Cuøng nhau böôùc ñi treân cuøng moät con ñöôøng.
Coâng nghò tính theo quan ñieåm ñaïi keát
Cuøng nhau böôùc ñi treân cuøng moät con ñöôøng. Coâng nghò tính theo quan ñieåm ñaïi keát.
Ngoïc Yeán
Vatican (Vatican News 25-01-2021) - Nhaân dòp Tuaàn Caàu nguyeän cho söï Hieäp nhaát Kitoâ höõu, Ñöùc Hoàng y Kurt Kock, Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu ñaõ coù baøi tham luaän vôùi töïa ñeà "Cuøng nhau böôùc ñi treân cuøng moät con ñöôøng. Coâng nghò tính theo quan ñieåm ñaïi keát".
Haønh trình tieán tôùi moät kyû nieäm lôùn
Trong baøi tham luaän, tröôùc heát, Ñöùc Hoàng y Kurt Kock höôùng moïi ngöôøi ñeán moät söï kieän lôùn trong töông lai, töø ñoù coù nhöõng ñònh höôùng cho haønh trình ñaïi keát: Vaøo naêm 2025, caùc Giaùo hoäi Kitoâ seõ kyû nieäm 1700 naêm coâng ñoàng ñaïi keát ñaàu tieân trong lòch söû Giaùo hoäi, dieãn ra taïi Nicea vaøo naêm 325.
Theo Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu, söï kieän quan troïng naøy chaéc chaén cuõng ñöôïc ghi daáu bôûi nhieàu yeáu toá lòch söû. Tröôùc heát caàn nhôù raèng coâng ñoàng ñöôïc hoaøng ñeá Constantino trieäu taäp. Ñieàu naøy chæ coù theå hieåu ñöôïc khi xem xeùt boái caûnh lòch söû, cuï theå laø vaøo thôøi ñieåm ñoù ñaõ noå ra moät cuoäc tranh caõi döõ doäi trong theá giôùi Kitoâ giaùo veà caùch tuyeân xöng ñöùc tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Thieân Chuùa.
Trong cuoäc tranh caõi naøy, hoaøng ñeá nhaän thaáy moät moái ñe doïa nghieâm troïng cho vieäc cuûng coá thoáng nhaát ñeá cheá. Vì muoán thoáng nhaát caùc phe ñoái laäp, hoaøng ñeá ñaõ trieäu taäp coâng ñoàng ñaïi keát ñaàu tieân taïi thaønh phoá Niceâa ôû Tieåu AÙ. Keát quaû laø Kinh Tin Kính Niceâa ñaõ trôû thaønh neàn taûng ñöùc tin chung cuûa Kitoâ giaùo. Ngaøy nay, Kinh Tin Kính cuûa coâng ñoàng vaãn coøn giaù trò cho söï hôïp nhaát taát caû caùc Giaùo hoäi Kitoâ, vaø taàm quan troïng ñaïi keát cuûa noù laø raát lôùn. Treân thöïc teá, haønh trình hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi bao haøm moät söï nhaát trí veà caùc noäi dung coát yeáu cuûa ñöùc tin, moät söï nhaát trí khoâng chæ giöõa caùc Giaùo hoäi ngaøy nay, maø coøn vôùi Giaùo hoäi trong quaù khöù vaø treân heát, vôùi nguoàn goác toâng ñoà cuûa Giaùo hoäi. Do ñoù, kyû nieäm 1700 naêm cuûa Coâng ñoàng Niceâa seõ laø moät cô hoäi toát ñeå töôûng nhôù coâng ñoàng naøy trong söï hieäp thoâng ñaïi keát vaø ñeå suy tö moät caùch môùi meû veà vieäc tuyeân xöng ñöùc tin Kitoâ hoïc.
Coâng nghò tính (sinodalitaø) nhö moät thaùch ñoá ñaïi keát
Môû roäng giaù trò cuûa Coâng ñoàng Niceâa cho coâng cuoäc ñaïi keát, Ñöùc Hoàng y Kurt Kock nhaán maïnh: Coâng ñoàng Niceâa cuõng coù lieân quan lôùn veà maët ñaïi keát theo moät quan ñieåm khaùc. Noù cung caáp taøi lieäu veà caùch thöùc Giaùo hoäi giaûi quyeát caùc vaán ñeà gaây tranh caõi vaø ñöôïc thaûo luaän mang tính coâng nghò trong moät coâng ñoàng. Trong tieáng Hy Laïp "coâng nghò tính" coù nghóa laø "cuøng nhau ñi treân moät con ñöôøng". Theo nghóa Kitoâ giaùo, töø naøy bieåu thò cuoäc haønh trình chung cuûa nhöõng ngöôøi tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng ñaõ töï maëc khaûi mình laø "Con ñöôøng", vaø chính xaùc hôn laø "ñöôøng, söï thaät vaø söï soáng" (Ga 14, 6). Do ñoù, Kitoâ giaùo tieân khôûi ñöôïc goïi laø "Con ñöôøng" vaø caùc Kitoâ höõu, nhöõng ngöôøi theo Ñöùc Kitoâ laø Ñöôøng, ñöôïc goïi laø "thuoäc veà Con Ñöôøng naøy". Theo nghóa naøy, "Giaùo hoäi" laø moät teân chæ "moät con ñöôøng chung", vaø Giaùo hoäi vaø coâng nghò laø ñoàng nghóa. Töø "coâng nghò tính" cuõng coå xöa vaø cô baûn nhö töø "Giaùo hoäi".
Do ñoù, coâng ñoàng Niceâa ñaùnh daáu söï khôûi ñaàu cuûa hình thöùc coâng nghò - coù giaù trò ñoái vôùi Giaùo hoäi hoaøn vuõ - ñöôïc aùp duïng cho quaù trình ra quyeát ñònh. Ñaây laø moät ñieàu ghi nhaän khaùc coù taàm quan troïng cô baûn theo quan ñieåm ñaïi keát, ñöôïc theå hieän qua hai taøi lieäu quan troïng gaàn ñaây: UÛy ban Ñöùc tin vaø Hieán cheá cuûa Hoäi ñoàng Ñaïi keát caùc Giaùo hoäi ñaõ xuaát baûn "nghieân cöùu Giaùo hoäi treân Con ñöôøng cuûa moät Taàm nhìn Chung". Trong ñoù, tuyeân boá veà Giaùo hoäi hoïc theo quan ñieåm ñaïi keát: Döôùi söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, toaøn theå Giaùo hoäi laø coâng nghò, ôû moïi caáp ñoä cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi. Maàu nhieäm ñôøi soáng Ba Ngoâi Thieân Chuùa ñöôïc phaûn aùnh vôùi vai troø laø coâng nghò tính (sinodalitaø) hay ñoaøn theå tính (conciliaritaø). Quan ñieåm naøy cuõng ñöôïc UÛy ban Thaàn hoïc Quoác teá chia seû trong taøi lieäu coâng nghò tính trong ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo hoäi. UÛy ban khaúng ñònh raèng ñoái thoaïi ñaïi keát ñaõ tieán tôùi ñieåm coù theå nhaän ra trong coâng nghò tính moät chieàu kích maëc khaûi veà baûn chaát cuûa Giaùo hoäi.
Laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn
Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu cho bieát, veà phaàn Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, trong tinh thaàn ñaïi keát naøy, Ngaøi cöông quyeát ñi theo con ñöôøng coâng nghò. Tuy nhieân, ngay töø ñaàu, Ñöùc Thaùnh Cha khoâng quan taâm nhieàu ñeán caùc cô caáu vaø theå cheá nhöng quan taâm ñeán chieàu kích tinh thaàn cuûa coâng nghò tính, trong ñoù vai troø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø cuøng laéng nghe Thaùnh Thaàn coù taàm quan troïng cô baûn: Chuùng ta laéng nghe, chuùng ta thaûo luaän theo nhoùm, nhöng treân heát chuùng ta chuù yù ñeán nhöõng gì Thaùnh Thaàn noùi vôùi chuùng ta.
Töø ñaây, chuùng ta cuõng coù theå hieåu ñöôïc söï khaùc bieät giöõa coâng nghò tính vaø daân chuû nghò vieän, ñieàu maø Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh. Trong khi tieán trình daân chuû chuû yeáu xaùc ñònh tính ña soá, coâng nghò tính laø moät söï kieän thieâng lieâng nhaèm ñaït ñöôïc söï nhaát trí beàn vöõng vaø thuyeát phuïc treân con ñöôøng phaân ñònh, xaùc tín ñöùc tin vaø hieäu quaû laø loái soáng cuûa caù nhaân Kitoâ höõu vaø coäng ñoaøn Giaùo hoäi. Do ñoù, thöôïng hoäi ñoàng khoâng phaûi laø moät nghò vieän, nôi ñaøm phaùn, thöông löôïng hoaëc thoûa hieäp ñöôïc söû duïng ñeå ñaït ñöôïc söï ñoàng thuaän, nhöng phöông phaùp duy nhaát cuûa thöôïng hoäi ñoàng laø môû loøng ra ñoùn nhaän Chuùa Thaùnh Thaàn, vôùi loøng can ñaûm cuûa caùc toâng ñoà, vôùi söï khieâm nhöôøng cuûa Tin Möøng vaø lôøi caàu nguyeän tin caäy; ñeå Ngaøi höôùng daãn chuùng ta.
Töø nhöõng ñieàu vöøa ñöôïc noùi, coù theå deã daøng hieåu raèng ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha, öu tieân laø laøm sao Giaùo hoäi Coâng giaùo laø moät coäng ñoaøn cuøng nhau böôùc ñi, vaø Giaùo hoaøng khoâng ôû moät mình treân Giaùo hoäi; nhöng ôû beân trong nhö moät ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi trong soá nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi vaø beân trong Giaùm muïc ñoaøn nhö Giaùm muïc trong soá caùc Giaùm muïc, ñöôïc goïi ñoàng thôøi - vôùi tö caùch laø Ngöôøi keá vò Toâng ñoà Pheâroâ - ñeå laõnh ñaïo Giaùo hoäi Roma vaø caùc Giaùo hoäi ñòa phöông trong tình yeâu thöông.
Do ñoù, nhöõng noã löïc thaàn hoïc vaø muïc vuï nhaèm xaây döïng moät Giaùo hoäi mang ñaëc tính coâng nghò coù aûnh höôûng saâu saéc ñeán ñaïi keát, nhö Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh vôùi nguyeân taéc cô baûn cuûa ñoái thoaïi ñaïi keát, bao goàm vieäc trao ñoåi caùc hoàng aân, nhôø ñoù chuùng ta coù theå hoïc hoûi laãn nhau. Vieäc trao ñoåi naøy chuû yeáu lieân quan ñeán vieäc chaáp nhaän nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gieo trong caùc Giaùo hoäi khaùc cuõng nhö moät hoàng aân cho chuùng ta. Theo nghóa naøy, chuùng ta nhöõng ngöôøi Coâng giaùo, khi ñoái thoaïi vôùi caùc anh em Chính thoáng, chuùng ta coù cô hoäi hoïc hoûi theâm ñieàu gì ñoù veà yù nghóa cuûa ñoaøn theå tính cuûa Giaùm muïc vaø kinh nghieäm cuûa hoï veà coâng nghò tính. Vì ñieàu naøy lieân quan ñeán chuû ñeà trung taâm cuûa ñoái thoaïi Coâng giaùo-Chính thoáng, caàn phaûi laøm roõ theâm chieàu kích ñaïi keát cuûa coâng nghò tính treân cô sôû cuûa cuoäc ñoái thoaïi quan troïng naøy.
Coâng nghò tính vaø quyeàn toái thöôïng trong ñoái thoaïi Coâng giaùo - Chính thoáng giaùo
Trong cuoäc ñoái thoaïi naøy, moät böôùc quan troïng ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong hoäi nghò toaøn theå cuûa UÛy ban Hoãn hôïp Quoác teá ñöôïc toå chöùc taïi Ravenna vaøo naêm 2007, nôi taøi lieäu veà caùc keát quaû cuûa Giaùo hoäi hoïc vaø giaùo luaät veà baûn chaát bí tích cuûa Giaùo hoäi ñaõ ñöôïc pheâ chuaån.
Caùi nhìn thaàn hoïc veà caùc töø ngöõ ñöôïc laøm roõ: "ñoaøn theå tính" vaø "quyeàn bính", "coâng nghò tính" vaø "quyeàn toái thöôïng". Coâng nghò tính vaø quyeàn toái thöôïng ñöôïc thöïc hieän ôû ba caáp ñoä cô baûn cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi; vaø phuï thuoäc laãn nhau ôû moïi caáp ñoä cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi, theo nghóa laø quyeàn toái thöôïng phaûi luoân ñöôïc hieåu vaø thöïc hieän trong khuoân khoå cuûa coâng nghò tính vaø ñoaøn theå tính trong khuoân khoå cuûa quyeàn toái thöôïng. UÛy ban tin töôûng raèng nhöõng suy tö ñöôïc trình baøy veà chuû ñeà hieäp thoâng Giaùo hoäi laø moät tieán boä tích cöïc vaø yù nghóa trong cuoäc ñoái thoaïi, vaø laø moät cô sôû vöõng chaéc ñeå thaûo luaän trong töông lai veà vaán ñeà quyeàn toái thöôïng ôû caáp ñoä phoå quaùt cuûa Giaùo hoäi.
Hoøa giaûi ñaïi keát giöõa coâng nghò tính vaø quyeàn toái thöôïng
Caàn phaûi coù söï saün saøng hoïc hoûi töø caû hai phía. Moät maët, Giaùo hoäi Coâng giaùo phaûi nhaän ra raèng trong cuoäc soáng vaø trong caùc cô caáu, Giaùo hoäi chöa phaùt trieån möùc ñoä coâng nghò tính coù theå coù vaø caàn thieát veà maët thaàn hoïc, vaø moái lieân heä ñaùng tin caäy giöõa nguyeân taéc phaåm traät vaø nguyeân taéc coäng ñoaøn-coâng nghò seõ uûng hoä tieán boä ñoái thoaïi ñaïi keát vôùi Chính thoáng. Vieäc cuûng coá ñaëc tính coâng nghò chaéc chaén phaûi ñöôïc coi laø ñoùng goùp quan troïng nhaát maø Giaùo hoäi Coâng giaùo coù theå thöïc hieän trong vieäc coâng nhaän ñaïi keát cuûa quyeàn toái thöôïng.
Veà phía caùc Giaùo hoäi Chính thoáng, thay vaøo ñoù, chuùng ta coù theå mong ñôïi raèng, trong cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát, hoï seõ nhaän ra raèng quyeàn toái thöôïng ôû caáp ñoä phoå quaùt khoâng chæ laø khaû thi vaø hôïp phaùp veà maët thaàn hoïc maø coøn caàn thieát. Caêng thaúng noäi boä Chính thoáng giaùo, noåi leân moät caùch ñaëc bieät roõ raøng vaøo dòp Ñaïi hoäi ñoàng Crete naêm 2016, phaûi laøm cho chuùng ta hieåu söï caàn thieát phaûi xem xeùt moät söù vuï hieäp nhaát cuõng ôû caáp ñoä phoå quaùt cuûa Giaùo hoäi, roõ raøng khoâng neân giôùi haïn ôû quyeàn toái thöôïng danh döï ñôn giaûn, nhöng noù cuõng neân bao goàm caùc yeáu toá phaùp lyù.
Baûn chaát Thaùnh Theå cuûa coâng nghò tính vaø quyeàn toái thöôïng
Lieân quan ñeán Thaùnh Theå cuûa coâng nghò tính vaø quyeàn toái thöôïng, Ñöùc Hoàng y cho raèng: Ngöôøi Coâng giaùo coi quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roma nhö moät hoàng aân Chuùa ban cho Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi, vaø do ñoù, cuõng nhö moät söï ban taëng cho toaøn theå Kitoâ höõu treân con ñöôøng hieäp nhaát. Giaùo hoäi, ñöôïc quan nieäm nhö moät maïng löôùi coäng ñoaøn Thaùnh Theå treân toaøn theá giôùi, caàn moät söï phuïc vuï ñaéc löïc cho söï hieäp nhaát ngay caû ôû caáp ñoä phoå quaùt. Quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roma, nhö Ñöùc nguyeân Giaùo hoaøng Bieån Ñöùc XVI ñaõ chæ ra, phaûi ñöôïc hieåu baét ñaàu töø Thaùnh Theå.
Coâng nghò tính coù nguoàn goác vaø ñænh cao laø söï tham döï tích cöïc vaø coù yù thöùc vaøo coäng ñoaøn Thaùnh Theå vaø do ñoù theå hieän moät chieàu kích thieâng lieâng cô baûn. Thöïc teá laø caùc Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc thöôøng khai maïc vôùi vieäc cöû haønh Thaùnh Theå vaø vôùi vieäc nghi thöùc toân vinh Tin Möøng, nhö ñaõ ñöôïc quy ñònh trong quaù khöù, bôûi caùc coâng ñoàng Toledo vaøo theá kyû VII cho ñeán Nghi thöùc Giaùm muïc naêm 1984.
Truyeàn thoáng coâng nghò cuûa Kitoâ giaùo bao goàm moät di saûn phong phuù caàn ñöôïc phuïc hoài. Vieäc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ quyeát ñònh daønh Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaøo naêm 2022 cho chuû ñeà coâng nghò tính laø moät daáu hieäu huøng hoàn: "Vì moät Giaùo hoäi coâng nghò: hieäp thoâng, tham döï vaø truyeàn giaùo". Thöôïng hoäi ñoàng naøy seõ khoâng chæ laø moät söï kieän quan troïng trong Giaùo hoäi Coâng giaùo, nhöng noù seõ chöùa ñöïng moät thoâng ñieäp ñaïi keát quan troïng, vì coâng nghò tính laø moät vaán ñeà cuõng thuùc ñaåy ñaïi keát, vaø thuùc ñaåy noù ñi vaøo chieàu saâu.