Toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
Christus Vivit - Chuùa Kitoâ Ñang Soáng
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Göûi Ngöôøi Treû vaø Coäng Ñoaøn Daân Chuùa
(Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa HÑGMVN)
Chöông Baûy
Muïc Vuï Giôùi Treû
202. Muïc vuï Giôùi treû theo truyeàn thoáng ñaõ bò aûnh höôûng ñaùng keå bôûi nhöõng thay ñoåi cuûa xaõ hoäi vaø vaên hoaù. Ngöôøi treû thöôøng khoâng thaáy caùc chöông trình thoâng thöôøng cuûa chuùng ta ñaùp öùng ñöôïc caùc moái quan taâm, caùc nhu caàu, caùc vaán ñeà, vaø caùc thöông toån cuûa hoï. Söï lan roäng vaø taêng tröôûng cuûa caùc hieäp hoäi vaø caùc phong traøo chuû yeáu gaén vôùi ngöôøi treû coù theå ñöôïc giaûi thích nhö laø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng khoâng ngöøng chæ cho chuùng ta nhöõng neûo ñöôøng môùi. Tuy nhieân, caàn phaûi xem xeùt kyõ löôõng caùch thöùc caùc nhoùm tham döï vaøo ñònh höôùng muïc vuï toång theå cuûa Hoäi Thaùnh, cuõng nhö caàn coù söï hieäp thoâng nhieàu hôn nöõa giöõa caùc nhoùm, vaø söï phoái hôïp toát hôn caùc hoaït ñoäng cuûa hoï. Maëc duø khoâng luoân deã daøng tieáp caän ngöôøi treû, vaãn coù hai khía caïnh chuùng ta ñang lôùn leân: söï yù thöùc toaøn theå coäng ñoàng phaûi tham gia vaøo coâng cuoäc Phuùc aâm hoaù ngöôøi treû, vaø nhu caàu caáp baùch ñeå ngöôøi treû ñaûm nhaän moät vai troø quan troïng hôn nöõa trong caùc chöông trình muïc vuï.
Moät muïc vuï mang tính hieäp haønh (synodaliteù)
203. Toâi muoán tuyeân boá roõ raøng raèng chính ngöôøi treû laø taùc nhaân cuûa Muïc vuï Giôùi treû. Chaéc chaén hoï caàn ñöôïc hoã trôï vaø höôùng daãn, nhöng ñoàng thôøi hoï cuõng phaûi ñöôïc töï do phaùt trieån nhöõng caùch thöùc môùi vôùi tinh thaàn saùng taïo vaø taùo baïo. Vì vaäy, seõ dö thöøa neáu toâi döøng ôû ñaây ñeå ñöa ra moät caåm nang muïc vuï giôùi treû hay nhöõng höôùng daãn thöïc haønh muïc vuï. Toát hôn laø haõy quan taâm giuùp ngöôøi treû vaän duïng söï thoâng minh, naêng khieáu vaø kieán thöùc cuûa mình ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà nhaïy caûm cuõng nhö caùc moái baän taâm cuûa nhöõng ngöôøi treû khaùc baèng ngoân ngöõ cuûa hoï.
204. Ngöôøi treû giuùp chuùng ta nhaän ra nhu caàu phaûi coù nhöõng phong caùch laøm vieäc vaø chieán löôïc môùi. Chaúng haïn, trong khi ngöôøi lôùn thöôøng lo laéng moïi thöù phaûi ñöôïc leân keá hoaïch, vôùi caùc cuoäc hoïp ñònh kyø vaø thôøi gian bieåu oån ñònh, thì ña soá nhöõng ngöôøi treû ngaøy nay ít quan taâm ñeán kieåu caùch muïc vuï naøy. Muïc vuï giôùi treû caàn ñöôïc linh ñoäng hôn vaø môøi ngöôøi treû ñeán vôùi caùc söï kieän maø nôi ñoù, ngöôøi treû khoâng chæ coù cô hoäi ñeå hoïc hoûi, nhöng coøn ñeå chia seû cuoäc soáng, lieân hoan, haùt muùa, nghe nhöõng caâu chuyeän thöïc cuûa caùc chöùng töø vaø cuøng nhau gaëp gôõ Thieân Chuùa haèng soáng trong coäng ñoaøn.
205. Ñaøng khaùc, chuùng ta neân xem xeùt nhieàu hôn ñeán nhöõng thöïc haønh ñaõ mang laïi hieäu quaû, nhö nhöõng phöông phaùp, ngoân ngöõ vaø muïc tieâu toû ra höõu hieäu trong vieäc ñöa ngöôøi treû ñeán vôùi Chuùa Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh. Ta khoâng caàn quan taâm ñeán nguoàn goác hay nhaõn hieäu, laø "baûo thuû hay caáp tieán", laø "phe höõu hay phe taû". Ñieàu quan troïng laø chuùng ta taän duïng taát caû nhöõng gì phaùt sinh hieäu quaû toát laønh vaø thoâng truyeàn höõu hieäu nieàm vui Tin Möøng.
206. Muïc vuï Giôùi treû phaûi mang tính "hieäp haønh" (synodale), nghóa laø coù khaû naêng lieân keát trong moät "haønh trình chung", ñieàu ñoù bao haøm "söï quyù troïng caùc ñaëc suûng maø Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho moãi thaønh vieân trong Giaùo hoäi theo ôn goïi vaø vai troø cuûa mình, ñoàng thôøi seõ thuùc ñaåy moïi thaønh vieân tham gia gaùnh vaùc traùch nhieäm. [...] Vôùi tinh thaàn naøy, chuùng ta seõ coù theå tieán ñeán moät Giaùo hoäi coù nhieàu taùc nhaân tham gia vaø cuøng chia seû traùch nhieäm, moät Giaùo hoäi coù khaû naêng cho thaáy ñöôïc neùt phong phuù nhôø tính ña daïng, ñoàng thôøi chuùng ta cuõng ñoùn nhaän vôùi loøng bieát ôn söï ñoùng goùp cuûa caùc tín höõu giaùo daân, nhaát laø cuûa giôùi treû vaø nöõ giôùi, cuøng söï chung tay goùp söùc cuûa caùc ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán nam vaø nöõ, cuûa caùc nhoùm, hoäi ñoaøn vaø phong traøo. Chuùng ta khoâng ñöôïc gaït boû moät ai hoaëc laøm cho moät ai coù theå muoán xa laùnh chuùng ta". [111]
207. Baèng caùch naøy, qua vieäc hoïc hoûi laãn nhau, chuùng ta coù theå dieãn taû toát hôn moät thöïc taïi ña dieän kyø dieäu maø Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ phaûi trôû thaønh. Hoäi Thaùnh coù theå thu huùt ngöôøi treû chính vì mình khoâng laø moät thöïc theå hieäp nhaát ñoàng chaát, nhöng trong moät maïng löôùi caùc ôn ban ña daïng maø Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ngöøng tuoân ñoå vaø luoân ñoåi môùi Hoäi Thaùnh, baát chaáp söï ngheøo naøn khoán cuøng cuûa Hoäi Thaùnh.
208. Taïi Thöôïng Hoäi ñoàng, nhieàu ñeà nghò cuï theå ñöôïc neâu leân nhaèm ñoåi môùi Muïc vuï Giôùi treû vaø giaûi phoùng noù khoûi nhöõng caùch thöùc khoâng coøn hieäu quaû vì thieáu khaû naêng ñoái thoaïi vôùi neàn vaên hoaù cuûa ngöôøi treû thôøi ñaïi. Dó nhieân, toâi khoâng theå lieät keâ taát caû nhöõng ñieàu ñoù ôû ñaây. Coù theå tìm thaáy moät soá ñeà nghò trong Vaên kieän keát thuùc cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc.
Nhöõng ñöôøng höôùng hoaït ñoäng chính yeáu
209. Toâi chæ muoán nhaán maïnh caùch vaén taét raèng Muïc vuï Giôùi treû bao goàm hai höôùng ñi chính. Moät laø tìm kieám, môøi vaø keâu goïi ñeå haáp daãn caùc baïn treû môùi höôùng caùc baïn tôùi vôùi moät kinh nghieäm veà Chuùa. Hai laø thaêng tieán, phaùt trieån moät loä trình cho nhöõng ngöôøi ñaõ coù kinh nghieäm ñoù ñeå tröôûng thaønh hôn.
210. Veà ñieåm thöù nhaát, tìm kieám, toâi tin töôûng nôi ngöôøi treû, chính hoï bieát caùch naøo laø toát nhaát ñeå quy tuï laïi vôùi nhau. Hoï bieát caùch toå chöùc caùc söï kieän leã hoäi, caùc hoäi thao, cuõng nhö caùch loan baùo Tin Möøng qua caùc maïng xaõ hoäi, qua caùc tin nhaén, caùc baøi haùt, video vaø nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng khaùc. Chæ caàn khuyeán khích hoï vaø taïo moät khoaûng khoâng töï do ñeå hoï coù theå haêng haùi Phuùc aâm hoaù nhöõng ngöôøi treû khaùc ôû moïi nôi, trong moïi hoaøn caûnh. Söù ñieäp Tin Möøng ñaàu tieân ñöôïc loan baùo, duø trong moät "kyø tónh taâm aán töôïng", hay qua moät cuoäc troø chuyeän trong quaùn bar, vaøo dòp nghæ leã ôû tröôøng hoïc, hay trong baát cöù moät ñöôøng loái dieäu kyø naøo cuûa Thieân Chuùa, coù theå laøm thöùc tænh moät kinh nghieäm ñöùc tin saâu saéc. Ñieàu quan troïng nhaát laø moãi ngöôøi treû caàn coù ñuû maïnh daïn ñeå gieo haït gioáng Tin Möøng ñaàu tieân treân maûnh ñaát maøu môõ laø taâm hoàn cuûa moät baïn treû khaùc.
211. Trong khi tìm kieám, chuùng ta caàn ñaëc bieät quan taâm ñeán ngoân ngöõ bieåu loä söï thaân tình, ngoân ngöõ cuûa tình yeâu quaûng ñaïi vaø töông giao hieän sinh chaïm ñeán ñöôïc loøng ngöôøi, taùc ñoäng ñeán cuoäc soáng, ñaùnh thöùc nhöõng khaùt khao vaø hy voïng. Ngöôøi treû caàn ñöôïc tieáp caän qua vaên phaïm cuûa tình yeâu, chöù khoâng phaûi baèng caùch thuyeát giaûng chieâu duï. Ngöôøi treû coù theå hieåu ñöôïc ngoân ngöõ cuûa nhöõng ngöôøi soáng hieán thaân, nhöõng ngöôøi soáng vôùi hoï vaø cho hoï, vaø caû nhöõng ai, duø coøn ñaày giôùi haïn vaø yeáu ñuoái, coá gaéng soáng ñöùc tin chaân thaønh. Ñoàng thôøi, chuùng ta cuõng phaûi coá tìm tích cöïc hôn nöõa nhöõng caùch thöùc ñeå ñöa lôøi rao giaûng tieân khôûi (kerygma) vaøo ngoân ngöõ cuûa giôùi treû ngaøy nay.
212. Veà vieäc thaêng tieán, toâi muoán nhaéc nhôû moät ñieàu quan troïng. ÔÛ moät soá nôi, sau khi ñöôïc giuùp ñôõ ñeå coù ñöôïc moät kinh nghieäm ñaäm ñaø veà Thieân Chuùa, thay vì ñöôïc taïo ñieàu kieän ñeå gaëp gôõ Chuùa Gieâsu Ñaáng ñaõ chaïm ñeán traùi tim hoï, ngöôøi treû chæ ñöôïc tham döï nhöõng cuoäc gaëp gôõ "huaán luyeän" leân lôùp veà nhöõng vaán ñeà ñaïo lyù vaø luaân lyù nhö: nhöõng söï döõ trong theá giôùi ngaøy nay, veà Hoäi Thaùnh, veà hoïc thuyeát xaõ hoäi, veà ñöùc khieát tònh, veà hoân nhaân, veà kieåm soaùt sinh saûn vaø nhöõng chuû ñeà khaùc. Keát quaû laø nhieàu ngöôøi treû chaùn ngaùn, maát ñi löûa nhieät thaønh gaëp gôõ Chuùa Kitoâ vaø nieàm vui böôùc theo Ngöôøi. Nhieàu ngöôøi boû cuoäc, coøn nhöõng ngöôøi khaùc thì buoàn chaùn vaø tieâu cöïc. Ñöøng quaù lo laéng truyeàn ñaït thaät nhieàu noäi dung giaùo thuyeát, nhöng tröôùc heát, chuùng ta haõy coá ñaùnh thöùc vaø giuùp caùc baïn ñaøo saâu nhöõng kinh nghieäm tuyeät vôøi coù söùc naâng ñôõ ñôøi soáng Kitoâ höõu. Theo lôøi cuûa Romano Guardini: "Khi chuùng ta kinh nghieäm moät tình yeâu lôùn [...] thì moïi söï seõ trôû neân moät bieán coá lieân heä trong tình yeâu ñoù".[112]
213. Baát cöù döï aùn giaùo duïc hay chöông trình thaêng tieán naøo cho ngöôøi treû chaéc chaén cuõng phaûi bao goàm vieäc ñaøo taïo giaùo lyù vaø luaân lyù. Ñaây cuõng laø moät ñieåm quan troïng ñöôïc quy taâm vaøo hai truïc chính. Moät laø ñaøo saâu lôøi rao giaûng tieân khôûi kerygma, voán laø kinh nghieäm neàn taûng cuûa cuoäc gaëp gôõ Thieân Chuùa qua caùi cheát vaø söï Phuïc sinh cuûa Ñöùc Gieâsu. Hai laø söï phaùt trieån trong tình huynh ñeä, trong ñôøi soáng coäng ñoaøn vaø phuïc vuï.
214. Ñaây laø ñieàu ñaõ ñöôïc nhaán maïnh trong Toâng huaán Nieàm vui Tin Möøng (Evangelii Gaudium) maø toâi thieån nghó giôø ñaây caàn ñöôïc nhaéc laïi. Moät ñaøng, seõ laø moät sai laàm nghieâm troïng khi nghó raèng trong Muïc vuï Giôùi treû "Lôøi rao giaûng tieân khôûi (kerygma) neân nhöôøng choã cho moät söï huaán luyeän ñöôïc cho laø "vöõng chaéc" hôn. Khoâng coù gì vöõng chaéc hôn, saâu saéc hôn, ñaäm ñaø hôn vaø khoân ngoan hôn lôøi rao giaûng tieân khôûi aáy. Taát caû söï huaán luyeän ñöùc tin Kitoâ giaùo tröôùc heát laø vieäc ñi saâu vaøo lôøi rao giaûng tieân khôûi vaø laøm cho noù ngaøy caøng ñi saâu hôn vaø toát hôn trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta". [113] Vì theá, Muïc vuï Giôùi treû neân thöôøng xuyeân taïo ra caùc cô hoäi ñeå laøm môùi vaø ñaøo saâu kinh nghieäm caù vò cuûa moãi ngöôøi veà tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñang soáng. Coù theå laøm ñieàu naøy baèng nhöõng caùch thöùc khaùc nhau nhö: chia seû chöùng töø, caùc baøi haùt, giôø chaàu, suy nieäm Lôøi Chuùa, vaø thaäm chí laø söû duïng caùc maïng xaõ hoäi caùch khoân ngoan. Theá nhöng, khoâng bao giôø ñöôïc thay theá kinh nghieäm thuù vò gaëp gôõ Chuùa baèng moät loaïi hình "tuyeân truyeàn" coù tính giaùo ñieàu naøo.
215. Ñaøng khaùc, baát kyø keá hoaïch Muïc vuï Giôùi treû naøo cuõng neân keát hôïp roõ raøng vôùi nhöõng phöông tieän vaø nguoàn löïc khaùc nhau, ñeå giuùp ngöôøi treû trieån nôû trong tình huynh ñeä, soáng nhö anh em vôùi nhau, giuùp ñôõ laãn nhau, xaây döïng coäng ñoaøn, phuïc vuï ngöôøi khaùc, gaàn guõi vôùi ngöôøi ngheøo. Neáu tình huynh ñeä laø "ñieàu raên môùi" (Ga 13,34), "laø söï chu toaøn Leà luaät" (Rm 13,10) vaø laø caùch toát nhaát theå hieän tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa, thì noù phaûi chieám moät vò trí chính yeáu trong moïi chöông trình ñaøo taïo vaø thaêng tieán ngöôøi treû.
Caùc moâi tröôøng phuø hôïp
216. Caùc toå chöùc, ñoaøn theå cuûa chuùng ta caàn phaùt trieån vaø cuûng coá cho thaät toát hôn khaû naêng ñoùn tieáp thaân tình, vì nhieàu baïn treû caûm thaáy bò boû rôi. ÔÛ ñaây, toâi khoâng noùi ñeán caùc vaán ñeà trong gia ñình, maø muoán noùi ñeán moät kinh nghieäm töông töï lieân heä ñeán caùc treû em, ngöôøi treû vaø ngöôøi lôùn, cha, meï vaø con caùi. Ñoái vôùi nhöõng kinh nghieäm "moà coâi" cuûa ngöôøi thôøi ñaïi ngaøy nay, coù leõ cuõng bao goàm caû chuùng ta nöõa, caùc coäng ñoaøn nhö giaùo xöù hoaëc tröôøng hoïc neân taïo nhöõng cô hoäi ñeå moãi ngöôøi caûm nghieäm tình yeâu vò tha vaø trieån nôû, ñöôïc khaúng ñònh vaø tröôûng thaønh. Nhieàu ngöôøi treû ngaøy nay caûm thaáy hoï laø con caùi keá thöøa nhöõng öôùc mô thaát baïi töø cha meï vaø oâng baø, nhöõng öôùc mô bò thieâu ruïi bôûi söï baát coâng, baïo löïc xaõ hoäi, ích kyû. Bao nhieâu laø ngöôøi caûm thaáy bò troác goác! Neáu ngöôøi treû lôùn leân trong moät theá giôùi tan hoang, thaät khoù ñeå hoï coù theå giöõ ñöôïc soáng ñoäng ngoïn löûa cuûa nhöõng giaác mô vaø hoaøi baõo lôùn. Neáu lôùn leân trong moät sa maïc troáng roãng yù nghóa, laøm sao ngöôøi treû coù theå nuoâi döôõng öôùc muoán daâng hieán ñeå gieo maàm soáng? Kinh nghieäm cuûa söï ñöùt ñoaïn, troác reã vaø suïp ñoå nhöõng ñieåm töïa neàn taûng, bò taùc ñoäng theâm bôûi neàn vaên hoaù truyeàn thoâng ngaøy nay, taïo ra moät caûm giaùc "moà coâi" saâu saéc, ñaùp laïi ñieàu ñoù chuùng ta phaûi taïo ra moät moâi tröôøng haáp daãn vaø ñaày tình huynh ñeä, nôi ñoù ngöôøi treû coù theå soáng coù ñònh höôùng.
217. Döïng "nhaø" laø döïng moät "gia ñình". "Ñoù laø hoïc caûm nhaän mình ñöôïc lieân keát vôùi ngöôøi khaùc qua moät moái quan heä lieân ñôùi vöôït treân söï thöïc duïng hay söï vuï, caûm nhaän ñöôïc ñôøi soáng cuûa mình ñöôïm "tình ngöôøi" hôn. Döïng "nhaø" laø ñeå cho saám ngoân maëc laáy xaùc phaøm vaø ñeå nhöõng ngaøy giôø ñôøi ta bôùt laïnh leõo, bôùt thôø ô vaø voâ danh. Ñoù laø taïo laäp nhöõng moái daây lieân keát baèng nhöõng haønh ñoäng haèng ngaøy ñôn giaûn ai cuõng laøm ñöôïc. Moät maùi nhaø, nhö moïi ngöôøi chuùng ta bieát raát roõ, caàn ñöôïc chung tay döïng xaây. Khoâng ai ñöôïc pheùp thôø ô hay ñöùng ngoaøi cuoäc, vì moãi ngöôøi laø moät vieân ñaù caàn thieát ñeå xaây neân ngoâi nhaø aáy. Ñieàu naøy giaû thieát ta phaûi xin Chuùa ban cho chuùng ta ôn hoïc bieát kieân nhaãn, hoïc bieát tha thöù laãn nhau, vaø baét ñaàu laïi moãi ngaøy. Toâi phaûi tha thöù vaø baét ñaàu laïi bao nhieâu laàn? Baûy möôi laàn baûy, caàn bao nhieâu thì laøm baáy nhieâu. Ñeå kieán taïo nhöõng moái lieân keát vöõng chaéc, phaûi coù söï tin töôûng ñöôïc nuoâi döôõng haèng ngaøy bôûi loøng kieân nhaãn vaø tha thöù. Vaø ñoù laø caùch pheùp laï xaûy ra: ôû ñaây taát caû chuùng ta caûm nhaän ñöôïc söï taùi sinh, taát caû ñöôïc sinh ra moät laàn nöõa, bôûi vì chuùng ta caûm nhaän ñöôïc baøn tay chaêm soùc quan phoøng cuûa Thieân Chuùa giuùp chuùng ta coù theå mô öôùc veà moät theá giôùi ñaày tình ngöôøi hôn, vaø do ñoù laø moät theá giôùi thaàn thieâng hôn."[114]
218. Trong khung caûnh naøy, caùc toå chöùc cuûa chuùng ta caàn taïo cho ngöôøi treû khoâng gian cuûa rieâng hoï, ñeå hoï coù theå toå chöùc thoaûi maùi, hoï coù theå töï do ñeán vaø ñi, caûm thaáy ñöôïc ñoùn tieáp vaø coù theå ñi laïi töï nhieân vaø tin caäy ñeå gaëp gôõ nhöõng ngöôøi treû khaùc, khi gaëp ñau khoå chaùn chöôøng, hay khi vui möøng haân hoan. Nhöõng nôi nhö theá ñaõ ñöôïc thöïc hieän ôû moät soá nhaø thôø coù caùc nhaø sinh hoaït vaø caùc trung taâm daønh cho ngöôøi treû. Trong nhieàu hoaøn caûnh, nhöõng nôi ñoù trôû thaønh khung caûnh thaân thieän ngöôøi treû coù theå soáng kinh nghieäm tình baèng höõu, nam nöõ heïn hoø, gaëp gôõ nhau, chia seû nieàm say meâ aâm nhaïc, giaûi trí, theå thao, cuõng nhö suy nieäm vaø caàu nguyeän, maø khoâng phaûi baän taâm nhieàu ñeán chi phí. Baèng caùch ñoù, chuùng ta môû ñöôøng cho vieäc loan baùo söù ñieäp Tin möøng thieát yeáu qua söï tieáp xuùc caù nhaân, laø caùch maø khoâng moät phöông phaùp muïc vuï naøo khaùc coù theå thay theá ñöôïc.
219. "Tình baïn vaø söï trao ñoåi, ngay caû trong nhöõng nhoùm coù cô caáu ít nhieàu, thöôøng ñem ñeán cô hoäi ñeå cuûng coá caùc kyõ naêng xaõ hoäi vaø töông giao, trong boái caûnh maø mình khoâng bò ñaùnh giaù hay bò pheâ phaùn. Kinh nghieäm nhoùm cuõng laø moät thuaän lôïi raát lôùn ñeå chia seû ñöùc tin vaø giuùp nhau laøm chöùng. Ngöôøi treû coù khaû naêng daãn daét ngöôøi treû khaùc vaø soáng moät ñôøi toâng ñoà ñích thöïc giöõa nhöõng ngöôøi baïn cuûa mình". [115]
220. Noùi theá khoâng coù nghóa laø hoï neân coâ laäp mình vaø ñoùng kín moïi lieân heä vôùi caùc coäng ñoaøn cuûa giaùo xöù, nhöõng phong traøo vaø nhöõng toå chöùc toân giaùo khaùc trong Hoäi Thaùnh. Nhöng hoï seõ hoaø nhaäp tích cöïc hôn vaøo nhöõng coäng ñoaøn môû ra cho hoï, soáng ñöùc tin, tha thieát toaû chieáu Ñöùc Kitoâ, vui töôi, töï do, ñaày tình huynh ñeä vaø tinh thaàn daán thaân. Nhöõng coäng ñoaøn naøy coù theå trôû thaønh nhöõng keânh chuyeån thoâng nôi ñoù hoï caûm thaáy coù theå vun troàng nhöõng moái quan heä quyù giaù.
Muïc vuï giôùi treû trong moâi tröôøng giaùo duïc
221. Tröôøng hoïc chaéc haún laø moät moâi tröôøng thuaän tieän ñeå tieáp caän thieáu nhi vaø ngöôøi treû. Vì tröôøng hoïc laø nôi öu vieät ñeå phaùt trieån con ngöôøi, neân coäng ñoaøn Kitoâ höõu ñaõ luoân raát quan taâm huaán luyeän giaùo vieân vaø caùc nhaø quaûn trò, thaønh laäp caùc tröôøng cuûa mình vôùi nhieàu loaïi hình vaø caáp ñoä khaùc nhau. Trong lónh vöïc giaùo duïc ngöôøi treû, Thaùnh Thaàn ñaõ khôi leân raát nhieàu ñaëc suûng vaø chöùng taù thaùnh thieän. Tuy nhieân, caùc tröôøng caàn caáp thieát töï kieåm ñieåm, neáu chuùng ta löu yù ñeán keát quaû muïc vuï cuûa nhieàu toå chöùc giaùo duïc, seõ thaáy nhieàu tröôøng thöôøng taäp chuù vaøo moät kieåu giaùo duïc ñöùc tin naøo ñoù ít coù khaû naêng khôi daäy nhöõng kinh nghieäm ñöùc tin laâu beàn. Hôn nöõa, moät soá tröôøng Coâng Giaùo döôøng nhö ñöôïc toå chöùc chæ ñeå töï baûo toàn chính mình. Sôï thay ñoåi khieán caùc tröôøng khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc söï baáp beânh vaø phoøng thuû tröôùc caùc nguy cô, caû nguy cô thaät laãn töôûng töôïng, coù theå coù do moät söï thay ñoåi baát kyø mang laïi. Tröôøng hoïc maø bieán thaønh moät "haàm truù aån" bao boïc hoïc sinh traùnh xa nhöõng sai laàm "töø beân ngoaøi" laø moät bieám hoaï cho xu höôùng naøy. Nhöng hình aûnh aáy phaûn aùnh moät caùch ñaùng lo ngaïi veà nhöõng gì maø nhieàu ngöôøi treû ñang phaûi traûi nghieäm khi hoï toát nghieäp töø moät soá cô sôû giaùo duïc aáy. Hoï caûm thaáy coù moät khoaûng caùch vôøi vôïi giöõa nhöõng gì hoï ñöôïc hoïc vaø theá giôùi hoï ñang soáng. Nhöõng gì hoï ñöôïc daïy veà caùc giaù trò toân giaùo vaø luaân lyù khoâng heà chuaån bò cho hoï khaû naêng choáng ñôõ tröôùc moät theá giôùi cheá nhaïo chuùng, hoï cuõng khoâng ñöôïc hoïc caùch caàu nguyeän vaø thöïc haønh ñöùc tin khaû dó ñöùng vöõng ñöôïc giöõa nhòp soáng voäi vaõ cuûa xaõ hoäi. Thaät ra, moät trong nhöõng nieàm vui lôùn nhaát cuûa moät nhaø giaùo duïc laø nhìn thaáy hoïc troø cuûa mình trôû thaønh moät con ngöôøi maïnh meõ, thoáng nhaát, chuû ñoäng vaø coù khaû naêng coáng hieán.
222. Tröôøng hoïc Coâng Giaùo vaãn laø nôi chính yeáu ñeå loan baùo Tin möøng cho ngöôøi treû. Ñieàu quan troïng laø caàn nhôù moät vaøi tieâu chuaån höôùng daãn ñöôïc trình baøy trong Toâng hieán Veritatis Gaudium veà vieäc canh taân vaø phuïc höng caùc tröôøng hoïc vaø caùc ñaïi hoïc theo höôùng "môû ra" truyeàn giaùo. Ñoù laø kinh nghieäm veà lôøi rao giaûng tieân khôûi (kergyma), ñoái thoaïi ôû moïi caáp baäc, caùc phöông thöùc lieân ngaønh vaø xuyeân ngaønh, coå voõ neàn vaên hoaù gaëp gôõ, khaån thieát taïo laäp caùc maïng löôùi vaø löïa choïn phuïc vuï nhöõng ngöôøi thaáp keùm nhaát, nhöõng ngöôøi bò xaõ hoäi boû rôi.[116] Cuõng quan troïng khoâng keùm laø khaû naêng hoäi nhaäp kieán thöùc cuûa trí oùc, vôùi con tim vaø ñoâi tay.
223. Ñaøng khaùc, chuùng ta khoâng theå taùch rôøi vieäc ñaøo taïo taâm linh ra khoûi ñaøo taïo veà vaên hoaù. Hoäi Thaùnh luoân muoán phaùt trieån neàn giaùo duïc vaên hoaù toát nhaát cho ngöôøi treû. Hoäi Thaùnh khoâng ñöôïc töø choái coâng cuoäc aáy, vì ngöôøi treû coù quyeàn ñöôïc nhö theá. "Ñaëc bieät ngaøy nay, quyeàn ñöôïc giaùo duïc toát coù nghóa laø baûo veä söï khoân ngoan, töùc laø, tri thöùc nhaân vaên vaø phaùt trieån nhaân baûn. Chuùng ta raát thöôøng bò ñieàu khieån bôûi nhöõng loái soáng taàm thöôøng phuø phieám, loâi keùo chuùng ta theo ñuoåi söï thaønh coâng reû tieàn, haï giaù söï hy sinh vaø tieâm nhieãm tö töôûng cho raèng giaùo duïc laø khoâng caàn thieát tröø phi noù ñem laïi hieäu quaû cuï theå töùc thôøi. Khoâng, giaùo duïc giuùp chuùng ta bieát chaát vaán, ngaên ngöøa chuùng ta khoâng bò u meâ bôûi caùi taàm thöôøng, thuùc ñaåy chuùng ta tìm kieám yù nghóa cuoäc ñôøi. Chuùng ta caàn ñoøi laïi quyeàn cuûa mình khoâng ñeå bò lung laïc bôûi nhöõng "thöù quyeán ruõ" traøn ngaäp ngaøy nay laøm sao laõng khoûi cuoäc tìm kieám naøy. Ulysse, ñeå khoâng bò ñaém bôûi khuùc haùt cuûa myõ nhaân ngö voán hay laøm meâ hoaëc caùc thuûy thuû khieán hoï lao thuyeàn vaøo gheành ñaù, ñaõ töï troùi mình vaøo coät buoàm vaø buoäc nhöõng ngöôøi ñoàng haønh phaûi bòt kín tai laïi. Coøn Orpheus thì laïi coù caùch ñoái phoù khaùc vôùi khuùc haùt cuûa caùc naøng tieân caù: chaøng taáu leân moät giai ñieäu coøn hay hôn coù söùc meâ hoaëc caùc myõ nhaân ngö kia. Ñaây laø nhieäm vuï cao caû cuûa caùc con, ñoù laø ñaùp laïi nhöõng ñieäp khuùc laøm teâ lieät xaõ hoäi cuûa traøo löu tieâu thuï veà vaên hoaù baèng nhöõng löïa choïn naêng ñoäng vaø quyeát lieät, baèng söï tìm toøi, hieåu bieát vaø chia seû."[117]
Nhöõng lónh vöïc caàn ñöôïc phaùt trieån
224. Nhieàu ngöôøi treû ñaõ hoïc bieát neám höôûng söï thinh laëng vaø soáng thaân maät vôùi Chuùa. Ngaøy caøng coù nhieàu nhoùm taäp hôïp ñeå toân thôø Thaùnh Theå vaø caàu nguyeän döïa treân Lôøi Chuùa. Chuùng ta khoâng ñöôïc xem thöôøng khaû naêng cuûa ngöôøi treû trong vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm. Chæ caàn tìm ra caùch thöùc vaø kieåu maãu thích hôïp ñeå giuùp hoï daán thaân vaøo kinh nghieäm quyù giaù naøy. Lieân quan ñeán vieäc thôø phöôïng vaø caàu nguyeän, "trong nhieàu boái caûnh, giôùi treû coâng giaùo mong muoán coù ñöôïc moät ñöôøng loái phuïng vuï môùi meû, ñích thöïc vaø vui töôi, ñem ñeán cho hoï nhöõng giôø phuùt caàu nguyeän vaø nhöõng buoåi cöû haønh bí tích coù theå lay ñoäng ñôøi soáng thöôøng ngaøy". [118] Thaät quan troïng neáu bieát quyù troïng nhöõng thôøi nhòp maïnh nhaát cuûa naêm phuïng vuï, ñaëc bieät laø Tuaàn Thaùnh, leã Chuùa Thaùnh Thaàn Hieän Xuoáng, vaø Giaùng Sinh. Ngöôøi treû cuõng vui thích gaëp gôõ trong nhöõng dòp leã khaùc ngaét nhòp soáng ñeàu ñaën thöôøng nhaät vaø giuùp hoï soáng kinh nghieäm nieàm vui ñöùc tin.
225. Nhöõng vieäc phuïc vuï cuûa ngöôøi Kitoâ höõu laø moät cô hoäi öu vieät ñeå ngöôøi treû phaùt trieån vaø môû ra ñoùn nhaän ôn hueä ñöùc tin vaø ñöùc aùi do Chuùa ban. Nhieàu ngöôøi treû ñöôïc loâi cuoán bôûi caùc cô hoäi giuùp ñôõ ngöôøi khaùc, nhaát laø treû em vaø ngöôøi ngheøo. Thöôøng vieäc phuïc vuï naøy laø böôùc ñaàu tieân ñeå khaùm phaù vaø taùi khaùm phaù ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø Hoäi Thaùnh. Nhieàu ngöôøi treû meät moûi vôùi nhöõng chöông trình huaán luyeän giaùo lyù vaø thieâng lieâng, vaø ñoâi khi hoï yeâu caàu coù cô hoäi ñöôïc tham gia tích cöïc vaøo caùc hoaït ñoäng giuùp ích cho tha nhaân.
226. Chuùng ta khoâng theå queân nhöõng dieãn taû ngheä thuaät, nhö kòch ngheä, hoäi hoaï, vaø nhieàu theå loaïi khaùc. "Taàm quan troïng cuûa aâm nhaïc voâ cuøng ñaëc bieät; aâm nhaïc laø moät moâi tröôøng thöïc söï vaø giôùi treû thöôøng xuyeân nguïp laën trong ñoù, nhö moät loaïi vaên hoaù vaø moät loaïi ngoân ngöõ coù khaû naêng khôi daäy caûm xuùc vaø xaây döïng caên tính. Ngoân ngöõ aâm nhaïc cuõng laø moät lôïi ích cho muïc vuï, ñaëc bieät laø cho phuïng vuï vaø canh taân phuïng vuï" [119]. Ca haùt coù theå laø moät löïc ñaåy quan troïng ñoái vôùi ngöôøi treû khi hoï ñi treân con ñöôøng traàn theá. Nhö Thaùnh Augustinoâ noùi: "Haõy ca haùt, nhöng cuõng tieáp tuïc tieán böôùc. Haõy haùt ca ñeå coâng vieäc cuûa baïn ñöôïc nheï bôùt, ñöøng löôøi bieáng. Haõy haùt, nhöng cuõng haõy tieáp tuïc tieán böôùc. [...] Khi tieán böôùc baïn seõ tieáp tuïc haønh trình; nhöng haõy tieán böôùc trong nhaân ñöùc, trong ñöùc tin chính thöïc vaø nhöõng vieäc laøm thieän löông. Haõy ca haùt, vaø böôùc tôùi". [120]
227. "Vieäc luyeän taäp theå thao nôi giôùi treû cuõng coù taàm quan troïng khoâng keùm. Giaùo hoäi khoâng ñöôïc ñaùnh giaù thaáp nhöõng tieàm naêng cuûa theå thao trong lónh vöïc giaùo duïc vaø ñaøo taïo, vaø phaûi cöông quyeát luoân hieän dieän trong moâi tröôøng naøy. Theá giôùi theå thao caàn ñöôïc giuùp ñeå khaéc phuïc nhöõng thaùi ñoä tieâu cöïc ñi keøm, chaúng haïn nhö suøng baùi voâ ñòch, phuïc vuï lôïi ích thöông maïi vaø yù muoán phaûi thaønh coâng baèng moïi giaù". [121] ÔÛ taâm ñieåm cuûa kinh nghieäm theå thao laø "nieàm vui: nieàm vui ñöôïc vaän ñoäng, nieàm vui quy tuï vôùi nhau, nieàm vui soáng vaø ñoùn nhaän nhöõng quaø taëng maø Ñaáng Taïo Hoaù ban cho ta moãi ngaøy". [122] Ñaøng khaùc, moät vaøi Giaùo phuï ñaõ duøng ví duï veà thöïc haønh theå thao ñeå môøi goïi ngöôøi treû phaùt trieån söùc maïnh vaø vöôït qua söï chaây löôøi hoaëc nhaøn roãi. Thaùnh Basilioâ Caû, khi vieát cho ngöôøi treû, ñaõ duøng ví duï trong theå thao. Ngaøi noùi, cuõng nhö nhöõng vaän ñoäng vieân caàn phaûi raát coá gaéng taäp luyeän ñeå thi ñaáu thaønh coâng, cuõng theá, söï hy sinh xeùt nhö moät phöông theá raát caàn thieát ñeå ngöôøi ta lôùn leân veà maët nhaân ñöùc. "Nhöõng ngöôøi aáy phaûi chòu ñöïng muoân vaøn hy sinh, söû duïng ñuû moïi phöông tieän ñeå reøn luyeän gia taêng theå löïc, ñoå moà hoâi khi thöïc haønh caùc baøi taäp luyeän theå löïc vaát vaû, [...] vaø, noùi toùm laïi, hoï soáng caû cuoäc ñôøi trong kyû luaät chæ ñeå chuaån bò cho cuoäc thi ñaáu, [...] hoï ñaët neàn baèng caùch ñaàu tö cho caùc nguoàn söùc maïnh theå lyù vaø taâm lyù cuûa hoï, ñeå daønh cho ñöôïc voøng hoa chieán thaéng. Vaäy thì chuùng ta ñang mong ñôïi trong cuoäc soáng kia nhöõng phaàn thöôûng kyø dieäu khoâng mieäng löôõi naøo coù theå moâ taû ñöôïc, laøm sao chuùng ta coù theå nghó mình seõ giaønh ñöôïc phaàn thöôûng aáy neáu chæ bieát soáng nhaøn roãi vaø laøm vieäc ì aïch". [123]
228. Thieân nhieân ñaëc bieät haáp daãn raát nhieàu baïn treû thanh thieáu nieân. Hoï muoán tieáp xuùc vôùi thieân nhieân vaø nhaïy caûm vôùi vieäc baûo veä moâi tröôøng. Ñoù chính laø tröôøng hôïp cuûa phong traøo höôùng ñaïo vaø moät soá nhoùm khaùc ñang toå chöùc nhöõng ngaøy soáng giöõa thieân nhieân, caém traïi, ñi boä, thaùm hieåm, vaø caùc chieán dòch caûi thieän moâi tröôøng. Trong tinh thaàn cuûa Thaùnh Phanxicoâ Assisi, nhöõng kinh nghieäm naøy coù theå khôûi xöôùng moät loä trình huaán luyeän soáng tình huynh ñeä phoå quaùt vaø caàu nguyeän chieâm nieäm.
229. Nhöõng cô hoäi naøy vaø nhieàu cô hoäi khaùc ñeå Phuùc aâm hoaù ngöôøi treû, khoâng ñöôïc laøm chuùng ta queân raèng beân treân söï thay ñoåi cuûa lòch söû vaø cuûa caùc caûm thöùc cuûa ngöôøi treû coøn coù nhöõng ôn hueä cuûa Chuùa taëng ban luoân hôïp thôøi. Nhöõng ôn aáy coù moät söùc maïnh sieâu vöôït treân moïi thôøi ñaïi vaø moïi hoaøn caûnh. Ñoù laø Lôøi Chuùa luoân soáng ñoäng vaø hieäu nghieäm, ñoù laø söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong Thaùnh Theå nuoâi soáng chuùng ta, vaø bí tích Giaûi toäi mang laïi cho chuùng ta töï do vaø söùc maïnh. Chuùng ta cuõng coù theå nhaéc ñeán kho taøng thieâng lieâng voâ taän ñöôïc Hoäi Thaùnh gìn giöõ trong chöùng taù cuûa caùc thaùnh vaø trong giaùo huaán cuûa caùc baäc thaày theá giaù veà linh ñaïo. Cho duø phaûi toân troïng nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau cuûa cuoäc ñôøi, vaø coù khi phaûi kieân nhaãn chôø ñôïi thôøi gian thích hôïp, chuùng ta nhaát thieát cuõng phaûi môøi goïi ngöôøi treû kín muùc töø nhöõng suoái nguoàn söï soáng môùi naøy. Chuùng ta khoâng coù quyeàn töôùc ñi cuûa hoï ñieàu toát laønh tuyeät vôøi naøy.
Moät muïc vuï giôùi treû ñaïi chuùng
230. Ngoaøi nhöõng muïc vuï thoâng thöôøng, theo keá hoaïch ñaõ ñònh, maø caùc giaùo xöù vaø caùc phong traøo thöïc hieän, moät ñieàu cuõng raát quan troïng laø daønh choã cho moät muïc vuï giôùi treû coù tính "ñaïi chuùng". Muïc vuï naøy caàn moät phong caùch, lòch trình, nhòp ñoä vaø phöông phaùp khaùc. Noù môû roäng hôn vaø uyeån chuyeån hôn, muïc vuï naøy môû ra ñi ñeán nhöõng nôi khaùc nhau maø ngöôøi treû thöïc teá ñang hoaït ñoäng, thuùc ñaåy nhöõng phaåm chaát laõnh ñaïo töï nhieân vaø ñaëc suûng maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gieo vaõi. Tröôùc heát caàn phaûi traùnh aùp ñaët nhieàu chöôùng ngaïi, quy taéc, kieåm soaùt vaø caùc cô caáu traùch nhieäm leân caùc tín höõu treû trung ñang laø nhöõng laõnh ñaïo töï nhieân trong khu vöïc cuûa hoï vaø trong caùc moâi tröôøng khaùc. Chuùng ta chæ caàn ñoàng haønh vaø khích leä hoï, tin töôûng hôn nöõa vaøo söï quan phoøng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng hoaït ñoäng nhö Ngaøi muoán.
231. Chuùng ta ñang noùi veà nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo "ñaïi chuùng" thaät söï, khoâng phaûi nhöõng ngöôøi thaønh phaàn öu tuù hay nhöõng ngöôøi kheùp kín trong nhöõng nhoùm nhoû ñöôïc choïn loïc. Ñeå coù theå hieán thaân cho moät muïc vuï "ñaïi chuùng" cho giôùi treû "hoï caàn phaûi hoïc bieát laéng nghe caûm thöùc cuûa daân chuùng, trôû thaønh ngöôøi phaùt ngoân cho daân chuùng vaø laøm vieäc phuïc vuï cho söï thaêng tieán cuûa daân chuùng". [124] Khi chuùng ta noùi ñeán "daân chuùng", chuùng ta khoâng phaûi laø noùi veà nhöõng cô caáu xaõ hoäi hay Hoäi Thaùnh, nhöng laø veà taát caû nhöõng con ngöôøi ñang böôùc ñi, khoâng phaûi nhö nhöõng caù nhaân rieâng reõ maø nhö moät coäng ñoàng gaén keát chaët cheõ, bao goàm moïi ngöôøi vaø vì moïi ngöôøi, treân moät haønh trình khoâng bao giôø boû laïi phía sau nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát vaø nhöõng ngöôøi yeáu theá nhaát. "Daân chuùng muoán moïi ngöôøi cuøng chia seû nhöõng ích chung, vaø do ñoù, chaáp nhaän cuøng tieán böôùc chung nhòp vôùi nhöõng ngöôøi beù moïn nhaát ñeå moïi ngöôøi coù theå cuøng ñi ñeán nôi". [125] Nhöõng laõnh ñaïo "ñaïi chuùng", vì theá, laø nhöõng ngöôøi coù khaû naêng laøm cho moïi ngöôøi cuøng tham döï haønh trình, bao goàm nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát, nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát, nhöõng ngöôøi bò thöông tích. Hoï khoâng xa laùnh cuõng khoâng sôï haõi nhöõng ngöôøi treû ñaõ traûi qua ñau thöông vaø ñang vaùc naëng thaäp giaù.
232. Cuõng trong höôùng ñi ñoù, nhaát laø tröôøng hôïp nhöõng ngöôøi treû khoâng sinh tröôûng trong caùc gia ñình hay trong toå chöùc Kitoâ giaùo, vaø ñang tröôûng thaønh chaäm chaïp, chuùng ta phaûi khích leä taát caû nhöõng gì toát ñeïp coù theå.[126] Ñöùc Kitoâ ñaõ caûnh baùo chuùng ta ñöøng chæ nhìn thaáy haït gioáng toát (x. Mt 13,24-30). Ñoâi khi trong luùc coá gaéng phaùt trieån moät muïc vuï giôùi treû laønh maïnh vaø thuaàn khieát, ñöôïc ñaùnh daáu bôûi nhöõng yù töôûng tröøu töôïng, xa caùch theá giôùi thöïc vaø traùnh xa moïi nhô baån, chuùng ta coù theå seõ bieán Tin Möøng thaønh nhaït nheõo, khoù hieåu, xa vôøi, xa caùch vôùi vaên hoaù ngöôøi treû vaø chæ phuø hôïp vôùi moät thaønh phaàn ngöôøi treû Kitoâ höõu öu tuù töï xem mình khaùc bieät, nhöng kyø thöïc töï coâ laäp thieáu söùc soáng vaø khoâng phong nhieâu. Nhö theá laø chuùng ta ñaõ laøm troác reã vaø laøm cheát ngaït, cuøng vôùi coû luøng maø ta muoán loaïi boû, caû nhöõng maàm choài ñang coá gaéng vöôn leân baát keå nhöõng giôùi haïn cuûa chuùng.
233. Thay vì "trình baøy haøng loaït quy taéc khieán hoï coù moät hình aûnh thoâ thieån vaø naëng tính luaân lyù veà Kitoâ giaùo, chuùng ta neân tin vaøo söï taùo baïo cuûa hoï, thuùc ñaåy vaø daïy hoï bieát gaùnh laáy traùch nhieäm, ñoàng thôøi chuùng ta cuõng tin chaéc raèng sai laàm, thaát baïi vaø khuûng hoaûng laø nhöõng kinh nghieäm coù theå giuùp hoï lôùn leân veà maët nhaân baûn."[127]
234. Thöôïng Hoäi ñoàng khuyeán khích xaây döïng moät muïc vuï giôùi treû coù tính bao quaùt, coù theå taïo choã cho moïi taàng lôùp ngöôøi treû, qua ñoù cho thaáy thöïc söï chuùng ta laø moät Hoäi Thaùnh môû roäng cöûa. Ngöôøi ta khoâng caàn phaûi chaáp nhaän taát caû nhöõng giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh môùi ñöôïc tham döï vaøo moät soá hoaït ñoäng cho ngöôøi treû. Chæ caàn coù moät thaùi ñoä côûi môû höôùng ñeán taát caû nhöõng ai khao khaùt vaø saün loøng gaëp gôõ chaân lyù maø Chuùa maïc khaûi. Moät soá hoaït ñoäng muïc vuï coù theå ñoøi hoûi phaûi traûi qua moät haønh trình ñöùc tin naøo ñoù roài. Nhöng chuùng ta caàn moät söù vuï giôùi treû "ñaïi chuùng" môû cöûa vaø daønh choã cho taát caû moïi ngöôøi, vaø cho moät soá ngöôøi naøo ñoù coøn hoaøi nghi, bò thöông toån, vôùi nhöõng vaán ñeà vaø noã löïc tìm kieám danh tính cuûa hoï, vôùi nhöõng laàm loãi quaù khöù, nhöõng kinh nghieäm toäi loãi vaø moïi khoù khaên cuûa hoï.
235. Cuõng phaûi coù choã cho "taát caû nhöõng ngöôøi quan nieäm cuoäcc soáng caùch khaùc, nhöõng ngöôøi tuyeân xöng moät nieàm tin khaùc hoaëc nhöõng ngöôøi tuyeân boá xa laï vôùi ñôøi soáng toân giaùo. Taát caû ngöôøi treû, khoâng tröø moät ai, ñeàu ôû trong traùi tim Thieân Chuùa vaø do ñoù cuõng ôû trong traùi tim Giaùo hoäi. Nhöng chuùng ta phaûi thaúng thaén thöøa nhaän raèng chuùng ta quaû quyeát treân moâi mieäng, nhöng khoâng phaûi luùc naøo chuùng ta cuõng theå hieän thöïc söï ñieàu naøy trong haønh ñoäng muïc vuï: thöôøng chuùng ta vaãn kheùp kín trong nhöõng moâi tröôøng cuûa chuùng ta, nôi tieáng noùi cuûa ngöôøi treû khoâng vang leân thaáu; hoaëc chuùng ta taäp trung vaøo nhöõng hoaït ñoäng deã daõi vaø thuù vò hôn, vaø nhö theá chuùng ta boùp ngheït nieàm thao thöùc muïc vuï toát laønh ñang thoâi thuùc chuùng ta phaûi böôùc ra khoûi nhöõng gì chuùng ta cho laø an toaøn, trong khi Tin Möøng laïi yeâu caàu chuùng ta phaûi maïnh daïn. Giôø ñaây, chuùng ta muoán trôû neân maïnh daïn maø khoâng töï maõn, cuõng chaúng coù yù loâi keùo ai theo ñaïo, nhöng chuùng ta chæ laøm chöùng cho tình yeâu Chuùa vaø ñöa tay ra cho taát caû ngöôøi treû treân theá giôùi ñeå hoï naém laáy". [128]
236. Muïc vuï giôùi treû, khi khoâng chæ daønh cho thaønh phaàn öu tuù maø môû ra cho "ñaïi chuùng", laø moät quaù trình chaäm raõi, ñaày toân troïng, kieân nhaãn, tin töôûng, nhieät thaønh vaø ñaày traéc aån. Thöôïng Hoäi ñoàng ñaõ ñöa ra maãu göông laø caùc moân ñeä Emmau (x. Lc 24,13-15) nhö ñieån hình cho nhöõng gì seõ xaûy ra trong coâng taùc muïc vuï giôùi treû.
237. "Chuùa Gieâsu cuøng ñi vôùi hai moân ñeä, hai oâng khoâng hieåu yù nghóa cuûa nhöõng gì ñaõ xaûy ra vaø ñang ñi xa khoûi Gieârusalem vaø coäng ñoaøn. Ñeå baàu baïn vôùi hoï, Chuùa Gieâsu ñaõ cuøng ñi vôùi hoï treân ñöôøng. Ngöôøi hoûi hoï vaø kieân nhaãn nghe caùch hoï keå laïi caùc söï vieäc, haàu giuùp hoï nhaän ra nhöõng gì hoï ñang soáng. Roài vôùi gioïng ñaày yeâu thöông vaø quaû quyeát, Ngöôøi loan truyeàn Lôøi Chuùa cho hoï, giuùp hoï hieåu ra döôùi aùnh saùng Lôøi Chuùa yù nghóa cuûa caùc bieán coá hoï ñaõ traûi qua. Ngöôøi nhaän lôøi môøi döøng chaân vôùi hoï luùc ngaøy ñaõ taøn: Ngöôøi böôùc vaøo trong ñeâm toái cuûa hoï. Khi laéng nghe Ngöôøi, hoï caûm thaáy loøng aám leân vaø trí saùng ra; khi Ngöôøi beû baùnh, maét hoï môû ra. Chính hoï choïn ñi trôû laïi laäp töùc con ñöôøng vöøa ñi, ñeå veà vôùi coäng ñoaøn vaø chia seû kinh nghieäm gaëp gôõ Ñaáng Phuïc Sinh". [129]
238. Nhöõng bieåu hieän khaùc nhau cuûa loøng ñaïo ñöùc bình daân, nhaát laø nhöõng cuoäc haønh höông, haáp daãn ngöôøi treû (hoï voán khoâng caûm thaáy deã daøng tham döï vaøo caùc toå chöùc Hoäi Thaùnh), vaø laø daáu hieäu cuï theå cuûa nieàm tin cuûa hoï vaøo Chuùa. Nhöõng caùch tìm kieám Chuùa nhö theá ñöôïc thaáy caùch rieâng nôi caùc baïn treû ngheøo, nhöng caû nôi nhöõng ngöôøi thuoäc caùc thaønh phaàn khaùc cuûa xaõ hoäi. Khoâng ñöôïc khinh thöôøng nhöõng caùch thöùc aáy, nhöng haõy khuyeán khích vaø thuùc ñaåy. Vì loøng ñaïo ñöùc bình daân "laø moät caùch hôïp leä ñeå soáng ñöùc tin" [130] vaø "laø moät bieåu hieän cuûa hoaït ñoäng truyeàn giaùo töï phaùt cuûa Daân Chuùa". [131]
Luoân laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo
239. Toâi muoán nhaéc laïi raèng khoâng caàn phaûi laøm moät khoaù ñaøo taïo daøi haïn ñeå bieán ngöôøi treû thaønh nhöõng nhaø truyeàn giaùo. Ngay caû nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát, bò giôùi haïn vaø nhieàu thöông toån, cuõng coù theå laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo theo caùch rieâng cuûa mình, vì ñieàu toát laønh luoân phaûi ñöôïc seû chia, cho duø noù toàn taïi beân caïnh nhieàu giôùi haïn. Moät ngöôøi treû ñi haønh höông ñeå xin Ñöùc Meï phuø hoä, vaø môøi moät ngöôøi baïn khaùc cuøng ñi, chæ baèng cöû chæ aáy thoâi cuõng ñaõ laø moät vieäc truyeàn giaùo quyù giaù roài. Gaén lieàn vôùi muïc vuï giôùi treû ñaïi chuùng laø söù maïng truyeàn giaùo phoå quaùt, voâ ñònh, hoaït ñoäng naøy phaù vôõ taát caû nhöõng khuoân maãu thoâng thöôøng cuûa Hoäi Thaùnh. Chuùng ta haõy ñoàng haønh, khích leä, nhöng ñöøng coá can thieäp quaù vaøo nhöõng hoaït ñoäng nhö theá.
240. Neáu bieát laéng nghe tieáng Chuùa Thaùnh Thaàn ñang noùi vôùi mình, chuùng ta seõ nhaän ra raèng muïc vuï giôùi treû phaûi luoân laø moät muïc vuï truyeàn giaùo. Ngöôøi treû seõ ñöôïc phong phuù hoaù raát nhieàu khi hoï vöôït qua tính ruït reø vaø daùm ñeán thaêm caùc gia ñình. Baèng caùch naøy hoï giao tieáp vôùi nhöõng maûnh ñôøi, vaø seõ bieát caùch nhìn höôùng ra khoûi gia ñình, nhoùm baïn beø cuûa mình, vaø baét ñaàu coù moät taàm nhìn xa roäng hôn veà cuoäc soáng. Ñoàng thôøi, ñöùc tin vaø caûm thöùc cuûa hoï thuoäc veà Hoäi Thaùnh cuõng seõ lôùn maïnh leân. Nhöõng söù vuï ngöôøi treû, thöôøng dieãn ra trong nhöõng kyø nghæ heø sau moät thôøi gian chuaån bò, coù theå daãn tôùi kinh nghieäm ñöùc tin môùi meû vaø thaäm chí caû nhöõng suy nghó nghieâm tuùc veà ôn goïi.
241. Nhöng ngöôøi treû coù theå saùng taïo nhöõng hình thöùc truyeàn giaùo môùi trong caùc hoaøn caûnh raát ña daïng. Chaúng haïn nhö, vì caùc baïn treû quaù quen thuoäc vôùi caùc maïng xaõ hoäi, hoï neân ñöôïc khuyeán khích ñem Thieân Chuùa, tình huynh ñeä vaø söï nhieät thaønh daán thaân, vaøo traøn ngaäp caùc maïng aáy.
Söï ñoàng haønh cuûa nhöõng ngöôøi tröôûng thaønh
242. Ngöôøi treû caàn ñöôïc toân troïng söï töï do, nhöng hoï cuõng caàn ñöôïc ñoàng haønh. Gia ñình phaûi laø nôi ñoàng haønh ñaàu tieân. Muïc vuï giôùi treû coù theå giôùi thieäu moät chöông trình soáng döïa treân neàn taûng Ñöùc Kitoâ, nhö xaây döïng moät ngoâi nhaø, moät gia ñình phaûi ñaët treân neàn ñaù (x. Mt 7,24-25). Ñoái vôùi phaàn lôùn ngöôøi treû thì ngoâi nhaø aáy, döï phoùng aáy seõ ñöôïc xaây döïng treân hoân nhaân vaø tình yeâu vôï choàng. Vì theá, Muïc vuï giôùi treû vaø Muïc vuï gia ñình caàn phaûi phoái keát vôùi nhau, ñeå baûo ñaûm söï ñoàng haønh lieân tuïc vaø thích hôïp trong tieán trình ôn goïi.
243. Coäng ñoaøn coù moät vai troø raát quan troïng trong vieäc ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû; toaøn theå coäng ñoaøn phaûi yù thöùc traùch nhieäm, ñoùn nhaän, ñoäng vieân, khích leä vaø thuùc ñaåy ngöôøi treû. Ñieàu ñoù haøm nghóa chuùng ta neân nhìn ngöôøi treû vôùi söï thoâng caûm, traân troïng vaø thöông yeâu, ñöøng cöù maõi phaùn xeùt hoï hay ñoøi hoûi hoï phaûi hoaøn haûo tröôùc tuoåi.
244. Taïi Thöôïng Hoäi ñoàng, "Nhieàu vò ñaõ neâu leân vaán ñeà thieáu ngöôøi vöøa coù khaû naêng vöøa coù thôøi gian ñeå ñoàng haønh. Neáu chuùng ta tin raèng laéng nghe coù giaù trò thaàn hoïc vaø muïc vuï, chuùng ta phaûi xem laïi vaø ñoåi môùi nhöõng caùch thöïc thi thöøa taùc vuï linh muïc thöôøng laøm, vaø chuùng ta cuõng phaûi nhaän ñònh xem ñaâu laø nhöõng öu tieân cuûa thöøa taùc vuï naøy. Hôn nöõa, Thöôïng Hoäi ñoàng nhìn nhaän caàn phaûi chuaån bò cho ngöôøi thaùnh hieán vaø cho caû giaùo daân nam nöõ ñeå hoï coù khaû naêng ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû. Ñaëc suûng laéng nghe maø Chuùa Thaùnh Thaàn laøm naûy sinh trong caùc coäng ñoàng cuõng coù theå ñöôïc theå cheá coâng nhaän caùch naøo ñoù nhö moät vieäc phuïc vuï cuûa Hoäi Thaùnh.". [132]
245. Ngoaøi ra, coù moät nhu caàu ñoàng haønh caùch ñaëc bieät vôùi nhöõng ngöôøi treû toû ra coù tieàm naêng naêng laõnh ñaïo, ñeå giuùp hoï ñöôïc ñaøo taïo vaø ñöôïc chuaån bò nhöõng gì caàn thieát. Nhöõng baïn treû gaëp gôõ tröôùc Thöôïng Hoäi ñoàng ñaõ yeâu caàu phaùt trieån "nhöõng chöông trình môùi veà thuaät laõnh ñaïo trong ñaøo taïo vaø khoâng ngöøng phaùt trieån nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo treû. Moät soá baïn nöõ caûm thaáy ñang thieáu thoán nhöõng maãu laõnh ñaïo nöõ giôùi trong loøng Hoäi Thaùnh, vaø hoï cuõng öôùc ao ñöôïc coáng hieán taøi naêng trí thöùc vaø chuyeân moân cuûa mình cho Hoäi Thaùnh. Hôn nöõa chuùng ta cuõng tin raèng caùc chuûng sinh vaø tu só caàn coù naêng löïc lôùn hôn trong vieäc ñoàng haønh vôùi nhöõng laõnh ñaïo treû". [133]
246. Chính nhöõng ngöôøi treû aáy moâ taû cho chuùng ta nhöõng phaåm chaát maø hoï hy voïng gaëp thaáy nôi nhöõng ngöôøi ñoàng haønh vôùi hoï, vaø hoï dieãn taû ñieàu naøy raát roõ raøng. "Nhöõng phaåm chaát cuûa moät ngöôøi ñoàng haønh nhö theá bao goàm: phaûi laø moät Kitoâ höõu giaøu ñöùc tin, daán thaân cho Hoäi Thaùnh vaø theá giôùi; phaûi laø ngöôøi khoâng ngöøng theo ñuoåi söï thaùnh thieän; moät ngöôøi baïn taâm giao maø khoâng phaùn xeùt; moät ngöôøi bieát laéng nghe tích cöïc nhöõng nhu caàu cuûa ngöôøi treû vaø ñaùp öùng caùch thích ñaùng; moät ngöôøi coù loøng yeâu thöông saâu saéc vaø coù yù thöùc veà chính mình; moät ngöôøi nhìn nhaän nhöõng giôùi haïn cuûa mình vaø bieát roõ nhöõng nieàm vui vaø saàu khoå trong ñôøi soáng thieâng lieâng. Moät phaåm chaát ñaëc bieät quan troïng nôi nhöõng ngöôøi ñoàng haønh, ñoù laø bieát nhaän ra thaân phaän con ngöôøi cuûa mình, töùc laø nhöõng con ngöôøi coù sai laàm: hoï khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi hoaøn haûo nhöng laø nhöõng toäi nhaân bieát mình ñöôïc tha thöù. Ñoâi khi nhöõng ngöôøi ñoàng haønh ñöôïc ñaët treân beä cao, vaø khi hoï vaáp ngaõ coù theå gaây taùc ñoäng taøn phaù ñeán khaû naêng ngöôøi treû tieáp tuïc daán thaân trong Hoäi Thaùnh. Nhöõng ngöôøi ñoàng haønh khoâng neân höôùng daãn ngöôøi treû nhö nhöõng keû ñi theo thuï ñoäng, nhöng phaûi cuøng ñi beân caïnh hoï, giuùp hoï thaønh nhöõng thaønh vieân tích cöïc treân cuoäc haønh trình. Hoï caàn phaûi toân troïng töï do cuûa ngöôøi treû trong tieán trình phaân ñònh cuûa hoï vaø trang bò cho hoï nhöõng coâng cuï ñeå laøm vieäc aáy thaät toát. Moät ngöôøi ñoàng haønh phaûi tin töôûng saâu xa vaøo khaû naêng tham gia ñôøi soáng Hoäi Thaùnh cuûa ngöôøi treû. Moät ngöôøi ñoàng haønh phaûi vun xôùi haït gioáng ñöùc tin nôi ngöôøi treû, maø khoâng kyø voïng thaáy hoa traùi töùc thì cuûa coâng trình Chuùa Thaùnh Thaàn. Vai troø ñoàng haønh khoâng, vaø khoâng theå, chæ daønh rieâng cho caùc linh muïc vaø nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán, nhöng caùc giaùo daân cuõng phaûi ñöôïc boài döôõng ñeå ñaûm nhaän vai troø naøy. Taát caû nhöõng ngöôøi ñoàng haønh neân ñöôïc huaán luyeän cô baûn caùch chaéc chaén vaø ñöôïc huaán luyeän thöôøng xuyeân". [134]
247. Caùc cô sôû giaùo duïc cuûa Hoäi Thaùnh chaéc haún laø moät moâi tröôøng chung cho söï ñoàng haønh. Caùc cô sôû aáy giuùp höôùng daãn raát nhieàu ngöôøi treû, nhaát laø khi "tìm caùch ñoùn tieáp moïi ngöôøi treû, khoâng phaân bieät toân giaùo hoï löïa choïn, nguoàn goác vaên hoaù vaø hoaøn caûnh cuûa hoï treân phöông dieän caù nhaân, gia ñình hay xaõ hoäi. Nhö theá, ñoùng goùp cuûa Giaùo hoäi laø caên baûn trong vieäc giaùo duïc toaøn dieän cho giôùi treû ôû khaép nôi treân theá giôùi". [135] Caùc cô sôû aáy seõ caét giaûm maát chöùc naêng naøy moät caùch baát caäp neáu nhö ñaët ra nhöõng tieâu chuaån cöùng nhaéc cho vieäc tuyeån sinh hoaëc ñeå tieáp tuïc theo hoïc, vì nhö vaäy nhöõng cô sôû naøy seõ laáy ñi cuûa nhieàu ngöôøi treû söï ñoàng haønh voán coù theå giuùp laøm phong phuù ñôøi soáng cuûa hoï.
- - - - - - - -
[111] VK 123.
[112] Das Wesen des Christentums / Die neue Wirklichkeit des Herrn, Mainz 71991, 14.
[113] Soá 165: AAS 105 (2013), 1089.
[114] Dieãn töø trong chuyeán vieáng thaêm Casa Hogar del Buen Samaritano, Panama, (27/01/2019): L'Osservatore Romano, 28-29/01/2019, 10.
[115] VK 36.
[116] X. Toâng hieán Veritatis Gaudium (08/12/2017), 4: AAS 110 (2018), 7-8.
[117] Dieãn töø taïi Cuoäc Gaëp gôõ Sinh vieân vaø Ñaïi dieän Giôùi Hoïc Thuaät ôû Piazza San Domenico, Bologna (01/10/2017): AAS 109 (2017), 1115.
[118] VK 51.
[119] Ibid., 47.
[120] Sermo 256, 3: PL 38, 1193.
[121] VK 47.
[122] Dieãn vaên tröôùc Ñoaøn ñaïi bieåu Olympics Quoác teá Ñaëc bieät (16/02/2017): L'Osservatore Romano, 17/02/2017, 8.
[123] Ad Adolescentes, VIII, 11-12: PG 31, 580.
[124] Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ARGENTINA, Declaracioùn de San Miguel, Buenos Aires, 1969, X, 1.
[125] RAFAEL TELLO, La nueva evangelizacioùn, II (Appendices I and II), Buenos Aires, 2013, 111.
[126] X. EG 44-45.
[127] VK 70.
[128] Ibid., 117.
[129] Ibid., 4.
[130] EG 124.
[131] Ibid., 122: AAS 105 (2013), 1071.
[132] VK 9.
[133] Taøi lieäu keát thuùc Hoäi nghò Giôùi treû Tieàn Thöôïng Hoäi ñoàng, chuaån bò cho khoaù hoïp thöôøng leä laàn thöù XV cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, Roma (24/03/2018), 12.
[134] Ibid., 10.
[135] VK 15.