Toâng thö
Patris Corde - Traùi tim cuûa Ngöôøi cha
Toâng thö Patris Corde - Traùi tim cuûa Ngöôøi cha.
(Baûn dòch chính thöùc cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam)
Vatican (Vatican News 10-12-2020) - Ngaøy 8 thaùng 12 naêm 2020, nhaân kyû nieäm 150 naêm Ñöùc Giaùo hoaøng Pio IX choïn thaùnh Giuse laøm Ñaáng Baûo trôï Giaùo hoäi Coâng giaùo, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ban haønh Toâng thö "Patris corde" - Traùi tim cuûa ngöôøi Cha - vaø coâng boá "Naêm ñaëc bieät veà thaùnh Giuse" töø ngaøy 8 thaùng 12 naêm 2020 ñeán ngaøy 8 thaùng 12 naêm 2021.
Toâng Thö
Patris Corde
Cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Nhaân kyû nieäm 150 naêm
Toân Vinh Thaùnh Giuse
Laø Boån Maïng Hoäi Thaùnh
Vôùi Traùi Tim Ngöôøi Cha: ñoù laø caùch maø Thaùnh Giuse yeâu thöông Chuùa Gieâsu, Ñaáng maø caû boán saùch Phuùc aâm ñeàu goïi laø "con cuûa oâng Giuse".[1]
Mattheâoâ vaø Luca, hai Thaùnh söû noùi nhieàu nhaát veà thaùnh Giuse, laïi keå raát ít, nhöng cuõng ñuû ñeå chuùng ta thaáy ñöôïc ngaøi laø ngöôøi cha nhö theá naøo vaø Chuùa quan phoøng ñaõ giao phoù cho ngaøi söù meänh gì.
Chuùng ta bieát raèng thaùnh Giuse laø moät ngöôøi thôï moäc ñôn sô (x. Mt 13,55), ñaõ höùa hoân vôùi Ñöùc Maria (x. Mt 1,18; Lc 1,27). Ngaøi laø "ngöôøi coâng chính" (Mt 1,19), luoân saün saøng thi haønh thaùnh yù Thieân Chuùa nhö ñaõ ñöôïc maïc khaûi trong Leà Luaät (x. Lc 2,22.27.39) vaø trong boán giaác mô (x. Mt 1,20; 2: 13.19.22). Sau chuyeán haønh trình daøi vaø meät nhoïc töø Nadareùt ñi Beâlem, ngaøi ñöôïc chöùng kieán Ñaáng Meâsia sinh ra trong chuoàng boø, vì "khoâng coù choã cho hoï" trong quaùn troï (x. Lc 2,7). Ngaøi ñaõ chöùng kieán caùc muïc ñoàng (x. Lc 2,8-20) vaø caùc ñaïo só (x. Mt 2, 1-12) ñeán thôø laïy Chuùa, hoï laø nhöõng ngöôøi ñaïi dieän cho daân Israel vaø caùc daân ngoaïi.
Thaùnh Giuse ñaõ can ñaûm trôû thaønh ngöôøi cha cuûa Chuùa Gieâsu theo leà luaät, Ñaáng maø ngaøi ñaõ ñaët cho caùi teân ñöôïc maëc khaûi qua söù thaàn baùo tröôùc: "OÂng haõy ñaët teân cho Ngöôøi laø Gieâsu, vì Ngöôøi seõ cöùu daân Ngöôøi khoûi toäi" (Mt 1,21). Nhö chuùng ta bieát, ñoái vôùi caùc daân toäc coå ñaïi, ñaët teân cho moät ngöôøi hoaëc moät söï vaät, nhö Añam ñaõ laøm trong trình thuaät ôû Saùch Saùng theá (x. 2,19-20), laø ñeå thieát laäp moät moái töông quan.
Boán möôi ngaøy sau khi Chuùa Gieâsu sinh ra, Thaùnh Giuse vaø Meï Maria ñaõ daâng con mình cho Chuùa trong Ñeàn thôø, vaø ngaïc nhieân laéng nghe lôøi tieân tri cuûa oâng Simeon veà Chuùa Gieâsu vaø Meï Ngöôøi (x. Lc 2,22-35). Ñeå baûo veä Chuùa Gieâsu thoaùt khoûi tay Heâroâñeâ, Thaùnh Giuse ñaõ sang Ai Caäp soáng nhö moät ngöôøi ngoaïi kieàu (x. Mt 2,13-18). Sau khi trôû veà queâ höông, ngaøi soáng aån daät ôû ngoâi laøng Nadareùt nhoû beù vaø ít ngöôøi bieát ñeán thuoäc xöù Galileâ, caùch xa Beâlem, laø ngoâi laøng cuûa toå tieân ngaøi, vaø caùch xa caû Gieârusalem vaø Ñeàn thôø. Ngöôøi ta noùi veà Nadareùt raèng "Khoâng coù ngoân söù naøo xuaát thaân töø ñaây" (x. Ga 7,52) vaø quaû thaät, "ÔÛ Nadareùt naøo coù chi hay!" (x. Ga 1,46). Trong cuoäc haønh höông leân Gieârusalem, Thaùnh Giuse vaø Meï Maria ñaõ laïc maát Chuùa Gieâsu khi aáy möôøi hai tuoåi, hoï lo laéng ñi tìm vaø gaëp thaáy Ngöôøi trong Ñeàn thôø, ñang trao ñoåi vôùi caùc tieán só Luaät (x. Lc 2,41 -50).
Sau Ñöùc Maria, Meï Thieân Chuùa, khoâng coù vò thaùnh naøo ñöôïc nhaéc ñeán thöôøng xuyeân trong huaán quyeàn cuûa Giaùo hoaøng hôn Thaùnh Giuse, baïn traêm naêm cuûa Meï. Caùc vò tieàn nhieäm cuûa toâi ñaõ suy tö veà söù ñieäp trong thoâng tin giôùi haïn ñöôïc caùc saùch Phuùc AÂm ghi laïi ñeå ñaùnh giaù ñaày ñuû hôn vai troø trung taâm cuûa Thaùnh Giuse trong lòch söû cöùu ñoä. Chaân phöôùc Pioâ IX ñaõ toân vinh Thaùnh Giuse laø "Boån maïng Hoäi Thaùnh",[2] Ñaáng ñaùng kính Pioâ XII goïi ngaøi laø "Boån maïng cuûa ngöôøi lao ñoäng"[3] vaø Thaùnh Gioan Phaoloâ II tuyeân xöng ngaøi laø "Ñaáng baûo veä Chuùa Cöùu Theá".[4] Thaùnh Giuse ñöôïc moïi ngöôøi keâu caàu laø "Boån maïng keû mong sinh thì".[5]
Giôø ñaây, moät traêm naêm möôi naêm sau khi Chaân phöôùc Pioâ IX coâng boá Thaùnh Giuse laø Boån maïng Hoäi Thaùnh (ngaøy 8 thaùng 12 naêm 1870), toâi muoán chia seû moät vaøi suy tö caù nhaân veà dung maïo phi thöôøng naøy, thaät gaàn guõi vôùi kinh nghieäm cuûa con ngöôøi chuùng ta. Vì, nhö Chuùa Gieâsu ñaõ noùi, "loøng ñaày mieäng môùi noùi ra" (Mt 12,34). Mong muoán aáy cuûa toâi caøng theâm maõnh lieät trong nhöõng thaùng ñaïi dòch naøy, khi chuùng ta caûm nghieäm, giöõa cuoäc khuûng hoaûng, raèng "cuoäc soáng cuûa chuùng ta ñöôïc ñan deät vôùi nhau vaø ñöôïc naâng ñôõ nhôø nhöõng con ngöôøi bình thöôøng - nhöõng ngöôøi thöôøng bò queân laõng, - hoï khoâng xuaát hieän treân baùo chí, hay trong nhöõng chöông trình truyeàn hình môùi nhaát, nhöng ngay trong nhöõng ngaøy naøy, chaéc chaén hoï ñang laøm neân nhöõng bieán coá quan troïng cuûa lòch söû chuùng ta. Caùc baùc só, y taù, caùc chuû cöûa hieäu vaø nhaân vieân sieâu thò, nhaân vieân veä sinh, ngöôøi chaêm soùc ngöôøi giaø vaø beänh nhaân, coâng nhaân vaän chuyeån, nhöõng ngöôøi cung caáp caùc dòch vuï thieát yeáu vaø an ninh coâng coäng, caùc tình nguyeän vieân, caùc linh muïc, nam nöõ tu só, vaø raát nhieàu ngöôøi khaùc. Hoï hieåu raèng khoâng ai ñöôïc cöùu moät mình... Coù bieát bao ngöôøi haèng ngaøy vaãn kieân nhaãn gieo nieàm hy voïng, lo sao ñeå khoâng gieo raéc hoaûng loaïn nhöng gieo vaõi tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm. Coù bieát bao ngöôøi cha, ngöôøi meï, oâng baø, thaày coâ, chæ cho con caùi chuùng ta - qua nhöõng caùch thöùc nhoû beù haèng ngaøy - caùch thöùc ñoùn nhaän vaø ñöông ñaàu vôùi khuûng hoaûng, baèng caùch ñieàu chænh caùc thoùi quen, ngöôùc maét leân cao vaø khích leä caàu nguyeän. Coù bieát bao ngöôøi caàu nguyeän, daâng nhöõng hy sinh vaø chuyeån caàu cho thieän ích cuûa taát caû moïi ngöôøi".[6] Moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu coù theå khaùm phaù raèng Thaùnh Giuse - moät ngöôøi chaúng ñöôïc ñeå yù - vaãn hieän dieän haèng ngaøy caùch aâm thaàm kín ñaùo, ñeå caàu thay nguyeän giuùp, trôï giuùp vaø höôùng daãn chuùng ta khi gaëp khoù khaên. Thaùnh Giuse nhaéc nhôû chuùng ta raèng nhöõng ai aån mình hay soáng trong boùng toái coù theå ñoùng moät vai troø khoâng theå saùnh ñöôïc trong lòch söû cöùu ñoä. Taát caû nhöõng ngöôøi aáy ñeàu ñaùng ñöôïc nhìn nhaän vaø bieát ôn.
1. Moät ngöôøi cha yeâu thöông
Söï vó ñaïi cuûa Thaùnh Giuse ôû choã ngaøi laø baïn traêm naêm cuûa Ñöùc Maria vaø laø cha cuûa Chuùa Gieâsu. Nhö theá, theo lôøi Thaùnh Gioan Kim khaåu, Thaùnh Giuse ñaõ töï ñaët mình "phuïc vuï toaøn boä keá hoaïch cöùu roãi".[7]
Thaùnh Phaoloâ VI ñaõ chæ ra raèng Thaùnh Giuse ñaõ theå hieän moät caùch cuï theå vai troø laøm cha cuûa mình "baèng caùch bieán cuoäc ñôøi mình trôû thaønh cuûa leã hy sinh phuïc vuï maàu nhieäm nhaäp theå cuøng vôùi söù vuï cöùu theá. Thaùnh Giuse duøng quyeàn haïn hôïp phaùp cuûa mình ñoái vôùi Thaùnh Gia ñeå coáng hieán heát mình cho caùc ngaøi trong cuoäc soáng vaø coâng vieäc cuûa mình. Ngaøi ñaõ bieán ôn goïi soáng tình yeâu gia ñình cuûa phaøm nhaân thaønh söï daâng hieán sieâu phaøm chính mình, traùi tim vaø taát caû khaû naêng cuûa mình, moät tình yeâu ñöôïc daønh ñeå phuïc vuï Ñaáng Meâsia ñang lôùn leân trong maùi aám cuûa ngaøi".[8]
Vì vai troø cuûa ngaøi trong lòch söû cöùu ñoä, Thaùnh Giuse luoân ñöôïc caùc Kitoâ höõu toân kính laø cha. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua voâ soá nhaø thôø daâng kính ngaøi treân khaép theá giôùi, nhieàu hoïc vieän toân giaùo, hoäi ñoaøn vaø caùc nhoùm giaùo hoäi laáy caûm höùng töø linh ñaïo cuûa Thaùnh Giuse vaø mang teân ngaøi, cuøng vôùi nhieàu caùch baøy toû loøng ñaïo ñöùc truyeàn thoáng cuõng toân vinh ngaøi. Voâ soá caùc thaùnh nam nöõ ñaõ raát suøng kính ngaøi. Trong soá ñoù coù Thaùnh Teâreâsa Avila, ñaõ choïn Thaùnh Giuse laøm ñaáng beânh vöïc vaø caàu thay cho mình, ñaõ thöôøng xuyeân ñeán vôùi ngaøi vaø baát cöù ôn naøo xin vôùi Thaùnh Giuse ñeàu ñöôïc toaïi nguyeän. Ñöôïc khích leä bôûi kinh nghieäm cuûa chính mình, Thaùnh Teâreâsa coøn thuyeát phuïc nhöõng ngöôøi khaùc cuõng vun troàng loøng suøng kính ñoái vôùi Thaùnh Giuse.[9]
Saùch kinh naøo cuõng coù nhöõng kinh caàu nguyeän vôùi Thaùnh Giuse. Coù nhöõng kinh ñaëc bieät caàu cuøng Thaùnh Giuse vaøo caùc ngaøy thöù Tö vaø nhaát laø trong thaùng Ba, theo truyeàn thoáng ñöôïc daønh ñeå kính Thaùnh Giuse.[10]
Loøng tín thaùc cuûa moïi ngöôøi vaøo Thaùnh Giuse ñöôïc theå hieän trong caâu "Haõy ñeán cuøng Giuse", gôïi laïi naïn ñoùi ôû Ai Caäp, khi ngöôøi Ai Caäp xin Pharaoâ cho hoï baùnh aên. OÂng traû lôøi: "Haõy ñeán cuøng Giuse; vaø haõy laøm nhöõng gì oâng aáy baûo" (St 41,55). Pharaoâ muoán noùi ñeán Giuse, con cuûa Giacob, laø ngöôøi ñaõ bò anh em mình baùn laøm noâ leä do loøng ghen tò (x. St 37,11-28) vaø laø ngöôøi - theo lôøi Kinh thaùnh - sau ñoù trôû thaønh phoù vöông Ai Caäp (x. St 41,41-44).
Thaùnh Giuse thuoäc doøng doõi vua Ñavít (x. Mt 1, 16-20), laø coäi reã maø töø ñoù Chuùa Gieâsu seõ sinh ra theo lôøi höùa ñaõ ñöôïc tieân tri Nathan baùo cho Ñavít (x. 2 Sm 7), vaø laø baïn traêm naêm cuûa Ñöùc Maria Nazareth, nhö theá Thaùnh Giuse töôïng tröng cho moái lieân heä giöõa Cöïu öôùc vaø Taân öôùc.
2. Moät ngöôøi cha dòu daøng vaø yeâu thöông
Thaùnh Giuse ñaõ chöùng kieán Chuùa Gieâsu lôùn leân töøng ngaøy "veà khoân ngoan, voùc daïng vaø aân suûng, tröôùc maët Thieân Chuùa vaø tröôùc maët ngöôøi ta" (Lc 2,52). Nhö Thieân Chuùa ñaõ laøm vôùi Israel, Thaùnh Giuse cuõng ñaõ laøm vôùi Chuùa Gieâsu: "ngaøi daïy böôùc ñi, caàm laáy tay; ñoái xöû nhö moät ngöôøi cha naâng ñöùa treû leân taän maù mình, cuùi xuoáng vaø cho aên" (x. Hs 11,3-4).
Nôi Thaùnh Giuse, Chuùa Gieâsu ñaõ nhìn thaáy tình yeâu dòu daøng cuûa Thieân Chuùa: "Nhö ngöôøi cha yeâu thöông con caùi mình, Chuùa xoùt thöông nhöõng ai kính sôï Ngöôøi" (Tv 103, 13).
Trong hoäi ñöôøng, khi caàu nguyeän baèng Thaùnh vònh, chaéc chaén Thaùnh Giuse ñaõ nghe ñi nghe laïi nhieàu laàn raèng Thieân Chuùa cuûa Israel laø Thieân Chuùa chaïnh loøng thöông,[11] laø Ñaáng nhaân haäu vôùi taát caû moïi ngöôøi, Ñaáng "nhaân töø hôn taát caû nhöõng gì Ngaøi ñaõ laøm". (Tv 145,9).
Lòch söû cöùu ñoä ñöôïc hoaøn thaønh "trong hy voïng duø khoâng coøn hy voïng" (Rm 4,18), qua nhöõng yeáu ñuoái cuûa chuùng ta. Chuùng ta thöôøng nghó raèng Thieân Chuùa chæ hoaït ñoäng qua nhöõng maët toát cuûa chuùng ta, nhöng haàu heát caùc keá hoaïch cuûa Ngaøi ñeàu ñöôïc thöïc hieän qua caùc yeáu ñuoái cuûa chuùng ta vaø baát chaáp söï yeáu ñuoái aáy. Vì vaäy, Thaùnh Phaoloâ môùi noùi: "Ñeå cho toâi khoûi töï cao töï ñaïi, thaân xaùc toâi nhö bò moät caùi daèm ñaâm vaøo, moät thuû haï cuûa Satan ñöôïc sai ñeán ñeå haønh haï toâi, ñeå cho toâi khoûi hueânh hoang. Ñaõ ba laàn toâi xin Chuùa cho thoaùt khoûi ñieàu naøy, raèng noù seõ rôøi boû toâi, nhöng Ngöôøi baûo toâi: 'Ôn Ta ñuû cho con, vì quyeàn naêng cuûa Ta ñöôïc bieåu loä troïn veïn trong söï yeáu ñuoái'" (2 Cr 12,7-9).
Vì ñaây laø moät phaàn cuûa toaøn boä keá hoaïch cöùu ñoä, chuùng ta phaûi hoïc caùch nhìn vaøo nhöõng yeáu ñuoái cuûa mình vôùi loøng thöông xoùt dòu daøng.[12]
Keû AÙc khieán chuùng ta thaáy ñöôïc vaø leân aùn söï yeáu ñuoái cuûa chuùng ta, trong khi Thaùnh Thaàn ñöa noù ra aùnh saùng baèng tình yeâu dòu daøng. Söï dòu daøng laø caùch toát nhaát ñeå chaïm vaøo söï yeáu ñuoái beân trong chuùng ta. Chæ tay vaø phaùn xeùt ngöôøi khaùc thöôøng laø daáu hieäu cuûa vieäc khoâng theå chaáp nhaän söï yeáu ñuoái, söï mong manh cuûa baûn thaân chuùng ta. Chæ coù tình yeâu dòu daøng môùi cöùu chuùng ta thoaùt khoûi caïm baãy cuûa keû toá caùo (x. Kh 12,10). Ñoù laø lyù do taïi sao vieäc gaëp gôõ loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, ñaëc bieät laø trong bí tích Hoøa giaûi, nôi chuùng ta caûm nghieäm ñöôïc söï thaät vaø loøng dòu daøng cuûa Ngaøi laø ñieàu raát quan troïng. Nghòch lyù thay, Keû AÙc cuõng coù theå noùi söï thaät vôùi chuùng ta, nhöng haén laøm vaäy chæ ñeå leân aùn chuùng ta. Chuùng ta bieát raèng söï thaät cuûa Thieân Chuùa khoâng leân aùn, nhöng ñoùn nhaän, oâm laáy chuùng ta, naâng ñôõ vaø tha thöù cho chuùng ta. Söï thaät aáy luoân ñöôïc baøy toû cho chuùng ta nhö ngöôøi cha nhaân haäu trong duï ngoân cuûa Chuùa Gieâsu (x. Lc 15,11-32). Söï thaät aáy ñeán gaëp chuùng ta, phuïc hoài phaåm giaù cuûa chuùng ta, naâng chuùng ta daäy vaø vui möøng vì chuùng ta, vì nhö ngöôøi cha ñaõ noùi: "Con trai ta ñaõ cheát vaø nay soáng laïi; noù ñaõ maát vaø nay ñöôïc tìm thaáy" (caâu 24).
YÙ Chuùa, lòch söû vaø keá hoaïch cuûa Ngaøi vaãn hoaït ñoäng, ngay caû qua noãi sôï haõi cuûa Thaùnh Giuse. Vì theá, Thaùnh Giuse daïy chuùng ta raèng ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa cuõng laø tin raèng Ngaøi coù theå haønh ñoäng caû khi chuùng ta sôï haõi, moûng manh vaø yeáu ñuoái. Ngaøi cuõng daïy chuùng ta raèng giöõa nhöõng thöû thaùch cuûa cuoäc ñôøi, chuùng ta ñöøng bao giôø sôï ñeå Chuùa daãn loái cho chuùng ta. Ñoâi khi, chuùng ta muoán kieåm soaùt moïi söï, nhöng Thieân Chuùa luoân nhìn thaáy böùc tranh toaøn caûnh hôn.
3. Moät ngöôøi cha vaâng phuïc
Nhö ñaõ laøm vôùi Ñöùc Maria, Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi cho Thaùnh Giuse. Thieân Chuùa ñaõ laøm nhö vaäy baèng caùch duøng nhöõng giaác mô, maø trong Kinh thaùnh vaø trong taát caû caùc daân toäc coå ñaïi, ñöôïc coi laø moät caùch ñeå cho bieát yù muoán cuûa Ngaøi.[13]
Thaùnh Giuse voâ cuøng boái roái tröôùc vieäc mang thai laï luøng cuûa Ñöùc Maria. Ngaøi khoâng muoán "coâng khai toá giaùc baø",[14] neân ñaõ quyeát ñònh "laëng leõ rôøi boû baø" (Mt 1,19).
Trong giaác mô ñaàu tieân, moät söù thaàn giuùp ngaøi giaûi quyeát tình huoáng khoù xöû nghieâm troïng: "Ñöøng ngaïi nhaän Maria laøm vôï, vì ñöùa treû ñöôïc thuï thai trong loøng baø laø do Chuùa Thaùnh Thaàn. Baø seõ sinh moät con trai, vaø oâng seõ ñaët teân laø Gieâsu, vì Ngöôøi seõ cöùu daân Ngöôøi khoûi toäi"(Mt 1,20-21). Thaùnh Giuse ñaùp laïi ngay: "Khi Giuse vöøa thöùc giaác, oâng ñaõ laøm theo lôøi söù thaàn Chuùa truyeàn" (Mt 1,24). Thaùi ñoä vaâng phuïc ñaõ giuùp Thaùnh Giuse vöôït qua khoù khaên vaø cöùu ñöôïc Ñöùc Maria.
Trong giaác mô thöù hai, söù thaàn baûo Thaùnh Giuse: "Haõy troãi daäy, ñem Haøi nhi vaø meï Ngöôøi troán sang Ai Caäp, vaø cöù ôû ñoù cho ñeán khi ta noùi laïi; vì Heâroâñeâ saép luøng baét Haøi nhi ñeå gieát ñi" (Mt 2,13). Thaùnh Giuse ñaõ khoâng ngaàn ngaïi vaâng lôøi, baát keå khoù khaên gian khoå: "Ngaøi troãi daäy trong ñeâm, ñöa Haøi nhi vaø meï Ngöôøi ñi Ai Caäp, vaø ôû ñoù cho ñeán khi Heâroâñeâ qua ñôøi" (Mt 2,14-15).
ÔÛ Ai Caäp, Thaùnh Giuse kieân nhaãn chôø söù thaàn baùo tin coù theå trôû veà nhaø an toaøn. Trong giaác mô thöù ba, söù thaàn cho ngaøi bieát nhöõng keû tìm gieát Haøi nhi ñaõ cheát vaø truyeàn cho ngaøi troãi daäy, ñem Haøi nhi vaø meï Ngöôøi trôû veà ñaát Israel (x. Mt 2,19-20). Moät laàn nöõa, Thaùnh Giuse laïi mau maén vaâng lôøi. "OÂng troãi daäy, ñöa Haøi nhi vaø meï trôû veà ñaát Israel" (Mt 2,21).
Treân ñöôøng trôû veà, "khi Giuse nghe tin Archelaoâ leân laøm vua xöù Giuñeâ thay cho cha mình laø Heâroâñeâ, thì oâng sôï khoâng daùm veà ñoù. Ñöôïc caûnh baùo trong giaác mô" - ñaây laø laàn thöù tö - "oâng lui veà mieàn Galileâ. ÔÛ ñoù, ngaøi laäp cö taïi moät thaønh goïi laø Nadareùt" (Mt 2,22-23).
Coøn thaùnh söû Luca cho chuùng ta bieát raèng Thaùnh Giuse ñaõ traûi qua cuoäc haønh trình daøi vaø vaát vaû töø Nadareùt ñeán Beâlem ñeå ghi teân vaøo soå boä nôi nguyeân quaùn cuûa gia ñình mình trong cuoäc ñieàu tra daân soá cuûa Hoaøng ñeá Ceâsareâ Augustoâ. Chuùa Gieâsu ñaõ ñöôïc sinh ra trong hoaøn caûnh ñoù (x. Lc 2,7) vaø ñöôïc ghi vaøo soå boä cuûa Ñeá quoác Roâma, gioáng nhö moïi ñöùa treû khaùc. Thaùnh Luca ñaëc bieät quan taâm keå laïi vieäc cha meï cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ tuaân giöõ taát caû caùc quy ñònh cuûa Luaät: nghi thöùc caét bì cho Chuùa Gieâsu, nghi thöùc thanh taåy cho Ñöùc Maria sau khi sinh con, nghi thöùc daâng con ñaàu loøng cho Thieân Chuùa (x. 2,21-24).[15]
Trong moïi hoaøn caûnh, Thaùnh Giuse ñeàu noùi lôøi "fiat" cuûa chính mình, cuõng nhö khi Ñöùc Maria ñöôïc söù thaàn truyeàn tin vaø nhö Chuùa Gieâsu trong Vöôøn Caây Daàu.
Trong vai troø laø chuû gia ñình, thaùnh Giuse ñaõ daïy Chuùa Gieâsu vaâng lôøi cha meï (x. Lc 2,51), theo leänh truyeàn cuûa Chuùa (x. Xh 20,12).
Trong nhöõng naêm soáng aån daät ôû Nadareùt, Chuùa Gieâsu ñaõ hoïc ôû tröôøng hoïc cuûa thaùnh Giuse ñeå laøm theo yù cuûa Chuùa Cha. YÙ cuûa Chuùa Cha laø löông thöïc haèng ngaøy cuûa Ngöôøi (x. Ga 4,34). Ngay caû khi gaëp khoù khaên nhaát, trong Vöôøn Caây Daàu, Chuùa Gieâsu cuõng ñaõ choïn laøm theo yù muoán cuûa Ñöùc Chuùa Cha hôn laø yù muoán cuûa mình,[16] trôû neân "vaâng lôøi cho ñeán cheát, thaäm chí cheát treân thaäp töï giaù" (Pl 2,8). Vì theá, taùc giaû Thö göûi ngöôøi Do Thaùi keát luaän raèng Chuùa Gieâsu "ñaõ hoïc bieát vaâng phuïc qua nhöõng gì Ngöôøi phaûi chòu" (5,8).
Taát caû nhöõng ñieàu naøy cho thaáy roõ raèng "Thaùnh Giuse ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi ñeå tröïc tieáp phuïc vuï con ngöôøi vaø söù meänh cuûa Chuùa Gieâsu qua vieäc thöïc thi chöùc vuï laøm cha" vaø nhö theá, "khi thôøi gian vieân maõn, ngaøi ñaõ coäng taùc vaøo maàu nhieäm cöùu ñoä cao caû vaø thöïc söï laø moät thöøa taùc vieân cuûa ôn cöùu ñoä".[17]
4. Moät ngöôøi cha chaáp nhaän
Thaùnh Giuse ñaõ chaáp nhaän Ñöùc Maria moät caùch voâ ñieàu kieän. Ngaøi tin vaøo lôøi söù thaàn ñaõ noùi. "Söï cao thöôïng cuûa taâm hoàn Thaùnh Giuse laø ôû choã nhöõng gì ngaøi hoïc ñöôïc töø leà luaät thì ngaøi ñaõ soáng theo tình baùc aùi. Ngaøy nay, trong theá giôùi cuûa chuùng ta, nôi maø baïo löïc tinh thaàn, ngoân töø vaø thaân xaùc ñoái vôùi phuï nöõ ñaõ quaù roõ raøng, thì Thaùnh Giuse trôû thaønh hình aûnh cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng bieát toân troïng vaø tinh teá. Maëc duø khoâng hieåu roõ moïi chuyeän, nhöng ngaøi vaãn quyeát ñònh baûo veä danh thôm tieáng toát, phaåm giaù vaø cuoäc soáng cuûa Meï Maria. Khi ngaøi coøn do döï khoâng bieát neân laøm gì, Thieân Chuùa ñaõ soi saùng ñeå giuùp ngaøi quyeát ñònh".[18]
Trong cuoäc soáng, vaãn coù nhöõng ñieàu xaûy ra maø chuùng ta khoâng hieåu ñöôïc yù nghóa. Phaûn öùng ñaàu tieân cuûa chuùng ta thöôøng laø thaát voïng vaø noåi loaïn. Thaùnh Giuse ñaõ gaït boû yù rieâng cuûa mình ñeå chaáp nhaän caùc söï kieän xaûy ñeán vaø, duø caùc söï kieän aáy xem ra gaây hoang mang, ngaøi vaãn ñoùn nhaän, nhaän traùch nhieäm vaø bieán chuùng thaønh moät phaàn lòch söû cuûa chính mình. Neáu chuùng ta khoâng hoøa hôïp vôùi lòch söû cuûa chính mình, chuùng ta seõ khoâng theå ñi tieáp, vì chuùng ta seõ luoân laø con tin cho nhöõng kyø voïng vaø nhöõng thaát voïng theo sau.
Con ñöôøng thieâng lieâng maø Thaùnh Giuse vaïch ra cho chuùng ta khoâng phaûi laø con ñöôøng giaûi thích, maø laø con ñöôøng chaáp nhaän. Chæ khi naøo bieát chaáp nhaän vaø giao hoaø nhö theá, chuùng ta môùi coù theå baét ñaàu nhìn thaáy moät lòch söû bao quaùt hôn, moät yù nghóa saâu saéc hôn. Döôøng nhö chuùng ta nghe voïng laïi caâu traû lôøi thaät saâu saéc cuûa oâng Gioùp vôùi ngöôøi vôï, baø ñaõ xuùi giuïc oâng phaûn khaùng vì nhöõng ñieàu aùc maø oâng phaûi gaùnh chòu: "Chuùng ta nhaän ñöôïc ñieàu toát töø tay Thieân Chuùa, sao chuùng ta laïi khoâng nhaän ñieàu baát haïnh?" (G 2,10).
Chaéc chaén Thaùnh Giuse khoâng cam chòu moät caùch thuï ñoäng, nhöng chuû ñoäng moät caùch can ñaûm vaø vöõng vaøng. Trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta, vieäc chaáp nhaän vaø ñoùn nhaän coù theå laø moät bieåu hieän cuûa ôn Söùc Maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Chæ coù Chuùa môùi coù theå ban cho chuùng ta söùc maïnh caàn thieát ñeå chaáp nhaän cuoäc soáng nhö noù voán theá, vôùi taát caû nhöõng maâu thuaãn, naûn loøng vaø thaát voïng cuûa noù.
Chuùa Gieâsu ñeán ôû giöõa chuùng ta, ñoù laø moät ôn cuûa Chuùa Cha, giuùp moãi ngöôøi chuùng ta coù theå hoøa hôïp vôùi lòch söû cuï theå cuûa ñôøi mình, caû khi chuùng ta khoâng hieåu ñöôïc hoaøn toaøn.
Cuõng nhö Chuùa ñaõ noùi vôùi Thaùnh Giuse: "Hôõi Con vua Ñavít, ñöøng sôï!" (Mt 1,20), döôøng nhö Ngaøi cuõng noùi vôùi chuùng ta: "Ñöøng sôï!" Chuùng ta caàn gaït boû moïi töùc giaän vaø thaát voïng ñeå ñoùn nhaän moïi thöù nhö chuùng voán theá, caû khi chuùng khoâng dieãn ra nhö chuùng ta mong muoán. Khoâng phaûi laø ñaønh chòu maø ñaày hy voïng vaø can ñaûm. Nhö theá, chuùng ta seõ môû ra vôùi moät yù nghóa saâu saéc hôn. Cuoäc soáng cuûa chuùng ta seõ ñöôïc taùi sinh moät caùch kyø dieäu neáu chuùng ta can ñaûm soáng theo Phuùc AÂm. Seõ chaúng coù vaán ñeà gì neáu moïi thöù döôøng nhö ñaõ toài teä hoaëc coù ñieàu gì khoâng söûa chöõa ñöôïc nöõa. Chuùa coù theå laøm cho hoa moïc leân töø ñaù. Ngay caû khi loøng chuùng ta keát aùn chuùng ta, "Thieân Chuùa lôùn hôn loøng chuùng ta, vaø Ngaøi bieát moïi söï" (1 Ga 3,20).
ÔÛ ñaây, moät laàn nöõa, chuùng ta gaëp laïi chuû nghóa hieän thöïc Kitoâ giaùo voán khoâng phuû nhaän nhöõng gì hieän höõu. Thöïc taïi, trong tính phöùc taïp bí aån vaø khoâng theå giaûi thích cuûa noù, coù moät yù nghóa hieän sinh, vôùi taát caû aùnh saùng vaø boùng toái cuûa noù. Theá neân Toâng ñoà Phaoloâ môùi noùi: "Chuùng ta bieát raèng Thieân Chuùa laøm cho moïi söï ñeàu sinh ích cho nhöõng ai yeâu meán Ngöôøi" (Rm 8,28). Thaùnh Augustinoâ noùi theâm, "ngay caû caùi ñöôïc goïi laø söï döõ (etiam illud quod malum dicitur)".[19] Theo goùc nhìn roäng hôn naøy, ñöùc tin mang laïi yù nghóa cho moïi bieán coá, duø vui hay buoàn.
Chuùng ta cuõng ñöøng bao giôø nghó raèng tin coù nghóa laø tìm ra caùc giaûi phaùp deã daøng vaø an uûi. Ñöùc tin maø Chuùa Kitoâ ñaõ daïy chuùng ta laø nhöõng gì chuùng ta thaáy nôi Thaùnh Giuse. Ngaøi khoâng tìm kieám nhöõng loái taét, maø môû roäng ñoâi maét ñeå ñoái maët vôùi thöïc teá vaø nhaän traùch nhieäm caù nhaân veà ñieàu aáy.
Thaùi ñoä cuûa Thaùnh Giuse khuyeán khích chuùng ta chaáp nhaän vaø ñoùn nhaän ngöôøi khaùc nhö hoï voán coù, khoâng coù ngoaïi leä, vaø quan taâm ñaëc bieät ñeán nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái, vì Thieân Chuùa choïn nhöõng gì yeáu ñuoái (x. 1 Cr 1,27). Thieân Chuùa laø "Cha keû moà coâi vaø laø Ñaáng che chôû nhöõng ngöôøi goùa buïa" (Tv 68,6), Ngaøi truyeàn cho chuùng ta phaûi yeâu thöông ngöôøi xa laï ôû giöõa chuùng ta.[20] Toâi thích nghó raèng chính töø Thaùnh Giuse, Chuùa Gieâsu ñaõ coù caûm höùng ñeå keå caâu chuyeän duï ngoân ngöôøi con hoang ñaøng vaø ngöôøi cha nhaân haäu (x. Lc 15,11-32).
5. Moät ngöôøi cha coù loøng can ñaûm ñaày saùng taïo
Neáu giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa moïi chöõa laønh noäi taâm thöïc söï laø chaáp nhaän lòch söû caù nhaân cuûa chuùng ta vaø chaáp nhaän caû nhöõng gì trong cuoäc soáng maø chuùng ta ñaõ khoâng choïn laáy, thì nay chuùng ta phaûi theâm moät yeáu toá quan troïng khaùc: loøng can ñaûm ñaày saùng taïo. Loøng can ñaûm naøy theå hieän ñaëc bieät trong caùch chuùng ta ñoái phoù vôùi nhöõng khoù khaên. Ñoái maët vôùi khoù khaên, chuùng ta coù theå ñaàu haøng vaø boû cuoäc hay nhaäp cuoäc caùch naøo ñoù. Ñoâi khi, khoù khaên laøm baät ra nhöõng nguoàn löïc maø chuùng ta thaäm chí khoâng nghó raèng mình ñang coù.
Khi ñoïc caùc baøi töôøng thuaät thôøi thô aáu cuûa Chuùa Gieâsu, coù leõ chuùng ta thöôøng thaéc maéc taïi sao Thieân Chuùa khoâng haønh ñoäng moät caùch tröïc tieáp vaø roõ raøng hôn. Nhöng Thieân Chuùa laïi haønh ñoäng qua caùc bieán coá vaø qua con ngöôøi. Thaùnh Giuse laø ngöôøi ñöôïc Chuùa choïn ñeå höôùng daãn giai ñoaïn khôûi ñaàu cuûa lòch söû cöùu chuoäc. Ngaøi laø "daáu laï" thöïc söï maø Chuùa duøng ñeå cöùu haøi nhi Gieâsu vaø meï cuûa Ngöôøi. Thieân Chuùa ñaõ haønh ñoäng qua thaùi ñoä tin töôûng vaøo loøng can ñaûm ñaày saùng taïo cuûa Thaùnh Giuse. Khi ñeán Beâlem vaø khoâng tìm ñöôïc choã cho Ñöùc Maria sinh con, Thaùnh Giuse ñaõ chuaån bò moät caùi chuoàng boø vaø laøm heát söùc coù theå ñeå bieán noù thaønh ngoâi nhaø chaøo ñoùn Con Thieân Chuùa ñeán theá gian (x. Lc 2, 6-7). Tröôùc nguy cô saép xaûy ra laø Heâroâñeâ muoán gieát Haøi nhi Gieâsu, moät laàn nöõa trong giaác mô, thaùnh Giuse ñaõ ñöôïc baùo moäng ñeå baûo veä Haøi nhi, vaø nöûa ñeâm thöùc daäy chuaån bò troán sang Ai Caäp (x. Mt 2,13-14).
Khi ñoïc löôùt qua nhöõng caâu chuyeän naøy coù theå chuùng ta thöôøng coù caûm töôûng raèng theá giôùi ñöôïc phoù maëc cho nhöõng keû maïnh vaø keû coù quyeàn, nhöng "tin möøng" cuûa Phuùc aâm laø ôû choã cho thaáy raèng, baát chaáp thoùi kieâu ngaïo vaø baïo löïc cuûa caùc quyeàn löïc theá gian, Chuùa luoân tìm ra caùch thöïc hieän keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi. Cuoäc soáng cuûa chuùng ta cuõng vaäy, ñoâi khi xem ra bò phoù maëc trong tay keû coù quyeàn, nhöng Tin Möøng cho chuùng ta thaáy ñieàu gì môùi laø ñaùng giaù. Thieân Chuùa luoân tìm ra caùch ñeå cöùu chuùng ta, mieãn laø chuùng ta theå hieän loøng can ñaûm ñaày saùng taïo nhö ngöôøi thôï moäc thaønh Nadareùt, ngöôøi coù theå bieán vaán ñeà thaønh khaû naêng baèng caùch luoân tin töôûng vaøo söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa.
Neáu coù luùc döôøng nhö Chuùa khoâng giuùp chuùng ta, thì chaéc chaén khoâng coù nghóa laø chuùng ta bò boû rôi, maø laø chuùng ta ñang ñöôïc Chuùa tin töôûng ñeå töï mình leân keá hoaïch, saùng taïo vaø tìm ra giaûi phaùp.
Loøng can ñaûm ñaày saùng taïo ñoù ñaõ ñöôïc nhöõng ngöôøi baïn cuûa ngöôøi baïi lieät theå hieän, hoï ñaõ dôõ maùi nhaø haï anh xuoáng ñeå ñöa anh ñeán vôùi Chuùa Gieâsu (x. Lc 5, 17-26). Khoù khaên ñaõ khoâng ngaên caûn ñöôïc söï maïnh daïn vaø kieân trì cuûa nhöõng ngöôøi baïn ñoù. Hoï tin chaéc raèng Chuùa Gieâsu coù theå chöõa laønh cho anh, vaø bôûi "khoâng tìm ñöôïc caùch naøo ñeå ñöa anh ta vaøo vì ñaùm ñoâng daân chuùng, hoï ñaõ treøo leân maùi nhaø vaø thaû anh xuoáng cuøng vôùi chieác giöôøng vaøo giöõa ñaùm ñoâng ñang ôû tröôùc maët Chuùa Gieâsu. Nhìn thaáy ñöùc tin cuûa hoï, Chuùa Gieâsu noùi: "Naøy baïn, toäi loãi cuûa baïn ñaõ ñöôïc tha'" (caâu 19-20). Chuùa Gieâsu nhìn nhaän ñöùc tin saùng taïo maø nhôø ñoù hoï ñaõ tìm caùch ñöa ngöôøi baïn ñau yeáu ñeán vôùi Ngaøi.
Phuùc AÂm khoâng cho chuùng ta bieát Ñöùc Maria, Thaùnh Giuse vaø Haøi nhi ôû laïi Ai Caäp bao laâu. Tuy nhieân, chaéc chaén caùc ngaøi caàn phaûi coù caùi aên, coù moät maùi nhaø vaø coù vieäc laøm. Chaúng caàn phaûi töôûng töôïng nhieàu cuõng thaáy ñöôïc nhöõng chi tieát ñoù. Thaùnh Gia ñaõ phaûi ñoái maët vôùi nhöõng vaán ñeà cuï theå nhö moïi gia ñình khaùc, gioáng nhö raát nhieàu anh chò em di daân cuûa chuùng ta, laø nhöõng ngöôøi ngaøy nay cuõng phaûi lieàu maïng ñeå thoaùt khoûi baát haïnh vaø ñoùi khaùt. Veà khía caïnh naøy, toâi coi Thaùnh Giuse laø Ñaáng baûo trôï ñaëc bieät cuûa taát caû nhöõng ai buoäc phaûi rôøi boû queâ höông vì chieán tranh, haän thuø, ñaøn aùp vaø ngheøo ñoùi.
ÔÛ cuoái moãi caâu chuyeän maø thaùnh Giuse laø nhaân vaät chính, Phuùc AÂm keå laïi raèng ngaøi troãi daäy, aüm laáy Haøi nhi vaø Meï Ngöôøi, roài laøm nhö Thieân Chuùa ñaõ truyeàn (x. Mt 1,24; 2,14.21). Thaät vaäy, Chuùa Gieâsu vaø Ñöùc Maria Meï Ngöôøi laø kho taøng ñöùc tin quyù giaù nhaát cuûa chuùng ta.[21]
Trong keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa, Chuùa Con khoâng taùch rôøi khoûi Ñöùc Maria Meï cuûa Ngöôøi, Ñaáng ñaõ "tieán böôùc trong cuoäc löõ haønh ñöùc tin, trung thaønh hôïp nhaát vôùi Con cho ñeán taän beân chaân Thaäp giaù".[22]
Chuùng ta caàn luoân xeùt xem, lieäu chuùng ta coù ñang baûo veä Chuùa Gieâsu vaø Meï Maria hay khoâng, vì caùc Ngaøi cuõng ñöôïc trao phoù cho traùch nhieäm cuûa chuùng ta moät caùch maàu nhieäm, ñeå chaêm soùc vaø giöõ gìn. Con cuûa Ñaáng Toaøn Naêng ñaõ ñeán traàn gian cuûa chuùng ta trong tình traïng thaät yeáu ñuoái moûng gioøn. Ngaøi caàn ñöôïc Thaùnh Giuse che chôû, baûo veä, chaêm soùc vaø nuoâi naáng. Thieân Chuùa ñaõ tin caäy Thaùnh Giuse, caû Ñöùc Maria cuõng theá, Meï laø ngöôøi ñaõ thaáy nôi Thaùnh Giuse moät ngöôøi khoâng chæ cöùu maïng mình maø coøn luoân chaêm lo cho mình vaø con cuûa mình nöõa. Theo nghóa naøy, Thaùnh Giuse khoâng khaùc gì Ñaáng Baûo veä Hoäi Thaùnh, vì Hoäi Thaùnh laø söï tieáp noái Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ trong lòch söû, cuõng nhö tö caùch laøm meï cuûa Ñöùc Maria ñöôïc phaûn aùnh trong tö caùch Meï cuûa Hoäi Thaùnh.[23] Khi tieáp tuïc baûo veä Hoäi Thaùnh, Thaùnh Giuse tieáp tuïc baûo veä Haøi nhi vaø meï Ngöôøi, vaø caû chuùng ta nöõa, khi yeâu meán Giaùo hoäi, laø chuùng ta tieáp tuïc yeâu Haøi nhi Gieâsu vaø meï Ngöôøi.
Haøi nhi aáy laø Ñaáng seõ noùi: "Ñieàu ngöôi ñaõ laøm cho moät trong nhöõng ngöôøi nhoû beù nhaát trong gia ñình cuûa Ta ñaây, laø laøm cho chính Ta" (Mt 25,40). Vì vaäy, taát caû nhöõng ai ngheøo khoå, thieáu thoán, ñau khoå hay ñang haáp hoái, taát caû nhöõng ai laø ngöôøi xa laï, tuø nhaân hay beänh nhaân ñeàu laø "haøi nhi" maø Thaùnh Giuse tieáp tuïc baûo veä. Bôûi theá, Thaùnh Giuse ñöôïc keâu caàu nhö Ñaáng che chôû cho ngöôøi baát haïnh, ngöôøi tuùng thieáu, löu ñaøy, ñau khoå, ngheøo ñoùi vaø haáp hoái. Vaø Hoäi Thaùnh khoâng theå khoâng baøy toû tình yeâu thöông ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi anh chò em heøn moïn nhaát cuûa chuùng ta, vì Chuùa Gieâsu ñaõ baøy toû moái quan taâm ñaëc bieät ñeán hoï vaø ñoàng hoaù vôùi hoï. Töø nôi Thaùnh Giuse, chuùng ta cuõng phaûi hoïc caùch chaêm soùc vaø traùch nhieäm aáy. Chuùng ta phaûi hoïc caùch yeâu thöông Haøi nhi vaø meï Ngöôøi, yeâu meán caùc bí tích vaø ñöùc baùc aùi, yeâu meán Giaùo hoäi vaø ngöôøi ngheøo. Moãi thöïc taïi aáy luoân laø Haøi nhi vaø meï Ngöôøi.
6. Moät ngöôøi cha laøm vieäc
Moät khía caïnh cuûa Thaùnh Giuse ñaõ ñöôïc nhaán maïnh töø khi Ñöùc giaùo hoaøng Leâoâ XIII ban haønh Thoâng ñieäp xaõ hoäi ñaàu tieân, Rerum Novarum, laø moái quan heä cuûa ngaøi vôùi coâng vieäc. Thaùnh Giuse laø moät ngöôøi thôï moäc laøm vieäc löông thieän ñeå nuoái soáng gia ñình. Nôi Thaùnh Giuse, Chuùa Gieâsu ñaõ hoïc ñöôïc giaù trò, phaåm giaù vaø nieàm vui cuûa vieäc aên mieáng baùnh laø thaønh quaû lao ñoäng cuûa chính mình.
Trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, khi vieäc laøm moät laàn nöõa trôû thaønh moät vaán ñeà xaõ hoäi caáp baùch, vaø tình traïng thaát nghieäp ñoâi khi leân ñeán möùc kyû luïc ngay caû ôû caùc quoác gia ñaõ ñöôïc höôûng moät möùc ñoä thònh vöôïng nhaát ñònh trong nhieàu thaäp kyû, thì caàn yù thöùc laïi ñeå bieát quyù troïng vieäc laøm ñem laïi phaåm giaù maø Thaùnh Giuse laø vò boån maïng maãu möïc.
Vieäc laøm laø moät phöông tieän ñeå tham döï vaøo coâng trình cöùu chuoäc, moät cô hoäi ñeå laøm cho Nöôùc Trôøi mau ñeán, ñeå phaùt trieån taøi naêng vaø khaû naêng cuûa chuùng ta, vaø ñeå phuïc vuï xaõ hoäi vaø tình hieäp thoâng huynh ñeä. Noù trôû thaønh cô hoäi ñeå hoaøn thieän khoâng chæ baûn thaân mình, maø caû teá baøo caên baûn cuûa xaõ hoäi laø gia ñình. Moät gia ñình khoâng coù vieäc laøm ñaëc bieät deã gaëp khoù khaên, caêng thaúng, raïn nöùt vaø thaäm chí tan vôõ. Laøm sao chuùng ta coù theå noùi veà phaåm giaù con ngöôøi maø laïi khoâng haønh ñoäng ñeå baûo ñaûm cho ai cuõng coù theå kieám ñöôïc moät cuoäc soáng töû teá?
Nhöõng ngöôøi ñang laøm vieäc, duø laøm vieäc gì, ñeàu ñang hôïp taùc vôùi chính Thieân Chuùa, vaø theo moät caùch naøo ñoù trôû thaønh nhöõng ngöôøi saùng taïo theá giôùi xung quanh chuùng ta. Cuoäc khuûng hoaûng cuûa thôøi ñaïi chuùng ta - veà kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoùa vaø tinh thaàn - coù theå laø lôøi keâu goïi taát caû chuùng ta khaùm phaù laïi giaù trò, taàm quan troïng vaø söï caàn thieát cuûa vieäc laøm ñeå mang laïi moät söï "bình thöôøng" môùi maø khoâng ai bò loaïi ra. Vieäc laøm cuûa Thaùnh Giuse nhaéc nhôû chuùng ta raèng chính Thieân Chuùa, khi laøm ngöôøi, ñaõ khoâng khinh thöôøng coâng vieäc. Tình traïng maát vieäc laøm voán aûnh höôûng ñeán raát nhieàu anh chò em cuûa chuùng ta vaø ñaõ gia taêng do haäu quaû cuûa ñaïi dòch Covid-19, caàn ñöôïc coi nhö moät lôøi keâu goïi xeùt laïi caùc öu tieân cuûa chuùng ta. Chuùng ta haõy caàu xin Thaùnh Giuse Thôï giuùp chuùng ta tìm ra nhöõng caùch theå hieän nieàm tin vöõng vaøng raèng khoâng moät ngöôøi treû naøo, khoâng moät ngöôøi naøo, khoâng moät gia ñình naøo khoâng coù vieäc laøm!
7. Moät ngöôøi cha trong boùng toái
Nhaø vaên Ba Lan Jan Dobraczynski, trong taùc phaåm "Hình boùng cuûa Chuùa Cha",[24] ñaõ keå caâu chuyeän veà cuoäc ñôøi cuûa Thaùnh Giuse theo hình thöùc tieåu thuyeát. OÂng duøng hình aûnh gôïi lieân töôûng cuûa moät caùi boùng ñeå noùi veà Thaùnh Giuse. Trong moái töông quan vôùi Chuùa Gieâsu, Thaùnh Giuse laø hình boùng traàn gian cuûa Cha treân trôøi: Ngaøi troâng nom vaø baûo veä Chuùa Gieâsu, khoâng bao giôø ñeå Chuùa Gieâsu ñi moät mình. Chuùng ta coù theå nghó ñeán nhöõng lôøi cuûa Moâseâ noùi vôùi Israel: "Trong sa maïc... ngöôi ñaõ thaáy Ñöùc Chuùa laø Thieân Chuùa ngöôi boàng beá ngöôi nhö ngöôøi ta boàng beá con mình, treân moïi neûo ñöôøng caùc ngöôi ñi" (Ñnl 1,31). Töông töï nhö vaäy, Thaùnh Giuse ñaõ ñoùng vai troø moät ngöôøi cha trong suoát cuoäc ñôøi cuûa ngaøi.[25]
Chuùng ta khoâng sinh ra laø cha, nhöng trôû thaønh ngöôøi cha. Moät ngöôøi khoâng trôû thaønh cha ñôn giaûn chæ vì sinh ra moät ñöùa con, nhöng vì ñaûm nhaän traùch nhieäm chaêm soùc ñöùa con aáy. Baát cöù khi naøo moät ngöôøi nhaän traùch nhieäm veà cuoäc soáng cuûa moät ngöôøi khaùc, thì moät caùch naøo ñoù, hoï trôû thaønh cha cuûa ngöôøi aáy.
Treû em ngaøy nay döôøng nhö moà coâi cha. Giaùo hoäi cuõng caàn coù nhöõng ngöôøi cha. Lôøi thaùnh Phaoloâ noùi vôùi caùc tín höõu Coârintoâ vaãn coøn hôïp thôøi: "Duø anh em coù voâ soá ngöôøi höôùng daãn trong Ñöùc Kitoâ, nhöng anh em khoâng coù nhieàu ngöôøi cha ñaâu!" (1 Cr 4,15). Moãi linh muïc hay giaùm muïc ñeàu coù theå noùi theâm, cuøng vôùi vò Toâng ñoà raèng: "Toâi ñaõ trôû thaønh cha cuûa anh em trong Chuùa Gieâsu Kitoâ nhôø Phuùc aâm" (ibid.). Thaùnh Phaoloâ cuõng noùi töông töï nhö vaäy vôùi caùc tín höõu Galata: "Hôõi caùc con beù nhoû cuûa toâi, maø toâi phaûi quaën ñau sinh ra moät laàn nöõa cho ñeán khi Ñöùc Kitoâ ñöôïc thaønh hình nôi anh em!" (4,19).
Laøm cha coù nghóa laø ñöa con caùi ñeán vôùi cuoäc soáng vaø vôùi thöïc teá. Khoâng giöõ chuùng laïi, khoâng baûo boïc chuùng quaù ñaùng hay sôû höõu chuùng, maø laø giuùp cho chuùng coù khaû naêng töï quyeát ñònh, taän höôûng töï do vaø khaùm phaù nhöõng khaû naêng môùi. Coù leõ vì theá maø ngoaøi danh hieäu cha, truyeàn thoáng coøn goïi Thaùnh Giuse laø Ñaáng "cöïc thanh cöïc tònh". Töôùc hieäu ñoù khoâng ñôn thuaàn laø moät daáu chæ cuûa loøng yeâu meán, maø coøn laø toùm löôïc moät thaùi ñoä ñoái laäp vôùi tính chieám höõu. Thanh khieát laø söï töï do thoaùt khoûi thaùi ñoä chieám höõu trong moïi lónh vöïc ñôøi soáng cuûa mình. Chæ khi naøo tình yeâu thanh khieát, ñoù môùi laø tình yeâu thöïc söï. Moät tình yeâu chieám höõu cuoái cuøng seõ trôû neân nguy hieåm: noù giam haõm, boùp ngheït vaø gaây ñau khoå. Chính Thieân Chuùa ñaõ yeâu nhaân loaïi baèng moät tình yeâu thanh khieát; Ngaøi ñeå chuùng ta ñöôïc töï do, thaäm chí phaïm toäi vaø choáng laïi Ngaøi. Luaän lyù cuûa tình yeâu luoân laø luaän lyù cuûa töï do, vaø Thaùnh Giuse bieát caùch yeâu thöông vôùi thaùi ñoä töï do phi thöôøng. Ngaøi khoâng bao giôø bieán mình thaønh trung taâm cuûa moïi söï. Ngaøi khoâng nghó veà mình, maø luoân nghó veà cuoäc ñôøi cuûa Meï Maria vaø Chuùa Gieâsu.
Thaùnh Giuse tìm ñöôïc haïnh phuùc khoâng chæ ôû söï hy sinh baûn thaân maø ôû söï töï hieán. Nôi ngaøi, chuùng ta khoâng bao giôø thaáy noãi thaát voïng maø chæ thaáy nieàm tin töôûng. Söï thinh laëng kieân nhaãn cuûa ngaøi daãn tôùi nhöõng theå hieän cuï theå cuûa loøng tin töôûng. Theá giôùi cuûa chuùng ta ngaøy nay caàn nhöõng ngöôøi cha. Noù khoâng chaáp nhaän nhöõng baïo chuùa, nhöõng keû haø hieáp ngöôøi khaùc nhö moät phöông tieän ñeå buø ñaép cho nhu caàu cuûa chính hoï. Noù töø choái nhöõng ngöôøi nhaàm laãn quyeàn haønh vôùi ñoäc ñoaùn, phuïc vuï vôùi tuøng phuïc, thaûo luaän vôùi aùp böùc, baùc aùi vôùi trôï giuùp, söùc maïnh vôùi huûy dieät. Moïi ôn goïi ñích thöïc ñeàu ñöôïc sinh ra töø vieäc töï hieán, laø hoa traùi cuûa söï hy sinh chín chaén. Chöùc linh muïc vaø ñôøi soáng thaùnh hieán cuõng ñoøi hoûi phaûi coù söï chín chaén nhö vaäy. Duø ôn goïi cuûa chuùng ta laø gì, keát hoân, ñoäc thaân hay soáng trinh khieát, vieäc cho ñi chính mình seõ khoâng thaønh toaøn neáu noù chæ döøng laïi ôû söï hy sinh; neáu theá, thay vì trôû thaønh moät daáu chæ cuûa veû ñeïp vaø nieàm vui cuûa tình yeâu, vieäc cho ñi chính mình seõ coù nguy cô trôû thaønh bieåu hieän cuûa baát haïnh, buoàn baõ vaø thaát voïng.
Khi ngöôøi cha töø boû caùm doã soáng cuoäc soáng cuûa con caùi mình, nhöõng khung caûnh môùi meû vaø baát ngôø seõ môû ra. Moãi ñöùa con ñeàu mang trong mình moät maàu nhieäm ñoäc ñaùo chæ coù theå ñöôïc toû loä nhôø söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi cha bieát toân troïng quyeàn töï do cuûa ñöùa con aáy. Moät ngöôøi cha seõ nhaän ra mình laø moät ngöôøi cha vaø moät nhaø giaùo duïc nhaát vaøo luùc mình trôû thaønh "voâ duïng", khi thaáy con mình trôû neân ñoäc laäp vaø coù theå böôùc ñi treân con ñöôøng cuûa cuoäc ñôøi maø khoâng caàn ai ñi keøm. Khi ngöôøi cha aáy trôû neân gioáng nhö Thaùnh Giuse, luoân bieát raèng con mình khoâng phaûi laø cuûa rieâng mình maø chæ ñöôïc giao phoù cho mình chaêm soùc maø thoâi. Cuoái cuøng, ñaây laø ñieàu maø Chuùa Gieâsu muoán chuùng ta hieåu khi Ngöôøi noùi: "Caùc con ñöøng goïi ai ôû döôùi ñaát laø cha, vì caùc con chæ coù moät ngöôøi Cha ôû treân trôøi" (Mt 23, 9).
Moãi khi thi haønh thieân chöùc laøm cha, chuùng ta phaûi luoân nhôù raèng thieân chöùc aáy khoâng lieân quan gì ñeán söï chieám höõu, maø laø moät "daáu chæ" höôùng ñeán moät tình phuï töû lôùn hôn. Moät caùch naøo ñoù, taát caû chuùng ta ñeàu gioáng nhö Thaùnh Giuse: laø caùi boùng cuûa Cha treân trôøi, Ñaáng "laøm cho maët trôøi moïc leân treân keû döõ cuõng nhö ngöôøi laønh, vaø laøm möa xuoáng treân ngöôøi coâng chính cuõng nhö keû baát löông" (Mt 5,45). Vaø laø caùi boùng böôùc theo Con cuûa ngaøi.
* * *
Thieân Chuùa noùi vôùi Thaùnh Giuse: "Haõy troãi daäy, ñem Haøi nhi vaø meï Ngöôøi troán ñi" (Mt 2,13).
Muïc ñích cuûa Toâng thö naøy laø laøm cho chuùng ta theâm loøng yeâu meán Thaùnh caû, khuyeán khích caàu xin ngaøi chuyeån caàu cho chuùng ta vaø noi göông caùc nhaân ñöùc vaø loøng nhieät thaønh cuûa ngaøi.
Thaät vaäy, söù meänh cuï theå cuûa caùc thaùnh khoâng chæ laø laøm pheùp laï vaø ban ôn, nhöng laø chuyeån caàu cho chuùng ta tröôùc maët Thieân Chuùa, nhö AÙpraham[26] vaø Moâseâ[27], vaø nhö Chuùa Gieâsu, "Ñaáng trung gian duy nhaát" (1 Tm 2,5), laø "Ñaáng baûo trôï" cho chuùng ta tröôùc maët Chuùa Cha (1 Ga 2,1) vaø laø Ñaáng "haèng soáng ñeå chuyeån caàu cho chuùng ta" (Dt 7,25; x. Rm 8,34).
Caùc thaùnh giuùp taát caû caùc tín höõu "phaán ñaáu neân thaùnh vaø theo ñuoåi söï troïn laønh cuûa baäc soáng mình".[28] Cuoäc soáng cuûa caùc ngaøi laø baèng chöùng cuï theå cho thaáy coù theå soáng Phuùc AÂm.
Chuùa Gieâsu ñaõ noùi: "Haõy hoïc cuøng toâi, vì toâi hieàn laønh vaø khieâm nhöôøng trong loøng" (Mt 11,29). Cuoäc ñôøi cuûa caùc thaùnh cuõng laø nhöõng taám göông ñeå noi theo. Thaùnh Phaoloâ noùi roõ ñieàu naøy: "Anh em haõy baét chöôùc toâi!" (1 Cr 4,16).[29] Baèng söï thinh laëng huøng hoàn, Thaùnh Giuse cuõng noùi nhö vaäy.
Tröôùc taám göông cuûa bieát bao vò thaùnh nam vaø nöõ, Thaùnh Augustinoâ ñaõ töï hoûi: "Ñieàu caùc ngaøi ñaõ laøm ñöôïc, mi khoâng laøm ñöôïc sao?" Vaø theá laø ngaøi ñaõ döùt khoaùt hoaùn caûi vaø thoát leân: "Con ñaõ yeâu Chuùa quaù muoän maøng, oâi Veû Ñeïp vaãn coå xöa maø luoân töôi môùi!"[30]
Vaäy chuùng ta haõy caàu xin vôùi Thaùnh Giuse ban cho chuùng ta ôn cuûa caùc ôn: ñoù laø ôn hoaùn caûi.
Giôø ñaây chuùng ta haõy caàu nguyeän vôùi ngaøi:
Kính chaøo Ñaáng Gìn giöõ Ñaáng Cöùu Theá,
Baïn traêm naêm cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria.
Chuùa ñaõ trao Con Moät cuûa Chuùa cho ngaøi;
Meï Maria ñaõ tin töôûng vaøo ngaøi;
Chuùa Kitoâ ñaõ lôùn leân thaønh ngöôøi cuøng vôùi ngaøi.
Laïy Thaùnh Giuse dieãm phuùc,
xin cuõng haõy toû ra ngaøi laø cha cuûa chuùng con
vaø höôùng daãn chuùng con ñi treân ñöôøng ñôøi.
Xin ban cho chuùng con aân suûng, loøng thöông xoùt vaø loøng can ñaûm,
vaø xin baûo veä chuùng con khoûi moïi söï döõ. Amen.
Ban haønh ôû Roâma, taïi Ñeàn Thôø Lateâranoâ,
ngaøy 8 thaùng 12, Ñaïi leã kính Ñöùc Trinh Nöõ Maria Voâ nhieãm Nguyeân toäi,
naêm 2020, naêm thöù taùm trieàu Giaùo hoaøng cuûa toâi.
Phanxicoâ
(Baûn dòch chính thöùc cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam)
- - - - - - - - - - - - - - -
[1] Lc 4,22; Ga 6,42; cf. Mt 13,55; Mc 6,3.
[2] Thaùnh boä Leã nghi, Quemadmodum Deus (8/12/1870): ASS 6 (1870-71), 194.
[3] X. Dieãn vaên vôùi ACLI trong ngaøy Leã troïng kính Thaùnh Giuse Thôï (1/05/1955): AAS 47 (1955), 406.
[4] X. Toâng huaán Redemptoris Custos (15/08/1989): AAS 82 (1990), 5-34.
[5] Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo, 1014.
[6] Baøi Suy nieäm trong thôøi ñaïi dòch (27/03/2020): L'Osservatore Romano, 29 thaùng 3 naêm 2020, tr. 10.
[7] Trong Matthaeum Homiliae, V, 3: PG 57, 58.
[8] Baøi giaûng (19/03/1966): Insegnamenti di Paolo VI, IV (1966), 110.
[9] X. Töï truyeän, 6, 6-8.
[10] Moãi ngaøy, trong hôn boán möôi naêm, sau Kinh Saùng, toâi ñeàu ñoïc moät kinh caàu nguyeän vôùi Thaùnh Giuse trích trong quyeån Saùch kinh cuûa Phaùp vaøo theá kyû möôøi chín cuûa Doøng Nöõ tu Chuùa Gieâsu vaø Meï Maria. Kinh naøy noùi leân loøng yeâu meán vaø tin töôûng, vaø thaäm chí coøn ñaët ra moät thaùch ñoá cho Thaùnh Giuse nöõa: "Laïy Thaùnh toå phuï Giuse vinh hieån, laø Ñaáng coù quyeàn naêng bieán ñieàu khoâng theå thaønh coù theå, xin ñeán cöùu giuùp con trong nhöõng luùc ñau khoå vaø khoù khaên naøy. Xin baûo veä con tröôùc nhöõng tình theá ngaët ngheøo vaø raéc roái maø con phoù thaùc cho cha ñaây, haàu coù moät keát thuùc toát ñeïp. Laïy cha yeâu daáu cuûa con, con ñaët troïn nieàm tin töôûng nôi cha. Xin ñöøng ñeå ngöôøi ta noùi raèng con ñaõ caàu xin cha luoáng coâng voâ ích, vaø vì cha coù theå laøm moïi söï vôùi Chuùa Gieâsu vaø Meï Maria, xin cha cho con thaáy raèng loøng nhaân haäu cuûa cha cuõng vó ñaïi nhö quyeàn naêng cuûa cha. Amen."
[11] X. Ñnl 4,31; Tv 69,16; 78,38; 86,5; 111,4; 116,5; Gr 31,20.
[12] X. Toâng huaán Evangelii Gaudium (24/11/2013), 88, 288: AAS 105 (2013), 1057, 1136-1137.
[13] X. St 20,3; 28,12; 31,11.24; 40,8; 41,1-32; Ds 12,6; 1 Sm 3,3-10; Dn 2,4; G 33,15.
[14] Luaät quy ñònh phaûi neùm ñaù trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy (x. Ñnl 22,20-21).
[15] X. Lv 12,1-8; Xh 13,2.
[16] X. Mt 26,39; Mc 14,36; Lc 22,42.
[17] Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Redemptoris Custos (15/08/1989), 8: AAS 82 (1990), 14.
[18] Baøi giaûng trong Thaùnh leã vaø Tuyeân phong Chaân phöôùc, Villavicencio, Colombia (8/09/2017): AAS 109 (2017), 1061.
[19] Enchiridion de fide, Spe et caritate, 3.11: PL 40, 236.
[20] X. Ñnl 10,19; Xh 22,20-22; Lc 10,29-37.
[21] X. Thaùnh boä Leã nghi, Quemadmodum Deus (8/12/1870): ASS 6 (1870-1871), 193; Chaân Phöôùc Pioâ IX, Toâng thö Inclytum Patriarcham (7/07/1871): l.c., 324-327.
[22] Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Hieán cheá Tín lyù veà Giaùo hoäi Lumen Gentium, 58.
[23] Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo, 963-970.
[24] AÁn baûn goác: Cien Ojca, Warsaw, 1977.
[25] X. Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Redemptoris Custos, 7-8: AAS 82 (1990), 12-16.
[26] X. St 18,23-32.
[27] X. Xh 17,8-13; 32,30-35.
[28] Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Hieán cheá Tín lyù Lumen Gentium, 42.
[29] X. 1 Cr 11,1; Pl 3,17; 1 Tx 1,6.
[30] Töï thuaät, VIII, 11, 27: PL 32, 761; X, 27, 38: PL 32, 795.