Giaùo hoäi daán thaân
cho quyeàn coù nöôùc saïch cuûa moïi ngöôøi
Giaùo hoäi daán thaân cho quyeàn coù nöôùc saïch cuûa moïi ngöôøi.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 23-03-2021) - Treân theá giôùi, hôn 2 tyû ngöôøi ñang thieáu nöôùc uoáng, thieáu nöôùc saïch, daãn theo nhöõng haäu quaû traàm troïng veà söùc khoûe, giaùo duïc, xaõ hoäi. Giaùo hoäi ñi tieân phong trong vieäc baûo veä quyeàn coù nöôùc cuûa con ngöôøi. Nhaân Ngaøy Theá giôùi veà Nöôùc, Giaùo hoäi laäp laïi lôøi keâu goïi naøy.
Naêm 1992, Lieân Hieäp quoác ñaõ thaønh laäp "Ngaøy Theá giôùi veà nöôùc" vaø quy ñònh toå chöùc Ngaøy naøy vaøo ngaøy 22 thaùng 3 moãi naêm, nhaém neâu baät taàm quan troïng cuûa nöôùc saïch. Ngaøy naøy naêm nay coù chuû ñeà "Ñeà cao giaù trò cuûa nöôùc".
Lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ nhieàu laàn nhaéc raèng nöôùc laø moät nguoàn taøi nguyeân cô baûn ñoøi hoûi quaûn lyù vaø söû duïng noù vôùi "moät löông taâm phoå quaùt", chöù khoâng phaûi moät "taâm lyù thöïc duïng". Noù phaûi laø nguoàn soáng, chöù khoâng phaûi laø nguyeân nhaân gaây ra caùi cheát. Noù laø ñieàu toát cô baûn, moät quyeàn lôïi, moät ñieàu kieän ñeå thöïc hieän caùc quyeàn khaùc cuûa con ngöôøi. Nöôùc khoâng phaûi laø moät moùn haøng ñôn thuaàn maø laø moät caùch thöùc cuûa tình huynh ñeä trong moät theá giôùi khaùt khao coâng lyù.
Trong buoåi ñoïc kinh Truyeàn Tin tröa Chuùa Nhaät 21 thaùng 3 naêm 2021 Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ yeâu caàu quyeàn phoå caäp ñöôïc coù nöôùc uoáng ñöôïc. Ñöùc Thaùnh Cha noùi: "Quaù nhieàu anh chò em, raát nhieàu anh chò em ñöôïc tieáp caän vôùi nguoàn nöôùc quaù ít vaø coù leõ bò oâ nhieãm. Caàn baûo ñaûm nöôùc uoáng vaø dòch vuï veä sinh cho taát caû moïi ngöôøi." Ñöùc Thaùnh Cha duøng laïi töø cuûa thaùnh Phanxicoâ trong Baøi ca caùc thuï taïo, goïi nöôùc laø "chò"; ngaøi nhaán maïnh raèng "chò nöôùc" khoâng phaûi laø haøng hoùa, nhöng laø bieåu töôïng hoaøn vuõ vaø nguoàn söï soáng vaø söùc khoûe.
Döï aùn WASH cuûa Boä Phuïc vuï vaø Phaùt trieån Con ngöôøi toaøn dieän
Boä Phuïc vuï vaø Phaùt trieån Con ngöôøi toaøn dieän cuûa Vatican coù moät soá chieán dòch ñeå giuùp cung caáp nöôùc coù theå uoáng ñöôïc, vaø ñang phoái hôïp vôùi caùc doøng tu, caùc giaùm muïc, vôùi toå chöùc Caritas Quoác teá vaø toå chöùc Global Water 2020 ñeå ñaûm baûo raèng coù theâm nhieàu ngöôøi ñöôïc tieáp caän vôùi thöù maø Lieân Hieäp quoác ñaõ goïi laø " vaøng xanh. "
Nöôùc vaø ñieàu kieän veä sinh khoâng theå taùch rôøi nhau. Vaøo thaùng 8 naêm 2020, Thaùnh Boä ñaõ göûi moät laù thö ñeán caùc giaùm muïc treân khaép theá giôùi, keâu goïi hoï tham gia döï aùn WASH (Water, Sanitary vaø Hygiene), giuùp ñaûm baûo "tieáp caän ñaày ñuû nöôùc vaø veä sinh trong taát caû caùc cô sôû chaêm soùc söùc khoûe Coâng giaùo ñeå ñieàu trò an toaøn cho beänh nhaân, ngaên chaën söï laây lan theâm cuûa Covid-19 vaø caùc dòch vuï khaùc beänh taät, vaø baûo veä caùc nhaân vieân chaêm soùc söùc khoûe vaø caùc tuyeân uùy", ñaëc bieät taäp trung vaøo vieäc giuùp "ñaùp öùng nhu caàu raát caàn thieát trong moät soá cô sôû chaêm soùc söùc khoûe phuïc vuï ôû caùc khu vöïc bieät laäp hoaëc ngheøo khoù cuûa moät soá giaùo phaän."
Nhieàu hoäi ñoàng giaùm muïc, giaùo phaän, doøng tu vaø toå chöùc Caritas ñaõ höôûng öùng lôøi keâu goïi ôû 22 quoác gia. Hieän 150 cô sôû, töø traïm y teá nhoû ñeán beänh vieän, ñang thöïc hieän baûn ñaùnh giaù chi tieát ñeå hieåu caùch caûi thieän beàn vöõng caùc ñieàu kieän WASH vaø ñaùp öùng caùc tieâu chuaån ñaày ñuû vôùi cô sôû haï taàng, trang thieát bò, baûo trì vaø ñaøo taïo. Ñieàu naøy seõ giuùp ngaên chaën söï laây lan cuûa caùc beänh môùi vaø ñaûm baûo söï chaêm soùc chu ñaùo cho beänh nhaân trong caùc cô sôû y teá. Treân khaép theá giôùi, nhieàu toå chöùc Caritas ñòa phöông ñieàu haønh caùc chöông trình töông töï ñeå ñaûm baûo raèng caùc giaùo xöù, coäng ñoàng, trung taâm y teá vaø tröôøng hoïc coù phöông tieän ñeå baûo veä söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi maø hoï phuïc vuï.
Thaùnh Boä cho bieát: "Vieäc thieáu caùc ñieàu kieän veà nöôùc, veà veä sinh ñaày ñuû trong caùc tröôøng hoïc, cô sôû y teá vaø hoä gia ñình ñaõ nhieàu laàn ñöôïc xaùc ñònh laø moät trôû ngaïi lôùn trong vieäc choáng laïi ñaïi dòch Covid vaø Ebola, cuõng nhö laø moät thieáu huït lôùn trong chaêm soùc söùc khoûe. Vieäc quaûn lyù nguoàn nöôùc - lôïi ích chung quyù baùu naøy - vôùi traùch nhieäm vaø tinh thaàn lieân ñôùi chaéc chaén seõ ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc phuïc hoài xaõ hoäi cuûa chuùng ta khoûi ñaïi dòch ñang dieãn ra."
Hoäi thaûo veà taøi lieäu "Aqua fons vitae (Nöôùc - nguoàn söï soáng)
Ngoaøi ra, Boä Phuïc vuï vaø Phaùt trieån con ngöôøi toaøn dieän ñang toå chöùc naêm "cuoäc hoäi thaûo chung" töø ngaøy 22 ñeán 26 thaùng 3 naêm 2021, laáy caûm höùng töø taøi lieäu cuûa Vatican naêm 2020 "Aqua fons vitae (Nöôùc - nguoàn söï soáng): Ñònh höôùng veà nöôùc, bieåu töôïng cuûa tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo vaø tieáng keâu cuûa Traùi ñaát", vôùi muïc ñích cung caáp thoâng tin vaø xuaát phaùt töø mong öôùc thuùc ñaåy söï coäng taùc lieân ngaønh.
Cuï theå laø taøi lieäu "Acqua fons vitae" moâ taû ba khía caïnh cuûa nöôùc vaø ñaây seõ laø ñieåm khôûi ñaàu cho hoäi thaûo treân web trong tuaàn naøy: thöù nhaát, nöôùc nhö moät nguoàn taøi nguyeân cho muïc ñích söû duïng caù nhaân, moät quyeàn cuõng bao goàm caùc dòch vuï veä sinh; thöù hai, nöôùc laø nguoàn taøi nguyeân ñöôïc söû duïng trong nhieàu hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, ñaëc bieät laø noâng nghieäp vaø coâng nghieäp; cuoái cuøng laø nöôùc treân caùc beà maët, nghóa laø ôû caùc con soâng, nöôùc ngaàm, ao hoà vaø treân heát laø bieån vaø ñaïi döông. Phaàn ñaàu cuûa taøi lieäu cuõng keâu goïi thöøa nhaän nhieàu giaù trò cuûa nöôùc: giaù trò toân giaùo, vaên hoùa xaõ hoäi vaø thaåm myõ, caùc giaù trò theå cheá vaø hoøa bình, vaø cuoái cuøng laø giaù trò kinh teá.
Hoaït ñoäng cuûa toå chöùc Manos Unidas
Baûo veä quyeàn coù nöôùc cuûa con ngöôøi laø moät trong nhöõng muïc tieâu chính trong hoaït ñoäng cuûa toå chöùc phi chính phuû Coâng giaùo Taây Ban Nha Manos Unidas. Baø María Joseù Hernando cho bieát: "Chuùng toâi hoã trôï ngöôøi daân ñeå hoï coù theå coù nöôùc cho caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi suoát caùc thaùng trong naêm, thoâng qua caùc kyõ thuaät khaùc nhau: Töø khoan ñôn giaûn ñeán höùng nöôùc möa, thoâng qua caùc coâng trình phöùc taïp hôn, tuøy theo thöïc teá cuûa töøng nôi. Ngoaøi ra, chuùng toâi hoã trôï vieäc quaûn lyù taøi nguyeân nöôùc, cuõng nhö baûo veä caùc heä sinh thaùi lieân quan ñeán nöôùc uoáng vaø chuùng toâi thuùc ñaåy veä sinh, veä sinh cô baûn vaø treân heát laø ñaøo taïo ñeå quaûn lyù hôïp lyù caùc cô sôû haï taàng nöôùc vaø söû duïng hieäu quaû nguoàn taøi nguyeân hieám hoi naøy."
Theo moät tuyeân boá ñöôïc ñöa ra tröôùc Ngaøy Theá giôùi veà Nöôùc, toå chöùc Manos Unidas ñaõ pheâ duyeät 147 döï aùn lieân quan ñeán nöôùc vaø veä sinh, trò giaù 8.7 trieäu USD, mang laïi lôïi ích tröïc tieáp cho khoaûng 600,000 ngöôøi.
Hoaït ñoäng cuûa doøng Saleâdieâng
Töông töï, trong hai thaäp kyû qua, doøng Saleâdieâng ñaõ phaùt trieån hôn 100 döï aùn lieân quan ñeán nöôùc, vôùi voán ñaàu tö 3,1 trieäu ñoâ la, maø hoï öôùc tính ñaõ mang laïi lôïi ích cho hôn 4 trieäu ngöôøi.Trong moät tuyeân boá, doøng löu yù raèng vieäc khoâng ñöôïc tieáp caän vôùi nöôùc saïch ñaõ gieát cheát 2 trieäu treû em moãi naêm, do caùc beänh laây truyeàn qua ñöôøng nöôùc.
Caùc tu só Saleâdieâng cho bieát: "Thôøi gian ñeán tröôøng cuûa moät thieáu nöõ chaâu AÂu baèng vôùi thôøi gian cuûa moät treû em vò thaønh nieân ôû nhieàu nôi ôû chaâu Phi, chaâu Myõ vaø chaâu AÙ phaûi traûi qua ñeå coù theå mang nöôùc veà cho gia ñình. Vì vaäy, ñoái maët vôùi tình huoáng naøy, caùc nhaø truyeàn giaùo Saleâdieâng cam keát caûi thieän khaû naêng tieáp caän vôùi loaïi taøi nguyeân cô baûn cho cuoäc soáng naøy. Treân thöïc teá, 25% caùc döï aùn choáng laïi virus corona trong naêm ngoaùi phaûi lieân quan ñeán vieäc tieáp caän vôùi nguoàn nöôùc vaø heä thoáng veä sinh ñaày ñuû."
Nöôùc ñaõ môû ra caùnh cöûa cho caùc nhaø truyeàn giaùo noùi veà veä sinh vaø thöïc phaåm; caûi thieän khaû naêng ñeán tröôøng hoïc cuûa treû em nöõ; môû lôùp daïy chöõ cho phuï nöõ; vaø ñeå traùnh beänh taät.
Theo soá lieäu cuûa Lieân Hieäp quoác, cöù 10 ngöôøi treân theá giôùi thì coù 3 ngöôøi khoâng ñöôïc tieáp caän vôùi caùc dòch vuï nöôùc uoáng an toaøn. Ngoaøi ra, hôn 80% nöôùc thaûi töø caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñöôïc thaûi ra soâng hoaëc bieån maø khoâng qua baát kyø xöû lyù naøo, ñieàu naøy gaây ra oâ nhieãm, khieán hoï öôùc tính raèng vaøo naêm 2050, gaàn 60% toång daân soá theá giôùi seõ khoâng theå coù nöôùc uoáng ñöôïc.
Nhöõng heä quaû töø vieäc thieáu nöôùc
Chaâu Phi coù leõ laø chaâu luïc bò aûnh höôûng naëng neà nhaát bôûi tình traïng thieáu nöôùc. Nhaø truyeàn giaùo ngöôøi Taây Ban Nha, Victoria Braquehais, cho bieát vieäc khoâng ñöôïc tieáp caän vôùi nguoàn nöôùc an toaøn "coù nghóa laø nhieàu treû em gaùi khoâng ñöôïc ñi hoïc vì hoï laø nhöõng ngöôøi ñaûm ñöông moät phaàn lôùn coâng vieäc nhaø , trong ñoù coù cung caáp nöôùc giaët, naáu aên... Taïi beänh vieän, chuùng toâi phuïc vuï nhieàu ngöôøi, ñaëc bieät laø phuï nöõ bò ñau löng vì töø nhoû ñaõ phaûi vaän chuyeån nhöõng thuøng phuy 20 lít treân quaõng ñöôøng daøi."
Ngoaøi ra, vieäc phaûi ñi ñeán nhöõng nôi xa vaøo ñaàu hoaëc cuoái ngaøy, "theå hieän nguy cô bò taán coâng tình duïc ñoái vôùi treû nöõ vaø ngöôøi treû, ñoàng thôøi gaây baát oån cho gia ñình vì ngöôøi phuï nöõ phaûi vaéng nhaø trong moät thôøi gian daøi ñeå laáy nöôùc, vì khoaûng caùch xa vaø vì caùc ñieåm tieáp caän vôùi nöôùc khoâng ñuû."
Töø kinh nghieäm laâu naêm laøm vieäc ôû chaâu Phi, ñaàu tieân laø ôû Coäng hoøa Daân chuû Congo vaø baây giôø laø ôû Camerun, nhaø truyeàn giaùo ñaõ coù kinh nghieäm vaø hieåu roõ neáu treû em thieáu nguoàn taøi nguyeân naøy thì coù nhöõng haäu quaû naøo. Sô Victoria noùi: "Tình traïng khan hieám nöôùc hoaëc söû duïng nöôùc khoâng an toaøn laø nguyeân nhaân cuûa nhieàu beänh taät, laøm giaûm chaát löôïng cuoäc soáng vaø laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính gaây töû vong treû sô sinh töø 0 ñeán 5 tuoåi, vì noù gaây ra tieâu chaûy, soát thöông haøn vaø deã bò beänh soát reùt."