Thoâng Ñieäp Fratelli Tutti
Taát Caû Anh Em
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
(Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa Vuõ Vaên An)
Chöông 8
Caùc Toân Giaùo Phuïc Vuï Tình Huynh Ñeä
Trong Theá Giôùi Cuûa Chuùng Ta
271. Caên cöù vaøo söï toân troïng cuûa hoï ñoái vôùi moãi con ngöôøi nhö moät taïo vaät ñöôïc keâu goïi laøm con Thieân Chuùa, caùc toân giaùo khaùc nhau ñeàu goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc xaây döïng tình huynh ñeä vaø baûo veä coâng lyù trong xaõ hoäi. Ñoái thoaïi giöõa caùc tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc nhau khoâng dieãn ra chæ vì muïc ñích ngoaïi giao, aân caàn hay khoan dung. Theo lôøi cuûa caùc Giaùm muïc AÁn Ñoä, "muïc tieâu cuûa ñoái thoaïi laø thieát laäp tình höõu nghò, hoøa bình vaø hoøa hôïp, cuõng nhö chia seû caùc giaù trò vaø kinh nghieäm tinh thaàn vaø ñaïo ñöùc trong tinh thaàn söï thaät vaø tình yeâu"[259].
Neàn Taûng Toái Haäu
272. Laø nhöõng tín höõu, chuùng ta xaùc tín raèng, neáu khoâng coù söï côûi môû vôùi Cha cuûa moïi ngöôøi, seõ khoâng coù caùc lyù do vöõng chaéc vaø oån ñònh naøo ñeå keâu goïi tình huynh ñeä. Chuùng ta tin chaéc raèng "chæ vôùi yù thöùc naøy: chuùng ta khoâng moà coâi, maø laø con caùi, chuùng ta môùi coù theå soáng hoøa bình vôùi nhau"[260]. Vì "lyù trí, töï noù, coù khaû naêng naém baét söï bình ñaúng giöõa con ngöôøi vaø mang laïi söï oån ñònh cho vieäc chung soáng nhö coâng daân cuûa hoï, nhöng noù khoâng theå thieát laäp ra tình huynh ñeä"[261].
273. Veà phöông dieän treân, toâi xin trích daãn caâu noùi ñaùng nhôù sau ñaây: "Neáu khoâng coù chaân lyù sieâu vieät, chaân lyù maø neáu chòu vaâng phuïc, con ngöôøi seõ ñaït ñöôïc baûn saéc ñaày ñuû cuûa mình, thì khoâng coù nguyeân taéc chaéc chaén naøo ñeå baûo ñaûm caùc moái lieân heä coâng chính giöõa con ngöôøi vôùi nhau. Tö lôïi cuûa hoï, nhö moät giai caáp, moät nhoùm hay moät quoác gia, chaéc chaén seõ khieán hoï choáng ñoái laãn nhau. Neáu moät ai ñoù khoâng thöøa nhaän chaân lyù sieâu vieät, thì söùc maïnh quyeàn löïc seõ tieáp quaûn, vaø moãi ngöôøi seõ nghieâng veà phía söû duïng troïn veïn caùc phöông tieän theo yù mình ñeå aùp ñaët quyeàn lôïi cuûa mình hoaëc yù kieán cuûa mình maø khoâng quan taâm ñeán quyeàn lôïi cuûa ngöôøi khaùc... Ngöôøi ta ñaõ tìm thaáy caên nguyeân cuûa chuû nghóa toaøn trò hieän ñaïi trong vieäc phuû nhaän phaåm giaù sieâu vieät cuûa con ngöôøi, laø chuû theå, trong tö caùch hình aûnh höõu hình cuûa Thieân Chuùa voâ hình, do ñoù, töï chính baûn chaát cuûa hoï, laø chuû theå cuûa caùc quyeàn lôïi khoâng ai coù theå vi phaïm - baát keå laø caù nhaân, nhoùm, lôùp, quoác gia hoaëc tieåu bang naøo. Thaäm chí caû ña soá xaõ hoäi cuõng khoâng theå vi phaïm nhöõng quyeàn naøy, baèng caùch choáng laïi thieåu soá"[262].
274. Töø kinh nghieäm ñöùc tin cuûa mình vaø töø söï khoân ngoan tích luõy qua nhieàu theá kyû, nhöng cuõng töø nhöõng baøi hoïc ruùt ra töø nhieàu nhöôïc ñieåm vaø thaát baïi cuûa mình, chuùng ta, caùc tín höõu cuûa caùc toân giaùo khaùc nhau, bieát raèng vieäc chuùng ta laøm chöùng cho Thieân Chuùa coù ích lôïi cho xaõ hoäi cuûa chuùng ta. Noã löïc tìm kieám Thieân Chuùa vôùi taám loøng chaân thaønh, mieãn laø khoâng bao giôø bò caùc muïc ñích yù thöùc heä hoaëc tö lôïi laøm cho chuùng ta nhuït chí, giuùp chuùng ta nhìn nhaän laãn nhau nhö nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh, thöïc söï laø anh chò em. Chuùng ta xaùc tín raèng "khi nhaân danh moät yù thöùc heä, coù möu toan loaïi boû Thieân Chuùa khoûi moät xaõ hoäi, thì xaõ hoäi ñoù keát cuïc seõ toân thôø ngaãu töôïng, vaø chaúng bao laâu ñaøn oâng vaø ñaøn baø seõ maát höôùng, phaåm giaù cuûa hoï seõ bò chaø ñaïp vaø caùc quyeàn lôïi cuûa hoï bò vi phaïm. Caùc baïn bieát roõ ngöôøi ta ñaõ gaây ra bieát bao ñau khoå bôûi vieäc khöôùc töø töï do löông taâm vaø töï do toân giaùo, vaø veát thöông ñoù ñeå laïi moät nhaân loaïi ngheøo khoå nhö theá naøo, vì thieáu hy voïng vaø lyù töôûng ñeå höôùng daãn hoï"[263].
275. Caàn phaûi nhìn nhaän raèng "trong soá nhöõng nguyeân nhaân quan troïng nhaát gaây ra caùc cuoäc khuûng hoaûng cuûa theá giôùi hieän ñaïi laø löông taâm con ngöôøi ñaõ thaønh voâ caûm, laø vieäc xa rôøi caùc giaù trò toân giaùo vaø laø chuû nghóa caù nhaân ñöông thònh keøm theo bôûi trieát lyù duy vaät chuyeân thaàn hoùa con ngöôøi vaø du nhaäp caùc giaù trò vaät chaát vaø traàn tuïc thay theá caùc nguyeân taéc toái cao vaø sieâu vieät"[264]. Thaät laø sai laàm khi tieáng noùi duy nhaát ñöôïc nghe thaáy trong cuoäc tranh luaän coâng khai laø tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi coù quyeàn vaø "caùc chuyeân gia". Caàn daønh choã cho caùc suy tö phaùt sinh töø caùc truyeàn thoáng toân giaùo voán laø kho löu tröõ haøng theá kyû kinh nghieäm vaø tuùi khoân. Vì "caùc taùc phaåm coå ñieån veà toân giaùo coù theå chöùng toû laø coù yù nghóa trong moïi thôøi ñaïi; chuùng coù moät söùc maïnh beàn bæ [ñeå môû ra nhöõng chaân trôøi môùi, kích thích tö töôûng, môû roäng trí oùc vaø traùi tim]". Tuy nhieân, chuùng thöôøng bò coi thöôøng, bò coi nhö keát quaû cuûa "chuû nghóa duy lyù thieån caän naøo ñoù"[265].
276. Vì nhöõng lyù do treân, trong khi toân troïng quyeàn töï trò cuûa sinh hoaït chính trò, Giaùo hoäi khoâng haïn cheá söù meänh cuûa mình trong phaïm vi rieâng tö. Traùi laïi, "Giaùo Hoäi khoâng theå vaø khoâng ñöôïc ôû maõi beân leà" trong vieäc xaây döïng moät theá giôùi toát ñeïp hôn, hoaëc khoâng "ñaùnh thöùc trôû laïi naêng löïc tinh thaàn" voán coù khaû naêng ñoùng goùp vaøo vieäc laøm cho xaõ hoäi toát ñeïp hôn[266]. Ñuùng laø caùc thöøa taùc vieân toân giaùo khoâng ñöôïc tham gia vaøo chính trò ñaûng phaùi voán laø laõnh vöïc rieâng cuûa giaùo daân, nhöng hoï cuõng khoâng ñöôïc töø boû chieàu kích chính trò cuûa chính ñôøi soáng[267], moät chieàu kích lieân quan ñeán vieäc khoâng ngöøng löu yù ñeán coâng ích vaø quan taâm ñeán vieäc phaùt trieån con ngöôøi toaøn dieän. Giaùo hoäi "coù vai troø coâng coäng vöôït quaù vaø vöôït treân caùc hoaït ñoäng baùc aùi vaø giaùo duïc cuûa mình". Giaùo Hoäi laøm vieäc cho "söï thaêng tieán cuûa nhaân loaïi vaø tình huynh ñeä phoå quaùt"[268]. Giaùo Hoäi khoâng cho laø mình caïnh tranh vôùi caùc quyeàn löïc traàn theá, nhöng töï hieán nhö "moät gia ñình giöõa caùc gia ñình, Giaùo hoäi laø nhö theá, côûi môû ñoái vôùi vieäc laøm chöùng trong theá giôùi ngaøy nay, côûi môû ñoái vôùi ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán vaøo Chuùa vaø vaøo nhöõng ngöôøi maø Chuùa voán yeâu thöông baèng moät tình yeâu öu tieân. Moät ngoâi nhaø vôùi nhöõng caùnh cöûa roäng môû. Giaùo hoäi laø moät ngoâi nhaø vôùi nhöõng caùnh cöûa roäng môû, bôûi vì Giaùo hoäi laø moät baø meï"[269]. Vaø ñeå noi göông Ñöùc Maria, Meï cuûa Chuùa Gieâsu, "chuùng ta muoán trôû thaønh moät Giaùo hoäi phuïc vuï, rôøi nhaø vaø ra khoûi nhöõng nôi thôø phöôïng, ra khoûi caùc phoøng aùo leã, ñeå ñoàng haønh vôùi cuoäc soáng, duy trì hy voïng, trôû thaønh daáu chæ hieäp nhaát... ñeå xaây nhöõng caây caàu, phaù saäp caùc böùc töôøng, ñeå gieo caùc haït gioáng hoøa giaûi"[270].
Baûn saéc Kitoâ giaùo
277. Giaùo hoäi traân quí nhöõng caùch thöùc trong ñoù Thieân Chuùa hoaït ñoäng nôi caùc toân giaùo khaùc, vaø "khoâng baùc boû ñieàu gì laø chaân thöïc vaø thaùnh thieän trong caùc toân giaùo naøy. Giaùo Hoäi raát coi troïng loái soáng vaø caùch cö xöû cuûa hoï, nhöõng giôùi luaät vaø hoïc thuyeát cuûa hoï# thöôøng phaûn aûnh moät tia chaân lyù soi saùng cho moïi ngöôøi nam vaø nöõ"[271]. Tuy nhieân, caùc Kitoâ höõu chuùng ta yù thöùc raát roõ raèng "neáu aâm nhaïc cuûa Tin Möøng ngöng vang leân trong chính con ngöôøi chuùng ta, chuùng ta seõ maát ñi nieàm vui phaùt sinh töø loøng caûm thöông, tình yeâu dòu daøng phaùt sinh töø loøng tín thaùc, khaû naêng hoøa giaûi voán baét nguoàn töø nhaän thöùc naøy: chuùng ta ñaõ ñöôïc tha thöù vaø ñöôïc sai ñi. Neáu aâm nhaïc cuûa Tin Möøng ngöng vang leân trong nhaø cuûa chuùng ta, quaûng tröôøng coâng coäng, nôi laøm vieäc, ñôøi soáng chính trò vaø taøi chính cuûa chuùng ta, thì chuùng ta seõ khoâng coøn nghe thaáy nhöõng giai ñieäu thaùch thöùc chuùng ta baûo veä phaåm giaù cuûa moïi ngöôøi nam vaø nöõ"[272]. Nhöõng ngöôøi khaùc uoáng töø caùc nguoàn khaùc. Ñoái vôùi chuùng ta, nguoàn suoái cuûa nhaân phaåm vaø tình huynh ñeä laø ôû nôi Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. Töø ñoù naûy sinh vieäc, "ñoái vôùi tö töôûng Kitoâ giaùo vaø haønh ñoäng cuûa Giaùo hoäi, ñòa vò thöù nhaát daønh cho moái lieân heä, cho söï gaëp gôõ maàu nhieäm thieâng lieâng laø ngöôøi khaùc, cho söï hieäp thoâng phoå quaùt vôùi toaøn theå gia ñình nhaân loaïi, nhö moät ôn goïi cuûa moïi ngöôøi"[273].
278. Ñöôïc keâu goïi beùn reã vaøo moïi nôi, Giaùo hoäi ñaõ coù maët trong nhieàu theá kyû treân khaép theá giôùi, vì ñoù laø yù nghóa cuûa haïn töø "Coâng Giaùo". Nhö vaäy, töø kinh nghieäm aân suûng vaø toäi loãi cuûa mính, Giaùo Hoäi coù theå hieåu veû ñeïp cuûa lôøi môøi goïi yeâu thöông phoå quaùt. Thaät vaäy, "moïi ñieàu nhaân baûn ñeàu laø moái quan taâm cuûa chuùng ta... baát cöù nôi naøo hoäi ñoàng caùc quoác gia hoïp laïi vôùi nhau ñeå thieát laäp caùc quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa con ngöôøi, chuùng ta raát vinh döï ñöôïc coù choã ñöùng cuûa chuùng ta trong ñoù"[274]. Ñoái vôùi nhieàu Kitoâ höõu, haønh trình huynh ñeä naøy cuõng ñeàu coù Meï, maø teân ngöôøi Meï naøy chính laø Maria. Khi laõnh nhaän chöùc meï phoå quaùt naøy döôùi chaân thaäp giaù (x. Ga 19:26), Meï khoâng chæ quan taâm ñeán Chuùa Gieâsu maø coøn quan taâm ñeán "nhöõng ngöôøi con khaùc cuûa Meï" (x. Kh 12:17). Trong quyeàn naêng cuûa Chuùa Phuïc sinh, Meï muoán khai sinh moät theá giôùi môùi, trong ñoù, taát caû chuùng ta laø anh chò em, trong ñoù, coù choã daønh cho taát caû nhöõng ai bò xaõ hoäi chuùng ta loaïi boû, trong ñoù, coâng lyù vaø hoøa bình ñöôïc toân vinh.
279. Caùc Kitoâ höõu chuùng ta yeâu caàu raèng, ôû nhöõng quoác gia nôi chuùng ta laø thieåu soá, chuùng ta ñöôïc baûo ñaûm quyeàn töï do, ngay caû khi chính chuùng ta coå vuõ quyeàn töï do ñoù cho nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø Kitoâ höõu ôû nhöõng nôi hoï laø thieåu soá. Moät nhaân quyeàn caên baûn khoâng ñöôïc queân trong haønh trình höôùng tôùi tình huynh ñeä vaø hoøa bình. Ñoù laø quyeàn töï do toân giaùo cho caùc tín höõu cuûa moïi toân giaùo. Söï töï do naøy tuyeân xöng raèng chuùng ta coù theå "xaây döïng hoøa hôïp vaø hieåu bieát giöõa caùc neàn vaên hoùa vaø toân giaùo khaùc nhau. Noù cuõng laøm chöùng cho thöïc taïi naøy laø, vì nhöõng ñieàu quan troïng ñöôïc chuùng ta chia seû thì raát nhieàu, neân coù theå tìm ra moät phöông tieän ñeå soáng chung moät caùch thanh thaûn, coù traät töï vaø hoøa bình, chaáp nhaän caùc khaùc bieät cuûa mình vaø vui möøng raèng, laø con caùi cuûa moät Thieân Chuùa, chuùng ta thaåy ñeàu laø anh chò em"[275].
280. Ñoàng thôøi, chuùng ta caàu xin Thieân Chuùa cuûng coá söï hieäp nhaát trong Giaùo Hoäi, moät söï hieäp nhaát ñöôïc laøm cho phong phuù nhôø caùc dò bieät ñöôïc hoøa giaûi bôûi hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Vì "trong Thaàn Khí duy nhaát, taát caû chuùng ta ñöôïc röûa toäi thaønh moät thaân theå" (1Cr 12:13), trong ñoù, moãi thaønh vieân ñeàu coù phaàn ñoùng goùp khaùc bieät cuûa mình. Nhö Thaùnh Augustinoâ töøng noùi, "tai nhìn qua maét, vaø maét nghe qua tai"[276]. Ñieàu cuõng khaån caáp laø tieáp tuïc laøm chöùng cho cuoäc haønh trình gaëp gôõ giöõa caùc tín phaùi Kitoâ giaùo khaùc nhau. Chuùng ta khoâng theå queân öôùc muoán cuûa Chuùa Kitoâ "xin cho chuùng heát thaåy neân moät" (x. Ga 17:21). Nghe lôøi keâu goïi cuûa Ngöôøi, chuùng ta buoàn baõ nhaän ra raèng dieãn trình hoaøn caàu hoùa vaãn coøn thieáu söï ñoùng goùp coù tính tieân tri vaø taâm linh cuûa söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo. Duø vaäy, "ngay caû khi chuùng ta ñang thöïc hieän cuoäc haønh trình tieán tôùi söï hieäp thoâng troïn veïn naøy, chuùng ta coù boån phaän laøm chöùng chung cho tình yeâu maø Thieân Chuùa voán daønh cho moïi ngöôøi baèng caùch cuøng nhau phuïc vuï nhaân loaïi"[277].
Toân Giaùo Vaø Baïo Löïc
281. Cuoäc haønh trình hoøa bình laø ñieàu khaû höõu giöõa caùc toân giaùo. Ñieåm xuaát phaùt cuûa noù phaûi laø caùch Thieân Chuùa nhìn söï vaät. "Thieân Chuùa khoâng nhìn baèng maét, Chuùa thaáy baèng traùi tim cuûa Ngöôøi. Vaø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa nhö nhau ñoái vôùi moïi ngöôøi, khoâng phaân bieät toân giaùo. Ngay caû khi hoï laø nhöõng ngöôøi voâ thaàn, tình yeâu cuûa Ngöôøi vaãn vaäy. Khi ngaøy cuoái cuøng ñeán, vaø coù ñuû aùnh saùng ñeå nhìn söï vaät nhö chuùng thöïc söï laø, chuùng ta seõ thaáy mình khaù ñaùng ngaïc nhieân"[278].
282. Do ñoù, "Caùc tín höõu chuùng ta caàn tìm dòp noùi chuyeän vôùi nhau vaø cuøng nhau haønh ñoäng vì lôïi ích chung vaø coå vuõ ngöôøi ngheøo. Ñieàu naøy khoâng lieân quan gì ñeán vieäc haï thaáp hoaëc che giaáu caùc xaùc tín saâu saéc nhaát cuûa chuùng ta khi chuùng ta gaëp gôõ nhöõng ngöôøi khaùc coù suy nghó khaùc vôùi chuùng ta# Vì baûn saéc cuûa chuùng ta caøng saâu saéc, maïnh meõ vaø phong phuù, chuùng ta caøng coù khaû naêng laøm giaøu ngöôøi khaùc baèng söï ñoùng goùp thích ñaùng cuûa chính chuùng ta"[279]. Caùc tín höõu chuùng ta ñöôïc thöû thaùch quay veà nguoàn cuûa mình, ñeå taäp trung vaøo ñieàu thieát yeáu: thôø phöôïng Thieân Chuùa vaø yeâu thöông ngöôøi laân caän, keûo moät soá giaùo huaán cuûa chuùng ta, khi bò laáy ra khoûi boái caûnh, keát cuïc nuoâi döôõng caùc hình thöùc khinh mieät, haän thuø, baøi ngoaïi hoaëc phuû ñònh ngöôøi khaùc. Söï thaät laø baïo löïc khoâng coù cô sôû trong caùc xaùc tín toân giaùo neàn taûng cuûa chuùng ta, maø chæ laø trong söï xuyeân taïc chuùng.
283. Söï thôø phöôïng khieâm cung vaø chaân thaønh ñoái vôùi Thieân Chuùa "khoâng ñem laïi hoa traùi kyø thò, haän thuø vaø baïo löïc, maø laø hoa traùi toân troïng tính thaùnh thieâng cuûa söï soáng, toân troïng phaåm giaù vaø töï do cuûa ngöôøi khaùc, vaø cam keát ñaày yeâu thöông ñoái vôùi phuùc lôïi cuûa moïi ngöôøi"[280]. Quaû thaät, "ai khoâng yeâu thöông, thì khoâng bieát Thieân Chuùa, vì Thieân Chuùa laø tình yeâu" (1Ga 4: 8). Vì lyù do naøy, "chuû nghóa khuûng boá laø ñaùng traùch vaø ñe doïa an ninh cuûa ngöôøi ta - duø hoï ôû phöông Ñoâng hay phöông Taây, phöông Baéc hay phöông Nam - vaø gieo raéc söï hoaûng sôï, kinh hoaøng vaø bi quan yeám theá, nhöng ñieàu naøy khoâng phaûi do toân giaùo, cho duø nhöõng keû khuûng boá voán bieán noù thaønh coâng cuï. Ñuùng hôn, ñoù laø do söï tích luõy caùc giaûi thích khoâng chính xaùc veà caùc baûn vaên toân giaùo vaø caùc chính saùch lieân quan ñeán ñoùi, ngheøo, baát coâng, aùp böùc vaø töï haøo. Ñoù laø lyù do taïi sao caàn phaûi ngöng vieäc hoã trôï caùc phong traøo khuûng boá bò thuùc ñaåy bôûi vieäc taøi trôï, cung caáp vuõ khí vaø chieán löôïc, vaø bôûi caùc möu toan bieän minh cho caùc phong traøo naøy, thaäm chí söû duïng caû caùc phöông tieän truyeàn thoâng. Taát caû nhöõng ñieàu naøy phaûi ñöôïc coi laø toäi aùc quoác teá nhaèm ñe doïa an ninh vaø hoøa bình theá giôùi. Chuû nghóa khuûng boá nhö theá phaûi bò leân aùn döôùi moïi hình thöùc vaø bieåu thöùc cuûa noù"[281]. Caùc xaùc tín toân giaùo veà yù nghóa thaùnh thieâng cuûa söï soáng con ngöôøi giuùp chuùng ta "nhaän ra caùc giaù trò neàn taûng cuûa nhaân tính chung cuûa chuùng ta, nhöõng giaù trò maø nhaân danh chuùng, chuùng ta coù theå vaø phaûi hôïp taùc, xaây döïng vaø ñoái thoaïi, tha thöù vaø phaùt trieån; ñieàu naøy seõ giuùp cho caùc tieáng noùi khaùc nhau hôïp nhaát trong vieäc taïo ra moät giai ñieäu cao quyù vaø ñeïp ñeõ sieâu phaøm, thay vì nhöõng tieáng keâu theùt haän thuø cuoàng tín"[282].
284. Ñoâi khi baïo löïc duy cöïc ñoan ñöôïc xoå loàng trong moät soá nhoùm, thuoäc baát cöù toân giaùo naøo, bôûi söï haáp taáp cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa hoï. Tuy nhieân, "ñieàu raên hoøa bình ñöôïc khaéc saâu trong caùc truyeàn thoáng toân giaùo maø chuùng ta ñaïi dieän... Laø nhöõng nhaø laõnh ñaïo toân giaùo, chuùng ta ñöôïc keâu goïi trôû thaønh 'nhöõng ngöôøi ñoái thoaïi' ñích thöïc, hôïp taùc vaøo vieäc xaây döïng hoøa bình khoâng phaûi vôùi tö caùch laø ngöôøi trung gian maø laø nhöõng ngöôøi hoøa giaûi ñích thöïc. Ngöôøi trung gian tìm caùch giaûm giaù cho moïi ngöôøi, nhöng cuoái cuøng laø ñeå thu ñöôïc ñieàu gì ñoù cho chính hoï. Traùi laïi, ngöôøi hoøa giaûi laø ngöôøi khoâng giöõ laïi gì cho mình, nhöng ñuùng hôn, quaûng ñaïi tieâu hao mình ñeán cuøng kieät, bieát raèng ñieàu duy nhaát thu ñöôïc laø hoøa bình. Moãi ngöôøi chuùng ta ñöôïc môøi goïi trôû thaønh ngheä nhaân cuûa hoøa bình, baèng caùch hôïp nhaát chöù khoâng chia reõ, baèng caùch daäp taét haän thuø chöù khoâng duy trì noù, baèng caùch môû ra nhöõng neûo ñöôøng ñoái thoaïi chöù khoâng phaûi baèng caùch xaây döïng nhöõng böùc töôøng môùi"[283].
Moät lôøi keâu goïi
285. Trong cuoäc gaëp gôõ huynh ñeä cuûa toâi vôùi Ñaïi Imam Ahmad Al-Tayyeb, moät cuoäc gaëp gôõ maø toâi vui möøng nhôù laïi, "chuùng toâi kieân quyeát [tuyeân boá] raèng caùc toân giaùo khoâng bao giôø ñöôïc xuùi giuïc chieán tranh, caùc thaùi ñoä thuø haän, söï thuø ñòch vaø chuû nghóa cöïc ñoan, cuõng nhö khoâng xuùi giuïc baïo löïc hoaëc ñoå maùu. Nhöõng thöïc taïi bi thaûm naøy laø haäu quaû cuûa vieäc ñi leäch ra ngoaøi caùc giaùo huaán toân giaùo. Chuùng laø keát quaû cuûa söï thao tuùng chính trò ñoái vôùi caùc toân giaùo vaø nhöõng dieãn giaûi cuûa caùc nhoùm toân giaùo, trong quaù trình lòch söû, töøng lôïi duïng söùc maïnh cuûa tình caûm toân giaùo nôi traùi tim nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø... Thieân Chuùa, Ñaáng Toaøn naêng, khoâng caàn ñöôïc ñöôïc baát cöù ai beânh vöïc vaø khoâng muoán teân Ngöôùi bò söû duïng ñeå khuûng boá ngöôøi ta"[284]. Vì lyù do naøy, toâi xin nhaéc laïi ôû ñaây lôøi keâu goïi cho hoøa bình, coâng lyù vaø tình huynh ñeä maø chuùng toâi ñaõ cuøng nhau thöïc hieän:
"Nhaân danh Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ taïo döïng neân moïi con ngöôøi bình ñaúng veà quyeàn lôïi, nghóa vuï vaø phaåm giaù, vaø ñaõ keâu goïi hoï soáng vôùi nhau nhö anh chò em, ñoå ñaày traùi ñaát vaø laøm moïi ngöôøi bieát ñeán caùc giaù trò toát laønh, yeâu thöông vaø hoøa bình;
"Nhaân danh maïng soáng con ngöôøi voâ toäi maø Thieân Chuùa voán caám gieát khi khaúng ñònh raèng ai gieát moät ngöôøi thì coi nhö gieát caû nhaân loaïi, ai cöùu moät ngöôøi thì coi nhö cöùu caû nhaân loaïi;
"Nhaân danh ngöôøi ngheøo, ngöôøi tuùng thieáu, ngöôøi thieät thoøi vaø nhöõng ngöôøi thieáu thoán nhaát, nhöõng ngöôøi maø Thieân Chuùa ñaõ truyeàn cho chuùng ta phaûi giuùp ñôõ nhö moät boån phaän baét buoäc ñoái vôùi moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi giaøu coù vaø nhöõng ngöôøi coù phöông tieän;
"Nhaân danh treû moà coâi, goùa phuï, ngöôøi tò naïn vaø nhöõng ngöôøi bò ñaøy aûi khoûi nhaø cöûa vaø ñaát nöôùc cuûa hoï; nhaân danh taát caû caùc naïn nhaân cuûa chieán tranh, baùch haïi vaø baát coâng; nhaân danh keû yeáu, nhöõng ngöôøi soáng trong sôï haõi, caùc tuø nhaân chieán tranh vaø nhöõng ngöôøi bò tra taán ôû baát cöù nôi naøo treân theá giôùi, baát phaân bieät;
"Nhaân danh nhöõng daân toäc ñaõ maát an ninh, hoøa bình vaø khaû theå chung soáng vôùi nhau, trôû thaønh naïn nhaân cuûa söï huûy dieät, thieân tai vaø chieán tranh;
"Nhaân danh tình huynh ñeä nhaân baûn, tình huynh ñeä bao goàm moïi höõu theå nhaân baûn, hôïp nhaát hoï vaø laøm cho hoï bình ñaúng;
"Nhaân danh tình huynh ñeä töøng bò xeù naùt bôûi caùc chính saùch cöïc ñoan vaø chia reõ, bôûi caùc heä thoáng lôïi nhuaän khoâng ai kieàm cheá ñöôïc hoaëc bôûi caùc khuynh höôùng yù thöùc heä thuø haän chuyeân thao tuùng caùc haønh ñoäng vaø töông lai cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø;
"Nhaân danh töï do, maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho moïi höõu theå nhaân baûn, taïo ra hoï töï do vaø ñaët hoï rieâng ra baèng ôn phuùc naøy;
"Nhaân danh coâng lyù vaø loøng thöông xoùt, voán laø caùc neàn taûng cuûa thònh vöôïng vaø ñaù goùc cuûa ñöùc tin;
"Nhaân danh moïi ngöôøi thieän chí hieän dieän ôû moïi nôi treân theá giôùi;
"Nhaân danh Thieân Chuùa vaø moïi ñieàu ñaõ ñeà caäp treân ñaây, [chuùng toâi] tuyeân boá vieäc chaáp nhaän neàn vaên hoùa ñoái thoaïi laøm con ñöôøng; hôïp taùc laãn nhau laøm quy taéc öùng xöû; söï hieåu bieát laãn nhau laøm phöông phaùp vaø tieâu chuaån"[285].
286. Trong nhöõng trang suy tö veà tình huynh ñeä phoå quaùt naøy, toâi caûm thaáy ñöôïc ñaëc bieät truyeàn caûm höùng bôûi Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi, nhöng cuõng bôûi nhöõng ngöôøi anh chò em khaùc cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø ngöôøi Coâng Giaùo: Martin Luther King, Desmond Tutu, Mahatma Gandhi vaø nhieàu ngöôøi khaùc. Tuy nhieân, toâi xin keát thuùc baèng caùch ñeà caäp ñeán moät ngöôøi khaùc coù ñöùc tin saâu saéc, ngöôøi, nhôø döïa vaøo caûm nghieäm maõnh lieät cuûa mình veà Thieân Chuùa, ñaõ thöïc hieän moät cuoäc haønh trình bieán ñoåi ñeå caûm nhaän mình nhö ngöôøi anh em cuûa moïi ngöôøi. Toâi muoán noùi tôùi Chaân phuùc Charles de Foucauld.
287. Chaân phuùc Charles de Foucault ñaõ höôùng lyù töôûng hoaøn toaøn phoù thaùc cho Thieân Chuùa cuûa mình vaøo söï ñoàng nhaát hoùa vôùi ngöôøi ngheøo, bò boû rôi trong thaúm saâu sa maïc Chaâu Phi. Trong khung caûnh ñoù, ngaøi baøy toû mong muoán ñöôïc caûm nhaän mình nhö ngöôøi anh em cuûa moïi ngöôøi[286], vaø ñaõ yeâu caàu moät ngöôøi baïn "caàu nguyeän cuøng Thieân Chuùa ñeå toâi thöïc söï laø anh em cuûa taát caû moïi ngöôøi"[287]. Cuoái cuøng, ngaøi muoán trôû thaønh "ngöôøi anh em phoå quaùt" [288]. Tuy nhieân, chæ baèng caùch ñoàng nhaát hoùa vôùi nhöõng ngöôøi nhoû beù nhaát, cuoái cuøng ngaøi môùi trôû thaønh ngöôøi anh em cuûa moïi ngöôøi. Xin Thieân Chuùa linh höùng öôùc mô ñoù trong moãi ngöôøi chuùng ta. Amen.
Lôøi caàu nguyeän vôùi Ñaáng taïo döïng
Laïy Chuùa, Cha cuûa gia ñình nhaân loaïi chuùng con,
Cha ñaõ taïo döïng moïi höûu theå nhaân baûn bình ñaúng veà phaåm giaù:
tuoân ñoå vaøo taâm hoàn chuùng con moät tinh thaàn huynh ñeä
vaø linh höùng nôi chuùng con moät giaác mô gaëp gôõ ñoåi môùi,
ñoái thoaïi, coâng lyù vaø hoøa bình.
Xin Cha thuùc ñaåy chuùng con taïo ra caùc xaõ hoäi laønh maïnh hôn
vaø moät theá giôùi xöùng ñaùng hôn,
moät theá giôùi khoâng coù ñoùi, ngheøo, baïo löïc vaø chieán tranh.
Xin cho traùi tim chuùng con côûi môû ñoái vôùi moïi daân toäc vaø caùc quoác gia treân traùi ñaát.
Xin cho chuùng con nhaän bieát söï toát laønh vaø veû ñeïp maø Cha ñaõ gieo nôi moãi ngöôøi chuùng con,
vaø do ñoù taïo neân moái daây hôïp nhaát, caùc döï aùn chung,
vaø caùc giaác mô chung. Amen.
Moät lôøi caàu nguyeän ñaïi keát Kitoâ giaùo
Laïy Thieân Chuùa, Ba Ngoâi tình yeâu,
töø söï hieäp thoâng saâu saéc cuûa söï soáng thaàn thieâng cuûa Chuùa,
xin tuoân ñoå treân chuùng con suoái löôïng tình yeâu huynh ñeä.
Xin ban cho chuùng con tình yeâu phaûn aûnh trong caùc haønh ñoäng cuûa Chuùa Gieâsu,
trong gia ñình Nadareùt cuûa Ngöôøi,
vaø trong coäng ñoàng Kitoâ giaùo tieân khôûi.
Xin ban ôn ñeå Kitoâ höõu chuùng con bieát soáng theo Tin Möøng,
khaùm phaù ra Chuùa Kitoâ trong moãi höõu theå nhaân baûn,
nhaän ra Ngöôøi bò ñoùng ñinh
trong nhöõng ñau khoå cuûa nhöõng ngöôøi bò boû rôi
vaø bò laõng queân trong theá giôùi cuûa chuùng con,
vaø soáng laïi trong moãi anh chò em
ñang thöïc hieän moät khôûi ñaàu môùi.
Laïy Chuùa Thaùnh Thaàn, xin haõy ñeán chæ cho chuùng con thaáy veû ñeïp cuûa Chuùa,
phaûn aûnh trong moïi daân toäc treân traùi ñaát,
ñeå chuùng con coù theå khaùm phaù laïi ñieàu naøy laø moïi ngöôøi ñeàu quan troïng vaø ñeàu caàn thieát,
nhöõng khuoân maët khaùc nhau cuûa moät nhaân loaïi ñöôïc Thieân Chuùa raát yeâu thöông. Amen.
Ban haønh taïi Assisi, taïi moä cuûa Thaùnh Phanxicoâ,
vaøo ngaøy 3 thaùng 10, Voïng Leã cuûa Thaùnh Nhaân, naêm 2020,
naêm thöù taùm trieàu Giaùo hoaøng cuûa toâi.
Franciscus
- - - - - - - - - - -
[259] Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÁn ñoä, Response of the Church in India to the Present-day Challenges (9 Thaùng 3 2016).
[260] Baøi giaûng trong Thaùnh Leã taïi Nhaø Thaùnh Martha (17 Thaùng 5 2020).
[261] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Thoâng ñieäp Caritas in Veritate (29 Thaùng 6 2009), 19: AAS 101 (2009), 655.
[262] Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus Annus (1 Thaùng 5 1991), 44: AAS 83 (1991), 849.
[263] Dieãn vaên vôùi Caùc Nhaø Laõnh ñaïo Toân giaùo Khaùc vaø Caùc Tín phaùi Kitoâ giaùo khaùc, Tirana, Albania (21 Thaùng 9 2014): Insegnamenti II, 2 (2014), 277.
[264] Vaên kieän Tình Huynh ñeä Nhaân baûn vì Hoøa bình Theá giôùi vaø Soáng chung, Abu Dhabi (4 Thaùng 2 2019): L'Osservatore Romano, 4-5 Thaùng 2 2019, p. 6.
[265] Toâng huaán Evangelii Gaudium (24 Thaùng 11 2013), 256: AAS 105 (2013), 1123.
[266] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Thoâng ñieäp Deus Caritas Est (25 Thaùng 12 2005), 28: AAS 98 (2006), 240.
[267] "Con ngöôøi laø moät con vaät chính trò", ARISTOTLE, Politics, 1253a 1-3.
[268] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Thoâng ñieäp Caritas in Veritate (29 Thaùng 6 2009), 11: AAS 101 (2009), 648.
[269] Dieãn vaên vôùi Coäng ñoàng Coâng Giaùo, Rakovski, Bulgaria (6 Thaùng 5 2019): L'Osservatore Romano, 8 Thaùng 5 2019, p. 9.
[270] Baøi giaûng leã, Santiago de Cuba (22 Thaùng 9 2015): AAS 107 (2015), 1005.
[271] Coâng Ñoàng Vatican II, Tuyeân ngoân veà Moái Lieân heä cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc Toân giaùo khoâng phaûi Kitoâ giaùo, Nostra Aetate, 2.
[272] Buoåi caàu nguyeän ñaïi keát Riga, Latvia (24 Thaùng 9 2018): L'Osservatore Romano, 24-25 Thaùng 9 2018, p. 8.
[273] Lectio Divina, Pontifical Lateran University, Rome (26 Thaùng 3 2019): L'Osservatore Romano, 27 Thaùng 3 2019, p. 10.
[274] Thaùnh Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Ecclesiam Suam (6 Thaùng 8 1964): AAS 56 (1964), 650.
[275] Dieãn vaên vôùi Nhaø Caàm quyeàn Daân söï, Bethlehem, Palestine (25 Thaùng 5 2014): Insegnamenti II, 1 (2014), 597.
[276] Enarrationes in Psalmos, 130, 6: PL 37, 1707.
[277] Tuyeân boá chung cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vaø Thöôïng phuï Ñaïi keát, Jerusalem (25 Thaùng 5 2014), 5: L'Osservatore Romano, 26-27 Thaùng 5 2014, p. 6.
[278] Töø cuoán phim Pope Francis: A Man of His Word, cuûa Wim Wenders (2018).
[279] Toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Querida Amazonia (2 Thaùng 2 2020), 106.
[280] Baøi giaûng leã, Colombo, Sri Lanka (14 Thaùng 1 2015): AAS 107 (2015), 139.
[281] Vaên kieän Tình Huynh ñeä Nhaân baûn vì Hoøa bình Theá giôùi vaø Soáng chung, Abu Dhabi (4 Thaùng 2 2019): L'Osservatore Romano, 4-5 Thaùng 2 2019, p. 7.
[282] Dieãn vaên vôùi Nhaø Caàm quyeàn Daân söï, Sarajevo, Bosnia-Herzegovina (6 Thaùng 6 2015): L'Osservatore Romano, 7 Thaùng 6 2015, p. 7.
[283] Dieãn vaên vôùi Hoäi nghò Quoác teá veà Hoøa bình do coäng ñoàng Sant'Egidio toå chöùc (30 Thaùng 9 2013): Insegnamenti I, 1 (2013), 301-302.
[284] Vaên kieän Tình Huynh ñeä Nhaân baûn vì Hoøa bình Theá giôùi vaø Soáng chung, Abu Dhabi (4 Thaùng 2 2019): L'Osservatore Romano, 4-5 Thaùng 2 2019, p. 6.
[285] Ñaõ daãn.
[286] Xem CHARLES DE FOUCAULD, Meùditation sur le Notre Peøre (23 Thaùng 1 1897).
[287] Letter to Henry de Castries (29 Thaùng 11 1901).
[288] Letter to Madame de Bondy (7 Thaùng 1 1902). Thaùnh Phaoloâ VI duøng caùc lôøi naøy ñeå ca ngôïi vieäc daán thaân cuûa baø: Thoâng ñieäp Populorum Progressio (26 Thaùng 3 1967): AAS 59 (1967), 263.