Dö aâm buoåi tieáp kieán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
daønh cho Ngoaïi giao ñoaøn
Dö aâm buoåi tieáp kieán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho Ngoaïi giao ñoaøn.
Giuse Traàn Ñöùc Anh OP
Vatican (Vatican News 14-02-2021) - Hoâm 8 thaùng 2 naêm 2021, trong dieãn vaên quan troïng nhaát cuûa Toøa Thaùnh trong naêm 2021 tröôùc ñaïi dieän coäng ñoàng theá giôùi, veà tình hình theá giôùi, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ keâu goïi vöôït thaéng 4 cuoäc khuûng hoaûng gia ñình nhaân loaïi ñang phaûi ñöông ñaàu.
Dieãn vaên quoác teá quan troïng nhaát trong naêm
Vaøo dòp ñaàu naêm döông lòch, chính phuû caùc nöôùc thöôøng coù buoåi tieáp kieán cuûa vò nguyeân thuû quoác gia daønh cho ngoaïi giao ñoaøn ñeå trao ñoåi caùc lôøi chuùc möøng. Toøa Thaùnh cuõng theo thoâng leä ñoù, nhöng buoåi tieáp kieán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho ngoaïi giao ñoaøn dòp ñaàu naêm coù moät taàm quan troïng ñaëc bieät ñoái vôùi Toøa Thaùnh, vì ñaây laø dòp ñeå ngaøi trình baøy tröôùc ñaïi dieän caùc daân nöôùc laäp tröôøng vaø moái quan taâm cuûa Toøa Thaùnh ñoái vôùi caùc vaán ñeà lôùn cuûa nhaân loaïi, ngoaøi nhöõng baøi tham luaän cuûa caùc vò ñaïi dieän Toøa Thaùnh taïi Lieân Hieäp Quoác vaø caùc hoäi nghò quoác teá. Vì theá baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong nhöõng dòp naøy thöôøng daøi vaø bao quaùt hôn nhieàu so vôùi dieãn vaên cuûa caùc vò Quoác tröôûng khi tieáp ñaïi söù caùc nöôùc vaøo dòp ñaàu naêm.
Baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ saùng ngaøy 8 thaùng 2 naêm 2021 trong buoåi tieáp kieán ñaïi dieän cuûa 183 quoác gia vaø caùc toå chöùc quoác teá daøi 17 trang vaø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñöùng suoát 45 phuùt ñeå ñoïc troïn dieãn vaên naøy. Ngaøi môøi goïi coäng ñoàng quoác teá ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaùch ñoá maø nhaân loaïi ñang phaûi ñöông ñaàu trong 4 laõnh vöïc: khuûng hoaûng y teá, khuûng hoaûng moâi tröôøng, khuûng hoaûng kinh teá vaø xaõ hoäi vaø khuûng hoaûng chính trò.
Beânh vöïc quyeàn söùc khoûe vaø quyeàn soáng
Ñöùc Thaùnh Cha ñaëc bieät keâu goïi laøm sao ñeå moïi ngöôøi ñöôïc quyeàn söùc khoûe, ñöôïc vaéc-xin choáng ñaïi dòch. Ngaøi caàu mong Hoäi nghò theá giôùi veà khí haäu vaøo thaùng 11 naêm 2021 taïi Glasgow, goïi laø Cop26, ñöôïc thaønh coâng.
Ngöôøi ta ghi nhaän coù söï quan taâm ñaëc bieät cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñoái vôùi vieäc baûo veä söï soáng con ngöôøi trong moïi giai ñoaïn, ñöùng tröôùc söï baønh tröôùng nhöõng chuû tröông goïi laø "beânh vöïc caùc nhaân quyeàn" trong ñoù coù quyeàn phaù thai vaø trôï töû.
Thöïc vaäy, trong thôøi gian ñaàu khi nhaän söù vuï, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ít noùi ñeán vaán ñeà phaù thai vaø baûo söï söï soáng, neân coù nhöõng nhoùm pheâ bình ngaøi veà söï im laëng naøy. Ngoaøi ra, tröôùc chuû tröông cuûa taân chính phuû Myõ coå voõ vaø taøi trôï phaù thai, trong cuõng nhö ngoaøi nöôùc, neân trong dieãn vaên hoâm 8 thaùng 2 naêm 2021, Ñöùc Thaùnh Cha noùi thaät roõ raøng vaø baùo ñoäng veà nhöõng ñe doïa söï soáng con ngöôøi khi khaúng ñònh raèng:
"Ñaïi dòch ñaõ maïnh meõ ñaët chuùng ta tröôùc 2 chieàu kích khoâng theå traùnh ñöôïc cuûa cuoäc soáng con ngöôøi: beänh taät vaø caùi cheát. Chính vì theá, noù nhaéc nhôû giaù trò söï soáng cuûa moãi ngöôøi vaø phaåm giaù cuûa hoï trong moãi giaây phuùt cuûa haønh trình traàn theá, töø luùc môùi thuï thai trong loøng meï cho ñeán luùc cheát töï nhieân. Raát tieác laø phaûi ñau loøng nhaän thaáy raèng, vieän côù baûo ñaûm nhöõng caùi goïi laø caùc quyeàn chuû quan, ngaøy caøng coù nhieàu luaät phaùp treân theá giôùi döôøng nhö xa lìa nghóa vuï khoâng theå traùnh neù laø baûo veä söï soáng con ngöôøi trong moïi giai ñoaïn cuûa noù".
Phaân phoái coâng baèng Vaéc-xin choáng Covid-19
Ngoaøi ra, Ñöùc Thaùnh Cha taùi keâu goïi ñaûm baûo vieäc phaân phoái coâng baèng caùc vaéc-xin, khoâng phaûi chæ theo tieâu chuaån kinh teá, nhöng ñeå yù ñeán nhu caàu cuûa taát caû moïi ngöôøi, nhaát laø nhöõng ngöôøi daân tuùng thieáu nhaát. Ñoàng thôøi ngaøi caûnh giaùc daân chuùng ñöøng ñaët troïn tin töôûng nôi vaéc-xin nhö theå ñoù laø thuoác chöõa baùch beänh, ñeå roài moãi ngöôøi khoâng daán thaân baûo veä söùc khoûe cuûa baûn thaân vaø ngöôøi khaùc. Ñaïi dòch chöùng toû raèng khoâng ai laø moät hoøn ñaûo...
Nhöõng khoù khaên taïi nhieàu nöôùc
Trong dieãn vaên, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc ñeán nhieàu quoác gia 5 chaâu: töø Coäng hoøa daân chuû Congo, Burkina Faso, Mali vaø Niger, Nam Sudan, Etiopia vôùi mieàn Tigray, Mozambique vôùi mieàn noùng boûng Cabo Delgado bò khuûng boá beân Phi Chaâu, cho ñeán caùc quoác gia ñaûo trong Thaùi Bình Döông bò ñe doïa bieán maát vì nöôùc ñaïi döông daâng cao do söï thay ñoåi khí haäu, luït loäi vaø cuoàng phong ôû Vieät nam vaø Philippines, hoûa hoaïn taïi Australia vaø bang California Hoa Kyø.
Ñöùc Thaùnh Cha ñeà caäp ñeán nhöõng khuûng hoaûng vaø xung ñoät coøn hoaønh haønh taïi nhieâu nôi nhö taïi Coäng hoøa Trung Phi, Myõ chaâu La tinh, mieàn nam Caucase, nhöõng caêng thaúng taïi baùn ñaûo Trieàu tieân, naïn khuûng boá taïi nhöõng nöôùc nam Sahara...
Ñaûo chaùnh taïi Myanmar
Ngaøi khoâng queân tình traïng noùng boùng taïi Myanmar vôùi cuoäc ñaûo chaùnh hoài ñaàu thaùng 2 naøy vaø noùi: "Trong nhöõng ngaøy naøy, toâi ñaëc bieät nghó ñeán nhaân daân Myanmar, maø toâi baøy toû loøng quí meán vaø gaàn guõi. Haønh trình cuûa nöôùc naøy trong nhöõng naêm qua tieán ñeán daân chuû ñaõ bò chaën ñöùng ñoät ngoät vì cuoäc ñaûo chaùnh trong tuaàn leã vöøa qua, khieán cho nhieàu laõnh tuï chính trò bò caàm tuø vaø toâi caàu mong hoï ñöôïc traû töï do mau leï nhö moät daáu chæ khích leä ñoái thoaïi vì coâng ích cuûa ñaát nöôùc".
Haäu quaû ñaïi dòch treân cuoäc soáng daân chuùng
Veà nhöõng khuûng hoaûng kinh teá xaõ hoäi, Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng: Ñaïi dòch khieán nhieàu chính phuû ñeà ra caùc bieän phaùp giôùi haïn töï do ñi laïi, khieán cho nhieàu hoaït ñoäng thöông maïi vaø saûn xuaát bò ngöng hoaëc chaäm laïi, gaây thieät haïi cho cuoäc soáng cuûa caùc gia ñình, caùc giai taàng xaõ hoäi, nhaát laø nhöõng taàng lôùp yeáu nhaát...
Coå voõ kinh teá phuïc vuï
Trong boái caûnh naøy, ngaøi noùi: "Caàn coù moät cuoäc caùch maïng raát lôùn ñaët kinh teá phuïc vuï con ngöôøi, chöù khoâng ngöôïc laïi; caàn baét ñaàu nghieân cöùu vaø thöïc hieän moät neàn kinh teá khaùc, neàn kinh teá laøm cho soáng chöù khoâng gieát cheát, bao goàm chöù khoâng loaïi tröø, nhaân baûn hoùa chöù khoâng haï giaù con ngöôøi, chaêm soùc thieân nhieân chöù khoâng boùc loät vaø phaù taùn".
Theo Ñöùc Thaùnh Cha, "Caàn laøm sao baûo ñaûm cho moïi ngöôøi moät neàn kinh teá oån ñònh ñeå traùnh nhöõng tai öông boùc loät vaø choáng laïi naïn cho vay aên laõi cao, vaø naïn tham oâ ñang hoaønh haønh taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi, vaø bao nhieâu baát coâng khaùc ñang dieãn ra moãi ngaøy tröôùc nhöõng ñoâi maét moûi meät vaø lô ñaõng cuûa xaõ hoäi ngaøy nay".
AÛnh höôûng cuûa ñaïi dòch veà maët xaõ hoäi
Ngaøi cuõng nhaän ñònh raèng "nhöõng giôùi nghieâm thôøi ñaïi dòch laøm gia taêng thôøi gian con ngöôøi ôû nhaø, tröôùc maùy vi tính vaø caùc phöông tieän truyeàn thoáng khaùc, vôùi nhöõng haäu quaû traàm troïng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi deã bò thöông toån nhaát, ngöôøi ngheøo vaø thaát nghieäp. Hoï deã trôû thaønh con moài cho naïn toäi phaïm vi tính vaø internet, haï giaù con ngöôøi, töø naïn löôøng gaït cho ñeán naïn buoân ngöôøi, khai thaùc maïi daâm, keå caû ñoái vôùi treû em, cuõng nhö naïn daâm oâ."
Löu yù thaûm traïng cuûa di daân
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng pheâ bình caùc caám vaän kinh teá vaø löu yù veà soá ngöôøi di daân vaø tò naïn gia taêng. "Do tình traïng giôùi nghieâm vì ñaïi dòch, hoï buoäc loøng phaûi ñi theo nhöõng loä trình ngaøy caøng nguy hieåm. Laøn soùng di daân naøy cuõng laøm gia taêng caùc vuï xua ñuoåi baát hôïp phaùp ôû bieân giôùi, thöôøng ñöôïc thi haønh ñeå ngaên caûn ngöôøi di daân xin tò naïn, traùi vôùi nguyeân taéc khoâng xua ñuoåi. Nhieàu ngöôøi bò chaën baét vaø ñöa trôû laïi caùc traïi taäp trung vaø giam giöõ, hoï bò tra taán, vaø chòu nhöõng vi phaïm nhaân quyeàn, neáu hoï khoâng cheát vì vöôït bieân qua ñöôøng bieån hoaëc caùc bieân giôùi töï nhieân khaùc".
Toùm laïi tröôùc nhöõng thaùch ñoá lôùn cuûa nhaân loaïi, Ñöùc Thaùnh Cha xaùc quyeát raèng "tình huynh ñeä vaø hy voïng chính laø nhöõng döôïc phaåm maø theá giôùi ngaøy nay ñang caàn, gioáng nhö caùc vaéc xin".
Vaøi phaûn öùng
Nhöõng laäp tröôøng treân ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh Cha chaéc chaén seõ ñöôïc caùc cô quan lieân heä taïi caùc nöôùc chuù yù vaø nghieân cöùu. Nhöng cuõng coù nhöõng phaûn öùng ngay töø phía caùc nöôùc hoaëc daân toäc ñöôïc ngaøi noùi ñeán, nhö töø Myanmar caùc tín höõu Coâng Giaùo caûm thaáy ñöôïc khích leä vaø caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha vì quan taâm cuûa ngaøi ñoái vôùi thaûm traïng ñaát nöôùc cuûa hoï bò rôi trôû laïi cheá ñoä ñoäc taøi quaân phieät sau haøng chuïc naêm treân ñöôøng tieán ñeán daân chuû.
- Baø Elisabeth Beton-Deleøgue, Ñaïi söù Phaùp caïnh Toøa Thaùnh, nhaän ñònh raèng dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha laø moät trình baøy raát ñaày ñuû vaø döïa treân ñaïi dòch trong caùc chieàu kích khaùc nhau cuûa noù, qua 4 thöù khuûng hoaûng. Toâi ñaëc bieät chuù yù ñeán lôøi keâu goïi cuûa ngaøi baõi nôï hoaëc ít laø giaûm bôùt caùc moùn nôï cho caùc nöôùc ngheøo. Toâi cuõng muoán nhaán maïnh ñeán söï hoã trôï daønh cho caùc tín höõu Kitoâ taïi Ñoâng Phöông vaø nöôùc Phaùp cuõng ñoùng goùp vaøo coâng trình naøy qua toå chöùc Oeuvre d'Orient vaø caùc tröôøng hoïc. Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaéc ñeán nhöõng nguy cô cho neàn giaùo duïc, ñoù laø ñieàu raát quan troïng.
- Veà phaàn baø Sally Axwhorthy, Ñaïi söù Anh quoác caïnh Toøa Thaùnh, baø cho bieát ñaây laø laàn thöù 4 vaø cuõng laø laàn choùt baø döï buoåi tieáp kieán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho ngoaïi giao ñoaøn. Baø nhaän xeùt raèng naêm nay Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi nhieàu ñeán nhöõng cuoäc khuûng khoaûng ñang ñeø naëng theá giôùi, nhöõng laàn tröôùc ñaây ngaøi nhaán maïnh hôn ñeán caùc quan heä quoác teá. Cuï theå ngaøi noùi nhieàu ñeán vaán ñeà söùc khoûe vì ñaïi dòch Covid-19, keå caû döôùi khía caïnh giaùo duïc, vì hieån nhieân ngaøi lo laéng veà haäu quaû cuûa ñaïi dòch ñoái vôùi ngöôøi treû. Baø Sally cho bieát Anh quoác chia seû phaàn lôùn nhöõng quan taâm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, ñaëc bieät laø vaán ñeà thay ñoåi khí haäu.
- Ñaïi söù George Johannes cuûa Nam Phi noùi vôùi phaùi vieân ñaøi Vatican ñaây laø moät trong nhöõng baøi dieãn vaên hay nhaát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng maø toâi ñöôïc nghe, vì dieãn vaên raát ñaày ñuû vaø goäp nhieàu ñeà taøi vôùi nhau, vaø noùi leân söï lieân heä cuûa chuùng ta vôùi nhau.