Töôûng nieäm Cuoäc Thöông Khoù
cuûa Chuùa Gieâsu taïi Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ
Töôûng nieäm Cuoäc Thöông Khoù cuûa Chuùa Gieâsu taïi Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ.
Vaên Yeân, SJ - Vatican News Tieáng Vieät
Vatican (Vatican News 2-04-2021) - Chieàu thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, 2 thaùng 4 naêm 2021, luùc 6 giôø theo giôø Roma, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ chuû söï buoåi Töôûng nieäm Cuoäc thöông khoù cuûa Chuùa Gieâsu taïi Baøn thôø Ngai toaø, beân trong Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ. Vì lyù do caùc ca nhieãm virus corona taïi YÙ noùi chung vaø taïi Roma noùi rieâng vaãn ñang taêng cao, neân caùc cöû haønh trong Tuaàn Thaùnh dieãn ra vôùi nhöõng haïn cheá veà soá ngöôøi tham döï vaø hình thöùc cöû haønh. Naêm nay, cuõng nhö naêm ngoaùi, vì ñaïi dòch, ñeå traùnh laây nhieãm virus, sau nghi thöùc Toân vinh Thaùnh Giaù, chæ moät mình Ñöùc Thaùnh Cha hoân kính Thaùnh Giaù.
Baøi giaûng trong buoåi Töôûng nieäm Cuoäc Thöông Khoù naêm 2021 do Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa, vò giaûng thuyeát cuûa phuû giaùo hoaøng, ñaûm traùch.
Ñöùc Hoàng Y ñaõ choïn caâu 29, ñoaïn 8 cuûa thö thaùnh Phaoloâ gôûi tín höõu Roma laø chuû ñeà: "Tröôûng töû giöõa moät ñaøn em ñoâng ñuùc".
Ngaøi noùi:
Ngaøy 3 thaùng 10 naêm ngoaùi, treân moä Thaùnh Phanxicoâ ôû Assisi, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ kyù thoâng ñieäp veà tình huynh ñeä "Fratelli tutti - Taát caû anh em". Chæ trong thôøi gian ngaén, thoâng ñieäp ñaõ khôi daäy nôi nhieàu con tim khaùt voïng höôùng tôùi giaù trò phoå quaùt naøy, laøm loä ra nhieàu veát thöông ngöôïc vôùi tình anh em trong theá giôùi ngaøy nay. Thoâng ñieäp cuõng ñaõ chæ ra moät soá con ñöôøng ñeå ñaït ñeán tình huynh ñeä chaân chính vaø ñích thöïc, vaø ñaõ khuyeán khích taát caû - moïi ngöôøi vaø caùc toå chöùc - daán thaân vì tình huynh ñeä naøy.
Thoâng ñieäp ñaõ ñöôïc göûi tröïc tieáp ñeán nhieàu ngöôøi, trong vaø ngoaøi Giaùo hoäi: thöïc teá laø cho toaøn theå nhaân loaïi. Noù bao goàm nhieàu lónh vöïc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng: töø caù nhaân ñeán coâng ñoàng, töø toân giaùo ñeán xaõ hoäi vaø chính trò. Xeùt vì chaân trôøi phoå quaùt naøy, neân thaät ñuùng khi noù traùnh vieäc haïn cheá cuoäc thaûo luaän chæ veà nhöõng gì daønh rieâng cho Kitoâ höõu. Tuy nhieân, ôû cuoái thoâng ñieäp, neàn taûng Tin Möøng veà tình huynh ñeä ñöôïc toùm taét trong moät vaøi töø nhöng ñaày soáng ñoäng.
Nhöõng ngöôøi khaùc uoáng töø caùc nguoàn suoái khaùc. Ñoái vôùi chuùng ta, suoái nguoàn cuûa nhaân phaåm vaø tình huynh ñeä naèm trong Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. Töø ñoù khôi nguoàn, cho tö töôûng Kitoâ giaùo vaø cho hoaït ñoäng cuûa Giaùo hoäi, söï öu tieân daønh cho moái töông quan, cho söï gaëp gôõ vôùi maàu nhieäm thaùnh thieâng cuûa ngöôøi khaùc, vaø cho söï hieäp thoâng phoå quaùt vôùi toaøn theå nhaân loaïi nhö moät ôn goïi cuûa taát caû moïi ngöôøi.
Trong Taân Öôùc, "anh em", theo nghóa nguyeân thuyû, coù nghóa laø ngöôøi ñöôïc sinh ra töø cuøng moät cha vaø cuøng moät meï. Sau ñoù, "anh em" ñöôïc hieåu laø nhöõng ngöôøi thuoäc cuøng moät daân toäc vaø quoác gia. Vì vaäy, thaùnh Phao-loâ noùi raèng ngaøi saün saøng bò nguyeàn ruûa, bò xa lìa Ñöùc Kitoâ, vì anh em ñoàng baøo cuûa mình theo huyeát thoáng, töùc laø daân Israel (x. Rm 9: 3). Vaø dó nhieân laø trong nhöõng boái caûnh naøy, cuõng nhö boái caûnh khaùc, "anh em" bao goàm caû nam laãn nöõ, anh chò em.
Trong Taân Öôùc, anh em laø nhöõng moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu, nhöõng ngöôøi ñoùn nhaän giaùo huaán cuûa Ngöôøi. "Ai laø meï toâi? Ai laø anh em toâi? Phaøm ai thi haønh yù muoán cuûa Cha toâi, Ñaáng ngöï treân trôøi, ngöôøi aáy laø anh chò em toâi, laø meï toâi." (Mt 12, 48-50).
Theo doøng chaûy naøy, Phuïc Sinh ñaùnh daáu moät giai ñoaïn môùi vaø mang tính quyeát ñònh. Ñöùc Kitoâ trôû thaønh "Tröôûng töû giöõa moät ñaøn em ñoâng ñuùc" (Rm 8,29). Caùc moân ñeä trôû thaønh anh em theo moät nghóa môùi vaø heát söùc saâu saéc: hoï khoâng chæ chia seû giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu, maø coøn caû Thaàn Khí cuûa Ngöôøi, söï soáng môùi cuûa Ñaáng ñaõ soáng laïi. Ñieàu ñaùng chuù yù laø chæ sau khi phuïc sinh, laàn ñaàu tieân, Chuùa Gieâ-su môùi goïi caùc moân ñeä laø "anh em": Chuùa noùi vôùi Maria Maùc-ña-la: "haõy ñi gaëp anh em Thaày vaø baûo hoï: 'Thaày leân cuøng Cha cuûa Thaày, cuõng laø Cha cuûa anh em, leân cuøng Thieân Chuùa cuûa Thaày, cuõng laø Thieân Chuùa cuûa anh em.'" (Ga 20,17). Trong thö Dothaùi: Ñaáng thaùnh hoaù laø Ñöùc Gieâ-su, vaø nhöõng ai ñöôïc thaùnh hoaù ñeàu do moät nguoàn goác. Vì theá, Ngöôøi ñaõ khoâng hoå theïn goïi hoï laø anh em (Dt 2,11).
Sau Phuïc sinh, ñaây laø caùch söû duïng phoå bieán nhaát cuûa töø "anh em"; noùi ñeán anh em trong ñöùc tin, thaønh vieân cuûa coäng ñoaøn Kitoâ giaùo. Anh em "cuøng huyeát thoáng" cuõng trong tröôøng hôïp naøy, nhöng laø huyeát thoáng cuûa Ñöùc Kitoâ! Ñieàu naøy laøm cho tình huynh ñeä trong Chuùa Kitoâ trôû neân ñieàu ñoù ñoäc ñaùo vaø sieâu vieät, so vôùi baát kyø tình huynh ñeä naøo khaùc, vaø cuõng vì Chuùa Kitoâ laø Thieân Chuùa. Tình huynh ñeä naøy khoâng thay theá caùc loaïi tình huynh ñeä khaùc döïa treân gia ñình, quoác gia hay chuûng toäc, nhöng laøm taêng phaåm giaù cho chuùng. Taát caû moïi ngöôøi laø anh em trong tö caùch laø thuï taïo cuûa cuøng moät Thieân Chuùa laø Cha. Vôùi ñöùc tin Kitoâ giaùo, chuùng ta coù theâm moät lyù do thöù hai. Chuùng ta laø anh em khoâng chæ bôûi ñöôïc taïo döïng, maø coøn ñöôïc cöùu chuoäc; khoâng chæ bôûi vì taát caû chuùng ta ñeàu coù cuøng moät Cha, nhöng coøn vì taát caû chuùng ta ñeàu coù cuøng moät ngöôøi anh em laø Ñöùc Kitoâ, "Tröôûng töû giöõa moät ñaøn em ñoâng ñuùc".
Döôùi aùnh saùng cuûa nhöõng ñieàu naøy, chuùng ta coù moät vaøi suy tö hieän thöïc. Tình huynh ñeä ñöôïc xaây döïng baèng vieäc baét ñaàu vôùi ngöôøi thaân caän, vôùi chuùng ta, khoâng phaûi baèng nhöõng keá hoaïch lôùn lao, vôùi nhöõng muïc tieâu ñaày tham voïng vaø tröøu töôïng. Ñieàu naøy coù nghóa laø tình huynh ñeä phoå quaùt baét ñaàu vôùi chuùng ta, vôùi tình huynh ñeä trong Giaùo hoäi Coâng giaùo. Chöa keå ñeán tình huynh ñeä giöõa taát caû caùc tín höõu trong Ñöùc Kitoâ, töùc laø ñaïi keát.
Tình huynh ñeä Coâng giaùo ñang bò thöông tích! Chieác aùo cuûa Chuùa Kitoâ ñaõ bò xeù toaïc bôûi söï chia reõ giöõa caùc Giaùo hoäi; nhöng cuõng khoâng keùm phaàn nghieâm troïng khi moãi maûnh cuûa chieác aùo thöôøng bò chia thaønh caùc maûnh khaùc nöõa. Dó nhieân laø chuùng ta noùi ñeán yeáu toá con ngöôøi, bôûi vì khoâng ai coù theå xeù ñöôïc chieác aùo thaät cuûa Chuùa Kitoâ, töùc laø nhieäm theå cuûa Ngöôøi ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn linh hoaït. Trong maét Thieân Chuùa, Giaùo hoäi laø "duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø toâng truyeàn", vaø seõ vaãn nhö vaäy cho ñeán taän theá. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng baøo chöõa cho söï chia reõ cuûa chuùng ta, nhöng noù giuùp yù thöùc veà toäi loãi cuûa mình vaø thuùc ñaåy chuùng ta maïnh meõ hôn ñeå chöõa laønh.
Nguyeân nhaân phoå bieán nhaát cuûa söï chia reõ giöõa nhöõng ngöôøi Coâng giaùo laø gì? Khoâng phaûi laø giaùo thuyeát, khoâng phaûi laø caùc bí tích vaø caùc thöøa taùc vuï: laø taát caû nhöõng ñieàu maø chuùng ta tuaân giöõ troïn veïn vaø ñoàng taâm nhaát trí bôûi aân suûng rieâng cuûa Thieân Chuùa.
Nhöng laø löïa choïn chính trò, khi noù ñöôïc öu tieân hôn löïa choïn toân giaùo vaø giaùo hoäi, vaø uûng hoä moät heä tö töôûng. ÔÛ moät soá nôi treân theá giôùi, ñaây laø yeáu toá thöïc söï cuûa söï chia reõ, ngay caû khi noù khoâng ñöôïc noùi ra hoaëc bò phuû nhaän moät caùch coi thöôøng. Ñaây laø moät söï xaáu hoå, theo nghóa chaët cheõ nhaát cuûa töø naøy. Coù nghóa laø "vöông quoác cuûa theá giôùi naøy" ñaõ trôû neân quan troïng hôn trong loøng con ngöôøi hôn laø Vöông quoác cuûa Thieân Chuùa.
Toâi tin raèng taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc keâu goïi kieåm ñieåm löông taâm nghieâm tuùc veà ñieàu naøy vaø thaønh taâm hoaùn caûi.
* * *
Chuùng ta phaûi hoïc töø Tin Möøng vaø töø göông cuûa Chuùa Gieâ-su. Ñaõ coù moät söï phaân cöïc chính trò maïnh meõ xung quanh Ngaøi. Ñaõ coù boán phaùi: Phariseâu, Sañoác, Heâroâñeâ vaø phaùi nhieät thaønh. Chuùa Gieâ-su khoâng ñöùng veà phía naøo trong soá hoï vaø maïnh meõ choáng laïi noã löïc keùo Ngaøi sang beân naøy hay beân kia. Coäng ñoàng Kitoâ giaùo nguyeân thuûy ñaõ trung thaønh theo Chuùa trong löïa choïn naøy. Ñaây laø moät ví duï ñieån hình cho nhöõng chuû chaên, phaûi laø chuû chaên cuûa caû ñaøn, khoâng chæ cuûa moät thaønh phaàn. Do ñoù, hoï laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân phaûi kieåm ñieåm löông taâm moät caùch nghieâm tuùc vaø töï hoûi xem lieäu mình ñang daãn daét ñoaøn chieân cuûa mình ñi ñaâu: veà phía mình hay veà phía Chuùa Gieâsu. Coâng ñoàng Vatican II ñaõ uyû thaùc cho giaùo daân nhieäm vuï mang nhöõng chæ daãn xaõ hoäi, kinh teá vaø caùc chính saùch cuûa Tin Möøng vaøo nhöõng löïa choïn khaùc nhau, trong söï toân troïng ngöôøi khaùc vaø oân hoaø.
* * *
Neáu coù moät aân suûng hay moät ñaëc suûng rieâng maø Giaùo hoäi Coâng giaùo phaûi vun troàng vì lôïi ích cuûa taát caû caùc Giaùo hoäi, thì ñoù laø söï hieäp nhaát. Chuyeán vieáng thaêm gaàn ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñeán Iraq ñaõ khieán chuùng ta taän maét caûm nhaän ñöôïc yù nghóa cuûa noù, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò baùch haïi hoaëc ñaõ soáng soùt sau caùc cuoäc chieán vaø söï ngöôïc ñaõi, thì hoï caûm thaáy mình laø thaønh phaàn cuûa moät thaân theå phoå quaùt; vaø laøm cho chuùng ta chöùng kieán vieäc moät ai ñoù coù theå khieán phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi nghe thaáy tieáng keâu cuûa hoï vaø laøm taùi sinh nieàm hy voïng. Moät laàn nöõa söù maïng cuûa Chuùa Kitoâ trao cho thaùnh Pheâroâ ñaõ ñöôïc thöïc hieän: "haõy laøm cho anh em cuûa anh neân vöõng maïnh." (Lc 22,32).
Chuùng ta daâng leân Ñaáng ñaõ cheát treân thaäp giaù "ñeå quy tuï con caùi Thieân Chuùa ñang taûn maùc" (Ga 11,52) ngaøy nay, vôùi "con tim saùm hoái vaø tinh thaàn khieâm nhöôøng", lôøi caàu nguyeän maø Giaùo Hoäi daâng leân moãi Thaùnh Leã, tröôùc khi Hieäp Leã:
Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa ñaõ noùi vôùi caùc Toâng ñoà raèng: "Thaày ñeå laïi bình an cho caùc con, Thaày ban bình an cuûa Thaày cho caùc con". Xin ñöøng chaáp toäi chuùng con, nhöng xin nhìn ñeán ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh Chuùa; xin ñoaùi thöông ban cho Hoäi Thaùnh ñöôïc bình an vaø hôïp nhaát theo thaùnh yù Chuùa. Chuùa haèng soáng vaø hieån trò muoân ñôøi. Amen.
* * *
Sau buoåi Töôûng nieäm Cuoäc thöông khoù, luùc 9 giôø toái, Ñöùc Thaùnh Cha chuû söï buoåi ñi Ñaøng Thaùnh Giaù taïi quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ.