Khaùm phaù lòch söû caùc maûnh Kinh Thaùnh
coù nieân ñaïi 2 ngaøn naêm taïi Israel
Khaùm phaù lòch söû caùc maûnh Kinh Thaùnh coù nieân ñaïi 2 ngaøn naêm taïi Israel.
Hoàng Thuûy
Jerusalem (Vatican News 18-03-2021) - Caùc nhaø khaûo coå cuûa Cô quan Coå vaät Israel (IAA) ñaõ coâng boá moät khaùm phaù lòch söû veà caùc maûnh cuûa moät cuoän Kinh Thaùnh coå coù nieân ñaïi 2,000 naêm trong moät soá hang ñoäng ôû sa maïc. Caùc chuyeân gia cho raèng ñaây laø khaùm phaù quan troïng nhaát trong 60 naêm qua.
Trong moät cuoäc khai quaät baét ñaàu vaøo naêm 2017, caùc nhaø khaûo coå hoïc ñaõ phaùt hieän ra khoaûng 80 maûnh giaáy da cuûa caùc vaên baûn Cöïu Öôùc. Treân caùc maûnh naøy coù nhöõng caâu Kinh Thaùnh baèng tieáng Hy Laïp cuûa caùc saùch ngoân söù Da-ca-ri-a vaø Na-khum nhöng teân cuûa Thieân Chuùa ñöôïc vieát baèng tieáng Do Thaùi.
Caùc maûnh giaáy da naøy thuoäc cuoän saùch maø caùc chuyeân gia tin raèng cuûa quaân noåi daäy Do Thaùi, daãn ñaàu bôûi Simon Bar Kokhba, ngöôøi ñaõ aån naùu trong caùc hang ñoäng sau cuoäc noåi daäy choáng laïi söï thoáng trò cuûa ñeá quoác Roma töø naêm 132 ñeán 136 sau Coâng nguyeân nhöng bò thaát baïi.
Caùc nhaø khaûo coå cuûa Israel ñaõ baét ñaàu hoaït ñoäng ôû sa maïc Giuñeâa ñeå ngaên chaën caùc hang ñoäng bò cöôùp phaù. Hoï cuõng khai quaät ñöôïc moät boä söu taäp caùc ñoàng xu quyù hieám cuøng thôøi ñöôïc caát giaáu, moät boä xöông treû em 6,000 naêm tuoåi vaø moät chieác gioû lôùn ñöôïc ñan coù nieân ñaïi khoaûng 10,500 naêm tröôùc, vaät laâu ñôøi nhaát treân theá giôùi coøn nguyeân veïn.
"Hang ñoäng Kinh hoaøng"
Khaùm phaù ñöôïc thöïc hieän trong moät vuøng nuùi khoù tieáp caän, ñöôïc goïi laø "Hang ñoäng Kinh hoaøng", naèm caùch Gieârusalem khoaûng 40 km veà phía nam. Noù coù teân naøy sau khi 40 boä xöông ngöôøi ñöôïc tìm thaáy ôû ñoù trong caùc cuoäc khai quaät vaøo nhöõng naêm 1960. Caùc chuyeân gia cho raèng hoï laø haøi coát cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn oâng, phuï nöõ vaø treû em chaïy vaøo hang ñoäng ñeå troán traùnh quaân Roma nhöng ñaõ cheát vì ñoùi khaùt. Hoï mang theo nhöõng thöù giôø ñaây laø nhöõng ñoà vaät quyù giaù, bao goàm duïng cuï naáu aên, ñoà duøng caù nhaân, taøi lieäu vaø baûn vaên Kinh thaùnh.
Trang môùi trong vieäc khaùm phaù Kinh Thaùnh
OÂng Marcello Fidanzio, Giaùm ñoác Vieän Khaûo coå vaø Vaên hoùa veà caùc vuøng ñaát Kinh Thaùnh ôû Lugano, moâ taû phaùt hieän naøy laø "moät trang môùi trong lòch söû khai quaät khaûo coå hoïc." OÂng cho bieát ñaây laø phaùt hieän quan troïng ñaàu tieân keå töø nhöõng cuoäc khai quaät lôùn vaøo nhöõng naêm 1940 vaø 1950, khi caùc Cuoän taøi lieäu coå ôû Qumran vaø sa maïc Giuñeâa ñöôïc theá giôùi bieát ñeán.
Theo giaùo sö Fidanzio, khaùm phaù naøy laø ñieàu caùc hoïc giaû Kinh Thaùnh say meâ, "nhöng khaùm phaù naøy cuõng coù taàm quan troïng lôùn ñoái vôùi ngöôøi Israel, nhöõng ngöôøi nhaán maïnh nghieân cöùu naøy coù lieân quan ñeán caên tính vaø lòch söû hieän dieän cuûa hoï treân ñaát Israel."
Giaùo sö cuõng löu yù raèng nhöõng maûnh giaáy da naøy cho thaáy söï "thay ñoåi" cuûa baûn vaên Kinh Thaùnh khi chöa ñöôïc xaùc ñònh hoaëc chöa ñöôïc söûa chöõa. "Maõi veà sau, quy ñieån Kinh Thaùnh môùi ñöôïc xaùc ñònh vaø sau ñoù caùc baûn vaên Kinh Thaùnh ñöôïc löu truyeàn vôùi ñoä trung thöïc cao cho ñeán ngaøy nay." OÂng noùi raèng cuoän Kinh Thaùnh ôû "Hang ñoäng Kinh hoaøng" coù theå giuùp caùc hoïc giaû hieåu tieán trình daãn ñeán baûn vaên Kinh Thaùnh cuoái cuøng.
Kính troïng Danh Thieân Chuùa
Veà caùc maûnh giaáy da ñöôïc vieát baèng tieáng Hy Laïp vaø chæ rieâng teân Thieân Chuùa ñöôïc vieát baèng moät loaïi chöõ Do Thaùi ñöôïc duøng vaøo thôøi Ñeàn thôø thöù nhaát, cho ñeán naêm 586 tröôùc Coâng nguyeân, giaùo sö Fidanzio nhaän ñònh ñieàu naøy theå hieän söï raát toân troïng ñoái vôùi Danh Thieân Chuùa maø ngöôøi Do Thaùi tin raèng khoâng theå goïi tröïc tieáp. OÂng giaûi thích: "Vieát noù baèng maãu töï chöõ caùi khaùc laø caùch caùc kyù luïc muoán thu huùt söï chuù yù cuûa ngöôøi ñoïc vaøo nhöõng chöõ caùi ñoù. Noù chæ raèng teân cuûa Thieân Chuùa laø moät ñieàu gì ñoù ñoøi söï toân troïng vaø thaùnh thieâng cao caû." (CSR_1938_2021)