Toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
Christus Vivit - Chuùa Kitoâ Ñang Soáng
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Göûi Ngöôøi Treû vaø Coäng Ñoaøn Daân Chuùa
(Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa HÑGMVN)
Chöông Hai
Ñöùc Gieâsu Kitoâ Luoân Treû Trung
22. Ñöùc Gieâsu laø "ngöôøi treû giöõa nhöõng ngöôøi treû ñeå neân maãu göông cho ngöôøi treû vaø thaùnh hieán hoï cho Chuùa". [3] Chính vì theá Thöôïng Hoäi ñoàng noùi raèng "tuoåi treû laø moät thôøi kyø ñoäc ñaùo vaø ñaày höùng khôûi trong cuoäc ñôøi, chính Ñöùc Gieâsu ñaõ traûi qua vaø thaùnh hoaù thôøi kyø naøy". [4] Phuùc aâm noùi gì vôùi chuùng ta veà tuoåi treû cuûa Ñöùc Gieâsu?
Tuoåi treû cuûa Ñöùc Gieâsu
23. Chuùa "truùt linh hoàn" (Mt 27,50) treân thaäp giaù luùc Ngöôøi chæ môùi ngoaøi ba möôi (x. Lc 3,23). Caàn nhôù raèng Ñöùc Gieâsu laø moät ngöôøi treû. Ngöôøi ñaõ hieán maïng soáng khi ñang ôû ñoä tuoåi maø ngaøy nay ñöôïc coi laø tuoåi thanh nieân. Ngöôøi baét ñaàu söù maïng coâng khai khi ñang traøn ñaày söùc soáng cuûa tuoåi thanh xuaân, vaø nhö theá, "moät aùnh saùng röïc rôõ" (Mt 4,16) ñaõ xuaát hieän, nhaát laø khi Ngöôøi hieán maïng soáng mình cho ñeán cuøng. Keát cuïc aáy khoâng phaûi laø ngaãu nhieân, nhöng toaøn boä tuoåi treû cuûa Ngöôøi laø moät söï chuaån bò quyù giaù, trong töøng khoaûnh khaéc, vì "moïi söï trong ñôøi soáng cuûa Ñöùc Gieâsu laø moät daáu chæ maàu nhieäm cuûa Ngöôøi" [5] vaø "caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø maàu nhieäm cöùu chuoäc". [6]
24. Phuùc aâm khoâng noùi ñeán thôøi thô aáu cuûa Ñöùc Gieâsu, nhöng keå cho chuùng ta moät vaøi bieán coá thuôû nieân thieáu vaø thôøi thanh nieân cuûa Ngöôøi. Maùttheâu ñaët giai ñoaïn tuoåi treû cuûa Ngöôøi vaøo giöõa hai söï kieän: vieäc gia ñình cuûa Ñöùc Gieâsu trôû veà Nadareùt sau thôøi gian laùnh naïn, vaø vieäc Ngöôøi chòu pheùp röûa ôû soâng Gioñan ñeå baét ñaàu söù vuï coâng khai. Nhöõng hình aûnh cuoái cuøng veà treû Gieâsu laø nhöõng hình aûnh cuûa moät em nhoû tò naïn ôû Ai Caäp (x. Mt 2,14-15) roài hoài höông veà Nadareùt (x. Mt 2,19-23). Nhöõng hình aûnh ñaàu tieân cuûa Ñöùc Gieâsu nhö moät ngöôøi tröôûng thaønh laø nhöõng hình aûnh cho thaáy Ngöôøi ôû trong ñaùm ñoâng treân bôø soâng Gioñan, ñeå ñöôïc ngöôøi anh hoï laø Gioan Taåy Giaû laøm pheùp röûa cho, cuõng nhö moïi ngöôøi khaùc trong daân (x. Mt 3,13-17).
25. Pheùp röûa aáy khoâng gioáng nhö pheùp röûa cuûa chuùng ta, daãn chuùng ta vaøo ñôøi soáng aân suûng, nhöng laø moät söï thaùnh hieán tröôùc khi Ngöôøi baét ñaàu söù maïng troïng ñaïi cuûa cuoäc ñôøi Ngöôøi. Phuùc aâm noùi raèng pheùp röûa cuûa Ñöùc Gieâsu laøm cho Chuùa Cha raát haân hoan vaø haøi loøng: "Con laø Con yeâu daáu cuûa Ta" (Lc 3,22). Roài Ñöùc Gieâsu ñöôïc traøn ñaày Thaùnh Thaàn vaø ñöôïc Thaùnh Thaàn daãn vaøo hoang ñòa, chuaån bò ra ñi rao giaûng vaø laøm caùc daáu laï, giaûi thoaùt vaø chöõa laønh (x. Lc 4,1-14). Nhö theá moïi ngöôøi treû, khi caûm nhaän mình ñöôïc keâu goïi nhaän laõnh moät söù maïng trong theá giôùi naøy, cuõng ñöôïc môøi goïi nhaän ra nhöõng lôøi aáy cuûa Chuùa Cha trong taâm hoàn mình: "Con laø con yeâu daáu cuûa Ta".
26. Giöõa hai trình thuaät naøy, coù moät trình thuaät khaùc noùi veà Ñöùc Gieâsu ôû tuoåi thieáu nieân. Ñoù laø luùc Ngöôøi cuøng vôùi cha meï mình trôû veà Nadareùt, sau bieán coá hai oâng baø laïc maát Ngöôøi roài laïi tìm thaáy Ngöôøi trong Ñeàn thôø (x. Lc 2,41-51). Trình thuaät cho bieát "Ngöôøi vaâng lôøi cha meï" (x. Lc 2,51), vì Ngöôøi khoâng choái boû gia ñình mình. Roài Thaùnh Luca theâm raèng Ñöùc Gieâsu "lôùn leân, theâm khoân ngoan vaø ñaày aân suûng tröôùc maët Thieân Chuùa vaø ngöôøi ta" (x. Lc 2,52). Nghóa laø Ñöùc Gieâsu ñang ôû trong thôøi gian chuaån bò, vaø trong giai ñoaïn naøy Ngöôøi ñi saâu vaøo moái töông quan vôùi Chuùa Cha vaø vôùi tha nhaân. Thaùnh Gioan Phaoloâ II giaûi thích raèng Ñöùc Gieâsu khoâng chæ lôùn leân veà maët theå lyù, maø coøn "veà taâm linh nöõa", vì "söï vieân maõn cuûa aân suûng nôi Ñöùc Gieâsu töông öùng vôùi tuoåi taùc: luoân coù söï vieân maõn, nhöng söï vieân maõn aáy gia taêng theo ñoä tuoåi cuûa Ngöôøi". [7]
27. Theo nhöõng ñieàu Phuùc aâm cho bieát, chuùng ta coù theå noùi raèng trong nhöõng naêm tuoåi treû, Ñöùc Gieâsu ñaõ "töï reøn luyeän", chuaån bò saün saøng ñeå thöïc hieän keá hoaïch cuûa Chuùa Cha. Ngöôøi ñaõ höôùng tuoåi nieân thieáu vaø tuoåi treû cuûa mình theo söù maïng cao caû aáy.
28. Khi Ñöùc Gieâsu coøn ôû tuoåi nieân thieáu vaø tuoåi treû, moái töông quan cuûa Ngöôøi vôùi Chuùa Cha laø töông quan cuûa ngöôøi Con yeâu daáu. Vì gaén boù vôùi Chuùa Cha neân Ngöôøi lôùn leân vôùi nieàm thao thöùc veà caùc coâng vieäc cuûa Chuùa Cha: "Cha meï khoâng bieát raèng con phaûi lo coâng vieäc cuûa Cha con sao?" (Lc 2,49). Nhöng ñöøng nghó raèng Gieâsu laø moät thieáu nieân soáng coâ ñoäc hay moät thanh nieân kheùp kín. Moái töông quan cuûa Ñöùc Gieâsu vôùi moïi ngöôøi laø moái töông quan cuûa moät ngöôøi treû chia seû caû cuoäc soáng cuûa moät gia ñình hoaø nhaäp vôùi daân toäc. Ngöôøi hoïc vieäc vôùi cha, roài sau ñoù thay cha laøm thôï moäc. Vì theá trong Phuùc aâm coù laàn Ngöôøi ñöôïc goïi laø "con baùc thôï moäc" (Mt 13,55), vaø laàn khaùc, ñôn giaûn laø "chaøng thôï moäc" (Mc 6,3). Chi tieát aáy cho thaáy Ngöôøi laø moät thanh nieân bình thöôøng trong daân chuùng, coù nhöõng moái töông quan bình thöôøng. Chaúng ai xem Ngöôøi nhö moät anh chaøng xa laï hay taùch bieät vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Chính vì theá, khi Ñöùc Gieâsu baét ñaàu giaûng daïy, ngöôøi ta môùi khoâng hieåu bôûi ñaâu maø Ngöôøi coù ñöôïc söï khoân ngoan aáy: "Ñaây khoâng phaûi laø con oâng Giuse sao?" (Lc 4,22).
29. Thaät vaäy, "Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng lôùn leân trong moái töông quan kheùp kín vaø ñôn ñoäc chæ vôùi Meï Maria vaø Thaùnh Giuse, nhöng Ngöôøi soáng vui veû trong gia ñình lôùn, nôi coù baø con vaø baïn höõu" [8]. Theá neân chuùng ta coù theå hieåu taïi sao khi treân ñöôøng haønh höông Gieârusalem veà, cha meï Ngöôøi vaãn yeân trí raèng caäu beù möôøi hai tuoåi (x. Lc 2,42) ñang la caø vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, maëc duø suoát caû ngaøy hai ngaøi chaúng nhìn thaáy caäu: "Nghó laø con mình coù trong ñoaøn löõ haønh, neân oâng baø ñaõ ñi moät ngaøy ñaøng" (Lc 2,44). Chaéc haún - caùc ngaøi nghó vaäy - caäu Gieâsu vaãn ñang ôû giöõa ñoaøn ngöôøi, chaïy qua chaïy laïi, vui ñuøa vôùi nhöõng caäu beù ñoàng trang löùa, nghe nhöõng ngöôøi lôùn keå chuyeän vaø chia seû buoàn vui vôùi nhöõng ngöôøi cuøng ñi. ÔÛ ñaây, töø Hy laïp "synodía" maø Luca duøng ñeå chæ ñoaøn ngöôøi haønh höông chính laø noùi veà coäng ñoaøn ñang löõ haønh, trong ñoù coù Thaùnh Gia. Vì ñöôïc cha meï tin töôûng neân caäu Gieâsu coù theå töï do ñi laïi vaø hoïc caùch cuøng böôùc ñi vôùi ngöôøi khaùc.
Tuoåi treû cuûa Ñöùc Gieâsu soi saùng cho chuùng ta
30. Nhöõng khía caïnh naøy trong ñôøi soáng cuûa Ñöùc Gieâsu coù theå truyeàn caûm höùng cho taát caû caùc baïn treû ñang lôùn leân vaø chuaån bò thi haønh söù maïng cuûa mình. Ñieàu naøy ñoøi hoûi ngöôøi treû phaûi lôùn leân trong moái töông quan vôùi Chuùa Cha, trong yù thöùc thuoäc veà moät gia ñình vaø moät coäng ñoàng, trong vieäc môû loøng ra ñeå ñöôïc traøn ñaày Thaùnh Thaàn vaø ñöôïc höôùng daãn thi haønh söù maïng maø Thieân Chuùa uûy thaùc, laø ôn goïi rieâng cuûa mình. Trong muïc vuï giôùi treû, khoâng ñöôïc boû qua ñieåm naøo treân ñaây, keûo laïi laäp ra nhöõng döï aùn taùch rôøi ngöôøi treû khoûi gia ñình vaø theá giôùi, hoaëc bieán hoï thaønh moät thieåu soá öu tuyeån, ñöôïc baûo veä khoûi moïi oâ nhieãm. Nhöng chuùng ta caàn nhöõng döï aùn giuùp cho ngöôøi treû ñöôïc vöõng vaøng, ñoàng haønh vôùi hoï, thuùc ñaåy hoï gaëp gôõ nhöõng ngöôøi khaùc, quaûng ñaïi phuïc vuï vaø ñaûm nhaän söù maïng.
31. Caùc baïn treû thaân meán, Ñöùc Gieâsu khoâng daïy caùc con töø xa hay töø beân ngoaøi, nhöng Ngöôøi chia seû vôùi caùc con ngay trong chính tuoåi treû cuûa caùc con. Ñieàu quan troïng laø caùc con haõy chieâm ngaém ngöôøi thanh nieân Gieâsu maø caùc saùch Phuùc aâm trình baøy cho chuùng ta, vì Ngöôøi thöïc söï laø moät ngöôøi trong caùc con, vaø nôi Ngöôøi chuùng ta nhaän ra nhieàu ñaëc ñieåm cuûa nhöõng con tim treû trung. Chaúng haïn, chuùng ta thaáy ñieàu naøy trong nhöõng ñaëc ñieåm sau ñaây: "Ñöùc Gieâsu ñaõ tin töôûng Chuùa Cha caùch tuyeät ñoái, Ngöôøi ñaõ naâng niu tình baïn giöõa Ngöôøi vaø caùc moân ñeä vaø ngay caû khi coù bieån ñoäng, Ngöôøi vaãn trung thaønh vôùi tình baïn aáy. Ngöôøi ñaõ bieåu loä moät loøng traéc aån saâu xa ñoái vôùi nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát, ñaëc bieät laø ngöôøi ngheøo, ngöôøi beänh taät, ngöôøi toäi loãi vaø ngöôøi bò loaïi tröø. Ngöôøi ñaõ duõng caûm ñöông ñaàu vôùi giôùi caàm quyeàn trong toân giaùo vaø chính trò thôøi baáy giôø; Ngöôøi ñaõ traûi qua kinh nghieäm bò hieåu laàm vaø bò choái boû; Ngöôøi ñaõ caûm thaáy sôï haõi tröôùc ñau khoå vaø ñaõ bieát ñeán söï mong manh cuûa Khoå naïn; Ngöôøi ñaõ höôùng maét nhìn veà töông lai, phoù thaùc trong voøng tay vöõng chaûi cuûa Chuùa Cha vaø söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Trong Chuùa Gieâsu, moïi ngöôøi treû coù theå tìm thaáy chính mình." [9]
32. Ñaøng khaùc, Ñöùc Gieâsu ñaõ soáng laïi vaø Ngöôøi muoán chuùng ta thoâng döï vaøo neùt môùi meû cuûa cuoäc phuïc sinh aáy. Ngöôøi laø neùt treû trung ñích thöïc cuûa moät theá giôùi giaø coãi, cuõng laø neùt treû trung cuûa moät vuõ truï "saép sinh nôû" (Rm 8,22) ñang chôø ñöôïc maëc laïi aùnh saùng vaø söï soáng cuûa Ngöôøi. ÔÛ beân Ngöôøi, chuùng ta ñöôïc uoáng töø nguoàn maïch ñích thöïc coù söùc laøm cho nhöõng giaác mô, nhöõng keá hoaïch vaø lyù töôûng cao caû cuûa chuùng ta luoân soáng ñoäng, ñoàng thôøi thuùc ñaåy chuùng ta loan baùo moät cuoäc soáng thaät ñaùng soáng. Trong hai chi tieát thuù vò cuûa Phuùc aâm Maùccoâ, chuùng ta löu yù ñeán lôøi môøi goïi soáng tuoåi treû ñích thöïc cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc soáng laïi. Moät ñaøng, trong cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa chuùng ta thaáy coù moät thanh nieân nhuùt nhaùt muoán ñi theo Ñöùc Gieâsu, nhöng laïi sôï haõi boû caû aùo xoáng chaïy troán (x. Mc 14,51-52); anh khoâng coù can ñaûm lieàu maát moïi söï ñeå theo Chuùa. Ñaøng khaùc, nôi ngoâi moä troáng, chuùng ta thaáy moät thanh nieân khaùc, "maëc aùo traéng daøi" (Mc 16,5), baûo caùc phuï nöõ ñöøng sôï vaø loan baùo cho hoï tin vui phuïc sinh (x. Mc 16,6-7).
33. Chuùa keâu goïi chuùng ta thaép leân nhöõng aùnh sao trong ñeâm toái cuûa caùc baïn treû khaùc, Ngaøi môøi chuùng ta nhìn leân nhöõng vì sao ñích thöïc, ñoù laø nhöõng daáu chæ ñuû loaïi maø Ngaøi ban taëng ñeå chuùng ta khoâng chæ ñöùng nhìn, nhöng baét chöôùc ngöôøi gieo haït: hoï ngaém nhìn caùc vì sao treân trôøi ñeå bieát caùch troàng troït. Thieân Chuùa thaép saùng caùc vì sao ñeå chuùng ta luoân böôùc ñi: "Caùc vì sao haân hoan chieáu saùng, ôû choã cuûa chuùng; Ngaøi goïi chuùng vaø chuùng ñaùp laïi: Chuùng toâi ñaây!" (Br 3,34-35). Chính Ñöùc Kitoâ laø aùnh saùng hy voïng raïng rôõ cho chuùng ta vaø soi ñöôøng chuùng ta trong ñeâm toái, vì Ngöôøi laø "sao mai chieáu raïng" (Kh 22,16).
Neùt treû trung cuûa Hoäi Thaùnh
34. Tuoåi treû laø moät giai ñoaïn trong cuoäc ñôøi; nhöng tröôùc heát tuoåi treû laø moät tình traïng cuûa taâm hoàn. Vì theá moät toå chöùc kyø cöïu nhö Hoäi Thaùnh coù theå ñoåi môùi vaø treû hoaù ôû nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau trong lòch söû raát laâu daøi cuûa mình. Thaät vaäy, vaøo nhöõng thôøi khaéc bi thaûm nhaát trong lòch söû cuûa mình, Hoäi Thaùnh caûm nhaän ñöôïc lôøi môøi goïi thöïc taâm trôû veà vôùi tình yeâu ban ñaàu. Khi nhôù laïi söï thaät naøy, Coâng ñoàng Vaticanoâ II khaúng ñònh raèng "vôùi moät lòch söû laâu daøi vaø luoân soáng ñoäng, ñang khi höôùng tôùi söï hoaøn thieän con ngöôøi trong thôøi gian vaø höôùng tôùi nhöõng ñònh meänh cuoái cuøng cuûa lòch söû vaø cuûa ñôøi soáng, Hoäi Thaùnh thöïc söï laø tuoåi treû cuûa theá giôùi". Nôi Hoäi Thaùnh, ngöôøi ta luoân luoân coù theå gaëp ñöôïc Ñöùc Kitoâ, "laø ngöôøi ñoàng haønh vaø ngöôøi baïn cuûa giôùi treû". [10]
Moät Hoäi Thaùnh saün saøng canh taân
35. Chuùng ta haõy xin Chuùa giaûi thoaùt Hoäi Thaùnh khoûi nhöõng keû muoán laøm cho Hoäi Thaùnh giaø ñi, giam haõm Hoäi Thaùnh trong quaù khöù, keàm haõm hay laøm cho Hoäi Thaùnh bò teâ lieät. Chuùng ta cuõng haõy xin Chuùa giaûi thoaùt Hoäi Thaùnh khoûi moät caùm doã khaùc: tin raèng mình treû trung vì ñaõ chaáp nhaän taát caû nhöõng gì theá giôùi môøi moïc, tin raèng mình ñoåi môùi vì ñaõ queân ñi söù ñieäp cuûa mình maø baét chöôùc ngöôøi khaùc. Khoâng! Hoäi Thaùnh treû trung khi Hoäi Thaùnh laø chính mình, khi Hoäi Thaùnh ñoùn nhaän söùc maïnh luoân môùi meû cuûa Lôøi Chuùa, cuûa Thaùnh Theå, cuûa söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ vaø söùc maïnh Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi moãi ngaøy. Hoäi Thaùnh treû trung khi Hoäi Thaùnh coù khaû naêng khoâng ngöøng trôû veà nguoàn.
36. Laø thaønh vieân cuûa Hoäi Thaùnh, chaéc chaén chuùng ta khoâng ñöôïc soáng taùch bieät vôùi ngöôøi khaùc. Hoï phaûi caûm nhaän ñöôïc chuùng ta laø anh em, laø ngöôøi thaân caän cuûa hoï, nhö caùc Toâng ñoà "ñöôïc toaøn daân meán phuïc" (Cv 2,47; x. 4,21; 5,13). Nhöng ñoàng thôøi chuùng ta cuõng phaûi daùm khaùc bieät, coù nhöõng öôùc mô khaùc maø theá gian khoâng coù, daùm laøm chöùng cho veû ñeïp cuûa söï quaûng ñaïi, tinh thaàn phuïc vuï, söï trong saïch, duõng caûm, tha thöù, trung thaønh vôùi ôn goïi rieâng cuûa mình, cuûa caàu nguyeän, tranh ñaáu cho coâng lyù vaø coâng ích, yeâu thöông ngöôøi ngheøo vaø tình thaân höõu vôùi moïi ngöôøi.
37. Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Kitoâ luoân coù nguy cô sa chöôùc caùm doã ñaùnh maát loøng nhieät thaønh, bôûi khoâng coøn nghe tieáng Chuùa môøi goïi lieàu mình vì ñöùc tin ñeå cho ñi taát caû khoâng ñaén ño tröôùc nhöõng hieåm nguy, maø quay veà tìm kieám nhöõng an toaøn giaû taïo cuûa theá gian. Chính nhöõng ngöôøi treû coù theå giuùp Hoäi Thaùnh giöõ ñöôïc tinh thaàn treû trung, khoâng rôi vaøo baêng hoaïi; khoâng döøng laïi, khoâng kieâu haõnh, khoâng bieán thaønh giaùo phaùi, nhöng trôû neân ngheøo khoù vaø coù khaû naêng laøm chöùng hôn nöõa, gaàn guõi vôùi nhöõng ngöôøi heøn keùm vaø nhöõng ngöôøi bò boû rôi, bieát ñaáu tranh cho coâng lyù vaø khieâm toán ñoùn nhaän nhöõng chaát vaán. Ngöôøi treû coù theå ñem ñeán cho Hoäi Thaùnh veû ñeïp cuûa söï treû trung khi hoï khôi gôïi khaû naêng "vui möøng veà nhöõng khôûi ñaàu, luoân cho ñi chính mình, canh taân vaø laïi leân ñöôøng ñeå ñaït nhöõng thaønh quaû môùi". [11]
38. Ai trong chuùng ta khoâng coøn treû nöõa thì caàn coù nhöõng cô hoäi gaàn guõi vôùi tieáng noùi vaø loøng nhieät thaønh cuûa ngöôøi treû, chính "söï gaàn guõi aáy taïo ñieàu kieän ñeå Giaùo hoäi trôû thaønh nôi ñoái thoaïi vaø nôi laøm chöùng veà tình huynh ñeä". [12] Chuùng ta caàn taïo theâm nhieàu khoâng gian hôn cho ngöôøi treû leân tieáng: "Khi coù loøng thaáu caûm, laéng nghe coù theå daãn ñeán trao ñoåi ôn ban cho nhau... Ñoàng thôøi, laéng nghe taïo ñieàu kieän ñeå vieäc loan baùo Tin Möøng coù theå thöïc söï chaïm ñeán con tim caùch thieát thöïc vaø phong phuù". [13]
Moät Hoäi Thaùnh quan taâm ñeán caùc daáu chæ cuûa thôøi ñaïi
39. "Ñoái vôùi raát nhieàu ngöôøi treû, nhöõng töø "Thieân Chuùa", 'toân giaùo' vaø 'Giaùo hoäi' döôøng nhö khoâng coù yù nghóa gì, nhöng hoï laïi bò ñaùnh ñoäng bôûi nhaân vaät Gieâsu, khi hoï ñöôïc nghe giôùi thieäu caùch haáp daãn vaø thieát thöïc veà Ngöôøi". [14] Vì theá, ñieàu caàn thieát laø Hoäi Thaùnh ñöøng quaù baän taâm veà mình, nhöng tröôùc heát phaûi phaûn aùnh Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Ñieàu naøy ñoøi hoûi Hoäi Thaùnh khieâm toán nhìn nhaän raèng coù moät soá ñieåm cuï theå phaûi ñöôïc thay ñoåi, vaø ñeå laøm ñieàu ñoù thì Hoäi Thaùnh phaûi traân troïng quan ñieåm vaø caû nhöõng pheâ bình cuûa ngöôøi treû.
40. Taïi Thöôïng Hoäi ñoàng, moïi ngöôøi nhìn nhaän raèng "moät soá lôùn giôùi treû, vôùi nhieàu lyù do khaùc nhau, khoâng ñoøi hoûi gì ôû Hoäi Thaùnh vì hoï cho raèng Hoäi Thaùnh chaúng coù lieân can gì ñeán cuoäc ñôøi hoï. Moät soá coøn minh nhieân yeâu caàu Hoäi Thaùnh ñeå hoï yeân thaân, vì hoï caûm thaáy khoù chòu, neáu khoâng muoán noùi laø böïc boäi, khi Hoäi Thaùnh hieän dieän. Thöôøng thì yeâu caàu naøy khoâng xuaát phaùt töø moät thaùi ñoä khinh mieät thieáu suy xeùt vaø boác ñoàng, nhöng baét nguoàn töø nhöõng lyù do nghieâm troïng vaø ñaùng traân troïng: caùc vuï beâ boái tình duïc vaø kinh teá; söï thieáu chuaån bò nôi nhöõng thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh khieán nhöõng ngöôøi naøy khoâng naém baét ñöôïc caùch caûm nhaän cuûa giôùi treû moät caùch thích ñaùng; söï thieáu chuaån bò cho baøi giaûng leã vaø cho vieäc trình baøy lôøi Chuùa; vai troø thuï ñoäng daønh cho giôùi treû trong coäng ñoàng Kitoâ höõu; caùc khoù khaên maø Hoäi Thaùnh thöôøng gaëp khi phaûi giaûi thích caùch hôïp lyù cho xaõ hoäi ñöông thôøi veà caùc laäp tröôøng tín lyù vaø ñaïo ñöùc cuûa mình". [15]
41. Maëc duø coù nhieàu ngöôøi treû haøi loøng khi thaáy moät Hoäi Thaùnh khieâm toán tin töôûng vaøo nhöõng aân hueä cuûa mình, vaø coù khaû naêng pheâ phaùn caùch ñuùng ñaén vaø huynh ñeä, nhöng moät soá khaùc laïi ñoøi hoûi Hoäi Thaùnh bieát laéng nghe nhieàu hôn, chöù khoâng phaûi luùc naøo cuõng leân aùn theá gian. Hoï khoâng muoán thaáy moät Hoäi Thaùnh im laëng vaø e ngaïi leân tieáng, cuõng khoâng muoán thaáy moät Hoäi Thaùnh chæ bieát loay hoay tranh ñaáu cho vaøi ba vaán ñeà aùm aûnh mình. Ñeå ñöôïc ngöôøi treû tín nhieäm, ñoâi khi Hoäi Thaùnh caàn tìm laïi söï khieâm toán vaø ñôn sô laéng nghe, bieát nhaän ra moät aùnh saùng nôi nhöõng gì ngöôøi khaùc noùi giuùp Hoäi Thaùnh hieåu Tin Möøng toát hôn. Moät Hoäi Thaùnh luoân phoøng thuû, thieáu khieâm toán, khoâng bieát laéng nghe, khoâng chaáp nhaän bò chaát vaán, seõ ñaùnh maát ñi söï töôi treû vaø bieán mình thaønh moät vieän baûo taøng. Khi ñoù, laøm sao Hoäi Thaùnh coù theå ñaùp laïi nhöõng öôùc mô cuûa ngöôøi treû? Tuy Hoäi Thaùnh naém giöõ chaân lyù Phuùc aâm, nhöng khoâng coù nghóa laø Hoäi Thaùnh ñaõ hoaøn toaøn hieåu roõ Tin Möøng; ñuùng hôn, Hoäi Thaùnh phaûi luoân lôùn leân trong söï hieåu bieát veà kho taøng baát taän naøy [16].
42. Chaúng haïn, moät Hoäi Thaùnh quaù sôï haõi vaø gaén chaët vôùi cô caáu thì coù theå luoân chæ trích caùc chuû tröông baûo veä nöõ quyeàn cuõng nhö hay vaïch ra nhöõng nguy cô vaø sai laàm coù theå coù trong nhöõng ñoøi hoûi aáy. Traùi laïi, moät Hoäi Thaùnh soáng ñoäng thì laïi coù theå phaûn öùng baèng caùch löu taâm ñeán caùc ñoøi hoûi chính ñaùng cuûa phuï nöõ muoán coù coâng baèng vaø bình ñaúng nhieàu hôn. Hoäi Thaùnh aáy coù theå nhôù laïi lòch söû vaø thöøa nhaän raèng nam giôùi coù nhöõng möu toan chuyeân quyeàn, ñaøn aùp, cuõng nhö nhieàu hình thöùc noâ leä, laïm duïng vaø baïo löïc tình duïc khaùc. Nhôø caùi nhìn aáy, Hoäi Thaùnh môùi coù theå tham gia vaøo nhöõng ñoøi hoûi quyeàn lôïi cuûa phuï nöõ, vaø tin töôûng ñoùng goùp phaàn mình ñeå phaùi nam vaø phaùi nöõ hoã trôï nhau nhieàu hôn, maëc duø khoâng haún ñaõ taùn thaønh taát caû nhöõng gì maø moät soá nhoùm nöõ quyeàn ñeà nghò. Theo höôùng ñi naøy, Thöôïng Hoäi ñoàng muoán canh taân cam keát cuûa mình "choáng laïi moïi hình thöùc kyø thò vaø baïo löïc lieân quan ñeán khuynh höôùng giôùi tính". [17] Ñaây laø ñaùp öùng cuûa moät Hoäi Thaùnh bieåu loä neùt treû trung vaø ñeå cho söï nhaïy caûm cuûa ngöôøi treû chaát vaán vaø thoâi thuùc mình.
Meï Maria, thieáu nöõ ôû Nadareùt
43. Ñöùc Maria ngôøi saùng ôû trung taâm cuûa Hoäi Thaùnh. Ngaøi laø kieåu maãu tuyeät haûo cho moät Hoäi Thaùnh treû trung muoán quaûng ñaïi vaø ngoan hieàn böôùc theo Ñöùc Kitoâ. Khi coøn raát treû, ñöôïc söù thaàn baùo tin, Ñöùc Maria ñaõ khoâng ngaïi neâu ra nhöõng thaéc maéc (x. Lc 1,34). Nhöng vôùi taâm hoàn luoân saün saøng, Meï ñaõ thöa: "Naøy toâi laø nöõ tyø cuûa Chuùa" (Lc 1,38).
44. "Söùc maïnh cuûa lôøi thöa 'xin vaâng' nôi coâ gaùi treû Maria luoân khieán chuùng ta xuùc ñoäng. Ñoù laø söùc maïnh cuûa lôøi ñaùp "xin haõy laøm cho toâi nhö theá!" maø Meï ñaõ thöa cuøng söù thaàn. Ñieàu naøy khaùc vôùi söï chaáp nhaän thuï ñoäng hay mieãn cöôõng. Ñieàu naøy khaùc vôùi tieáng "xin vaâng" haøm yù: ñeå xem ñieàu gì seõ xaûy ra. Ñöùc Maria khoâng coù yù noùi: cöù chôø xem. Meï döùt khoaùt, Meï hieåu ñieàu ñang noùi vaø ñaõ thöa 'xin vaâng', khoâng heà do döï. Tieáng ñaùp aáy laø moät caùi gì khaùc, coøn hôn theá nöõa. Ñoù laø lôøi 'xin vaâng' cuûa moät ngöôøi muoán daán thaân vaø chaáp nhaän ruûi ro, ñaùnh cuoäc moïi thöù, maø khoâng coù baûo ñaûm an ninh naøo khaùc hôn ngoaøi nieàm xaùc tín raèng Meï laø ngöôøi ñang mang moät lôøi höùa. Cha xin hoûi töøng ngöôøi trong caùc con: caùc con coù caûm nhaän ñöôïc mình laø nhöõng ngöôøi ñang mang moät lôøi höùa khoâng? Toâi ñang mang trong loøng, ñang theo ñuoåi lôøi höùa naøo? Chaéc chaén söù maïng cuûa Meï seõ laø söù maïng khoù khaên, nhöng nhöõng khoù khaên aáy khoâng phaûi laø lyù do gì ñeå noùi 'khoâng'. Chaéc chaén Meï seõ gaëp nhieàu khoù khaên, nhöng nhöõng khoù khaên aáy khoâng phaûi laø thöù khoù khaên bôûi söï heøn nhaùt laøm ngöôøi ta teâ lieät vì moïi söï khoâng roõ raøng hoaëc khoâng ñöôïc baûo ñaûm tröôùc. Ñöùc Maria ñaõ khoâng mua baûo hieåm nhaân thoï! Meï ñaõ maïo hieåm vaø vì theá Meï trôû neân maïnh meõ, trôû neân moät influencer (ngöôøi coù uy theá). Meï laø moät influencer cuûa Thieân Chuùa. Tieáng "xin vaâng" vaø mong muoán phuïc vuï thì maïnh meõ hôn nhöõng nghi nan vaø khoù khaên". [18]
45. Khoâng laån traùnh cuõng khoâng aûo töôûng, "Meï saùt caùnh vôùi noãi thoáng khoå cuûa Con mình; naâng ñôõ Con baèng aùnh maét vaø che chôû Con baèng quaû tim. Noãi ñau Meï mang laáy khoâng laøm cho Meï buoâng xuoâi. Meï laø ngöôøi phuï nöõ maïnh meõ thöa tieáng 'xin vaâng', laø ngöôøi naâng ñôõ vaø ñoàng haønh, che chôû vaø oâm aáp. Meï laø ngöôøi gìn giöõ nieàm hy voïng thaät tuyeät vôøi... Chuùng ta hoïc töø nôi Meï ñeå bieát noùi lôøi 'xin vaâng' vôùi söï nhaãn naïi beàn chí vaø tinh thaàn saùng taïo cuûa nhöõng ngöôøi luoân maïnh daïn baét ñaàu laïi". [19]
46. Maria laø moät thieáu nöõ coù taâm hoàn thanh cao traøn ngaäp nieàm vui (x. Lc 1,47), ñoâi maét ngôøi saùng aùnh saùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn chieâm ngaém cuoäc ñôøi baèng ñöùc tin vaø löu giöõ moïi söï trong loøng (x. Lc 2,19.51). Ñoù laø ngöôøi phuï nöõ aân caàn, mau maén leân ñöôøng khi bieát raèng ngöôøi chò hoï caàn ñeán mình, chaúng baän taâm veà caùc keá hoaïch cuûa mình, nhöng "voäi vaõ" ra ñi ñeán mieàn ñoài nuùi (Lc 1,39).
47. Vaø khi phaûi baûo veä con mình, Meï ñaõ cuøng ñi vôùi Giuse ñeán moät xöù sôû xa xoâi (x. Mt 2,13-14). Meï laïi cuøng vôùi caùc moân ñeä quy tuï ñeå caàu nguyeän ñang khi chôø ñôïi Chuùa Thaùnh Thaàn (x. Cv 1,14). Nhö theá, tröôùc söï hieän dieän cuûa Meï, moät Hoäi Thaùnh treû trung ñöôïc khai sinh, roài caùc Toâng ñoà leân ñöôøng ñeå sinh haï moät theá giôùi môùi (x. Cv 2,4-11).
48. Ngaøy nay, Ñöùc Maria laø ngöôøi Meï chaêm soùc chuùng ta, nhöõng ngöôøi con cuûa Meï; treân haønh trình cuoäc ñôøi chuùng ta thöôøng gaëp meät moûi vaø thieáu thoán, nhöng mong sao aùnh saùng hy voïng khoâng bò daäp taét. Ñoù laø ñieàu chuùng ta mong öôùc: aùnh saùng hy voïng seõ khoâng taøn luïi. Meï cuûa chuùng ta ñoaùi nhìn ñoaøn daân löõ haønh naøy, moät daân goàm nhöõng ngöôøi treû maø Meï yeâu thöông, moät daân kieám tìm Meï trong coõi laëng cuûa taâm hoàn, ngay caû khi trong cuoäc haønh trình coù nhieàu oàn aøo, nhieàu huyeân naùo vaø phaân taâm. Nhöng döôùi aùnh nhìn cuûa Meï, chæ coøn söï thinh laëng chaát ñaày hy voïng. Theá neân Ñöùc Maria soi saùng tuoåi treû cuûa chuùng ta luoân maõi.
Caùc vò thaùnh treû
49. Trong loøng Hoäi Thaùnh cuõng coù raát nhieàu vò thaùnh treû, ñaõ daâng hieán ñôøi mình cho Ñöùc Kitoâ, vaø nhieàu vò ñaõ ñi ñeán choã chòu cheát vì ñaïo. Caùc ngaøi laø nhöõng neùt phaûn chieáu Ñöùc Kitoâ treû trung; neùt phaûn chieáu quyù giaù aáy ngôøi saùng ñeå khích leä vaø ñaùnh thöùc chuùng ta ra khoûi côn meâ. Thöôïng Hoäi ñoàng nhaán maïnh raèng "nhieàu vò thaùnh treû ñaõ cho thaáy veû ñeïp röïc rôõ cuûa tuoåi treû vaø, thôøi aáy, caùc ngaøi laø nhöõng tieân tri ñích thöïc thay ñoåi ñôøi soáng; göông saùng cuûa caùc ngaøi cho thaáy ngöôøi treû coù khaû naêng laøm ñöôïc nhöõng gì khi hoï môû loøng ra ñeå gaëp gôõ Chuùa Kitoâ". [20]
50. "Qua söï thaùnh thieän cuûa giôùi treû, Hoäi thaùnh coù theå baét ñaàu soáng laïi nhieät huyeát thieâng lieâng vaø loøng haêng say toâng ñoà. Höông thôm thaùnh thieän toûa ra töø ñôøi soáng laønh thaùnh cuûa bieát bao ngöôøi treû coù theå baêng boù caùc veát thöông cuûa Hoäi thaùnh vaø cuûa theá giôùi, vaø ñöa chuùng trôû laïi vôùi tình yeâu vieân maõn maø chuùng ta ñaõ ñöôïc keâu goïi töø thuôû ñôøi ñôøi: caùc thaùnh treû thuùc ñaåy chuùng ta trôû veà vôùi tình yeâu ban ñaàu (x. Kh 2,4)". [21] Coù nhöõng vò thaùnh chöa laø ngöôøi lôùn, nhöng ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta chöùng taù veà vieäc soáng tuoåi treû theo moät caùch khaùc. Ta haõy nhìn laïi moät soá vò aáy, ôû nhieàu giai ñoaïn lòch söû khaùc nhau, moãi vò ñaõ neân thaùnh theo caùch cuûa mình:
51. Vaøo theá kyû thöù ba, Thaùnh Sebastianoâ laø moät chæ huy treû trong Löïc löôïng Caän veä Hoaøng ñeá. Ngöôøi ta keå raèng ñi ñaâu ngaøi cuõng noùi veà Ñöùc Kitoâ vaø tìm caùch laøm cho caùc ñoàng ñoäi cuûa mình theo ñaïo, ñeán möùc ngaøi bò buoäc phaûi choái boû ñöùc tin. Vì baát tuaân leänh aáy, ngaøi phaûi höùng moät traän möa muõi teân, nhöng ngaøi vaãn soáng soùt vaø tieáp tuïc rao giaûng veà Ñöùc Kitoâ maø khoâng heà sôï haõi. Cuoái cuøng, hoï ñaùnh ñoøn ngaøi cho ñeán cheát.
52. Thaùnh Phanxicoâ Assisi laø moät ngöôøi treû ñaày mô öôùc. Ngaøi nghe tieáng Chuùa Gieâsu môøi goïi trôû neân ngheøo khoù nhö Ngöôøi vaø caûi toå Hoäi Thaùnh baèng chöùng taù ñôøi soáng. Ngaøi ñaõ haân hoan töø boû moïi söï, vaø nay trôû thaønh vò thaùnh cuûa tình huynh ñeä phoå quaùt, ngöôøi anh em cuûa moïi ngöôøi, ca ngôïi Chuùa vì coâng trình taïo döïng cuûa Chuùa. Thaùnh nhaân qua ñôøi naêm 1226.
53. Thaùnh Jeanne d'Arc sinh naêm 1412, laø moät thieáu nöõ noâng daân. Duø tuoåi ñôøi coøn treû, ngaøi ñaõ chieán ñaáu baûo veä nöôùc Phaùp choáng keû ngoaïi xaâm. Bò hieåu laàm veà caùch öùng xöû vaø caùch soáng ñöùc tin cuûa mình, thaùnh nhaân ñaõ bò thieâu soáng.
54. Chaân phöôùc Anreâ Phuù Yeân laø moät thanh nieân Vieät Nam soáng vaøo theá kyû 17. Ngaøi laø moät giaùo lyù vieân vaø laø trôï taù cuûa caùc vò thöøa sai. Ngaøi bò toáng giam vì ñöùc tin, vaø vì khoâng chòu töø boû ñöùc tin, ngaøi ñaõ bò gieát. Anreâ cheát trong luùc ñang keâu Danh Thaùnh Gieâsu.
55. Cuõng vaøo theá kyû 17, Thaùnh Kateri Tekakwitha, moät thieáu nöõ thoå daân Baéc Myõ, ñaõ bò baùch haïi vì ñöùc tin. Coâ boû troán baèng caùch ñi boä hôn ba traêm kiloâmeùt trong moät khu röøng raäm. Kateri ñaõ daâng hieán maïng soáng cho Thieân Chuùa, vaø khi cheát ngaøi thoát leân: "Laïy Chuùa Gieâsu, con yeâu meán Chuùa!"
56. Thaùnh Ñaminh Savioâ thì daâng moïi ñau khoå cuûa mình cho Ñöùc Maria. Khi Thaùnh Gioan Bosco daïy ngaøi raèng neân thaùnh nghóa laø luùc naøo cuõng vui veû, ngaøi ñaõ môû loøng ra vôùi moät nieàm vui coù söùc lan toaû. Savioâ tìm caùch gaàn guõi caùc baïn cuûa ngaøi, nhöõng ngöôøi bò boû rôi vaø beänh taät nhieàu nhaát. Thaùnh nhaân qua ñôøi naêm 1857, luùc 14 tuoåi, khi aáy ngaøi reo leân: "Toâi ñang nhìn thaáy ñieàu kyø dieäu bieát bao!"
57. Thaùnh Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu sinh naêm 1873. Luùc 15 tuoåi, ngaøi ñaõ vöôït qua nhieàu khoù khaên ñeå ñöôïc gia nhaäp tu vieän Caùt Minh. Teâreâsa ñaõ soáng con ñöôøng beù nhoû cuûa loøng tín thaùc tuyeät ñoái vaøo tình yeâu cuûa Chuùa, vaø muoán duøng ñôøi soáng caàu nguyeän ñeå laøm cho ngoïn löûa tình yeâu ñang linh hoaït Hoäi Thaùnh luoân buøng chaùy.
58. Chaân phöôùc Ceferino Namuncuraù laø moät thanh nieân ngöôøi Argentina, con trai moät thuû laõnh lôùn cuûa moät boä toäc baûn ñòa. Ngaøi trôû thaønh moät chuûng sinh Saleâdieâng, raát tha thieát trôû veà boä toäc cuûa mình ñeå ñöa moïi ngöôøi ñeán vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ. Ceferino qua ñôøi naêm 1905.
59. Chaân phöôùc Isidore Bakanja laø moät giaùo daân ngöôøi Congo laøm chöùng veà ñöùc tin. Ngaøi bò haønh haï moät thôøi gian daøi vì ñaõ giôùi thieäu Kitoâ giaùo cho caùc baïn treû khaùc. Isidore qua ñôøi naêm 1909 trong khi tha thöù cho keû haønh hình mình.
60. Chaân phöôùc Pier Giorgio Frassati, qua ñôøi naêm 1925, "laø moät thanh nieân traøn ñaày nieàm vui coù söùc lan toaû, nieàm vui vöôït qua nhieàu khoù khaên trong cuoäc ñôøi cuûa ngaøi". [22] Pier Giorgio noùi raèng ngaøi muoán ñaùp laïi tình yeâu cuûa Chuùa Gieâsu maø ngaøi laõnh nhaän khi röôùc leã, baèng caùch ñi thaêm vaø giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo.
61. Chaân phöôùc Marcel Callo laø moät thanh nieân ngöôøi Phaùp, qua ñôøi naêm 1945. Marcel bò giam trong moät traïi taäp trung ôû AÙo, ôû ñoù ngaøi ñaõ cuûng coá ñöùc tin cho caùc baïn tuø, giöõa moâi tröôøng lao ñoäng khoå sai.
62. Chaân phöôùc treû Chiara Badano, qua ñôøi naêm 1990, "ñaõ caûm nghieäm raèng ñau khoå coù theå ñöôïc bieán ñoåi nhôø tình yeâu# Bí quyeát ñeå coù an bình vaø vui töôi cuûa Chiara laø hoaøn toaøn tín thaùc nôi Chuùa vaø ñoùn nhaän beänh taät nhö moät bieåu loä huyeàn nhieäm YÙ Chuùa ñeå möu ích cho coâ vaø cho taát caû moïi ngöôøi". [23]
63. Nguyeän xin caùc vò aáy, vaø nhieàu vò khaùc nöõa ñaõ soáng Phuùc aâm caùch trieät ñeå trong aâm thaàm maø chaúng ai bieát ñeán, chuyeån caàu cho Hoäi Thaùnh ñeå Hoäi Thaùnh coù nhieàu ngöôøi treû vui töôi, can ñaûm vaø daán thaân, coáng hieán cho theá giôùi nhöõng chöùng taù môùi veà söï thaùnh thieän.
- - - - - - -
[3] Thaùnh Ireâneâ, Adversus Hereses, 22, 4: PG 7, 784.
[4] VK 60.
[5] GLHTCG, 515.
[6] Ibid., 517.
[7] Baøi Giaùo lyù (27/06/1990), 2-3: Insegnamenti 13, 1 (1990), 1680-1681.
[8] AL 182.
[9] VK 63.
[10] Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, Söù ñieäp göûi Ngöôøi treû (08/12/1965): AAS 58 (1966), 18.
[11] Ibid..
[12] VK 1.
[13] Ibid., 8.
[14] Ibid., 50.
[15] Ibid., 53.
[16] X. Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, Hieán cheá Tín lyù veà Maëc khaûi Dei Verbum, 8.
[17] VK 150.
[18] Huaán töø cho Giôùi treû trong buoåi Canh thöùc, Ngaøy Giôùi treû Theá giôùi laàn thöù XXXIV taïi Panama (26/01/2019): L'Osservatore Romano, 28-29/01/2019, 6.
[19] Lôøi nguyeän keát thuùc Ñaøng Thaùnh giaù, Ngaøy Giôùi treû Theá giôùi laàn thöù XXXIV taïi Panama (26/01/2019): L'Osservatore Romano, 27/01/2019, 6.
[20] VK 65.
[21] Ibid., 167.
[22] Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, Baøi noùi chuyeän vôùi Giôùi treû taïi Torino (13/04/1980) 4: Insegnamenti 3, 1 (1980), 905.
[23] ÑTC Beâneâñictoâ XVI, Söù ñieäp Ngaøy Giôùi treû Theá giôùi laàn thöù XXVII (15/03/2012): AAS 194 (2012), 359.