Tieáng noùi cuûa Toøa Thaùnh
taïi Dieãn ñaøn Kinh teá Theá giôùi Davos
Tieáng noùi cuûa Toøa Thaùnh taïi Dieãn ñaøn Kinh teá Theá giôùi Davos.
Ngoïc Yeán
Davos (Vatican News 1-02-2021) - Dieãn ñaøn Kinh teá Theá giôùi ôû Davos, Thuïy Só, ñöôïc toå chöùc töø 25 ñeán 29 thaùng 01 naêm 2021. Keå töø naêm 1970, cuoäc gaëp gôõ haøng naêm naøy, quy tuï caùc vò laõnh ñaïo theá giôùi vaø caùc chuyeân gia kinh teá ñeå thaûo luaän veà vaán ñeà kinh teá chung cho toaøn theá giôùi. Naêm 2021, trong boái caûnh cuûa ñaïi dòch daãn ñeán khuûng hoaûng kinh teá, Dieãn ñaøn caøng trôû neân quan troïng vaø ñöôïc moïi ngöôøi quan taâm. Ñaïi dieän Toøa Thaùnh, Ñöùc Hoàng y Turkson, Boä tröôûng Boä Phuïc vuï Phaùt trieån Con ngöôøi toaøn dieän ñaõ tham döï vaø coù baøi tham luaän taïi Dieãn ñaøn naøy.
Hieän dieän hai theá giôùi
Trong baøi tham luaän, tröôùc heát Ñöùc Hoàng y noùi ñeán aûnh höôûng cuûa ñaïi dòch Covid ñaõ laøm ñaûo loän haønh tinh vaø laøm cho theá giôùi hieåu raèng tình lieân ñôùi laø ñieàu khoâng theå thieáu cho nhaân loaïi. Vì vaäy, theo Ñöùc Hoàng y Boä tröôûng, khi noùi ñeán vaán ñeà kinh teá, caùc vò laõnh ñaïo theá giôùi phaûi quan taâm vaø uûng hoä phaåm giaù con ngöôøi moät caùch ñaëc bieät hôn. Bôûi vì hieän nay, "coù moät theá giôùi, trong ñoù ngöôøi ta coù theå mua saém taïi nhaø, nhaèm traùnh nhöõng nguy hieåm cuûa ñaùm ñoâng, vaø coù moät theá giôùi khaùc, neáu muoán mua ñoà duøng, thöïc phaåm, ngöôøi ta phaûi ñi tröïc tieáp ñeán nhöõng khu chôï, nôi khoâng coù khoaûng caùch an toaøn. Ñôn giaûn hôn, coù moät theá giôùi, moïi ngöôøi ñeàu coù moät ngoâi nhaø ñeå giöõ cho gia ñình ñöôïc an toaøn, vaø moät theá giôùi khaùc khoâng coù ñöôïc söï an toaøn naøy vì hoï khoâng coù, hoaëc khoâng coøn nhaø nöõa, moät ngoâi nhaø xöùng vôùi teân goïi laø nhaø vaø moät coâng vieäc ñeå coù theå chi traû cho ngoâi nhaø naøy. Ñoù laø theá giôùi cuûa ngheøo ñoùi".
Covid, khaùm phaù caùc lieäu phaùp thay theá
Ñeà caäp ñeán vaéc-xin, Toång tröôûng Boä Phuïc vuï Phaùt trieån Con ngöôøi Toaøn dieän cho raèng, muïc tieâu naøy vaãn coøn raát mô hoà. Hieän nay, caùc chính phuû chæ taäp trung vaøo ngöôøi daân cuûa hoï. Moät soá quoác gia cuõng coù khaû naêng saûn xuaát thuoác vaø neáu quyeàn sôû höõu trí tueä ñöôïc nôùi loûng, hoï coù theå saûn xuaát vaéc-xin taïi ñòa phöông vaø ñieàu naøy seõ giuùp giaûm taùc ñoäng cuûa söï laây nhieãm. Ñöùc Hoàng y Turkson noùi: "Hieän coù nhöõng chuûng virus môùi ñaùng lo ngaïi, ví duï nhö ôû Nam Phi, vaø neáu ngöôøi ta coù theå khaùm phaù moät soá lieäu phaùp thay theá, thì ñieàu naøy coù theå giuùp quaûn lyù tình traïng khaån caáp vaø giaûm tyû leä töû vong".
Caùc nhoùm phong traøo quaàn chuùng
Beân caïnh vaéc-xin, Ñöùc Hoàng y nhaán maïnh ñeán vieäc caàn phaûi ngaên chaën tình traïng ngheøo ñoùi tröôùc khi noù trôû thaønh "moät loaïi virus". Chính vì ñieàu naøy, Toøa Thaùnh ñaõ coù böôùc öùng phoù nhanh choùng nhôø UÛy ban Covid-19 do Ñöùc Thaùnh Cha thaønh laäp, moät ñoäi ñaëc nhieäm goàm caùc chuyeân gia vôùi nhieäm vuï nghieân cöùu nhöõng gì ñang xaûy ra vaø ñeà xuaát taàm nhìn cho töông lai. Ñöùc Hoàng y giaûi thích: "Trong moät thôøi gian, chuùng toâi ñaõ tham gia vaøo caùi maø chuùng toâi goïi laø 'caùc nhoùm phong traøo quaàn chuùng'. Chuùng toâi ñaõ xaùc ñònh ba lónh vöïc chính: ñaát ñai, coâng vieäc vaø nhaø cöûa. Ba muïc tieâu naøy laø nhöõng gì chuùng ta ñang theo ñuoåi hieän nay ñeå ñaûm baûo raèng moïi ngöôøi coù moät nôi ñeå nguû, vaø ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø baûo veä gia ñình vaø söï an toaøn vaø haïnh phuùc cho caùc gia ñình".
Tình lieân ñôùi taïo neân anh chò em
Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy, Toøa Thaùnh keâu goïi caùc quoác gia yù thöùc ñaët "con ngöôøi ôû trung taâm". Vì vaäy, phaûi quan taâm caùch ñaëc bieät ñeán phaåm giaù con ngöôøi. Ñoù laø moät vaán ñeà caàn phaûi ñöôïc chuù yù vaø trôû thaønh moät löïa choïn chính trò vaø moät höôùng cho haønh ñoäng. Taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh chuùng ta coá gaéng taïo ra moät neàn taûng vôùi caùc chính saùch kinh teá xaõ hoäi coù khaû naêng chaêm soùc laãn nhau, bôûi vì gia ñình nhaân loaïi laø moät gia ñình lieân keát duy nhaát. Vaø khi chuùng ta thöïc haønh tình lieân ñôùi, chaêm soùc nhau, thì tình huynh ñeä nhaân loaïi seõ naûy sinh vaø ñöôïc lan truyeàn.
Moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn tieáp caän vaéc-xin
Nhöõng noäi dung ñöôïc vò ñaïi dieän Toøa Thaùnh, Boä tröôûng Boä Phuïc vuï Phaùt trieån Con ngöôøi toaøn dieän noùi ñeán trong baøi tham luaän, cuõng ñaõ ñöôïc caùc nhaø laõnh ñaïo theá giôùi ñeà caäp ñeán trong caùc baøi phaùt bieåu taïi Dieãn ñaøn Kinh teá Theá giôùi Davos.
Baø Angela Merkel, thuû töôùng Ñöùc taùi khaúng ñònh quyeàn tieáp caän vaéc-xin laø cuûa moïi ngöôøi. Theo thuû töôùng Ñöùc, vôùi "veát thöông môùi, kyù öùc môùi" ôû chaân trôøi cuûa cuoäc khuûng hoaûng virus ñoøi hoûi "tính minh baïch, chuû nghóa ña phöông, caùc quy taéc chung veà moâi tröôøng vaø coâng vieäc". Baø Angela Merkel chæ ra caùc muïc tieâu vaø öu tieân ñoái vôùi neàn kinh teá vaø thò tröôøng, vaø nhaän ñònh raèng söï phuïc hoài cuûa theá giôùi bò khöïng laïi do ñaïi dòch, nhaát thieát phaûi ñi töø moät caùch tieáp caän ña phöông, minh baïch vaø coâng baèng cho moïi ngöôøi. Baét ñaàu vôùi söï tieáp caän cuûa taát caû caùc coäng ñoàng treân theá giôùi ñoái vôùi vaéc-xin. Baø noùi: "Caøng ngaøy toâi caøng thaáy roõ raèng chuùng ta caàn moät caùch tieáp caän ña phöông vaø söï töï coâ laäp seõ khoâng giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà cuûa chuùng ta". Baø Merkel caûnh baùo: "Chuùng ta khoâng ñöôïc aûo töôûng. Vaán ñeà veà khaû naêng tieáp caän vaéc-xin treân theá giôùi roõ raøng seõ ñeå laïi nhöõng veát thöông vaø kyù öùc môùi. Bôûi vì ai nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ khaån caáp naøy seõ ghi nhôù noù. Ñieàu quan troïng seõ laø söï phaân phoái lieàu löôïng hôïp lyù. Vaán ñeà khoâng phaûi laø tieàn, vaán ñeà laø söï phaân phoái coâng baèng".
Ñieàu thuû töôùng Ñöùc nhaán maïnh ñaõ ñöôïc laëp laïi bôûi Cyril Ramaphosa, toång thoáng Nam Phi vaø ñöông kim chuû tòch Lieân chaâu Phi: vieäc phaân phoái vaéc-xin theo thò tröôøng khoâng theå khieán caùc nöôùc ngheøo hôn bò loaïi ra ngoaøi leà. Nhaø laõnh ñaïo Nam Phi, moät quoác gia ñaõ ghi nhaän coù gaàn moät nöûa soá ca töû vong treân toång soá cuûa toaøn luïc ñòa, löu yù raèng "caùc quoác gia giaøu coù treân theá giôùi ñaõ coá gaéng coù ñöôïc taát caû caùc lieàu thuoác. Moät soá thaäm chí ñaõ mua gaáp boán laàn nhu caàu". OÂng keát luaän: "Chuùng ta seõ khoâng bao giôø an toaøn neáu moät soá quoác gia tieâm chuûng cho toaøn daân vaø nhöõng quoác gia khaùc thì khoâng theå".
Moâ hình kinh teá
Toång thoáng Phaùp Emmanuel Macron noùi veà moät cuoäc taán coâng vaøo moâ hình tö baûn hieän taïi. OÂng khaúng ñònh moâ hình chuû nghóa tö baûn vaø kinh teá thò tröôøng khoâng coøn hoaït ñoäng ñöôïc nöõa. Tuy nhieân, chaéc chaén moâ hình naøy khoâng theå ra ñi nhanh choùng, vì chuùng ñaõ giuùp haøng trieäu ngöôøi thoaùt khoûi ñoùi ngheøo vaø tieáp caän vôùi haøng hoùa vaø dòch vuï. Maët traùi cuûa noù laø cuøng luùc ñoù ñaõ truïc xuaát khoûi chu kyø saûn xuaát haøng traêm trieäu coâng daân khaùc, nhöõng ngöôøi ñaõ phaûi chòu nhöõng cuù soác kinh teá lieân quan ñeán vieäc taùi ñònh cö, maát vieäc laøm vaø caûm thaáy mình maát ñi söï höõu ích. Sau ñoù, oâng Macron chæ ra "söï khoâng keát noái giöõa taøi chính hoùa vaø chuoãi giaù trò" vaø nhaán maïnh raèng "maïng xaõ hoäi ñaõ toaøn caàu hoùa trí töôûng töôïng, khieán moïi ngöôøi ñoái ñaàu vôùi nhau treân quy moâ chöa töøng thaáy tröôùc ñaây". Baèng caùch naøy, chuùng ta ñaõ taïo ra hai boä maët cuûa heä thoáng, ngöôøi saûn xuaát vaø ngöôøi tieâu duøng, vaø caùi giaù phaûi traû ñaët leân vai ngöôøi lao ñoäng. Vaø ñieàu naøy ñaõ thuùc ñaåy cuoäc khuûng hoaûng daân chuû.
Thaùch ñoá toaøn caàu vaø haønh ñoäng toaøn caàu
Taïi Dieãn ñaøn, chuyeân gia kinh teá Franco Bruni, giaùo sö taïi ñaïi hoïc Bocconi ñaõ noùi veà nhöõng caùch khaû thi cuûa caùc haønh ñoäng toaøn caàu. Giaùo sö Bruni nhaán maïnh raèng khoâng chæ nhöõng vaán ñeà caáp baùch nhaát phaûi ñöôïc giaûi quyeát cuøng nhau, maø ñoù coøn laø caùch duy nhaát ñeå traùnh vieäc cuoái cuøng taát caû moïi ngöôøi ñeàu bò tröøng phaït. OÂng quaû quyeát: baét ñaàu vôùi G20 maø naêm nay do YÙ chuû trì. Theo chuyeân gia kinh teá, vaán ñeà toaøn caàu ñaàu tieân phaûi ñöôïc giaûi quyeát, khoâng theå trì hoaõn theâm nöõa, ñoù laø nôï cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. OÂng nhaán maïnh phaûi tìm ra caùch ñeå xoùa caùc khoaûn nôï hoaëc trong moïi tröôøng hôïp bieán chuùng thaønh moät thöù gì ñoù beàn vöõng trong moät thôøi gian daøi. OÂng nhaéc laïi caùch ñaïi dòch ñaõ laøm gia taêng ñaùng keå gaùnh naëng nôï naàn vaø xaùc ñònh vaán ñeà naøy khoâng coøn coù theå hoaõn laïi ñöôïc nöõa.
Vaán ñeà baát bình ñaúng ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu
Veà vaán ñeà baát bình ñaúng, oâng Bruni nhaän ñònh raèng, heä thoáng tö baûn trong möôøi hay möôøi laêm naêm qua ñaõ taïo ra nhöõng raïn nöùt nghieâm troïng: moät soá chaïy veà phía tröôùc nhöng haàu heát ñeàu bò tröøng phaït. Ñaëc bieät, coù moät khoaûng caùch veà coâng ngheä caàn phaûi can thieäp. Tuy nhieân, theo chuyeân gia kinh teá, caàn phaûi coù quan ñieåm roõ raøng. Chuùng ta phaûi hieåu raèng moät soá thay ñoåi hieän nay laø khoâng theå ñaûo ngöôïc vaø chuùng ta phaûi baûo veä ngöôøi lao ñoäng, khoâng chæ rieâng coâng vieäc. Noù khoâng chæ coù nghóa laø traùnh söï sa thaûi maø thay vaøo ñoù laø ñaøo taïo vaø ñoàng haønh cuøng ngöôøi lao ñoäng ñeå hoï tham gia moät caùch hieäu quaû theo nhöõng caùch môùi.
Khaåu hieäu: phuïc hoài vaø hôïp taùc
Giaùo sö keát luaän: Muïc ñích cuûa Dieãn ñaøn laàn naøy laø thuùc ñaåy khôûi ñoäng laïi töø vieäc suy nghó laïi caùc moâ hình kinh teá hieän taïi ñeå ñoái dieän vôùi nhöõng thaùch ñoá toaøn caàu lôùn, baét ñaàu töø ñaïi dòch vôùi nhöõng taùc ñoäng taøn phaù cuûa noù ñoái vôùi neàn kinh teá vaø xaõ hoäi. Vaø khaåu hieäu laø "caûi thieän caùc ñieàu kieän cuûa theá giôùi" thoâng qua söï phaùt trieån hôïp taùc giöõa caùc quoác gia, baûo veä haønh tinh, phuïc hoài kinh teá, soá hoùa, cuoäc chieán choáng baát bình ñaúng. Nieàm tin cô baûn - ñaïi dòch Covid-19, ñaõ chæ ra raèng khoâng moät theå cheá hay caù nhaân naøo, moät mình coù theå giaûi quyeát nhöõng thaùch thöùc kinh teá, moâi tröôøng, xaõ hoäi. Vaø naêm 2021 laø moät naêm quan troïng ñeå xaây döïng laïi loøng tin.