Böôùc tieán môùi
caûi toå taøi chaùnh cuûa Vatican
Böôùc tieán môùi caûi toå taøi chaùnh cuûa Vatican.
G. Traàn Ñöùc Anh OP
Vatican (Vatican News 3-01-2021) - Hoâm 28 thaùng 12 naêm 2020, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ban haønh Töï saéc töïa ñeà "Moät coâng vieäc toå chöùc toát ñeïp hôn" (Una migliore organizzazione) vôùi nhöõng qui luaät roõ raøng veà vieäc quaûn trò caùc ngaân khoaûn tröôùc ñaây thuoäc quyeàn quaûn lyù cuûa Phuû Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh, nhö theá laø theâm moät böôùc tieán môùi, quyeát lieät vaø quan troïng trong vieäc caûi toå taøi chaùnh cuûa Toøa Thaùnh.
Baõi boû vai troø taøi chaùnh cuûa Phuû Quoác Vuï Khanh
Thaät ra vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ quyeát ñònh trong thö ñeà ngaøy 25 thaùng 8 naêm 2020, theo ñoù taát caû caùc khoaûn tieàn cho ñeán nay do Phuû Quoác vuï khanh quaûn lyù, seõ ñöôïc nhaäp vaøo keát toaùn chi thu cuûa Toøa Thaùnh vaø do Cô quan quaûn trò taøi saûn cuûa Toøa Thaùnh quaûn lyù, vôùi söï kieåm soaùt cuûa Boä Kinh Teá.
Nhöõng vuï "xì caêng ñan"
Töø tröôùc ñeán nay, Phuû Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh giuùp Ñöùc Thaùnh Cha quaûn trò caùc ngaân khoaûn nhö "Ñoàng tieàn Thaùnh Pheâroâ" hoaëc caùc khoaûn tieàn khaùc tröïc thuoäc Ñöùc Thaùnh Cha. Vieäc quaûn lyù naøy khoâng phaûi trình baùo cho cô quan naøo khaùc cuûa Toøa Thaùnh ngoaøi Ñöùc Thaùnh Cha, vaø khoâng thuoäc ngaân saùch ñöôïc coâng boá cuûa Toøa Thaùnh hoaëc quoác gia thaønh Vatican. Tuy nhieân trong thôøi gian qua coù nhöõng nhöõng xì caêng ñan, ví duï soá tieàn haèng traêm trieäu Euro bò thaát thoaùt trong cuoäc ñaàu tö vaøo vieäc mua ngoâi nhaø ôû Luaân Ñoân, Anh Quoác; hoaëc quyõ Centurione do oâng Enrico Crasso quaûn lyù bò thieáu huït 4.6% trong naêm 2018 vaø ñoàng thôøi bò chi phí 2 trieäu Euro, khieán cho ngöôøi ta ñaët caâu hoûi veà vieäc söû duïng taøi chaùnh cuûa Vatican coù khoân ngoan hay khoâng.
Phuû Quoác vuï khanh cuõng phaûi hoaït ñoäng theo ngaân saùch ñaõ ñöôïc pheâ chuaån, gioáng nhö caùc cô quan khaùc cuûa Toøa Thaùnh, ngoaïi tröø nhöõng vaán ñeà maät, ñöôïc ñeä trình vaø pheâ chuaån do moät UÛy ban ñaëc nhieäm veà vieäc naøy.
Noäi dung luaät môùi
Töï saéc môùi Ñöùc Thaùnh Cha ban haønh ngaøy 28 thaùng 12 naêm 2020, nhö moät luaät goàm 4 ñieàu khoaûn, qui ñònh chi tieát hôn vieäc quaûn lyù caùc ngaân khoaûn tröôùc ñaây thuoäc quyeàn quaûn lyù cuûa Phuû Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh, trong ñoù coù "Ñoàng tieàn Thaùnh Pheâroâ" (Obolo di San Pietro), ngaân khoaûn rieâng tuøy yù Ñöùc Thaùnh Cha söû duïng, thuoäc vaøo soá tieàn do caùc tín höõu daâng cuùng.
Töï saéc nhaém giaûm bôùt soá nhöõng vò traùch nhieäm veà kinh teá cuûa Toøa Thaùnh vaø taäp trung vieäc quaûn trò, quaûn lyù vaø nhöõng quyeát ñònh kinh teá vaø taøi chaùnh trong caùc cô quan töông öùng. Trong töï saéc, Ñöùc Thaùnh Cha qui ñònh raèng caùc ngaân khoaûn tröôùc ñaây do Phuû Quoác Vuï Khanh quaûn lyù nay phaûi chuyeån cho cô quan "Quaûn trò taøi saûn cuûa Toøa Thaùnh", goïi taét laø Apsa, tröôùc ngaøy 4 thaùng 2 naêm 2021.
Giaûi thích cuûa Ñöùc Cha Chuû tòch Apsa
Ñöùc Cha Nunzio Galantino, Chuû tòch cô quan Apsa cuûa Toøa Thaùnh, giaûi thích raèng lôïi ñieåm cuûa qui luaät môùi laø höõu lyù hoùa vaø quaûn trò minh baïch hôn taøi chaùnh cuûa Toøa Thaùnh. Neáu cho ñeán nay coù moät Cô Quan (cuï theå laø Apsa) coù nhieäm vuï quaûn trò caùc ngaân khoaûn vaø baát ñoäng saûn cuûa Toøa Thaùnh, thì khoâng caàn coù moät vaên phoøng töông töï thuoäc Phuû Quoác vuï khanh nöõa. Neáu ñaõ coù moät cô quan coù nhieäm vuï kieåm soaùt caùc khoaûn ñaàu tö vaø chi tieâu, nhö Boä kinh teá, thì khoâng caàn Phuû Quoác vuï khanh phaûi coù moät vaên phoøng ñeå thi haønh coâng vieäc töông töï.
Töø tröôùc ñeán nay, caùc chi phí cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhö vieäc söû duïng ñoàng tieàn Thaùnh Pheâroâ do caùc tín höõu ñoùng goùp, töø 50 ñeán 70 trieäu Myõ kim haèng naêm, do Phuû Quoác vuï khanh ñaûm traùch, vaø khoâng caàn phaûi thoâng baùo cho ai ngoaïi tröø Ñöùc Thaùnh Cha, thì nay khoâng coøn nhö vaäy nöõa.
Laäp Quyõ Giaùo Hoaøng
Khoaûn soá 2 cuûa Töï Saéc cuûa Ñöùc Thaùnh Cha qui ñònh raèng Cô quan quaûn trò taøi saûn cuûa Toøa Thaùnh (Apsa) seõ thieát laäp ngaân khoaûn goïi laø "Quyõ Giaùo Hoaøng" (Fondi Papali) vaø trình baøy trong keát toaùn chi thu cuûa Toøa Thaùnh moät caùc minh baïch. Trong quyõ naøy coù soá tieàn goïi laø "Ñoàng tieàn Thaùnh Pheâroâ", vaø tieáp ñeán laø "Quyõ tuøy thuoäc Ñöùc Thaùnh Cha quyeát ñònh söû duïng" (Fondo Discrezione del Santo Padre). Ñeå ruùt vaø chi caùc soá tieàn naøy, phaûi coù chöõ kyù cuûa Chuû tòch cô quan Apsa vaø cuûa Boä tröôûng kinh teá. Vò naøy tröôùc ñoù phaûi kieåm chöùng xem vieäc chi nhö theá coù ñaùp öùng caùc qui ñònh hay khoâng.
Quyeát taâm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Qua quy luaät môùi, Ñöùc Thaùnh Cha taùi baøy toû quyeát taâm cuûa ngaøi cuõng nhö cuûa Giaùo trieàu Roma muoán ñaït tôùi moät söï minh baïch, hieäu naêng hôn trong vieäc kieåm soaùt vaø thích öùng hôn kinh teá cuûa Toøa Thaùnh vôùi söù maïng cuûa Giaùo Hoäi, laøm sao ñeå Daân Chuùa khi quaûng ñaïi hoã trôï söù maïng cuûa Giaùm Muïc Roma, hoï coù theå thi haønh vieäc daâng cuùng naøy trong söï tin töôûng nhöõng ñoùng goùp cuûa hoï ñöôïc quaûn trò moät caùch thích hôïp, minh baïch vaø ñöôïc kieåm soaùt phaûi pheùp.
"Giaûm bôùt quyeàn bính cuûa Phuû Quoác Vuï khanh"
Moät soá baùo chí bình luaän raèng vôùi qui luaät môùi, Ñöùc Thaùnh Cha töôùc boû quyeàn bính vaø taàm quan troïng cuûa Phuû Quoác vuï khanh, voán ñöôïc coi laø cô quan quan troïng nhaát cuûa Toøa Thaùnh, nay bò "giaùng xuoáng" thaønh moät cô quan gioáng nhö caùc cô quan khaùc: cuï theå laø cuõng phaûi laøm ngaân saùch döï chi, chôø ñöôïc cöùu xeùt vaø pheâ chuaån vaø phaûi laøm keát toaùn chi thu moãi naêm, vaø chòu söï kieåm soaùt cuûa Boä Kinh Teá. Phuû Quoác vuï khanh töø nay chæ lo veà chính saùch ñoái ngoaïi vaø caû nhöõng vaán ñeà noäi boä cuûa Giaùo Hoäi, nhöng khoâng theå chi duïng vaø quaûn lyù tieàn baïc maø khoâng chòu söï kieåm soaùt minh baïch cuûa Boä kinh teá hay Cô quan Apsa.
Traùnh nhöõng cô hoäi gaây xì-caêng-ñan
Vôùi caùc bieän phaùp treân ñaây, tröôùc heát Toøa Thaùnh seõ traùnh ñöôïc nhöõng vuï xì-caêng-ñan taøi chaùnh do moät soá quan chöùc trong Phuû Quoác vuï khanh gaây ra, hoaëc hoï laïm duïng quyeàn bính, can döï vaøo nhöõng vuï ñaàu tö, bò nhöõng doanh nhaân ngöôøi YÙ laøm trung gian, ñoøi tieàn phí toån thöông löôïng haøng chuïc trieäu Euro. Ngoaøi ra cuõng traùnh ñöôïc tình traïng nhöõng Ñöùc OÂng khoâng "raønh ngheà" trong vieäc quaûn lyù tieàn baïc, bò löôøng gaït deã daøng.
Hy voïng caûi tieán khoù khaên taøi chaùnh
Toøa Thaùnh hy voïng vôùi thôøi gian seõ tieáp tuïc vöôït qua ñöôïc tình traïng taøi chaùnh khoù khaên töø laâu nay. Naêm 2018, ngaân saùch Toøa thaùnh bò huït maát 75 trieäu Euro. Naêm 2019, soá thieáu huït naøy ñöôïc giaûm xuoáng coøn 11 trieäu Euro. Nhöng roài naêm 2020 vöøa qua, ñaïi dòch Covid-19 ñaõ giaùng moät ñoøn naëng neà veà taøi chaùnh cho Vatican: Baûo taøng vieän Vatican, moät nguoàn thu quan troïng, bò tan bieán vì virus corona ngaên chaën caùc du khaùch vaø caùc khaùch haønh höông.
Phuïc hoài söï tín nhieäm
Ngoaøi ra, vôùi thôøi gian, Toøa Thaùnh seõ phuïc hoài ñöôïc söï tín nhieäm cuûa caùc tín höõu khi hoï daâng cuùng vaø giuùp ñôõ taøi chaùnh cho Toøa Thaùnh, hoï ñöôïc bieát raèng soá tieàn hoï ñoùng goùp ñöôïc söû duïng minh baïch nhö theá naøo, ñaëc bieät vaøo muïc tieâu giuùp Ñöùc Thaùnh Cha coù phöông tieän laøm vieäc baùc aùi, trôï giuùp caùc laõnh vöïc cuûa Giaùo Hoäi caàn ñöôïc naâng ñôõ. Ngoaøi ra, cuoäc ñieàu tra tö phaùp veà vuï ñaàu tö mua caên hoä ôû Luaân Ñoân hoaëc vuï quyõ Centurione do oâng Enrico Crasso quaûn lyù bò thieáu huït 4.6% trong naêm 2018 vaø ñoàng thôøi bò chi phí 2 trieäu Euro, noùi treân ñaây, seõ xaùc ñònh roõ traùch nhieäm cuûa nhöõng ngöôøi lieân heä vaø ñieàu naøy cuõng coù theå goùp phaàn phuïc hoài söï tín nhieäm cuûa caùc tín höõu.