Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
nhaân Ngaøy Theá giôùi Truyeàn thoâng Xaõ hoäi naêm 2021
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân Ngaøy Theá giôùi Truyeàn thoâng Xaõ hoäi naêm 2021.
Vatican News Tieáng Vieät
Vatican (Vatican News 23-01-2021) - Ngaøy 23 thaùng 1 naêm 2021, tröôùc ngaøy leã kính nhôù thaùnh Phanxicoâ ñeä Saleâ, boån maïng caùc nhaø baùo, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ coâng boá Söù ñieäp nhaân Ngaøy Theá giôùi veà Truyeàn thoâng Xaõ hoäi laàn thöù 55, coù chuû ñeà "Haõy ñeán vaø xem" (Ga 1,46). Truyeàn thoâng baèng caùch gaëp gôõ moïi ngöôøi trong thöïc taïi cuûa hoï."
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ cuûa Vatican News Tieáng Vieät:
Söù ñieäp cuûa ÑTC Phanxicoâ
nhaân Ngaøy Theá giôùi Truyeàn thoâng Xaõ hoäi naêm 2021
"Haõy ñeán vaø xem" (Ga 1,46)
Truyeàn thoâng baèng caùch gaëp gôõ moïi ngöôøi trong thöïc taïi cuûa hoï
Anh chò em thaân meán,
Lôøi môøi goïi "ñeán vaø xem" trong nhöõng cuoäc gaëp gôõ ñaàu tieân ñaày caûm xuùc giöõa Chuùa Gieâ-su vaø caùc moân ñeä cuõng laø phöông phaùp cho moïi caùch thoâng tin ñích thöïc cuûa con ngöôøi. Ñeå coù theå thuaät laïi chaân lyù cuûa cuoäc soáng, ñieàu laøm neân lòch söû (x. Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Truyeàn thoâng Xaõ hoäi laàn thöù 54, 24/01/2020), caàn phaûi vöôït ra khoûi thaùi ñoä töï maõn, cho raèng chuùng ta "ñaõ bieát" ñieàu gì ñoù. Thay vaøo ñoù, chính chuùng ta caàn ñi vaø nhìn thaáy chuùng, daønh thôøi gian ôû beân ngöôøi daân, laéng nghe nhöõng caâu chuyeän cuûa hoï vaø so saùnh vôùi thöïc teá, ñieàu luoân laøm chuùng ta ngaïc nhieân döôùi moät khía caïnh naøo ñoù. Chaân phöôùc Manuel Lozano Garrido[1] khuyeân caùc nhaø baùo ñoàng nghieäp: "Haõy môû maét ngaïc nhieân vôùi nhöõng gì baïn thaáy, vaø ñeå cho ñoâi baøn tay chaïm vaøo söï töôi maùt vaø sinh ñoäng cuûa söï vieäc, ñeå khi ngöôøi khaùc ñoïc ñieàu baïn vieát, chính hoï cuõng coù theå chaïm vaøo ñieàu kyø dieäu cuûa cuoäc soáng." Do ñoù, naêm nay toâi muoán daønh Söù ñieäp naøy ñeå noùi veà lôøi môøi goïi "haõy ñeán vaø xem", ñieàu coù theå laø moät gôïi yù cho moïi caùch truyeàn thoâng muoán trôû neân roõ raøng vaø trung thöïc, treân baùo chí, treân internet, trong vieäc giaûng daïy haøng ngaøy cuûa Giaùo hoäi cuõng nhö trong giao tieáp chính trò hoaëc xaõ hoäi. "Haõy ñeán vaø xem!". Ñaây luoân laø caùch maø ñöùc tin Ki-toâ ñöôïc truyeàn ñaït, töø nhöõng cuoäc gaëp gôõ ñaàu tieân beân bôø soâng Gio-ñan vaø hoà Ga-li-leâ.
Ñi moøn giaøy
Tröôùc tieân chuùng ta haõy suy nghó veà vaán ñeà quan troïng cuûa vieäc töôøng thuaät tin töùc. Töø laâu, nhieàu ngöôøi ñaõ than phieàn veà nguy cô caùc tin töùc baùo chí treân tivi vaø radio vaø trang web gioáng heät nhau, nhö nhöõng tôø baùo photocopy, nôi caùc phoùng söï ñieàu tra ít ñi vaø maát chaát löôïng, nhöôøng choã cho caùc thoâng tin "tieàn cheá", "ñoùng goùi saün", ngaøy caøng ít khaû naêng naém baét chaân lyù cuûa söï vieäc vaø cuoäc soáng cuï theå cuûa con ngöôøi, vaø caøng ít naém baét nhöõng hieän töôïng xaõ hoäi quan troïng nhaát hoaëc nhöõng phong traøo tích cöïc ôû möùc ñoä neàn taûng. Cuoäc khuûng hoaûng cuûa ngaønh xuaát baûn coù nguy cô ñöa ñeán vieäc moät phoùng söï ñöôïc vieát trong caùc toøa soaïn, tröôùc maùy tính vaø treân maïng xaõ hoäi, khoâng bao giôø ñi ra ñöôøng, khoâng gaëp tröïc tieáp con ngöôøi ñeå tìm kieám caùc caâu chuyeän hoaëc xaùc minh moät soá tình huoáng tröïc tieáp. Tröø khi chuùng ta saün saøng vôùi nhöõng cuoäc gaëp gôõ naøy, chuùng ta vaãn chæ laø nhöõng khaùn giaû ngoaïi cuoäc, baát chaáp nhöõng ñoåi môùi coâng ngheä coù khaû naêng ñaët chuùng ta tröôùc moät thöïc taïi ñöôïc phoùng ñaïi vaø chuùng ta döôøng nhö bò ñaém chìm trong ñoù. Moãi coâng cuï chæ höõu ích vaø quyù giaù neáu noù thuùc ñaåy chuùng ta ñi vaø xem nhöõng thöù maø neáu khoâng ñi gaëp chuùng ta seõ khoâng bieát veà chuùng, ñaêng treân internet nhöõng tin töùc khoâng coù saün ôû nôi khaùc, cho pheùp nhöõng cuoäc gaëp gôõ maø neáu khoâng seõ khoâng bao giôø xaûy ra.
Tin Möøng nhö nhöõng caâu chuyeän môùi
Sau khi chòu pheùp röûa ôû soâng Gioñan, Chuùa Gieâsu ñaõ traû lôøi cho nhöõng moân ñeä ñaàu tieân muoán bieát Ngöôøi: "Haõy ñeán vaø xem" (Ga 1,39). Ngöôøi môøi goïi hoï coù moät moái quan heä vôùi Ngöôøi. Hôn nöûa theá kyû sau, khi thaùnh Gioan, khi aáy ñaõ cao nieân, vieát Phuùc aâm cuûa mình, ngaøi nhôù laïi moät soá chi tieát "ñaùng laø tin töùc", nhöõng ñieàu cho thaáy chính thaùnh nhaân hieän dieän ôû söï kieän ngaøi ñang thuaät laïi vaø chöùng toû taùc ñoäng cuûa kinh nghieäm ñoù treân cuoäc ñôøi cuûa ngaøi: "Ñoù laø khoaûng giôø thöù möôøi", ngaøi löu yù, töùc laø boán giôø chieàu (x. c. 39). Thaùnh Gioan tieáp tuïc keå, ngaøy hoâm sau, Philippheâ keå cho Nathanael cuoäc gaëp gôõ vôùi Ñaáng Meâ-si-a. Ngöôøi baïn cuûa oâng hoaøi nghi vaø hoûi: "Töø Nazareth laøm sao coù caùi gì hay ñöôïc?" OÂng Philippheâ khoâng coá gaéng thuyeát phuïc oâng Nathanael baèng lyù leõ, nhöng chæ noùi vôùi oâng caùch ñôn giaûn: "Haõy ñeán vaø xem" (x. cc. 45-46). Nathanael ñi vaø nhìn thaáy, vaø töø luùc ñoù cuoäc ñôøi cuûa oâng ñöôïc thay ñoåi. Ñöùc tin Kitoâ giaùo baét ñaàu nhö theá. Vaø ñaây laø caùch noù ñöôïc thoâng truyeàn: nhö moät kieán thöùc tröïc tieáp, naûy sinh töø kinh nghieäm, vaø khoâng phaûi töø tin ñoàn. "Khoâng coøn phaûi vì lôøi chò keå maø chuùng toâi tin, nhöng bôûi vì chính chuùng toâi ñaõ nghe." Daân laøng ñaõ noùi vôùi ngöôøi phuï nöõ xöù Samaria, sau khi Chuùa Gieâ-su döøng chaân taïi laøng cuûa hoï (x. Ga 4,39-42). "Haõy ñeán vaø xem" laø phöông phaùp ñôn giaûn nhaát ñeå bieát moät thöïc taïi. Ñoù laø söï xaùc minh trung thöïc nhaát cuûa moïi thoâng ñieäp, bôûi vì ñeå bieát thì chuùng ta caàn phaûi gaëp gôõ, caàn ñeå cho ngöôøi ñöùng tröôùc maët chuùng ta noùi, ñeå cho chöùng taù cuûa hoï ñeán vôùi chuùng ta.
Caûm ôn söï can ñaûm cuûa nhieàu nhaø baùo
Baùo chí cuõng vaäy, nhö moät töôøng thuaät veà thöïc teá, ñoøi hoûi khaû naêng ñi ñeán nhöõng nôi maø khoâng ai nghó seõ ñi ñeán ñoù: moät söï saün saøng leân ñöôøng vaø moät mong muoán ñöôïc nhìn thaáy. Moät söï toø moø, moät söï côûi môû, moät nieàm ñam meâ. Chuùng ta phaûi caûm ôn söï can ñaûm vaø daán thaân cuûa taát caû nhöõng ngöôøi chuyeân nghieäp ñoù - caùc nhaø baùo, nhaø quay phim, bieân taäp vieân, ñaïo dieãn, nhöõng ngöôøi thöôøng lieàu maïng soáng khi thöïc hieän coâng vieäc cuûa hoï. Nhôø noã löïc cuûa hoï maø baây giôø chuùng ta bieát, ví duï nhö veà khoù khaên gian khoå cuûa nhöõng ngöôøi thieåu soá bò ñaøn aùp ôû nhieàu nôi treân theá giôùi; nhieàu haønh vi ngöôïc ñaõi vaø baát coâng gaây ra cho ngöôøi ngheøo vaø moâi tröôøng; raát nhieàu cuoäc chieán bò laõng queân. Seõ laø moät toån thaát khoâng chæ cho vieäc töôøng thuaät tin töùc, nhöng cho caû xaõ hoäi vaø cho neàn daân chuû noùi chung, neáu nhöõng tieáng noùi naøy yeáu ñi. Toaøn boä gia ñình nhaân loaïi cuûa chuùng ta seõ bò ngheøo ñi.
Nhieàu hoaøn caûnh treân theá giôùi cuûa chuùng ta, thaäm chí nhieàu hôn nöõa trong thôøi ñieåm ñaïi dòch naøy, ñang môøi goïi theá giôùi truyeàn thoâng "ñeán vaø xem". Chuùng ta coù theå coù nguy cô töôøng thuaät veà ñaïi dòch, cuõng nhö moïi khuûng hoaûng, chæ qua laêng kính cuûa caùc nöôùc giaøu coù hôn, khoâng noùi heát söï thaät. Ví duï, caâu hoûi veà vaéc-xin vaø chaêm soùc y teá noùi chung, coù nguy cô loaïi tröø nhöõng ngöôøi ngheøo hôn. Ai seõ cho chuùng ta bieát veà mong ñôïi tha thieát ñöôïc chöõa laønh cuûa nhöõng ngöôøi daân ôû nhöõng ngoâi laøng ngheøo nhaát cuûa chaâu AÙ, chaâu Myõ Latinh vaø chaâu Phi? Do ñoù, söï khaùc bieät xaõ hoäi vaø kinh teá ôû caáp ñoä toaøn caàu coù nguy cô quyeát ñònh thöù töï phaân phoái vaéc-xin choáng Covid, trong ñoù ngöôøi ngheøo luoân ñöùng ôû cuoái haøng vaø quyeàn phoå quaùt ñöôïc chaêm soùc söùc khoûe ñöôïc khaúng ñònh veà nguyeân taéc, nhöng hieäu quaû thöïc laïi bò töôùc boû. Nhöng ngay caû trong theá giôùi cuûa nhöõng ngöôøi may maén hôn, bi kòch xaõ hoäi cuûa nhöõng gia ñình nhanh choùng rôi vaøo caûnh ngheøo ñoùi phaàn lôùn vaãn bò che giaáu; vieäc nhöõng ngöôøi khoâng coøn caûm thaáy xaáu hoå khi xeáp haøng tröôùc caùc trung taâm baùc aùi ñeå nhaän moät goùi thöïc phaåm khoâng trôû thaønh tin töùc.
Caùc cô hoäi vaø caïm baãy cuûa internet
Internet, vôùi voâ soá bieåu thöùc truyeàn thoâng xaõ hoäi cuûa noù, coù theå gia taêng khaû naêng töôøng thuaät vaø chia seû: nhieàu ñoâi maét nhìn theá giôùi hôn, moät doøng thaùc hình aûnh vaø chöùng töø. Coâng ngheä kyõ thuaät soá mang laïi cho chuùng ta khaû naêng coù thoâng tin tröïc tieáp vaø kòp thôøi, thöôøng raát höõu ích. Chuùng ta coù theå nghó veà nhöõng tröôøng hôïp khaån caáp nhaát ñònh maø internet töôøng thuaät tin töùc ñaàu tieân vaø truyeàn ñaït caùc thoâng baùo chính thöùc. Noù laø moät coâng cuï maïnh meõ, ñoøi hoûi taát caû chuùng ta phaûi coù traùch nhieäm vôùi tö caùch laø ngöôøi söû duïng vaø ngöôøi tieâu thuï. Taát caû chuùng ta ñeàu coù theå trôû thaønh nhaân chöùng cuûa nhöõng söï kieän maø caùc phöông tieän truyeàn thoâng truyeàn thoáng seõ khoâng ñeå yù tôùi, ñoùng goùp cho xaõ hoäi vaø laøm noåi baät nhieàu caâu chuyeän hôn, bao goàm nhöõng caâu chuyeän tích cöïc. Nhôø internet, chuùng ta coù cô hoäi ñeå keå nhöõng gì chuùng ta thaáy, nhöõng gì xaûy ra tröôùc maét chuùng ta, vaø chia seû vôùi ngöôøi khaùc.
Ñoàng thôøi, nguy cô thoâng tin sai leäch ñöôïc lan truyeàn treân maïng xaõ hoäi ñaõ trôû neân roõ raøng ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi. Töø laâu, chuùng ta ñaõ bieát tin töùc vaø thaäm chí caû hình aûnh deã bò thao tuùng nhö theá naøo, vì haøng nghìn lyù do, thaäm chí ñoâi khi chæ vì loøng töï aùi taàm thöôøng. Ñieàu quan troïng ôû ñaây khoâng phaûi laø xem internet laø xaáu xa, ñe doïa, maø laø coù khaû naêng phaân ñònh cao hôn vaø yù thöùc traùch nhieäm tröôûng thaønh hôn, ñoái vôùi noäi dung chuùng ta göûi cuõng nhö nhaän. Taát caû chuùng ta ñeàu chòu traùch nhieäm veà truyeàn thoâng maø chuùng ta thöïc hieän, veà thoâng tin chuùng ta chia seû, veà söï kieåm soaùt maø chuùng ta coù theå cuøng nhau thöïc hieän ñoái vôùi tin töùc giaû, baèng caùch vaïch maët chuùng. Taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi trôû thaønh nhaân chöùng cuûa söï thaät: ñi, xem vaø chia seû.
Khoâng ñieàu gì coù theå thay theá caùi nhìn cuaû caù nhaân
Trong truyeàn thoâng, khoâng ñieàu gì coù theå thay theá hoaøn toaøn vieäc nhìn thaáy tröïc tieáp. Moät soá ñieàu chæ coù theå hoïc ñöôïc baèng caùch traûi nghieäm chuùng. Treân thöïc teá, ngöôøi ta khoâng giao tieáp chæ baèng lôøi noùi, maø baèng maét, baèng gioïng noùi vaø baèng cöû chæ. Söï thu huùt cuûa Chuùa Gieâ-su ñoái vôùi nhöõng ngöôøi gaëp Ngöôøi phuï thuoäc vaøo söï thaät trong lôøi rao giaûng cuûa Ngöôøi; nhöng hieäu quaû cuûa nhöõng ñieàu Ngöôøi noùi khoâng theå taùch rôøi vôùi caùch Ngöôøi nhìn ngöôøi khaùc, caùch Ngöôøi ñoái xöû vôùi hoï vaø thaäm chí söï im laëng cuûa Ngöôøi. Caùc moân ñeä khoâng chæ laéng nghe lôøi Ngöôøi, hoï coøn quan saùt Ngöôøi noùi. Thöïc vaäy nôi Ngöôøi - Logos nhaäp theå - Ngoâi Lôøi mang laáy moät khuoân maët, Thieân Chuùa voâ hình ñeå cho mình ñöôïc nhìn thaáy, caûm nhaän vaø chaïm vaøo, nhö chính thaùnh Gioan ñaõ vieát (x. 1Ga 1,1-3). Lôøi noùi chæ hieäu quaû khi noù ñöôïc "nhìn thaáy", chæ khi noù lieân quan ñeán chuùng ta qua kinh nghieäm, qua cuoäc ñoái thoaïi. Vì lyù do naøy, "ñeán vaø xem" ñaõ vaø tieáp tuïc laø ñieàu caàn thieát.
Chuùng ta haõy nghó veà bao nhieâu lôøi huøng bieän troáng roãng, ngay caû trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, trong moïi lónh vöïc cuûa ñôøi soáng coâng coäng, trong thöông maïi cuõng nhö trong chính trò. Ngöôøi naøy hay ngöôøi kia "noùi khoâng ngöøng vaø khoâng noùi gì". Caùc lyù luaän cuûa anh ta nhö laø hai haït luùa mì trong hai giaï traáu. Baïn phaûi tìm kieám caû ngaøy ñeå tìm ra chuùng, vaø khi tìm thaáy chuùng, chuùng khoâng ñaùng ñeå tìm kieám.[2] Nhöõng lôøi ñaû kích cuûa nhaø vieát kòch ngöôøi Anh cuõng coù giaù trò ñoái vôùi nhöõng nhaø truyeàn thoâng Ki-toâ giaùo chuùng ta. Tin möøng cuûa Phuùc AÂm ñaõ lan roäng khaép theá giôùi nhôø nhöõng cuoäc gaëp gôõ giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, töø traùi tim ñeán traùi tim, vôùi nhöõng ngöôøi nam nöõ, nhöõng ngöôøi chaáp nhaän lôøi môøi "ñeán vaø xem", vaø bò ñaùnh ñoäng bôûi tình ngöôøi maïnh meõ, toûa saùng qua caùi nhìn, lôøi noùi vaø cöû chæ cuûa nhöõng ngöôøi laøm chöùng cho Chuùa Gieâ-su Ki-toâ. Taát caû caùc coâng cuï ñeàu quan troïng, vaø ngöôøi giao tieáp vó ñaïi teân laø Phao-loâ thaønh Tarso chaéc chaén seõ söû duïng e-mail vaø tin nhaén xaõ hoäi. Tuy nhieân, chính ñöùc tin, nieàm hy voïng vaø loøng baùc aùi cuûa ngaøi ñaõ gaây aán töôïng vôùi nhöõng ngöôøi ñöông thôøi, nhöõng ngöôøi ñaõ nghe ngaøi giaûng vaø may maén coù thôøi gian ôû beân ngaøi, gaëp ngaøi trong moät buoåi hoïp maët hoaëc trong moät cuoäc troø chuyeän rieâng. Ngaém nhìn ngaøi laøm vieäc ôû baát cöù nôi ñaâu, chính hoï cuõng ñeàu thaáy söù ñieäp cöùu ñoä maø ngaøi rao giaûng vôùi ôn Chuùa thaät söï hieäu quaû cho cuoäc soáng cuûa hoï. Vaø ngay caû khi ngöôøi ta khoâng theå gaëp tröïc tieáp ngöôøi toâi tôù naøy cuûa Thieân Chuùa, caùc moân ñeä ñöôïc thaùnh nhaân sai ñi ñaõ laøm chöùng cho caùch soáng cuûa ngaøi trong Chuùa Ki-toâ (x. 1Cr 4,17).
"Trong tay chuùng ta coù nhöõng cuoán saùch, nhöng söï thaät ôû tröôùc maét chuùng ta," thaùnh Augustinoâ ñaõ noùi veà vieäc hoaøn thaønh nhöõng lôøi tieân tri ñöôïc tìm thaáy trong Saùch Thaùnh. Vì vaäy, Tin Möøng cuõng trôû neân soáng ñoäng trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, baát cöù khi naøo chuùng ta chaáp nhaän lôøi laøm chöùng thuyeát phuïc cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ thay ñoåi cuoäc soáng nhôø cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Gieâsu. Töø hôn hai thieân nieân kyû qua, moät chuoãi caùc cuoäc gaëp gôõ nhö vaäy ñaõ truyeàn taûi söùc haáp daãn cuûa cuoäc phieâu löu Ki-toâ giaùo. Do ñoù, thaùch ñoá ñang chôø chuùng ta laø truyeàn thoâng baèng caùch gaëp gôõ moïi ngöôøi trong thöïc taïi cuûa hoï.
Laïy Chuùa, xin daïy chuùng con ñi ra khoûi chính mình,
vaø leân ñöôøng tìm kieám söï thaät.
Xin daïy chuùng con ñi vaø nhìn xem,
xin daïy chuùng con laéng nghe,
khoâng nuoâi döôõng nhöõng thaønh kieán,
hay ñöa ra nhöõng keát luaän voäi vaøng.
Xin daïy chuùng con ñi ñeán nôi maø khoâng ai muoán ñi,
daønh thôøi gian ñeå hieåu,
chuù yù ñeán ñieàu thieát yeáu,
khoâng bò phaân taâm bôûi nhöõng thöù khoâng caàn thieát,
phaân bieät veû ngoaøi löøa doái vôùi söï thaät.
Xin ban cho chuùng con aân suûng ñeå nhaän ra nôi cö nguï cuûa Ngaøi treân theá giôùi cuûa chuùng con
vaø söï trung thöïc ñeå noùi vôùi ngöôøi khaùc nhöõng gì chuùng con ñaõ thaáy.
Roma, ñeàn thôø thaùnh Gioan Laterano, ngaøy 23 thaùng 1 naêm 2021,
Ngaøy tröôùc leã nhôù thaùnh Phanxicoâ ñeä Saleâ
Phanxicoâ
- - - - - - - - - - -
[1] Nhaø baùo ngöôøi Taây Ban Nha, sinh naêm 1920 vaø qua ñôøi naêm 1971, ñöôïc tuyeân phong chaân phöôùc naêm 2010.
[2] WILLIAM SHAKESPEARE, Ngöôøi laùi buoân thaønh Venice, phaàn I, caûnh I.