Giaác mô ñaïi keát chöa troøn
Giaác mô ñaïi keát chöa troøn.
Giuse Traàn Ñöùc Anh, O.P
Roma (Vatican News 24-01-2021) - Duø coù nhieàu tieán boä, nhöng Phong traøo ñaïi keát caùc tín höõu Kitoâ hieän nay nhö ñang bò khöïng laïi vì nhieàu khoù khaên vaø chia reõ môùi. Tuy theá, caùc tín höõu Kitoâ khoâng ñöôïc töø boû "giaác mô ñaïi keát", traùi laïi caàn daán thaân gia taêng caàu nguyeän vaø hoaït ñoäng ñeå ñoùn nhaän ôn hieäp nhaát.
Chieàu thöù hai 25 thaùng 1 naêm 2021, leã thaùnh Phaoloâ trôû laïi, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ ñeán Ñeàn thôø Thaùnh Phaoloâ ngoaïi thaønh ñeå chuû söï Kinh Chieàu troïng theå keát thuùc tuaàn caàu nguyeän cho söï hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ. Tuaàn caàu nguyeän naêm nay coù chuû ñeà laø: "Caùc con haõy ôû laïi trong tình thöông cuûa Thaày: caùc con seõ sinh nhieàu hoa traùi" (x. Ga 15,5-9).
Trong moät tuaàn qua, taïi nhieàu nôi, caùc tín höõu Kitoâ thuoäc caùc heä phaùi, ñaõ coù nhöõng buoåi caàu nguyeän chung. Taïi moät soá nöôùc nhö Thuïy Só, Ñöùc, AÙo, muïc sö Tin Laønh ñöôïc môøi ñeán giaûng trong thaùnh leã cuûa coäng ñoaøn Coâng Giaùo vaø ngöôïc laïi. Nhieàu baøi baùo hoaëc thuyeát trình ñaõ ñöôïc phoå bieán.
Baøi baùo cuûa Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch
Ñaëc bieät, Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, ngöôøi Thuïy Só, Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, ñaõ vieát moät baøi ñaêng treân baùo "Quan saùt vieân Roma" (Osservatore Romano) cuûa Toøa Thaùnh soá ra ngaøy 18 thaùng 1 naêm 2021, trong ñoù ngaøi nhaän ñònh raèng trong nhöõng naêm tôùi ñaây, Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng coù theå thöïc hieän nhöõng böôùc tieán quan troïng trong tieán tình hieäp nhaát Giaùo Hoäi. Ñieàu kieän ñeå thöïc hieän nhöõng böôùc tieán nhö theá chính laø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo theo ñuoåi nguyeân taéc "coâng nghò tính"- Sinodalitaø - vaø caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng caàn chaáp nhaän cô caáu vai troø cuûa "ngöôøi thöù I" - Protos -, ngöôøi thuû laõnh coäng ñoaøn.
Coâng Giaùo hoïc hoûi nôi Chính Thoáng
Ñöùc Hoàng Y Koch nhaéc ñeán kyû nieäm 1,700 naêm Coâng ñoàng chung ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi nhoùm taïi Nicea, gaàn thaønh Constantinople, ngaøy nay laø Istanbul beân Thoå Nhó kyø, vaø ngaøi goïi ñaây laø cô hoäi toát ñeå cuøng nhau coá gaéng tieán böôùc theo chieàu höôùng vöøa noùi. Ñöùc Hoàng Y giaûi thích raèng Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ muoán nguyeân taéc "coâng nghò tính" khoâng phaûi chæ giôùi haïn vaøo phöông phaùp, nhöng tröôùc tieân ôû bình dieän tinh thaàn. Veà phöông dieän naøy Coâng Giaùo caàn coá gaéng hoïc hoûi nôi Chính Thoáng giaùo. Ñaây cuõng laø ñeà taøi Ñöùc Thaùnh Cha choïn cho Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi naêm 2022.
Chính Thoáng hoïc hoûi nôi Coâng Giaùo
Ñoái laïi, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo coù theå chôø ñôïi nôi caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng nhìn nhaän raèng moät quyeàn toái thöôïng - Primato-, quyeàn giaùo chuû hoaøn vuõ khoâng nhöõng laø ñieàu coù theå vaø hôïp thaàn hoïc, nhöng coøn laø ñieàu caàn thieát, ñeå traùnh nhöõng caêng thaúng vaø chia reõ trong Chính Thoáng giaùo nhö hoài Coâng ñoàng Chính Thoáng giaùo ôû ñaûo Creta Hy Laïp naêm 2016. Hoài ñoù, Coâng ñoàng naøy bò Chính Thoáng Nga vaø Chính thoáng Georgia taåy chay, khoâng göûi ñaïi dieän ñeán hoïp.
Quyeàn giaùo chuû naøy khoâng phaûi chæ laø giaùo chuû danh döï maø thoâi, nhöng cuõng bao goàm caùc yeáu toá phaùp lyù nöõa vaø vò Giaùo Chuû coù quyeàn taøi phaùn ñeán möùc ñoä naøo ñoù. Theo Ñöùc Hoàng Y Koch, moät neàn taûng quan troïng cho söï xích laïi gaàn nhau nhö theá laø Vaên kieän cuûa UÛy ban thaàn hoïc Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng hoài naêm 2007, giaûi thích vaø xaùc ñònh yù nghóa nhöõng töø nhö "Coâng ñoàng tính" vaø "Quyeàn bính", "Coâng nghò tính" vaø "Quyeàn giaùo chuû" (Primato). Hai yù nieäm naøy leä thuoäc nhau treân moïi bình dieän cuûa Giaùo Hoäi.
Chia reõ trong Chính Thoáng giaùo
Nhöõng nhaän ñònh treân ñaây coù leõ vaãn chæ ñang laø moät mong öôùc, khi nhìn thöïc taïi cuûa caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng vaø Coâng Giaùo. Thöïc vaäy, coâng nghò tính maø Ñöùc Hoàng Y Koch ñeà cao voán ñöôïc thöïc thi maïnh meõ trong 16 Giaùo Hoäi Chính Thoáng treân theá giôùi, nhöng tình hình hieän nay theá naøo? Chính Thoáng giaùo ñang bò phaân reõ traàm troïng vì vuï Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios, Giaùo Chuû Chính Thoáng Constantinople beân Thoå Nhó Kyø vaø tuy laø Giaùo chuû danh döï, nhöng ngaøi cuõng coù moät soá quyeàn taøi phaùn, vaø ñaõ nhìn nhaän quyeàn töï trò cuûa Coäng ñoàng Chính Thoáng Ucraina, taùch rôøi khoûi söï leä thuoäc Chính Thoáng Nga. Töø ñoù Chính Thoáng Nga vaø moät soá Giaùo Hoäi khaùc nhö Serbia hoaëc Georgia caét ñöùt söï hieäp thoâng vôùi Chính Thoáng Constantinople, khoâng caàu nguyeän cho Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios trong caùc leã nghi phuïng vuï nöõa.
Quyeàn töï trò vaø ñoäc laäp cuûa Chính Thoáng Ucraina cho ñeán nay chæ ñöôïc vaøi Giaùo Hoäi Chính Thoáng khaùc coâng nhaän. Söï chia reõ naøy saâu ñaäm theâm, maëc duø hoï theo ñuoåi 'coâng nghò tính", cuï theå laø 1 vò Giaùo Chuû coù quyeàn quyeát ñònh nhö trong tröôøng hôïp cuûa Coâng Giaùo.
Tröôøng hôïp Anh Giaùo
Vì theá, Ñöùc Hoàng Y Koch gôïi yù: caùc coäng ñoàng Chính Thoáng cuõng neân hoïc nôi Coâng Giaùo veà vieäc nhìn nhaän vai troø cuûa vò Protos, vò Giaùo Chuû, khoâng phaûi chæ laø giaùo chuû danh döï maø thoâi. Veà ñieåm naøy, Anh giaùo cuõng chòu ñau khoå nhieàu. Lieân hieäp Anh giaùo goàm 39 giaùo tænh töï trò. Ñöùc Giaùo Chuû Anh giaùo ôû Anh, Justin Welby cuõng laø Giaùo chuû Lieân hieäp Anh giaùo treân theá giôùi, nhöng ngaøi chæ laø giaùo chuû danh döï, treân caùc giaùo tænh Anh giaùo khaùc. Vì theá hieän nay caùc giaùo tænh Anh giaùo treân theá giôùi ôû trong tình traïng "ñoàng saøng dò moäng", moãi giaùo tænh tuy coù tieáng laø ôû trong moät "coäng ñoàng hieäp thoâng" nhöng thöïc teá moãi giaùo tænh coù luaân lyù khaùc nhau: coù nôi thì quyeát lieät choáng ñoàng tính luyeán aùi vaø hoân nhaân ñoàng phaùi vaø truyeàn chöùc muïc sö vaø giaùm muïc cho nöõ giôùi, choáng phaù thai, nhö caùc giaùo tænh Anh giaùo beân Phi chaâu, nhöng coù nôi thì cho pheùp nhöõng loái thöïc haønh nhö vaäy. Moät Ñöùc Giaùo Chuû Anh giaùo tröôùc ñaây ñaõ coù laàn baøy toû mong öôùc vò Giaùo Chuû cuûa Lieân Hieäp coù moät quyeàn taøi phaùn naøo ñoù, phaàn naøo nhö trong Coâng Giaùo.
Khoù khaên trong Coâng Giaùo
Nhìn vaøo thöïc traïng Coâng Giaùo, döôùi thôøi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ hieän nay, nhieàu vò Giaùm Muïc vaø caùc tín höõu ñaõ leân tieáng baùo ñoäng veà nguy cô ly giaùo taïi Ñöùc, khi maø Coäng ñoaøn Coâng Giaùo taïi nöôùc naøy, ñang tieán haønh caùi goïi laø "Con ñöôøng Coâng nghò", goïi laø ñeå caûi toå Giaùo Hoäi, vaø 4 ñieåm hoï nhaém tôùi laø truyeàn chöùc thaùnh cho phuï nöõ, thay ñoåi luaät ñoäc thaân Giaùo Só, daân chuû hoùa Giaùo Hoäi, vaø thay ñoåi luaân lyù tính duïc Coâng Giaùo. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ vieát moät thö daøi 29 trang göûi coäng ñoàng daân Chuùa ôû Ñöùc ñeå nhaéc nhôû raèng caûi toå Giaùo Hoäi khoâng phaûi chæ ôû bình dieän cô caáu, nhöng caàn phaûi hoaùn caûi veà tinh thaàn; nhöng döôøng nhö lôøi nhaén nhuû cuûa ngaøi ít ñöôïc chuù yù. Thaäm chí môùi ñaây vò Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ñöùc, Ñöùc Cha Georg Baetzing, Giaùm Muïc giaùo phaän Limburg, ñeà nghò thay ñoåi saùch giaùo lyù Coâng Giaùo trong nhöõng ñoaïn veà ñoàng tính luyeán aùi, chaáp nhaän xu höôùng naøy vaø coâng nhaän moät thöù chuùc laønh cho nhöõng caëp ñoàng phaùi soáng chung, tuy khoâng nhìn nhaän ñoù laø hoân phoái.
Giaác mô ñaïi keát
Moät vaøi döõ kieän treân ñaây nhaéc nhôû raèng con ñöôøng ñaïi keát ñeå ñaït tôùi söï hieäp nhaát höõu hình, "cho chuùng ñöôïc neân moät" nhö öôùc muoán cuûa Chuùa Gieâsu, vaãn coøn nhieàu choâng gai, maëc duø coù phong traøo ñaïi keát vaø tuaàn caàu nguyeän cho söï hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, vaø chöa ai coù theá noùi khi naøo caùc Kitoâ höõu ñöôïc hieäp nhaát höõu hình troïn veïn vôùi nhau.
Hieäp nhaát laø moät ôn caàn caàu xin
Vôùi yù höôùng ñoù, trong buoåi tieáp kieán chung saùng thöù tö, 20/1 vöøa qua, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaéc nhôû caùc tín höõu raèng hieäp nhaát laø moät hoàng aân cuûa Chuùa hôn laø keát quaû nhöõng coá gaéng cuûa chuùng ta. Ngaøi giaûi thích raèng caên coäi nhöõng chia reõ laø ôû chính noäi taâm chuùng ta, ngaøi noùi:
"Trong Böõa Tieäc Ly, Chuùa ñaõ caàu nguyeän cho caùc moân ñeä, 'xin cho chuùng ñöôïc neân moät' (Ga 17,21)... Chuùa khoâng truyeàn caùc tín höõu phaûi hieäp nhaát... Chuùa Gieâsu ñaõ caàu xin Chuùa Cha cho chuùng ta, ñeå chuùng ta ñöôïc neân moät. Ñieàu naøy coù nghóa laø khoâng phaûi chæ caàn söùc rieâng cuûa chuùng ta ñeå thöïc hieän söï hieäp nhaát. Hieäp nhaát tröôùc tieân laø moät hoàng aân, moät aân suûng caàn phaûi caàu xin vôùi kinh nguyeän#." "Caàu nguyeän coù nghóa laø chieán ñaáu cho söï hieäp nhaát. Ñuùng vaäy, ñoù laø chieán ñaáu, vì keû thuø cuûa chuùng ta laø ma quæ, nhö chính yù nghóa cuûa töø naøy, noù laø teân chia reõ. Haén gieo raéc chia reõ ôû moïi nôi vaø baèng moïi caùch."
Ñaïi keát laø giaác mô maø caùc tín höõu phaûi coá gaéng goùp phaàn cuï theå hoùa, cuõng nhö vieäc coi taát caû moïi ngöôøi laø anh chò em vôùi nhau, nhö Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ dieãn taû trong thoâng ñieäp "Fratelli tutti" - Taát caû anh em. Cho ñeán nay taát caû chæ ñang laø nhöõng giaác mô, nhöng ngaøi vaãn quyeát lieät coå voõ nhöõng giaác mô cao thöôïng aáy.