. "Ñöôïc linh höùng bôûi tinh thaàn cuûa caùc toâng ñoà hoï hy sinh ñoùng goùp cuï theå vaø khoâng theå thay theá cho vieäc truyeàn baù ñöùc tin vaø Giaùo hoäi." Taøi lieäu khaúng ñònh raèng trong hoaøn caûnh thieáu caùc linh muïc ñeå loan baùo Tin Möøng vaø thi haønh söù vuï muïc vuï, nhieäm vuï cuûa giaùo lyù vieân voâ cuøng quan troïng (Ad gentes, 17) (soá 4).
Trong soá 5 cuûa Töï saéc, Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng "caàn nhìn nhaän söï hieän dieän cuûa caùc giaùo daân nam nöõ, nhöõng ngöôøi nhôø bí tích röûa toäi hoï caûm thaáy mình ñöôïc môøi goïi coäng taùc vaøo vieäc daïy giaùo lyù." Ñieàu naøy khoâng aûnh höôûng gì ñeán söù meänh cuûa Giaùm muïc vôùi tö caùch laø giaùo lyù vieân chính trong Giaùo phaän cuûa mình, nhieäm vuï maø ngaøi chia seû vôùi caùc linh muïc, hoaëc traùch nhieäm ñaëc bieät cuûa caùc baäc cha meï ñoái vôùi vieäc ñaøo taïo Kitoâ giaùo cho con caùi cuûa hoï,
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän ñònh: "Ngaøy nay, söï hieän dieän naøy caøng caáp thieát hôn do chuùng ta ngaøy caøng nhaän thöùc ñöôïc vieäc loan baùo Tin Möøng cho theá giôùi (Evangelii Gaudium, 163-168), vaø söï troãi daäy cuûa moät neàn vaên hoùa toaøn caàu hoùa (Fratelli Tutti 100, 138) (soá 5)
Ôn goïi bieán ñoåi xaõ hoäi baèng caùc giaù trò Ki-toâ giaùo cuûa giaùo lyù vieân
Ôn goïi loan baùo Tin Möøng laø tieáng goïi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn daønh cho moãi ngöôøi ñeå hoï leân ñöôøng "gaëp gôõ nhöõng ngöôøi ñang chôø ñôïi ñöôïc bieát chaân thieän myõ cuûa ñöùc tin Ki-toâ giaùo". Do ñoù, theo Ñöùc Thaùnh Cha, nhieäm vuï cuûa caùc muïc töû laø hoã trôï haønh trình naøy vaø laøm phong phuù ñôøi soáng cuûa coäng ñoaøn Ki-toâ giaùo baèng vieäc coâng nhaän caùc thöøa taùc vuï giaùo daân coù khaû naêng ñoùng goùp vaøo söï bieán ñoåi xaõ hoäi thoâng qua "söï thaâm nhaäp cuûa caùc giaù trò Ki-toâ giaùo vaøo theá giôùi xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá" (Evangelii gaudium, 102) (soá 5)
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaán maïnh raèng giaùo lyù vieân laø chöùng taù ñöùc tin, ngöôøi thaày, nhaø sö phaïm, ngöôøi ñoàng haønh vaø nhaø moâ phaïm, ñöôïc keâu goïi tham gia vaøo coâng vieäc muïc vuï laø truyeàn ñaït ñöùc tin töø lôøi loan baùo ñaàu tieân - Chuùa Gieâ-su Ki-toâ, Con Thieân Chuùa ñaõ cheát vaø soáng laïi ñeå cöùu ñoä chuùng ta, ñeán vieäc chuaån bò cho caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, cho ñeán vieäc ñaøo taïo tröôøng kyø. Taát caû nhöõng ñieàu naøy chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc "nhôø caàu nguyeän, hoïc hoûi vaø tham gia tröïc tieáp vaøo ñôøi soáng coäng ñoaøn", ñeå caên tính cuûa giaùo lyù vieân phaùt trieån vôùi "söï nhaát quaùn vaø traùch nhieäm" (soá 6).
Khoâng "giaùo só hoùa" giaùo lyù vieân
Theo giaùo huaán cuûa caùc Coâng ñoàng, caùc Thöôïng Hoäi ñoàng giaùm muïc, cuõng nhö cuûa caùc Giaùo hoaøng, ñaëc bieät laø Ñöùc Phanxicoâ, caùc giaùo daân khoâng chæ ñöôïc keâu goïi thöïc hieän coâng vieäc thay theá vì thieáu ôn goïi linh muïc, nhöng laø hoaït ñoäng caùch troïn veïn vaø yù thöùc, tham gia vaø ñoàng traùch nhieäm: söï hieän dieän cuûa hoï thöïc söï caàn thieát ñeå Giaùo hoäi hieäp thoâng vaø truyeàn giaùo.
Qua doøng lòch söû, khi khoâng coù linh muïc, ñöùc tin vaãn ñöôïc duy trì laø nhôø nhöõng ngöôøi cha, ngöôøi meï, vaø nhöõng giaùo lyù vieân ñaõ daønh thôøi gian vaø thöôøng xuyeân hy sinh cuoäc soáng cho ñieàu naøy. Tuy nhieân, thöøa taùc vuï ñöôïc thöïc hieän vì coäng ñoaøn, giuùp phaùt trieån ñôøi soáng cuûa coäng ñoaøn vaø vì chöùng taù ñöùc tin cuûa coäng ñoaøn. Do ñoù, thieát laäp moät thöøa taùc vuï giaùo daân khoâng coù nghóa laø "giaùo só hoùa" giaùo daân.
Thaät vaäy, vieäc laõnh nhaän thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân "nhaán maïnh nhieàu hôn ñeán söï daán thaân truyeàn giaùo ñaëc tröng cuûa moãi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi". Ñöùc Thaùnh Cha khuyeân raèng noù phaûi dieãn ra "theo caùch hoaøn toaøn cuûa giaùo daân, khoâng rôi vaøo baát kyø bieåu hieän naøo cuûa chuû nghóa giaùo só trò" (soá 7).
Caùc yeâu caàu ñoái vôùi giaùo lyù vieân
Trong soá 8 cuûa Töï saéc, Ñöùc Thaùnh Cha löu yù raèng thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân cuûa giaùo daân cuõng coù "moät giaù trò ôn goïi maïnh meõ", "laø vieäc phuïc vuï oån ñònh daønh cho Giaùo hoäi ñòa phöông", ñoøi hoûi "söï phaân ñònh caàn thieát töø phía giaùm muïc". Ñoàng thôøi Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng caùc giaùo lyù vieân phaûi laø nhöõng ngöôøi nam nöõ "coù ñöùc tin saâu saéc vaø tröôûng thaønh nhaân baûn"; tham gia tích cöïc vaøo ñôøi soáng cuûa coäng ñoaøn Ki-toâ giaùo; coù khaû naêng "chaáp nhaän, quaûng ñaïi vaø soáng hieäp thoâng huynh ñeä"; ñöôïc ñaøo taïo veà Kinh Thaùnh, thaàn hoïc, muïc vuï vaø sö phaïm; ñaõ coù kinh nghieäm trong vieäc daïy giaùo lyù; coäng taùc trung thaønh vôùi caùc linh muïc vaø phoù teá, cuõng nhö "ñöôïc höôùng daãn bôûi loøng nhieät thaønh toâng ñoà thöïc söï".
Nghi thöùc Thieát laäp thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân
Sau khi suy tö veà moïi khía caïnh, Ñöùc Thaùnh Cha tuyeân boá thieát laäp thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân cuûa giaùo daân vaø truyeàn raèng Boä Phuïng töï vaø kyû luaät Bí tích seõ coâng boá trong thôøi gian ngaén Nghi thöùc Thieát laäp thöøa taùc vuï naøy (soá 8).
Nhieäm vuï cuûa caùc giaùm muïc
Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc "laøm cho thöøa taùc vuï giaùo lyù vieân trôû neân hieäu quaû" baèng caùch thieát laäp chöông trình ñaøo taïo vaø caùc quy cheá caàn thieát cho pheùp thi haønh thöøa taùc vuï naøy, tìm nhöõng hình thöùc phuø hôïp nhaát cho vieäc thöïc thi thöøa taùc vuï maø nhöõng ngöôøi ñöôïc môøi goïi thöïc hieän caùch phuø hôïp vôùi noäi dung cuûa Töï saéc (soá 9).
Nhìn nhaän thöøa taùc vuï vaø ñaëc suûng cuûa giaùo daân
Cuoái cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc vôùi caùc giaùm muïc lôøi cuûa Coâng ñoàng, trong khi thöïc hieän nhieäm vuï cao caû laø chaên daét caùc tín höõu, caùc ngaøi cuõng nhìn nhaän caùc thöøa taùc vuï vaø ñaëc suûng cuûa caùc tín höõu ñeå taát caû theo nhöõng caùch rieâng bieät, nhöng ñoàng taâm, coù theå hôïp taùc trong nhieäm vuï chung (Lumen Gentium, 30 ). Vaø Ñöùc Thaùnh Cha caàu xin vôùi ôn Chuùa Thaùnh Thaàn, caùc giaùm muïc seõ laøm cho thöøa taùc vuï Giaùo lyù vieân cuûa giaùo daân mang laïi hieäu quaû cho söï phaùt trieån cuûa coäng ñoaøn (soá 11).