Thoâng Ñieäp Fratelli Tutti
Taát Caû Anh Em
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
(Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa Vuõ Vaên An)
Phaàn Nhaäp Ñeà
"FRATELLI TUTTI" (Taát caû laø anh em)[1]. Vôùi nhöõng lôøi naøy, Thaùnh Phanxicoâ Assisi ñaõ ngoû lôøi vôùi anh chò em cuûa ngaøi vaø ñeà nghò vôùi hoï moät loái soáng mang ñaäm höông vò Tin Möøng. Trong soá nhöõng lôøi khuyeân ñöôïc Thaùnh Phanxicoâ ñöa ra, toâi muoán choïn lôøi khuyeân trong ñoù ngaøi keâu goïi phaûi coù moät tình yeâu vöôït qua caùc raøo caûn ñòa lyù vaø khoaûng caùch, vaø tuyeân boá laø coù phuùc taát caû nhöõng ai yeâu thöông anh em mình "khi xa caùch hoï cuõng nhieàu nhö khi ôû beân caïnh hoï"[2]. Theo caùch ñôn giaûn vaø tröïc tieáp cuûa ngaøi, Thaùnh Phanxicoâ ñaõ dieãn taû baûn chaát cuûa tính côûi môû huynh ñeä, moät tính côûi môû giuùp chuùng ta nhìn nhaän, ñaùnh giaù cao vaø yeâu thöông moãi ngöôøi, baát keå söï gaàn guõi theå lyù, baát keå ngöôøi ñoù sinh ra hay soáng ôû ñaâu.
2. Vò thaùnh cuûa tình yeâu huynh ñeä, cuûa söï giaûn dò vaø vui töôi naøy, ngöôøi ñaõ truyeàn caûm höùng cho toâi vieát Thoâng ñieäp Laudato Si', moät laàn nöõa thuùc giuïc toâi daønh Thoâng ñieäp môùi naøy cho tình huynh ñeä vaø tình höõu nghò xaõ hoäi. Thaùnh Phanxicoâ caûm thaáy mình laø anh em vôùi maët trôøi, vôùi bieån caû vaø gioù loäng, nhöng ngaøi bieát ngaøi thaäm chí coøn gaàn guõi hôn vôùi nhöõng ngöôøi cuøng xöông cuøng thòt vôùi mình. Baát cöù ñi ñaâu, ngaøi cuõng gieo nhöõng haït gioáng hoøa bình vaø ñi beân caïnh nhöõng ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi bò boû rôi, nhöõng ngöôøi oám yeáu vaø bò ruoàng boû, nhöõng anh chò em nhoû beù nhaát cuûa ngaøi.
Khoâng Bieân Giôùi
3. Coù moät tình tieát trong cuoäc ñôøi cuûa Thaùnh Phanxicoâ cho thaáy tính côûi môû trong taám loøng cuûa ngaøi, moät taám loøng khoâng coù bieân giôùi vaø vöôït quaù nhöõng khaùc bieät veà nguoàn goác, quoác tòch, maøu da hay toân giaùo. Ñoù laø chuyeán ngaøi ñeán thaêm Sultan Malik-el-Kamil, ôû Ai Caäp, moät chuyeán vieáng thaêm nguï haøm nhieàu gian khoå ñaùng keå, vì caûnh ngheøo cuûa Thaùnh Phanxicoâ, nguoàn taøi nguyeân hieám hoi cuûa ngaøi, khoaûng caùch xa xoâi phaûi ñi vaø caùc khaùc bieät veà ngoân ngöõ, vaên hoùa vaø toân giaùo. Cuoäc haønh trình naøy, ñöôïc thöïc hieän vaøo thôøi ñieåm dieãn ra caùc cuoäc Thaäp töï chinh, caøng cho thaáy roõ hôn chieàu roäng vaø söï vó ñaïi cuûa tình yeâu nôi ngaøi, luoân tìm caùch bao truøm moïi ngöôøi. Loøng trung thaønh cuûa Thaùnh Phanxicoâ ñoái vôùi Chuùa cuûa ngaøi ñoàng caân löôïng vôùi tình yeâu cuûa ngaøi daønh cho anh chò em cuûa mình. Khoâng quan ngaïi ñoái vôùi nhöõng gian khoå vaø nguy hieåm lieân heä, Thaùnh Phanxicoâ ñeán gaëp Sultan vôùi cuøng moät thaùi ñoä maø ngaøi voán truyeàn thuï cho caùc moân ñeä cuûa ngaøi: neáu hoï thaáy mình "giöõa nhöõng ngöôøi Saracens vaø nhöõng ngöôøi khoâng tin khaùc", thì, tuy khoâng töø boû caên tính cuûa mình nhöng hoï khoâng ñöôïc "daán thaân vaøo nhöõng cuoäc tranh luaän hoaëc tranh caõi, nhöng phaûi tuøy theo moïi taïo vaät nhaân baûn vì danh Chuùa"[3]. Trong boái caûnh thôøi ñaïi, ñaây quaû laø moät khuyeán caùo phi thöôøng. Chuùng ta raát coù aán töôïng khi caùch nay taùm traêm naêm, Thaùnh Phanxicoâ ñaõ thuùc giuïc phaûi traùnh xa moïi hình thöùc thuø ñòch hoaëc xung ñoät vaø phaûi bieåu loä moät "söï tuaân phuïc" ñaày khieâm toán vaø huynh ñeä vôùi nhöõng ngöôøi khoâng cuøng moät ñöùc tin vôùi ngaøi.
4. Thaùnh Phanxicoâ khoâng gaây chieán baèng nhöõng lôøi leõ nhaèm aùp ñaët caùc hoïc thuyeát; ngaøi chæ ñôn giaûn truyeàn baù tình yeâu cuûa Thieân Chuùa. Ngaøi hieåu raèng "Thieân Chuùa laø tình yeâu vaø nhöõng ai ôû trong tình yeâu thì cuõng ôû trong Thieân Chuùa" (1Ga 4:16). Baèng caùch naøy, ngaøi ñaõ trôû thaønh moät ngöôøi cha cuûa moïi ngöôøi vaø truyeàn caûm höùng cho vieãn kieán veà moät xaõ hoäi huynh ñeä. Thaät vaäy, "chæ ngöôøi naøo tieáp caän ngöôøi khaùc, khoâng vì muïc ñích loâi keùo hoï vaøo cuoäc soáng cuûa mình, nhöng ñeå giuùp hoï trôû neân hoaøn toaøn laø chính hoï hôn, môùi thöïc söï ñöôïc goïi laø ngöôøi cha"[4]. Trong theá giôùi thôøi ñoù, vôùi ñaày raãy nhöõng thaùp canh vaø töôøng phoøng thuû, caùc thaønh phoá laø nôi dieãn ra caùc cuoäc chieán taøn khoác giöõa caùc gia ñình quyeàn theá, ngay khi ngheøo ñoùi ñang lan traøn khaép vuøng noâng thoân. Tuy nhieân, luùc ñoù, Thaùnh Phanxicoâ ñaõ coù theå chaøo ñoùn söï bình an ñích thöïc trong loøng mình vaø töï giaûi phoùng baûn thaân khoûi khao khaùt vaän duïng quyeàn löïc treân ngöôøi khaùc. Ngaøi trôû thaønh moät trong nhöõng ngöôøi ngheøo vaø tìm caùch soáng hoøa hôïp vôùi moïi ngöôøi. Thaùnh Phanxicoâ ñaõ truyeàn caûm höùng cho nhöõng trang cuûa thoâng ñieäp naøy.
5. Caùc vaán ñeà veà tình huynh ñeä nhaân baûn vaø tình höõu nghò xaõ hoäi luoân laø moái quan taâm cuûa toâi. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, toâi ñaõ noùi veà chuùng nhieàu laàn vaø trong caùc khung caûnh khaùc nhau. Trong Thoâng ñieäp naøy, toâi tìm caùch taäp hôïp caùc tuyeân boá ñoù laïi vôùi nhau vaø ñònh vò chuùng trong moät boái caûnh suy tö roäng hôn. Trong quaù trình chuaån bò Laudato Si', toâi ñaõ laáy nguoàn caûm höùng töø ngöôøi anh em cuûa toâi, Bartholomew, Thöôïng phuï Chính thoáng giaùo, ngöôøi ñaõ maïnh meõ leân tieáng veà söï caàn thieát cuûa chuùng ta phaûi chaêm soùc saùng theá. Dòp naøy ñaây, toâi caûm thaáy ñöôïc söï khích leä ñaëc bieät cuûa Ñaïi Imam Ahmad Al-Tayyeb, ngöôøi maø toâi ñaõ gaëp ôû Abu Dhabi, nôi chuùng toâi tuyeân boá raèng "Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng moïi höûu theå nhaân baûn bình ñaúng nhau veà quyeàn lôïi, nghóa vuï vaø phaåm giaù, vaø ñaõ keâu goïi hoï soáng vôùi nhau nhö anh chò em moät nhaø"[5]. Ñaây khoâng phaûi laø moät cöû chæ chæ coù tính ngoaïi giao ñôn thuaàn, nhöng laø moät suy tö phaùt sinh töø ñoái thoaïi vaø cam keát chung. Thoâng ñieäp naøy tieáp thu vaø khai trieån moät soá chuû ñeà lôùn ñöôïc neâu ra trong Vaên kieän maø caû hai chuùng toâi ñaõ kyù keát. Toâi cuõng ñaõ keát hôïp, cuøng vôùi nhöõng suy nghó cuûa rieâng mình, moät soá thö töø, taøi lieäu vaø nhöõng xem xeùt maø toâi ñaõ nhaän ñöôïc töø nhieàu caù nhaân vaø nhoùm treân khaép theá giôùi.
6. Caùc trang sau ñaây khoâng cho laø ñaõ ñöa ra moät giaùo huaán hoaøn chænh veà tình yeâu thöông huynh ñeä, nhöng ñuùng hôn, laø xem xeùt phaïm vi phoå quaùt cuûa noù, söï côûi môû cuûa noù ñoái vôùi moïi ngöôøi nam vaø nöõ. Toâi cung hieán Thoâng ñieäp xaõ hoäi naøy nhö moät ñoùng goùp khieâm toán ñeå tieáp tuïc suy tö, vôùi hy voïng raèng tröôùc nhöõng noã löïc ngaøy nay nhaèm loaïi boû hoaëc laøm ngô ngöôøi khaùc, chuùng ta coù theå chöùng toû mình coù khaû naêng ñaùp öùng baèng moät vieãn kieán môùi meû veà tình huynh ñeä vaø tình höõu nghò xaõ hoäi khoâng naèm maõi ôû bình dieän ngoân töø maø thoâi. Maëc duø toâi ñaõ vieát noù töø caùc xaùc tín Kitoâ giaùo, laø caùc xaùc tín ñaõ truyeàn caûm höùng vaø naâng ñôõ toâi, nhöng toâi vaãn tìm caùch laøm cho söï suy tö naøy trôû thaønh moät lôøi môøi ñoái thoaïi giöõa taát caû nhöõng ngöôøi coù thieän chí.
7. Khi toâi ñang vieát thoâng ñieäp naøy, ñaïi dòch Covid-19 baát ngôø buøng phaùt, phôi traàn caùc an toaøn giaû maïo cuûa chuùng ta. Boû qua caùc caùch khaùc nhau ñöôïc caùc quoác gia khaùc nhau duøng ñeå ñaùp öùng cuoäc khuûng hoaûng, vieäc hoï khoâng coù khaû naêng laøm vieäc vôùi nhau ñaõ trôû neân khaù hieån nhieân. Baát chaáp söï kieän caùc quoác gia voán noái keát chaët cheõ vôùi nhau, chuùng ta chöùng kieán moät söï phaân maûnh khieán vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñang aûnh höôûng ñeán taát caû chuùng ta trôû neân khoù khaên hôn. Baát cöù ai nghó raèng baøi hoïc duy nhaát caàn phaûi hoïc laø vieäc caàn phaûi caûi thieän nhöõng gì chuùng ta ñaõ laøm, hoaëc tinh chænh caùc heä thoáng vaø quy ñònh hieän coù, thì ñieàu naøy ñang phuû nhaän thöïc taïi.
8. Toâi mong muoán raèng, trong thôøi ñaïi hieän nay cuûa chuùng ta, nhôø thöøa nhaän phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi nhaân baûn, chuùng ta coù theå goùp phaàn vaøo vieäc taùi sinh khaùt voïng phoå quaùt veà tình huynh ñeä. Tình huynh ñeä giöõa moïi ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. "ÔÛ ñaây chuùng ta coù moät bí quyeát tuyeät vôøi; noù chæ cho chuùng ta caùch öôùc mô vaø bieán cuoäc soáng ta thaønh moät cuoäc phieâu löu kyø thuù. Khoâng ai coù theå ñoái ñaàu vôùi cuoäc soáng trong coâ laäp... Chuùng ta caàn moät coäng ñoàng hoã trôï vaø giuùp ñôõ chuùng ta, trong ñoù, chuùng ta coù theå giuùp ñôõ laãn nhau ñeå tieáp tuïc nhìn veà phía tröôùc. Öôùc mô cuøng vôùi nhau quan troïng bieát bao... Töï chuùng ta, chuùng ta coù nguy cô chæ nhìn thaáy caùc aûo aûnh, nhöõng söï vaät khoâng coù ôû ñoù. Traùi laïi, nhöõng giaác mô ñöôïc xaây döïng vôùi nhau"[6]. Vaäy, chuùng ta haõy mô öôùc nhö moät gia ñình nhaân loaïi ñôn nhaát, nhö nhöõng ngöôøi baïn cuøng du haønh, cuøng coù chung moät xöông thòt, nhö nhöõng ngöôøi con cuûa cuøng moät traùi ñaát, voán laø ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta, moãi ngöôøi chuùng ta mang theo söï phong phuù trong caùc nieàm tin vaø xaùc tín cuûa mình, moãi chuùng ta vôùi tieáng noùi rieâng cuûa mình, taát caû ñeàu laø anh chò em.
- - - - - - - - - -
[1] Admonitions, 6, 1. Baûn tieáng Anh trong Francis of Assisi: Early Documents, vol 1., New York, London, Manila (1999), 131.
[2] Ñaõ daãn, 25: taøi lieäu ñaõ daãn, 136.
[3] Thaùnh Phanxicoâ thaønh ASSISI, Earlier Rule of the Friars Minor (Regula non bullata), 16: 3.6: taøi lieäu ñaõ daãn 74.
[4] ELOI LECLERC, O.F.M., Exil et tendresse, EÙd. Franciscaines, Paris, 1962, 205.
[5] Vaên kieän Tình Huynh ñeä Nhaân baûn vì Hoøa bình Theá giôùi vaø Soáng chung, Abu Dhabi (4 Thaùng 2 2019): L'Osservatore Romano, 4-5 Thaùng 2 2019, p. 6.
[6] Dieãn vaên Taïi Cuoäc Gaëp gôõ Ñaïi keát vaø Lieân toân vôùi Ngöôøi Treû, Skopje, North Macedonia (7 Thaùng 5 2019): L'Osservatore Romano, 9 Thaùng 5 2019, p. 9.