Thoâng Ñieäp Fratelli Tutti
Taát Caû Anh Em
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
(Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa Vuõ Vaên An)
Chöông 2
Moät Ngöôøi Xa Laï Doïc Ñöôøng
56. Khoâng neân ñoïc chöông tröôùc nhö moät moâ taû laïnh luøng vaø voâ tö veà caùc vaán ñeà ngaøy nay, vì "Vui möøng vaø hy voïng, öu saàu vaø lo laéng cuûa con ngöôøi ngaøy nay, nhaát laø cuûa ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ai ñau khoå, cuõng laø vui möøng vaø hy voïng, öu saàu vaø lo laéng cuûa caùc moân ñeä Chuùa Kitoâ, vaø khoâng coù gì thöïc söï laø cuûa con ngöôøi maø laïi khoâng gieo aâm höôûng trong loøng hoï"[53]. Trong noã löïc tìm kieám moät tia saùng giöõa nhöõng gì chuùng ta ñang kinh qua, vaø tröôùc khi ñeà nghò moät vaøi höôùng haønh ñoäng, luùc naøy, toâi muoán daønh moät chöông cho duï ngoân ñöôïc Chuùa Gieâsu Kitoâ keå laïi caùch nay hai nghìn naêm. Maëc duø Thoâng ñieäp naøy ñöôïc göûi ñeán taát caû nhöõng ngöôøi coù thieän chí, baát keå nieàm tin toân giaùo cuûa hoï laø gì, nhöng duï ngoân naøy laø moät duï ngoân maø baát cöù ai trong chuùng ta cuõng coù theå lieân heä vôùi vaø caûm thaáy laø thaùch thöùc.
"Vaø naøy coù ngöôøi thoâng luaät kia ñöùng leân hoûi Chuùa Gieâsu ñeå thöû Ngöôøi raèng: 'Thöa Thaày, toâi phaûi laøm gì ñeå ñöôïc söï soáng ñôøi ñôøi laøm gia nghieäp?' Ngöôøi ñaùp: 'Trong Luaät ñaõ vieát gì? OÂng ñoïc theá naøo?' OÂng aáy thöa: 'Ngöôi phaûi yeâu meán Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, heát loøng, heát linh hoàn, heát söùc löïc, vaø heát trí khoân ngöôi, vaø yeâu meán ngöôøi thaân caän nhö chính mình'. Ñöùc Gieâsu baûo oâng ta: 'OÂng traû lôøi ñuùng laém. Cöù laøm nhö vaäy laø seõ ñöôïc soáng'. Nhöng oâng aáy muoán chöùng toû laø mình coù lyù, neân môùi thöa cuøng Ñöùc Gieâsu raèng : 'Nhöng ai laø ngöôøi thaân caän cuûa toâi?' Ñöùc Gieâsu ñaùp: 'Moät ngöôøi kia töø Gieârusalem xuoáng Gieârikhoâ, doïc ñöôøng bò rôi vaøo tay keû cöôùp. Chuùng loät saïch ngöôøi aáy, ñaùnh nhöø töû, roài boû ñi, ñeå maëc ngöôøi aáy nöûa soáng nöûa cheát. Tình côø, coù thaày tö teá cuõng ñi xuoáng treân con ñöôøng aáy. Troâng thaáy ngöôøi naøy, oâng traùnh qua beân kia maø ñi. Roài cuõng theá, moät thaày Leâvi ñi tôùi choã aáy, cuõng thaáy, cuõng traùnh qua beân kia maø ñi. Nhöng moät ngöôøi Samari kia ñi ñöôøng, tôùi ngang choã ngöôøi aáy, cuõng thaáy, vaø chaïnh loøng thöông. OÂng ta laïi gaàn, laáy daàu laáy röôïu ñoå leân veát thöông cho ngöôøi aáy vaø baêng boù laïi, roài ñaët ngöôøi aáy treân löng löøa cuûa mình, ñöa veà quaùn troï maø saên soùc. Hoâm sau, oâng laáy ra hai quan tieàn, trao cho chuû quaùn vaø noùi : 'Nhôø baùc saên soùc cho ngöôøi naøy, coù toán keùm theâm bao nhieâu, thì khi trôû veà, chính toâi seõ hoaøn laïi baùc.' Vaäy theo oâng nghó, trong ba ngöôøi ñoù, ai ñaõ toû ra laø ngöôøi thaân caän vôùi ngöôøi ñaõ bò rôi vaøo tay keû cöôùp?' Ngöôøi thoâng luaät traû lôøi: 'Chính laø keû ñaõ thöïc thi loøng thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi aáy'. Ñöùc Gieâsu baûo oâng ta: 'OÂng haõy ñi, vaø cuõng haõy laøm nhö vaäy'". (Lc 10,25-37).
Boái caûnh
57. Duï ngoân treân lieân quan ñeán moät vaán ñeà raát xöa. Ngay sau khi töôøng thuaät veà söï saùng taïo ra theá giôùi vaø con ngöôøi, Kinh Thaùnh ñeà caäp ñeán vaán ñeà lieân heä giöõa con ngöôøi vôùi nhau. Cain gieát Abel em trai mình vaø sau ñoù nghe Thieân Chuùa hoûi: "Abel, em trai cuûa ngöôi, ñaâu?" (St 4: 9). Caâu traû lôøi cuûa anh ta laø caâu traû lôøi maø chính chuùng ta cuõng thöôøng ñöa ra: "Toâi coù phaûi laø ngöôøi canh giöõ em trai toâi ñaâu?" (ñd). Do chính caâu hoûi Ngöôøi ñaõ ñaët ra, Thieân Chuùa khoâng daønh choã naøo ñeå naïi tôùi thuyeát tieàn ñònh hay thuyeát ñònh meänh hoøng bieän minh cho söï thôø ô cuûa chuùng ta. Thay vaøo ñoù, Ngöôøi khuyeán khích chuùng ta taïo ra moät neàn vaên hoùa khaùc, trong ñoù chuùng ta giaûi quyeát caùc xung ñoät vaø vieäc quan taâm ñeán nhau cuûa chuùng ta.
58. Saùch Gioùp coi nguoàn goác cuûa chuùng ta töø moät Ñaáng Taïo Hoùa duy nhaát laø neàn taûng cuûa moät soá quyeàn lôïi chung: "Chaúng phaûi Ñaáng ñaõ taïo ra toâi trong loøng meï cuõng ñaõ taïo neân anh ta ñoù sao? Vaø khoâng phaûi cuøng moät Ñaáng aáy ñaõ töôïng hình chuùng ta trong buïng meï ñoù sao? " (Gioùp 31:15). Nhieàu theá kyû sau, Thaùnh Ireâneâ ñaõ söû duïng hình aûnh giai ñieäu (melody) ñeå ñöa ra cuøng moät quan ñieåm: "Ngöôøi tìm kieám söï thaät khoâng neân taäp trung vaøo caùc dò bieät giöõa noát naøy vaø noát noï, nghó nhö theå moãi noát nhaïc ñöôïc taïo ra taùch bieät vaø caùch bieät vôùi caùc noát nhaïc khaùc; thay vaøo ñoù, hoï neân nhaän ra raèng cuõng moät ngöôøi vaø cuøng ngöôøi ñoù ñaõ saùng taùc ra toaøn boä giai ñieäu"[54].
59. Trong caùc truyeàn thoáng Do Thaùi tröôùc ñaây, meänh leänh yeâu thöông vaø chaêm soùc ngöôøi khaùc döôøng nhö chæ giôùi haïn vaøo caùc moái lieân heä giöõa caùc thaønh vieân cuûa cuøng moät quoác gia. Giôùi raên coå xöa phaûi "yeâu ngöôøi laân caän nhö chính mình" (Lev 19:18) thöôøng ñöôïc hieåu nhö noùi ñeán ñoàng baøo cuûa ngöôøi ta, nhöng ranh giôùi daàn daàn ñöôïc môû roäng, nhaát laø trong ñaïo Do Thaùi phaùt trieån beân ngoaøi laõnh thoå Israel. Chuùng ta gaëp thaáy meänh leänh ñöøng laøm cho ngöôøi khaùc ñieàu baïn khoâng muoán hoï laøm cho baïn (xem Tb 4:15). Vaøo theá kyû thöù nhaát tröôùc Coâng nguyeân, Giaùo só Hillel töøng tuyeân boá: "Ñaây laø toaøn boä Kinh Torah. Moïi söï khaùc ñeàu laø bình luaän"[55]. Mong muoán baét chöôùc caùch haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa daàn daàn thay theá xu höôùng chæ nghó ñeán nhöõng ngöôøi ôû gaàn chuùng ta nhaát: "Loøng caûm thöông cuûa con ngöôøi daønh cho ngöôøi laân caän cuûa hoï, nhöng loøng caûm thöông cuûa Chuùa daønh cho moïi sinh vaät" (Hc 18:13).
60. Trong Taân Öôùc, giôùi luaät cuûa Hillel ñaõ ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng töø ngöõ tích cöïc: "Trong moïi vieäc, haõy laøm cho ngöôøi khaùc nhö baïn muoán hoï laøm cho baïn; vì ñaây laø luaät vaø caùc ngoân söù" (Mt 7:12). Meänh leänh naøy coù tính phoå quaùt veà phaïm vi, bao truøm moïi ngöôøi treân cô sôû nhaân tính chung cuûa chuùng ta, vì Cha treân trôøi "laøm cho maët trôøi cuûa Ngöôøi moïc treân ngöôøi döõ vaø ngöôøi laønh" (Mt 5:45). Do ñoù, maø coù lôøi keâu goïi "haõy thöông xoùt nhö Cha anh em laø Ñaáng thöông xoùt" (Lc 6:36).
61. Trong caùc baûn vaên coå nhaát cuûa Kinh Thaùnh, chuùng ta tìm thaáy lyù do taïi sao traùi tim chuùng ta neân môû roäng ñeå ñoùn nhaän ngöôøi xa laï. Noù baét nguoàn töø kyù öùc beàn bæ cuûa ngöôøi Do Thaùi raèng chính hoï ñaõ töøng soáng nhö nhöõng ngöôøi ngoaïi quoác ôû Ai Caäp:
"Ngöôøi ngoaïi kieàu, ngöôi khoâng ñöôïc ngöôïc ñaõi vaø aùp böùc, vì chính caùc ngöôi ñaõ laø ngoaïi kieàu ôû ñaát Aicaäp" (Xh 22:20).
"Ngöôøi ngoaïi kieàu, caùc ngöôi khoâng ñöôïc aùp böùc; chính caùc ngöôi ñaõ bieát thaân phaän cuûa ngöôøi ngoaïi kieàu, vì caùc ngöôi ñaõ laø ngoaïi kieàu ôû ñaát Ai-caäp"(Xh 23: 9).
"Khi coù ngoaïi kieàu cö nguï vôùi (caùc) ngöôi trong xöù caùc ngöôi, caùc ngöôi ñöøng böùc hieáp noù. (Caùc) ngöôi phaûi ñoái xöû vôùi ngöôøi ngoaïi kieàu cö nguï vôùi caùc ngöôi nhö vôùi moät ngöôøi baûn xöù, moät ngöôøi trong caùc ngöôi; (caùc) ngöôi phaûi yeâu noù nhö chính mình, vì caùc ngöôi ñaõ töøng laø ngoaïi kieàu taïi ñaát Aicaäp. Ta laø Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa caùc ngöôi" (Lv 19: 33-34).
"Khi haùi nho, thì anh (em) khoâng ñöôïc moùt laïi; nhöõng traùi coøn soùt daønh cho ngoaïi kieàu vaø coâ nhi quaû phuï. Anh em haõy nhôù mình ñaõ laøm noâ leä beân ñaát Aicaäp" (Ñnl 24: 21-22).
Lôøi keâu goïi böôùc vaøo tình yeâu huynh ñeä vang voïng suoát boä Taân Öôùc:
"Vì taát caû Leà Luaät ñöôïc neân troïn trong ñieàu raên duy nhaát naøy laø : Ngöôi phaûi yeâu ngöôøi thaân caän nhö chính mình ngöôi" (Gl 5:14).
"Ai yeâu thöông anh em mình thì ôû laïi trong aùnh saùng, vaø nôi ngöôøi aáy khoâng coù gì neân côù vaáp phaïm. Nhöng ai gheùt anh em mình thì ôû trong boùng toái vaø ñi trong boùng toái maø chaúng bieát mình ñi ñaâu, vì boùng toái ñaõ laøm cho maét ngöôøi aáy ra muø quaùng" (1 Ga 2,10-11).
"Chuùng ta bieát raèng: chuùng ta ñaõ töø coõi cheát böôùc vaøo coõi soáng, vì chuùng ta yeâu thöông anh em. Keû khoâng yeâu thöông, thì ôû laïi trong söï cheát" (1 Ga 3:14).
"Ai khoâng yeâu anh hay chò em maø mình nhìn thaáy, thì khoâng theå yeâu Thieân Chuùa maø mình chöa thaáy" (1 Ga 4:20).
62. Tuy nhieân, lôøi keâu goïi yeâu thöông naøy coù theå bò hieåu laàm. Thaùnh Phaoloâ, nhaän ra côn caùm doã cuûa caùc coäng ñoàng Kitoâ höõu ñaàu tieân muoán thaønh laäp caùc nhoùm kheùp kín vaø coâ laäp, ñaõ thuùc giuïc caùc moân ñeä cuûa ngaøi troåi vöôït veà tình yeâu thöông "vôùi nhau vaø vôùi moïi ngöôøi" (1 Tm 3:12). Trong coäng ñoàng Thaùnh Gioan, caùc Kitoâ höõu ñoàng ñaïo phaûi ñöôïc chaøo ñoùn, "duø hoï laø nhöõng ngöôøi xa laï ñoái vôùi anh em" (3 Ga 5). Trong boái caûnh naøy, chuùng ta coù theå hieåu roõ hôn yù nghóa cuûa duï ngoân Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu: tình yeâu thöông khoâng quan taâm ñeán vieäc anh chò em ñang gaëp khoù khaên phaùt xuaát töø nôi naøy hay nôi noï. Vì "tình yeâu phaù tan xieàng xích voán khieán chuùng ta bò coâ laäp vaø caùch bieät; ôû nôi hoï, noù xaây döïng caùc caây caàu. Tình yeâu giuùp chuùng ta taïo ra moät gia ñình lôùn lao, trong ñoù, taát caû chuùng ta coù theå caûm thaáy nhö ôû nhaø... Tình yeâu traøn chaåy loøng caûm thöông vaø phaåm giaù"[56].
Bò boû rôi beân veä ñöôøng
63. Chuùa Gieâsu keå caâu chuyeän veà moät ngöôøi ñaøn oâng bò keû troäm haønh hung vaø naèm bò thöông beân veä ñöôøng. Moät soá ngöôøi ñi ngang qua oâng ta, nhöng khoâng döøng laïi. Ñaây laø nhöõng ngöôøi naém giöõ caùc vò trí quan troïng trong xaõ hoäi, nhöng thieáu quan taâm thöïc söï ñeán lôïi ích chung. Hoï seõ khoâng laõng phí moät vaøi phuùt ñeå chaêm soùc ngöôøi ñaøn oâng bò thöông, hoaëc thaäm chí keâu goïi söï giuùp ñôõ. Chæ coù moät ngöôøi döøng laïi, tôùi gaàn ngöôøi ñaøn oâng vaø ñích thaân chaêm soùc oâng ta, thaäm chí chi tieàn rieâng cuûa mình ñeå cung caáp nhöõng gì oâng ta caàn. Ngöôøi naøy cuõng cho oâng aáy moät thöù maø trong theá giôùi ñieân cuoàng cuûa mình, chuùng ta thöôøng baùm laáy thaät chaët: oâng ñaõ cho oâng aáy thôøi gian cuûa mình. Chaéc chaén, oâng ñaõ coù keá hoaïch rieâng cho ngaøy hoâm ñoù, nhöõng nhu caàu, cam keát vaø mong muoán cuûa rieâng oâng. Tuy nhieân, oâng ñaõ coù theå ñaët taát caû nhöõng ñieàu ñoù sang moät beân khi ñoái dieän vôùi moät ngöôøi ñang caàn ñeán mình. Duø thaäm chí khoâng heà bieát ñeán ngöôøi ñaøn oâng bò thöông, oâng vaãn thaáy oâng ta xöùng ñaùng ñöôïc oâng daønh thì giôø vaø söï quan taâm cuûa oâng.
64. Caùc baïn ñoàng nhaát hoùa vôùi ngöôøi naøo trong soá nhöõng ngöôøi naøy? Caâu hoûi naøy, moät caâu hoûi heát söùc thaúng thöøng, quaû coù tính tröïc tieáp vaø thaám thía. Caùc baïn gioáng vôùi nhaân vaät naøo trong soá nhöõng nhaân vaät naøy? Chuùng ta caàn thöøa nhaän raèng chuùng ta thöôøng xuyeân bò caùm doã muoán phôùt lôø ngöôøi khaùc, nhaát laø nhöõng ngöôøi yeáu theá. Chuùng ta haõy thöøa nhaän raèng, ñoái vôùi moïi tieán boä chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc, chuùng ta vaãn coøn "muø chöõ" khi ñuïng tôùi vieäc ñoàng haønh, chaêm soùc vaø hoã trôï nhöõng thaønh vieân yeáu ñuoái vaø deã bò toån thöông nhaát trong caùc xaõ hoäi phaùt trieån cuûa chuùng ta. Chuùng ta ñaõ trôû neân quen thuoäc vôùi vieäc nhìn ñi höôùng khaùc, böôùc qua, phôùt lôø caùc tình huoáng cho ñeán khi chuùng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chuùng ta.
65. Coù ngöôøi bò taán coâng treân ñöôøng phoá cuûa chuùng ta, vaø nhieàu ngöôøi voäi vaøng chaïy ñi nhö theå hoï khoâng nhìn thaáy. Ngöôøi ta toâng xe vaøo ai ñoù roài boû chaïy khoûi hieän tröôøng. Mong muoán duy nhaát cuûa hoï laø traùnh loâi thoâi; Baát keå chuyeän, vì loãi cuûa hoï, maø moät ngöôøi khaùc coù theå maát maïng. Taát caû nhöõng ñieàu naøy laø daáu hieäu cuûa moät caùch tieáp caän cuoäc soáng ñang lan traøn nhieàu caùch tinh teá khaùc nhau. Hôn theá nöõa, bò maéc keït bôûi caùc nhu caàu cuûa chính mình, caûnh töôïng moät ngöôøi ñang ñau khoå laøm phieàn chuùng ta. Noù khieán chuùng ta khoâng thoaûi maùi vì chuùng ta khoâng coù thôøi gian ñeå laõng phí cho caùc vaán ñeà cuûa ngöôøi khaùc. Ñaây laø nhöõng trieäu chöùng cuûa moät xaõ hoäi khoâng laønh maïnh. Moät xaõ hoäi tìm kieám söï thònh vöôïng nhöng quay löng vôùi ñau khoå.
66. Caàu mong chuùng ta ñöøng chìm xuoáng nhöõng vöïc saâu nhö vaäy! Chuùng ta haõy nhìn vaøo göông saùng cuûa Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu. Duï ngoân cuûa Chuùa Gieâsu keâu goïi chuùng ta khaùm phaù laïi ôn goïi cuûa chuùng ta nhö nhöõng coâng daân cuûa caùc quoác gia lieân heä vaø cuûa toaøn theá giôùi, nhöõng ngöôøi xaây döïng moái lieân keát xaõ hoäi môùi meû. Lôøi trieäu taäp naøy luoân môùi meû, nhöng noù döïa treân moät quy luaät caên baûn cuûa höõu theå chuùng ta: chuùng ta ñöôïc keâu goïi höôùng xaõ hoäi theo ñuoåi coâng ích vaø vôùi muïc ñích naøy trong taâ trí, kieân trì cuûng coá traät töï chính trò vaø xaõ hoäi, keát caáu lieân heä cuûa noù, caùc muïc tieâu nhaân baûn cuûa noù. Qua caùc haønh ñoäng cuûa mình, Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu ñaõ chöùng toû raèng "Hieän höõu cuûa moãi caù nhaân ñeàu gaén chaët vôùi hieän höõu cuûa nhöõng ngöôøi khaùc: cuoäc soáng khoâng ñôn giaûn chæ laø thôøi gian troâi qua; cuoäc soáng laø thôøi gian cho nhöõng töông taùc"[57].
67. Duï ngoân trình baøy moät caùch huøng hoàn quyeát ñònh caên baûn maø chuùng ta caàn thöïc hieän ñeå xaây döïng laïi theá giôùi bò thöông cuûa chuùng ta. Ñoái dieän vôùi quaù nhieàu ñau ñôùn vaø khoå sôû, ñöôøng ñi duy nhaát cuûa chuùng ta laø noi göông Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu. Baát cöù quyeát ñònh naøo khaùc ñeàu laøm chuùng ta trôû thaønh moät trong nhöõng teân cöôùp hoaëc moät trong nhöõng ngöôøi ñi ngang qua maø khoâng bieåu loä loøng caûm töông tröôùc nhöõng ñau khoå cuûa ngöôøi ñaøn oâng beân veä ñöôøng. Caâu chuyeän nguï ngoân cho chuùng ta thaáy moät coäng ñoàng coù theå ñöôïc xaây döïng laïi ra sao bôûi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø bieát ñoàng nhaát hoùa vôùi tính deã bò toån thöông cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, bieát baùc boû vieäc taïo ra moät xaõ hoäi loaïi tröø, vaø thay vaøo ñoù haønh ñoäng nhö nhöõng ngöôøi haøng xoùm, naâng daäy vaø phuïc hoài nhöõng ngöôøi vaáp ngaõ vì lôïi ích chung. Ñoàng thôøi, noù caûnh baùo chuùng ta veà thaùi ñoä cuûa nhöõng ngöôøi chæ nghó ñeán baûn thaân vaø khoâng chung vai gaùnh vaùc nhöõng traùch nhieäm khoâng theå traùnh khoûi trong cuoäc soáng nhö ñang dieãn ra.
68. Duï ngoân roõ raøng khoâng baèng loøng vôùi vieäc giaûng ñaïo ñöùc tröøu töôïng, maø thoâng ñieäp cuûa noù cuõng khoâng chæ mang tính xaõ hoäi vaø ñaïo ñöùc. Noù noùi vôùi chuùng ta veà moät khía caïnh thieát yeáu vaø thöôøng bò laõng queân cuûa nhaân tính chung cuûa chuùng ta: chuùng ta ñöôïc taïo döïng ñeå ñaït ñöôïc söï vieân maõn maø chæ coù theå tìm thaáy trong tình yeâu. Chuùng ta khoâng theå thôø ô vôùi ñau khoå; chuùng ta khoâng theå ñeå baát cöù ai kinh qua cuoäc soáng nhö moät keû bò ruoàng boû. Thay vaøo ñoù, chuùng ta neân caûm thaáy phaãn noä, bò thaùch thöùc thoaùt khoûi söï coâ laäp thoaûi maùi cuûa chuùng ta vaø ñöôïc thay ñoåi khi tieáp xuùc vôùi nhöõng ñau khoå cuûa con ngöôøi. Ñoù laø yù nghóa cuûa phaåm giaù.
Moät caâu chuyeän ñöôïc keå laïi khoâng ngöøng
69. Duï ngoân treân roõ raøng vaø thaúng thaén, nhöng noù cuõng gôïi leân cuoäc ñaáu tranh noäi taâm maø moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu caûm nghieäm khi chuùng ta daàn daàn hieåu ñöôïc chính baûn thaân mình qua caùc moái lieân heä vôùi anh chò em cuûa mình. Khoâng sôùm thì muoän, chuùng ta ñeàu seõ gaëp moät ngöôøi ñau khoå. Ngaøy nay caøng ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi nhö hoï. Quyeát ñònh bao goàm hoaëc loaïi tröø nhöõng ngöôøi naèm bò thöông beân veä ñöôøng coù theå ñöôïc duøng laøm tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù moïi döï aùn kinh teá, chính trò, xaõ hoäi vaø toân giaùo. Moãi ngaøy, chuùng ta phaûi quyeát ñònh trôû thaønh Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu hay thaønh nhöõng ngöôøi baøng quan thôø ô. Vaø neáu chuùng ta chòu nhìn vaøo lòch söû cuoäc soáng cuûa chính mình vaø cuûa toaøn theá giôùi, taát caû chuùng ta ñeàu gioáng, hay töøng gioáng, moãi nhaân vaät trong caâu chuyeän duï ngoân. Taát caû chuùng ta ñeàu coù trong mình moät ñieàu gì ñoù cuûa ngöôøi ñaøn oâng bò thöông, moät ñieàu gì ñoù cuûa teân cöôùp, moät ñieàu gì ñoù cuûa nhöõng ngöôøi qua ñöôøng, vaø moät ñieàu gì ñoù cuûa ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu.
70. Ñieàu ñaùng chuù yù laø caùch caùc nhaân vaät khaùc nhau trong caâu chuyeän thay ñoåi, khi phaûi ñoái dieän vôùi caûnh töôïng ñau ñôùn cuûa ngöôøi ñaøn oâng khoán khoå beân veä ñöôøng. Caùc phaân bieät giöõa ngöôøi Giuñeâa vaø ngöôøi Samaria, giöõa thaày tö teá vaø thöông gia, môø daàn yù nghóa. Baây giôø chæ coøn hai loaïi ngöôøi: nhöõng ngöôøi chaêm soùc moät ai ñoù ñang bò thöông tích vaø nhöõng ngöôøi ñi ngang qua; nhöõng ngöôøi cuùi xuoáng giuùp ñôõ vaø nhöõng ngöôøi nhìn ñi höôùng khaùc vaø voäi vaøng boû ñi. ÔÛ ñaây, moïi phaân bieät, moïi nhaõn hieäu vaø maët naï cuûa chuùng ta ñeàu rôi xuoáng: ñaây laø khoaûnh khaéc cuûa söï thaät. Lieäu chuùng ta coù cuùi xuoáng ñeå chaïm vaøo vaø chöõa laønh veát thöông cuûa ngöôøi khaùc khoâng? Lieäu chuùng ta coù cuùi xuoáng vaø giuùp ngöôøi khaùc ñöùng leân khoâng? Ñaây laø thaùch thöùc hieän nay vaø chuùng ta khoâng neân sôï haõi khi ñoái ñaàu vôùi noù. Trong thôøi ñieåm khuûng hoaûng, caùc quyeát ñònh trôû neân caáp thieát. Coù theå noùi raèng, ôû ñaây vaø baây giôø, baát cöù ai khoâng phaûi laø keû troäm cöôùp hay ngöôøi qua ñöôøng, ñeàu laø ngöôøi bò thöông hoaëc ñang mang ngöôøi bò thöông treân vai.
71. Caâu chuyeän veà Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu khoâng ngöøng ñöôïc nhaéc ñi nhaéc laïi. Chuùng ta coù theå thaáy ñieàu naøy roõ raøng vì söùc trì treä chính trò vaø xaõ hoäi ñang bieán nhieàu nôi treân theá giôùi cuûa chuùng ta thaønh moät ñöôøng phuï hoang vaéng, ngay caû khi caùc tranh chaáp quoác noäi vaø quoác teá vaø vieäc cöôùp ñi caùc cô hoäi ñang khieán moät soá löôïng lôùn ngöôøi bò gaït ra beân leà ñöôøng. Trong duï ngoân cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu khoâng ñöa ra nhöõng löïa choïn thay theá; Ngöôøi khoâng hoûi ñieàu gì seõ xaûy ra neáu ngöôøi ñaøn oâng bò thöông hoaëc ngöôøi ñaõ giuùp oâng ta nghieâng veà phía töùc giaän hoaëc khao khaùt traû thuø. Chuùa Gieâsu tin töôûng vaøo ñieàu toát nhaát cuûa tinh thaàn con ngöôøi; Vôùi duï ngoân naøy, Ngöôøi khuyeán khích chuùng ta kieân trì trong yeâu thöông, khoâi phuïc phaåm giaù cho nhöõng ngöôøi ñau khoå vaø xaây döïng moät xaõ hoäi xöùng ñaùng vôùi teân goïi.
Caùc nhaân vaät cuûa caâu chuyeän
72. Duï ngoân baét ñaàu vôùi nhöõng teân cöôùp. Chuùa Gieâsu choïn baét ñaàu caâu chuyeän khi vuï cöôùp ñaõ xaûy ra, keûo chuùng ta chaêm chuù vaøo chính toäi aùc hoaëc nhöõng keû troäm ñaõ phaïm toäi aùc ñoù. Tuy nhieân, chuùng ta bieát roõ nhöõng ngöôøi ñoù. Chuùng ta ñaõ thaáy, ñang tieán böôùc trong theá giôùi cuûa chuùng ta laø nhöõng boùng ñen cuûa söï boû rôi vaø baïo löïc nhaèm phuïc vuï caùc quyeàn lôïi nhoû moïn cuûa quyeàn löïc, thu goùp vaø chia reõ. Caâu hoûi thöïc söï laø: chuùng ta seõ boû rôi ngöôøi ñaøn oâng bò thöông ñeå chaïy tìm nôi truù aån khoûi baïo löïc, hay chuùng ta seõ truy ñuoåi nhöõng teân cöôùp? Lieäu ngöôøi ñaøn oâng bò thöông coù keát cuïc trôû thaønh ngöôøi bieän minh cho caùc chia reõ khoâng theå haøn gaén, söï thôø ô taøn nhaãn cuûa chuùng ta, caùc xung ñoät noäi boä cuûa chuùng ta hay khoâng?
73. Sau ñoù, duï ngoân yeâu caàu chuùng ta xem xeùt kyõ hôn nhöõng ngöôøi qua ñöôøng. Söï thôø ô lo laéng khieán hoï böôùc qua phía beân kia ñöôøng - baát keå laø voâ toäi hay khoâng, baát keå laø do khinh bæ hay chæ laø do lô ñeãnh - khieán thaày tö teá vaø thaày Leâvi trôû thaønh moät hình aûnh phaûn chieáu ñaùng buoàn khoaûng caùch ngaøy caøng lôùn giöõa chuùng ta vaø theá giôùi xung quanh. Coù nhieàu caùch ñeå böôùc qua ôû moät khoaûng caùch an toaøn: chuùng ta coù theå ruùt vaøo chính mình, phôùt lôø ngöôøi khaùc, hoaëc thôø ô vôùi caûnh ngoä cuûa hoï. Hoaëc chæ ñôn giaûn nhìn ñi nôi khaùc, nhö ôû moät soá quoác gia, hoaëc moät soá khu vöïc cuûa hoï, coù söï khinh mieät ñoái vôùi ngöôøi ngheøo vaø vaên hoùa cuûa hoï, vaø ngöôøi ta nhìn ñi choã khaùc, nhö theå moät keá hoaïch phaùt trieån ñöôïc nhaäp töø beân ngoaøi seõ ñaåy lui hoï. Ñaây laø caùch moät soá ngöôøi bieän minh cho söï thôø ô cuûa hoï: ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi maø nhöõng lôøi caàu xin giuùp ñôõ coù theå chaïm ñeán traùi tim cuûa hoï, ñôn giaûn khoâng hieän höõu. Ngöôøi ngheøo naèm ngoaøi phaïm vi quan taâm cuûa hoï.
74. Veà nhöõng ngöôøi qua ñöôøng, ta thaáy moät chi tieát noåi baät: hoï laø ngöôøi toân giaùo, taän taâm thôø phöôïng Chuùa: moät tö teá vaø moät thaày Leâvi. Khoâng neân boû qua chi tieát naøy. Noù cho thaáy nieàm tin vaøo Thieân Chuùa vaø söï thôø phöôïng Thieân Chuùa khoâng ñuû ñeå baûo ñaûm raèng chuùng ta ñang thöïc söï soáng ñeïp loøng Thieân Chuùa. Moät tín höõu coù theå khoâng chaân thaät ñoái vôùi moïi ñieàu ñöôïc ñöùc tin cuûa hoï ñoøi hoûi nôi hoï, nhöng vaãn nghó raèng hoï gaàn guõi vôùi Thieân Chuùa vaø toát hôn nhöõng ngöôøi khaùc. Maët khaùc, coù nhöõng caùch soáng ñöùc tin taïo ñieàu kieän cho vieäc côûi môû ñoái vôùi ngöôøi khaùc; vaø loái naøy môùi baûo ñaûm vieäc côûi môû ñích thöïc ñoái vôùi Thieân Chuùa. Thaùnh Gioan Chrysostom ñaõ phaùt bieåu ñieàu naøy moät caùch saéc caïnh khi ngaøi thaùch thöùc caùc Kitoâ höõu nghe ngaøi raèng: "anh chò em coù muoán toân vinh thaân theå cuûa Ñaáng Cöùu Theá khoâng? Ñöøng khinh thöôøng noù khi noù traàn truoàng. Ñöøng toân vinh noù trong nhaø thôø vôùi leã phuïc baèng luïa trong khi ôû beân ngoaøi noù traàn truoàng vaø teâ coùng vì laïnh"[58]. Nghòch lyù thay, nhöõng ngöôøi cho mình laø ngöôøi khoâng tin ñoâi khi coù theå thöïc haønh yù muoán cuûa Thieân Chuùa toát hôn caùc tín höõu.
75. "Keû cöôùp" thöôøng tìm ñoàng minh bí maät ôû nhöõng ngöôøi "ñi ngang qua vaø nhìn ñi höôùng khaùc". Coù moät söï töông taùc naøo ñoù giöõa nhöõng keû thao tuùng vaø löøa ñaûo xaõ hoäi, vaø nhöõng ngöôøi, trong khi töï cho mình laø nhöõng ngöôøi chæ trích khaùch quan vaø voâ tö, nhöng thöïc ra soáng döïa nhôø heä thoáng ñoù vaø caùc lôïi ích cuûa noù. Coù moät söï ñaïo ñöùc giaû ñaùng buoàn khi quyeàn ñaëc mieãn toäi phaïm, vieäc söû duïng caùc ñònh cheá ñeå truïc lôïi caù nhaân hoaëc taäp ñoaøn, vaø nhöõng teä naïn khaùc döôøng nhö khoâng theå dieät tröø ñöôïc, thöôøng ñi keøm vôùi vieäc chæ trích khoâng ngöøng veà ñuû moïi chuyeän, moät vieäc khoâng ngöøng gieo raéc nghi ngôø daãn ñeán vieäc maát loøng tin vaø nhaàm laãn. Khieáu naïi cho raèng "moïi söï ñeàu ñaõ ñoå vôõ" ñöôïc traû lôøi baèng chuû tröông cho laø "noù khoâng theå söûa ñöôïc" hoaëc "toâi laøm gì ñöôïc?" Ñieàu naøy caøng laøm gia taêng söï vôõ moäng vaø tuyeät voïng, vaø khoù maø khuyeán khích tinh thaàn lieân ñôùi vaø quaûng ñaïi. Daán saâu con ngöôøi vaøo tuyeät voïng kheùp laïi moät voøng troøn hoaøn toaøn sai traùi: ñoù laø nghò trình cuûa neàn ñoäc taøi voâ hình cuûa caùc quyeàn lôïi giaáu maët ñaõ giaønh ñöôïc quyeàn laøm chuû caû caùc taøi nguyeân laãn khaû theå suy nghó vaø baøy toû yù kieán.
76. Cuoái cuøng chuùng ta haõy höôùng veà ngöôøi ñaøn oâng bò thöông. Coù nhöõng luùc chuùng ta caûm thaáy nhö oâng ta, bò toån thöông naëng neà vaø bò boû laïi ôû veä ñöôøng. Chuùng ta cuõng coù theå caûm thaáy baát löïc vì caùc ñònh cheá cuûa chuùng ta bò boû beâ vaø thieáu taøi nguyeân, hoaëc chæ ñôn giaûn phuïc vuï lôïi ích cuûa moät thieåu soá, beân ngoaøi vaø beân trong. Thaät vaäy, "xaõ hoäi hoaøn caàu hoùa thöôøng coù moät caùch chuyeån dòch caùi nhìn moät caùch tao nhaõ. Döôùi chieâu baøi chính xaùc veà chính trò hay hôïp thôøi thöôïng yù thöùc heä, chuùng ta chæ nhìn nhöõng ngöôøi ñau khoå chöù khoâng chaïm vaøo hoï. Chuùng ta truyeàn hình tröïc tieáp caùc hình aûnh veà hoï, thaäm chí noùi veà hoï baèng nhieàu uyeån ngöõ vaø ñaày khoan dung bieåu kieán"[59].
Baét ñaàu laïi
77. Moãi ngaøy ñeàu mang ñeán cho chuùng ta moät cô hoäi môùi, moät khaû theå môùi. Chuùng ta khoâng neân mong ñôïi moïi söï töø nhöõng ngöôøi cai trò chuùng ta, vì ñieàu ñoù coù tính con nít. Chuùng ta coù khoâng gian caàn thieát ñeå cuøng chòu traùch nhieäm trong vieäc taïo ra vaø aùp duïng caùc dieãn trình vaø thay ñoåi môùi. Chuùng ta haõy tham gia tích cöïc vaøo vieäc ñoåi môùi vaø hoã trôï caùc xaõ hoäi ñang gaëp khoù khaên cuûa chuùng ta. Hoâm nay, chuùng ta coù cô hoäi lôùn ñeå phaùt bieåu tình huynh ñeä baåm sinh cuûa mình, trôû thaønh nhöõng Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu, nhöõng ngöôøi gaùnh noãi ñau raéc roái cuûa ngöôøi khaùc thay vì xuùi giuïc loøng caêm thuø vaø oaùn giaän lôùn hôn. Gioáng nhö ngöôøi du haønh tình côø trong duï ngoân, chuùng ta chæ caàn coù loøng mong muoán thuaàn tuùy vaø ñôn giaûn ñöôïc laø moät daân toäc, moät coäng ñoàng, khoâng ngöøng vaø khoâng meät moûi coá gaéng bao goàm, hoøa nhaäp vaø naâng ñôõ nhöõng ngöôøi vaáp ngaõ. Coù theå chuùng ta thöôøng thaáy mình rôi vaøo naõo traïng cuûa nhöõng keû baïo löïc, tham voïng moät caùch muø quaùng, nhöõng keû gieo raéc ngôø vöïc vaø doái traù. Coù theå nhöõng ngöôøi khaùc cöù tieáp tuïc coi chính trò hoaëc kinh teá nhö moät ñaáu tröôøng cho nhöõng cuoäc chôi quyeàn löïc cuûa hoï. Veà phaàn mình, chuùng ta haõy coå vuõ ñieàu toát vaø ñaët mình phuïc vuï noù.
78. Chuùng ta coù theå baét ñaàu töø beân döôùi vaø tuøy töøng tröôøng hôïp, haønh ñoäng ôû caùc bình dieän cuï theå nhaát vaø coù tính ñòa phöông, vaø, sau ñoù môû roäng ñeán nhöõng vuøng xa xoâi nhaát cuûa ñaát nöôùc vaø theá giôùi cuûa chuùng ta, vôùi cuøng söï quan taâm vaø chaêm soùc maø ngöôøi Samaritanoâ ñaõ bieåu loä vôùi töøng veát thöông cuûa ngöôøi ñaøn oâng bò thöông. Chuùng ta haõy tìm kieám ngöôøi khaùc vaø ñoùn nhaän theá giôùi trong hieän traïng cuûa coù, maø khoâng sôï ñau ñôùn hay caûm thöùc baát caäp, vì ôû ñoù chuùng ta seõ khaùm phaù ra taát caû nhöõng ñieàu toát laønh maø Thieân Chuùa ñaõ gieo troàng vaøo loøng con ngöôøi. Nhöõng khoù khaên töôûng chöøng nhö quaù söùc laïi laø cô hoäi ñeå phaùt trieån, chöù khoâng phaûi laø lyù do baøo chöõa cho moät söï nhaãn nhuïc uû ruõ chæ coù theå daãn ñeán söï phuïc tuøng. Tuy nhieân, chuùng ta ñöøng laøm ñieàu naøy moät mình, vôùi tö caùch caù nhaân. Ngöôøi Samaritanoâ ñaõ phaùt hieän ñöôïc moät ngöôøi chuû quaùn vui loøng chaêm soùc ngöôøi ñaøn oâng; chuùng ta cuõng ñöôïc keâu goïi ñoaøn keát nhö moät gia ñình maïnh hôn toång soá caùc thaønh vieân caù theå nhoû moïn. Vì "toaøn theå lôùn hôn boä phaän, nhöng noù cuõng lôùn hôn toång soá caùc boä phaän cuûa noù"[60]. Chuùng ta haõy töø boû oùc nhoû nhen vaø oaùn giaän cuûa cuoäc chieán noäi boä voâ boå vaø khoâng ngöøng ñoái khaùng. Chuùng ta haõy ngöng vieäc thöông haïi mình ñeå thöøa nhaän toäi aùc, söï thôø ô, caùc doái traù cuûa mình. Söï ñeàn buø vaø hoøa giaûi seõ mang laïi cho chuùng ta cuoäc soáng môùi vaø giaûi thoaùt chuùng ta khoûi söï sôï haõi.
79. Ngöôøi Samaritanoâ, ngöôøi ñaõ döøng laïi doïc ñöôøng, ñaõ leân ñöôøng maø khoâng heà mong ñôïi ñöôïc coâng nhaän hay bieát ôn. Noã löïc giuùp ñôõ moät ngöôøi khaùc cuûa oâng ñaõ mang laïi cho oâng moät söï haøi loøng to lôùn trong cuoäc soáng vaø tröôùc maët Thieân Chuùa cuûa oâng, vaø do ñoù trôû thaønh moät nghóa vuï. Taát caû chuùng ta ñeàu coù traùch nhieäm ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò thöông, nhöõng ngöôøi cuûa daân toäc chuùng ta vaø cuûa moïi daân toäc treân traùi ñaát. Chuùng ta haõy quan taâm ñeán nhu caàu cuûa moïi ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø, vôùi cuøng moät tinh thaàn chaêm soùc vaø gaàn guõi huynh ñeä töøng leân ñaëc ñieåm cho ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu.
80. Chuùa Gieâsu keå duï ngoân Ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu ñeå traû lôøi cho caâu hoûi: Ai laø ngöôøi haøng xoùm cuûa toâi? Chöõ "ngöôøi haøng xoùm", trong xaõ hoäi thôøi Chuùa Gieâsu, thöôøng coù nghóa laø nhöõng ngöôøi gaàn chuùng ta nhaát. Ngöôøi ta caûm thaáy söï giuùp ñôõ chuû yeáu neân ñöôïc daønh cho nhöõng ngöôøi thuoäc nhoùm vaø chuûng toäc rieâng cuûa mình. Ñoái vôùi moät soá ngöôøi Do Thaùi thôøi ñoù, ngöôøi Samaritanoâ bò coi thöôøng, bò coi laø khoâng trong saïch. Hoï khoâng naèm trong soá nhöõng ngöôøi phaûi giuùp ñôõ. Chuùa Gieâsu, baûn thaân laø moät ngöôøi Do Thaùi, hoaøn toaøn bieán ñoåi caùch tieáp caän naøy. Ngöôøi yeâu caàu chuùng ta khoâng neân quyeát ñònh xem ai laø ngöôøi ñuû gaàn guõi ñeå trôû thaønh ngöôøi haøng xoùm cuûa chuùng ta, maø ñuùng hôn chính chuùng ta phaûi trôû thaønh ngöôøi haøng xoùm cho moïi ngöôøi.
81. Chuùa Gieâsu yeâu caàu chuùng ta hieän dieän vôùi nhöõng ngöôøi caàn giuùp ñôõ, baát keå hoï coù thuoäc nhoùm xaõ hoäi cuûa chuùng ta hay khoâng. Trong tröôøng hôïp naøy, ngöôøi Samaritanoâ trôû thaønh haøng xoùm cuûa ngöôøi Giuñeâa bò thöông. Baèng caùch tieáp caän vaø laøm cho mình hieän dieän, oâng ñaõ vöôït qua moïi raøo caûn veà vaên hoùa vaø lòch söû. Chuùa Gieâsu keát thuùc duï ngoân baèng caâu: "Haõy ñi vaø laøm nhö vaäy" (Lc 10:37). Noùi caùch khaùc, Ngöôøi thaùch thöùc chuùng ta gaït boû moïi dò bieät vaø, ñöùng tröôùc ñau khoå, saün saøng ñeán gaàn ngöôøi khaùc maø khoâng caàn thaéc maéc. Toâi khoâng neân noùi toâi coù ngöôøi haøng xoùm ñeå giuùp ñôõ, maø baûn thaân toâi phaûi laø ngöôøi haøng xoùm cho ngöôøi khaùc.
82. Tuy nhieân, duï ngoân naøy coù laøm ta boái roái, vì Chuùa Gieâsu noùi raèng ngöôøi bò thöông laø ngöôøi Giuñeâa, trong khi ngöôøi döøng laïi vaø giuùp ñôõ oâng ta laø ngöôøi Samaria. Chi tieát naøy khaù coù yù nghóa ñoái vôùi söï suy gaãm cuûa chuùng ta veà moät tình yeâu bao goàm moïi ngöôøi. Ngöôøi Samaria soáng trong moät khu vöïc thöïc haønh caùc nghi leã ngoaïi giaùo. Ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi, ñieàu naøy khieán hoï trôû neân oâ ueá, ñaùng gheùt vaø nguy hieåm. Thöïc theá, moät baûn vaên coå Do Thaùi ñeà caäp ñeán caùc quoác gia bò gheùt boû, noùi veà Samaria "thaäm chí khoâng phaûi laø moät daân toäc" (Hc 50:25); noù cuõng nhaéc ñeán "daân ngu xuaån soáng ôû Shechem" (50:26).
83. Ñieàu naøy giaûi thích taïi sao moät phuï nöõ Samaria, khi ñöôïc Chuùa Gieâsu xin uoáng nöôùc, ñaõ traû lôøi coäc loác: "Laøm sao maø oâng, moät ngöôøi Do Thaùi, laïi xin nöôùc uoáng cuûa toâi, moät phuï nöõ Samaria?" (Ga 4: 9). Lôøi buoäc toäi xuùc phaïm nhaát maø nhöõng ai tìm caùch laøm maát uy tín cuûa Chuùa Gieâsu coù theå ñöa ra laø Ngöôøi bò "quæ aùm" vaø laø "ngöôøi Samaritanoâ" (Ga 8:48). Vì vaäy, cuoäc gaëp gôõ loøng thöông xoùt naøy giöõa moät ngöôøi Samaritanoâ vaø moät ngöôøi Do Thaùi coù tính kích thích; noù khoâng chöøa choã cho söï thao tuùng yù thöùc heä vaø thaùch thöùc chuùng ta môû roäng bieân giôùi cuûa chuùng ta. Noù mang laïi moät chieàu kích phoå quaùt cho ôn goïi yeâu thöông cuûa chuùng ta, moät chieàu kích vöôït quaù moïi ñònh kieán, moïi raøo caûn lòch söû vaø vaên hoùa, moïi quyeàn lôïi nhoû nhaët.
Lôøi naøi xin cuûa ngöôøi khaùch laï
84. Cuoái cuøng, toâi xin löu yù raèng trong moät ñoaïn Tin Möøng khaùc, Chuùa Gieâsu noùi: "Ta laø khaùch laï vaø caùc con ñaõ ñoùn tieáp Ta" (Mt 25:35). Chuùa Gieâsu coù theå noùi nhöõng lôøi ñoù vì Ngöôøi coù taám loøng roäng môû, nhaïy caûm ñoái vôùi caùc khoù khaên cuûa ngöôøi khaùc. Thaùnh Phaoloâ thuùc giuïc chuùng ta haõy "vui vôùi ngöôøi vui, khoùc vôùi ngöôøi khoùc" (Rm 12:15). Khi traùi tim chuùng ta laøm ñöôïc ñieàu naøy, chuùng coù khaû naêng ñoàng nhaát vôùi nhöõng ngöôøi khaùc maø khoâng caàn lo laéng veà vieäc hoï sinh ra hoaëc phaùt xuaát töø ñaâu. Trong khi ñoù, chuùng ta caûm nghieäm ñöôïc ngöôøi khaùc nhö laø "thòt maùu cuûa chính mình" (Is 58: 7).
85. Ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, lôøi leõ cuûa Chuùa Gieâsu coøn coù moät yù nghóa saâu xa hôn nöõa. Chuùng buoäc chuùng ta phaûi nhaän ra chính Chuùa Kitoâ trong moãi ngöôøi anh chò em bò boû rôi hoaëc bò loaïi tröø (x. Mt 25: 40,45). Ñöùc tin coù naêng löïc voâ haïn trong vieäc truyeàn caûm höùng vaø duy trì loøng toân troïng cuûa chuùng ta ñoái vôùi ngöôøi khaùc, vì caùc tín höõu bieát raèng Thieân Chuùa yeâu moïi ngöôøi nam nöõ baèng moät tình yeâu voâ haïn vaø "do ñoù ban cho nhaân loaïi phaåm giaù voâ haïn" [61]. Chuùng ta cuõng tin raèng Chuùa Kitoâ ñaõ ñoå maùu mình vì moãi ngöôøi chuùng ta vaø khoâng ai naèm ngoaøi phaïm vi tình yeâu phoå quaùt cuûa Ngöôøi. Neáu chuùng ta ñi ñeán nguoàn goác cuoái cuøng cuûa tình yeâu ñoù, moät tình yeâu voán laø chính söï soáng cuûa Thieân Chuùa ba ngoâi, chuùng ta seõ gaëp trong coäng ñoàng Ba Ngoâi Thieân Chuùa nguoàn goác vaø hình maãu hoaøn haûo cuûa moïi cuoäc soáng xaõ hoäi. Thaàn hoïc tieáp tuïc ñöôïc phong phuù hoùa bôûi söï suy tö cuûa noù veà söï thaät vó ñaïi naøy.
86. Ñoâi khi toâi töï hoûi taïi sao, döôùi aùnh saùng cuûa ñieàu naøy, phaûi maát quaù nhieàu thôøi gian ñeå Giaùo hoäi coù theå döùt khoaùt leân aùn cheá ñoä noâ leä vaø caùc hình thöùc baïo löïc khaùc nhau. Ngaøy nay, vôùi neàn linh ñaïo vaø thaàn hoïc phaùt trieån cuûa chuùng ta, chuùng ta khoâng coù lyù do gì ñeå baøo chöõa. Tuy nhieân, vaãn coù nhöõng ngöôøi döôøng nhö caûm thaáy ñöôïc khuyeán khích hoaëc ít nhaát ñöôïc ñöùc tin cho pheùp uûng hoä haøng loaït caùc chuû nghóa duy daân toäc ñaày heïp hoøi vaø baïo löïc, baøi ngoaïi vaø khinh mieät, vaø thaäm chí caû vieäc ngöôïc ñaõi nhöõng ngöôøi khaùc bieät. Ñöùc tin, vaø chuû nghóa nhaân baûn ñöôïc ñöùc tin truyeàn caûm höùng, phaûi duy trì moät caûm thöùc coù pheâ phaùn khi ñöùng tröôùc nhöõng khuynh höôùng naøy, vaø ñöa ra phaûn öùng ngay laäp töùc baát cöù khi naøo chuùng xuaát ñaàu loä dieän. Vì lyù do naøy, ñieàu quan troïng laø vieäc daïy giaùo lyù vaø thuyeát giaûng phaûi noùi moät caùch tröïc tieáp vaø roõ raøng hôn veà yù nghóa xaõ hoäi cuûa hieän sinh, chieàu kích huynh ñeä cuûa linh ñaïo, nieàm xaùc tín cuûa chuùng ta veà phaåm giaù baát khaû chuyeån nhöôïng cuûa moãi con ngöôøi, vaø caùc lyù do khieán chuùng ta yeâu thöông vaø chaáp nhaän moïi anh chò em cuûa mình.
- - - - - - - - - - - -
[53] Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán cheá Muïc vuï veà Giaùo Hoäi trong Theá giôùi Ngaøy nay Gaudium et Spes, 1.
[54] Thaùnh Ireâneâ thaønh Lyons, Adversus Haereses, II, 25, 2: PG 7/1, 798ff.
[55] Talmud Bavli (Babylonian Talmud), Shabbat, 31a.
[56] Dieãn vaên vôùi Nhöõng Ngöôøi ñöôïc Caùc Coâng trình Baùc aùi cuûa Giaùo Hoäi giuùp ñôõ, Tallinn, Estonia (25 Thaùng 9 2018): L'Osservatore Romano, 27 Thaùng 9 2018, p. 8.
[57] Söù ñieäp video göûi Hoäi nghò TED ôû Vancouver (26 Thaùng 4 2017):L'Osservatore Romano, 27 Thaùng 4 2017, p. 7.
[58] Homiliae in Matthaeum, 50: 3-4: PG 58, 508.
[59] Thoâng ñieäp göûi Cuoäc Gaëp gôõ cuûa Caùc Phong traøo Bình daân, Modesto, California, USA (10 Thaùng 2 2017): AAS 109 (2017), 291.
[60] Toâng huaán Evangelii Gaudium (24 Thaùng 11 2013), 235: AAS 105 (2013), 1115.
[61] Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp göûi Nhöõng Ngöôøi Khuyeát Taät, buoåi Ñoïc Kinh Sai Thieân Thaàn taïi Osnabruck, Germany (16 Thaùng 11 1980): Insegnamenti III, 2 (1980), 1232.