Toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
Christus Vivit - Chuùa Kitoâ Ñang Soáng
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Göûi Ngöôøi Treû vaø Coäng Ñoaøn Daân Chuùa
(Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa HÑGMVN)
Toâng Huaán
Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
CHRISTUS VIVIT
Chuùa Kitoâ Ñang Soáng
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
1. Chuùa Kitoâ ñang soáng! Ngöôøi laø nieàm hy voïng cuûa chuùng ta, vaø laø tuoåi treû ñeïp nhaát cuûa theá giôùi naøy. Taát caû nhöõng gì Ngöôøi chaïm ñeán ñeàu trôû neân töôi treû, môùi meû, traøn ñaày söùc soáng. Theá neân, lôøi ñaàu tieân cha muoán noùi vôùi moãi Kitoâ höõu treû laø: Chuùa Kitoâ ñang soáng vaø Ngöôøi muoán con cuõng ñöôïc soáng!
2. Ngöôøi ôû trong con, Ngöôøi ôû vôùi con vaø khoâng bao giôø boû rôi con. Duø con coù rôøi xa Ngöôøi, Ñaáng Phuïc sinh vaãn ôû beân con. Ngöôøi keâu goïi vaø chôø ñôïi con baét ñaàu laïi. Khi con caûm thaáy mình giaø ñi vì buoàn saàu, thuø haän, vì lo sôï, nghi ngôø hay thaát baïi, Ngöôøi vaãn luoân ôû ñoù ñeå ban laïi cho con söùc maïnh vaø hy voïng.
3. Vôùi taâm tình yeâu thöông, cha vieát Toâng huaán naøy nhö moät laù thö göûi cho moïi Kitoâ höõu treû, ñeå nhaéc nhôû caùc con veà moät soá xaùc tín cuûa ñöùc tin, ñoàng thôøi ñeå khích leä caùc con lôùn leân trong söï thaùnh thieän vaø söï daán thaân trong ôn goïi cuûa rieâng mình. Nhöng vì ñaây laø moät coät moác cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, neân toâi cuõng göûi Toâng huaán naøy cho toaøn theå daân Chuùa, cho caùc muïc töû vaø caû caùc tín höõu, bôûi leõ taát caû chuùng ta ñöôïc chaát vaán vaø thuùc ñaåy suy tö veà ngöôøi treû cuõng nhö cho ngöôøi treû. Vì theá, ôû moät vaøi ñoaïn toâi seõ noùi tröïc tieáp vôùi ngöôøi treû, vaø ôû nhöõng ñoaïn khaùc, toâi seõ coù nhöõng ñeà nghò toång quaùt hôn ñeå giuùp Hoäi Thaùnh phaân ñònh.
4. Toâi ñaõ laáy caûm höùng töø raát nhieàu suy tö vaø thaûo luaän dieãn ra taïi Thöôïng Hoäi ñoàng naêm ngoaùi. Toâi khoâng theå trình baøy taát caû nhöõng ñoùng goùp ñoù ôû ñaây, nhöng anh chò em coù theå ñoïc chuùng trong Vaên kieän keát thuùc; tuy nhieân, khi soaïn Toâng huaán naøy, toâi cuõng coá gaéng ñöa vaøo nhöõng ñeà nghò maø toâi cho laø yù nghóa nhaát. Nhö theá, nhöõng lôøi leõ cuûa toâi cuõng seõ bao goàm raát nhieàu tieáng noùi cuûa caùc tín höõu ñaõ goùp yù vôùi Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc. Caû nhöõng ngöôøi treû duø khoâng phaûi laø tín höõu, nhöng muoán chia seû suy nghó cuûa hoï taïi Thöôïng Hoäi ñoàng, cuõng ñaõ neâu leân nhöõng vaán ñeà gôïi leân cho toâi nhieàu chaát vaán môùi.
Chöông Moät
Lôøi Chuùa Noùi Gì Veà Ngöôøi Treû?
5. Chuùng ta haõy döïa vaøo kho taøng Saùch Thaùnh, ôû ñoù coù nhieàu ñoaïn noùi veà ngöôøi treû vaø veà caùch thöùc Chuùa ñeán gaëp gôõ ngöôøi treû.
Trong Cöïu Öôùc
6. Trong moät thôøi ñaïi maø ngöôøi treû ít ñöôïc coi troïng, moät soá baûn vaên cho thaáy Chuùa coù moät caùi nhìn khaùc veà hoï. Chaúng haïn, chuùng ta thaáy Giuse laø ngöôøi nhoû tuoåi nhaát trong nhaø (x. St 37,2-3), nhöng Thieân Chuùa laïi cho caäu thaáy nhöõng ñieàu lôùn lao trong giaác mô vaø khi chæ môùi khoaûng hai möôi tuoåi, caäu ñaõ vöôït xa taát caû caùc anh mình trong nhöõng vieäc quan troïng (x. St 37- 47).
7. Nôi Ghiñeâon, chuùng ta thaáy söï thaúng thaén cuûa ngöôøi treû, hoï khoâng coù thoùi quen xoa dòu thöïc teá. Khi thieân söù baûo caäu raèng Chuùa ôû vôùi caäu, caäu ñaùp laïi: "Neáu Chuùa ôû vôùi chuùng toâi, thì sao taát caû nhöõng ñieàu naøy laïi xaûy ra vôùi chuùng toâi?" (Tl 6,13). Thieân Chuùa khoâng caûm thaáy bò xuùc phaïm vì lôøi traùch moùc ñoù, nhöng vaãn ra leänh cho caäu: "Haõy maïnh daïn leân ñöôøng ñeå cöùu thoaùt Israel!" (Tl 6,14).
8. Khi Samuen coøn laø moät caäu beù keùm töï tin, thì Chuùa ñaõ noùi chuyeän vôùi caäu. Theo lôøi khuyeân cuûa moät ngöôøi lôùn, caäu ñaõ môû loøng ra ñeå nghe tieáng Chuùa goïi: "Laïy Chuùa, xin haõy noùi, vì toâi tôù Chuùa ñang laéng nghe" (1 Sm 3,9-10). Theá neân caäu trôû thaønh moät tieân tri lôùn, töøng can thieäp vaøo nhöõng thôøi khaéc quan troïng cuûa ñaát nöôùc mình. Vua Saun cuõng theá, vua coøn treû khi ñöôïc Chuùa keâu goïi thöïc hieän söù maïng (x. 1 Sm 9,2).
9. Vua Ñavít ñöôïc choïn khi coøn laø moät caäu beù. Khi tieân tri Samuen tìm kieám vò vua töông lai cho Israel, coù ngöôøi ñeà cöû vôùi oâng nhöõng ngöôøi con lôùn tuoåi vaø töøng traûi hôn. Nhöng vò tieân tri laïi noùi raèng ngöôøi ñöôïc choïn laø Ñavít, ngöôøi ñang chaên chieân (x. 1 Sm 16,6-13), vì "con ngöôøi chæ nhìn beà ngoaøi, coøn Chuùa nhìn thaáu loøng ngöôøi" (c. 7). Vinh quang tuoåi treû heä taïi nôi taâm hoàn, hôn laø nôi söùc maïnh theå lyù hay aán töôïng ñoái vôùi ngöôøi khaùc.
10. Saloâmoân, khi phaûi keá vò cha mình, caûm thaáy hoang mang neân ñaõ thöa vôùi Chuùa: "Con môùi chæ laø moät ñöùa treû, con chaúng bieát laõnh ñaïo theá naøo" (1 V 3,7). Tuy nhieân, tính baïo daïn cuûa tuoåi treû ñaõ khieán anh caàu xin Chuùa ban ôn khoân ngoan vaø anh ñaõ taän hieán cho söù maïng. Ñieàu töông töï nhö theá cuõng dieãn ra vôùi tieân tri Gieâreâmia, ñöôïc keâu goïi khi coøn raát treû, ñeå thöùc tænh daân mình. Anh sôï haõi keâu leân: "OÂi laïy Chuùa, con chaúng bieát aên noùi, vì con chæ laø moät ñöùa treû!" (Gr 1,6). Nhöng Chuùa baûo anh ñöøng noùi theá (x. Gr 1,7), roài Ngaøi theâm: "Ñöøng sôï khi ñöùng tröôùc maët hoï, vì Ta ôû vôùi ngöôi ñeå giaûi thoaùt ngöôi" (Gr 1,8). Söï taän tuïy cuûa tieân tri Gieâreâmia trong söù maïng cho thaáy ñieàu gì phaûi xaûy ra khi söï töôi treû cuûa tuoåi thanh nieân gaén keát vôùi quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa.
11. Moät coâ gaùi treû ngöôøi Do Thaùi, ngöôøi haàu cuûa Naaman, vieân chæ huy quaân ñoäi ngoaïi bang, vôùi loøng tin ñaõ can thieäp giuùp oâng laønh beänh (x. 2 V 5,2-6). Coâ gaùi treû Ruùt laø maãu göông cuûa loøng quaûng ñaïi khi coâ ôû laïi vôùi meï choàng ñang trong hoaøn caûnh baát haïnh (x. R 1,1-18) vaø coâ cuõng bieåu loä loøng duõng caûm khi tieáp tuïc böôùc ñi trong ñôøi (x. R 4,1-17).
Trong Taân Öôùc
12. Trong moät duï ngoân (x. Lc 15,11-32), Chuùa Gieâsu keå caâu chuyeän ngöôøi con thöù muoán boû nhaø cha mình ñeå ñi ñeán moät vuøng ñaát xa xoâi (x. cc. 12-13). Nhöng giaác mô töï laäp cuûa caäu ñaõ bieán thaønh cuoäc soáng phoùng ñaõng truïy laïc, vaø caäu ñaõ phaûi neám traûi noãi cay ñaéng cuûa coâ ñôn vaø ngheøo ñoùi (x. cc. 14-16). Nhöng roài caäu ñaõ bieát hoài taâm ñeå baét ñaàu laïi (x. cc. 17-19) vaø caäu quyeát taâm ñöùng daäy trôû veà (x. c. 20). Ñoù laø ñaëc ñieåm cuûa con tim treû trung, saün saøng thay ñoåi, coù khaû naêng ñöùng daäy vaø hoïc hoûi töø cuoäc soáng. Laøm sao laïi khoâng naâng ñôõ ngöôøi con aáy trong quyeát taâm môùi ñoù? Nhöng, ngöôøi anh caû laïi coù moät traùi tim giaø coãi, ñeå cho loøng tham, thoùi ích kyû vaø tính ñoá kî chieám höõu (Lc 15,28-30). Chuùa Gieâsu khen caäu em laø toäi nhaân ñaõ trôû laïi ñöôøng ngay chöù khoâng khen ngöôøi anh cöù töôûng mình trung tín, maø laïi khoâng soáng tinh thaàn yeâu thöông vaø thöông xoùt.
13. Chuùa Gieâsu, Ñaáng treû trung muoân ñôøi, muoán ban cho chuùng ta moät con tim treû maõi. Lôøi Chuùa ñoøi chuùng ta "loaïi boû men cuõ ñeå trôû thaønh boät môùi" (1 Cr 5,7), ñoàng thôøi môøi goïi chuùng ta côûi boû "con ngöôøi cuõ" vaø maëc laáy "con ngöôøi môùi" (Cl 3,9.10). [1] Giaûi thích veà yù nghóa cuûa vieäc maëc laáy söï treû trung voán laø söï ñoåi môùi naøy, (x. c. 10), Lôøi Chuùa khaúng ñònh ñoù laø maëc laáy "nhöõng taâm tình töø bi, nhaân haäu, khieâm nhu, hieàn hoaø vaø nhaãn naïi; chòu ñöïng laãn nhau vaø tha thöù cho nhau" (Cl 3,12-13). Nhö theá treû trung ñích thöïc coù nghóa laø coù moät traùi tim coù khaû naêng yeâu thöông. Traùi laïi, taát caû nhöõng gì ngaên caùch chuùng ta vôùi ngöôøi khaùc seõ laøm cho taâm hoàn trôû neân giaø coãi. Vaø Lôøi Chuùa keát luaän: "Treân heát moïi söï, haõy coù tình yeâu thöông, ñoù laø moái daây lieân keát tuyeät haûo" (Cl 3,14).
14. Chuùng ta cuõng haõy nhôù: Ñöùc Gieâsu khoâng heà thích ngöôøi lôùn coi thöôøng hoaëc aùp ñaët ngöôøi treû. Ngöôïc laïi, Ngöôøi ñoøi hoûi: "Ngöôøi lôùn nhaát phaûi trôû neân nhö ngöôøi nhoû nhaát, vaø ngöôøi ñöùng ñaàu phaûi trôû neân nhö ngöôøi phuïc vuï" (Lc 22,26). Ñoái vôùi Ngöôøi, tuoåi taùc khoâng taïo ra ñaëc quyeàn, vaø ít tuoåi hôn khoâng coù nghóa laø keùm giaù trò hay keùm phaåm giaù hôn.
15. Lôøi Chuùa noùi raèng ngöôøi treû phaûi ñöôïc ñoái xöû "nhö nhöõng ngöôøi anh em" (1 Tm 5,1), vaø khuyeân caùc baäc cha meï ñöøng "phaãn noä vôùi con caùi, keûo chuùng trôû neân nhaùt ñaûm" (Cl 3,21). Ngöôøi treû khoâng ñöôïc naûn chí; nhöng phaûi mô öôùc nhöõng ñieàu lôùn lao, tìm kieám nhöõng chaân trôøi roäng lôùn, khaùt voïng cao hôn, muoán chinh phuïc theá giôùi, coù khaû naêng chaáp nhaän nhöõng thaùch ñoá vaø coáng hieán heát mình ñeå xaây döïng ñieàu toát ñeïp hôn. Ñoù laø lyù do taïi sao toâi nhaán maïnh vôùi caùc baïn treû raèng ñöøng ñeå mình bò cöôùp maát hy voïng; vaø toâi nhaéc laïi vôùi moãi baïn treû: "Ñöøng ñeå ai coi thöôøng tuoåi treû cuûa caùc con" (1 Tm 4,12).
16. Tuy nhieân, ngöôøi treû cuõng ñöôïc khuyeân nhuû "haõy vaâng phuïc nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi" (1 Pr 5,5). Kinh Thaùnh luoân môøi goïi kính troïng ngöôøi giaø, vì ngöôøi giaø coù caû moät kho taøng kinh nghieäm; hoï ñaõ neám traûi nhöõng thaønh coâng vaø thaát baïi, nhöõng nieàm vui vaø saàu khoå cuûa cuoäc ñôøi, nhöõng hy voïng vaø thaát voïng; vaø trong coõi laëng cuûa taâm hoàn, hoï löu giöõ nhieàu caâu chuyeän coù theå daïy chuùng ta ñöøng phaïm sai laàm hay ñeå cho nhöõng aûo töôûng loâi cuoán. Ñaây laø lôøi cuûa moät baäc cao nieân khoân ngoan keâu goïi toân troïng moät soá giôùi haïn vaø bieát laøm chuû mình ñuùng luùc: "Haõy khuyeân caùc thanh nieân giöõ chöøng möïc trong moïi söï" (Tt 2,6). Thaùi ñoä suøng baùi tuoåi treû hoaëc khinh reû ngöôøi lôùn tuoåi hay ngöôøi thuoäc theá heä khaùc ñeàu khoâng phaûi leõ. Chuùa Gieâsu noùi raèng ngöôøi khoân ngoan coù khaû naêng ruùt ra töø kho taøng cuûa hoï caû nhöõng ñieàu môùi laãn ñieàu cuõ (x. Mt 13,52). Moät ngöôøi treû khoân ngoan môû ra vôùi töông lai, nhöng luoân coù theå ruùt tæa ñöôïc ñieàu gì ñoù töø kinh nghieäm cuûa ngöôøi khaùc.
17. Trong Phuùc aâm Maùccoâ, coù moät ngöôøi, khi nghe Chuùa Gieâsu noùi veà caùc ñieàu raên, ñaõ thöa raèng: "Taát caû nhöõng ñieàu naøy toâi ñaõ tuaân giöõ töø luùc coøn treû" (10,20). Thaùnh vònh gia cuõng noùi ñieàu töông töï: "Laïy Chuùa, Chuùa laø nieàm hy voïng cuûa con, [...] laø nieàm tin töôûng cuûa con töø khi con coøn treû [...]. Chuùa ñaõ daïy doã con töø khi con coøn treû vaø giôø ñaây con loan baùo nhöõng kyø coâng cuûa Chuùa" (71,5.17). Chuùng ta ñöøng bao giôø hoái tieác veà vieäc ñaõ daønh tuoåi treû cuûa mình laøm ngöôøi toát, khi môû loøng ra cho Chuùa vaø soáng moät caùch khaùc. Taát caû nhöõng ñieàu aáy khoâng heà laáy maát tuoåi treû cuûa chuùng ta, nhöng laïi laøm cho tuoåi treû maïnh meõ vaø ñöôïc ñoåi môùi: "Tuoåi treû cuûa ngöôi ñöôïc ñoåi môùi töïa chim baèng" (Tv 103,5). Vì theá, Thaùnh Augustinoâ ñaõ than thôû: "Con ñaõ yeâu Chuùa quaù muoän maøng! OÂi laïy Chuùa laø veû ñeïp vöøa coå kính vöøa luoân môùi meû! Con ñaõ yeâu Chuùa quaù muoän maøng! Con ñaõ yeâu Chuùa quaù muoän maøng!" [2] Nhöng chaøng thanh nieân giaøu coù kia, tuy ñaõ trung thaønh vôùi Chuùa khi coøn treû, laïi ñeå cho thôøi gian cöôùp ñi nhöõng giaác mô vì anh yeâu thích cuûa caûi cuûa mình hôn (x. Mc 10, 22).
18. Ngöôïc laïi, trong Phuùc aâm Maùttheâu, coù moät chaøng thanh nieân (x. Mt 19,20.22) ñeán beân Chuùa Gieâsu ñeå hoûi theâm Ngaøi (x. c. 20), vôùi tinh thaàn côûi môû cuûa ngöôøi treû thích ñi tìm nhöõng chaân trôøi môùi vaø nhöõng thaùch ñoá lôùn. Thöïc ra, tinh thaàn cuûa anh laïi khoâng treû trung, vì anh gaén boù vôùi cuûa caûi vaø tieän nghi. Mieäng thì noùi anh muoán moät ñieàu gì ñoù hôn nöõa, nhöng khi Chuùa Gieâsu baûo anh roäng tay phaân phaùt cuûa caûi cuûa mình, anh môùi nhaän ra raèng anh khoâng theå töø boû nhöõng gì mình ñang coù. Cuoái cuøng, "nghe nhöõng lôøi naøy, chaøng thanh nieân buoàn baõ boû ñi, vì anh coù nhieàu cuûa caûi" (c. 22). Anh ñaõ töø boû tuoåi treû cuûa mình.
19. Phuùc aâm cuõng keå cho chuùng ta veà maáy coâ gaùi khoân ngoan, tænh thöùc vaø chôø ñôïi, coøn nhöõng coâ khaùc laïi lô ñaõng vaø thieáp nguû (x. Mt 25,1-13). Thaät vaäy, tuoåi treû cuûa chuùng ta coù theå troâi qua trong lô ñaõng, hôøi hôït, meâ nguû, khoâng coù khaû naêng vun ñaép caùc moái töông quan saâu xa vaø ñi vaøo troïng taâm cuûa ñôøi soáng. Nhö theá chuùng ta chuaån bò cho mình moät töông lai ngheøo naøn, khoâng coù thöïc chaát. Hoaëc chuùng ta coù theå duøng tuoåi treû cuûa mình ñeå vun ñaép nhöõng ñieàu ñeïp ñeõ vaø lôùn lao, ñoù laø chuaån bò moät töông lai ñaày söùc soáng vaø phong phuù noäi taâm.
20. Neáu con ñaùnh maát söùc soáng noäi taâm, nhöõng giaác mô, loøng nhieät thaønh, nieàm hy voïng vaø loøng quaûng ñaïi, Chuùa Gieâsu seõ ñöùng tröôùc maët con nhö ngaøy xöa Ngöôøi ñaõ laøm theá vôùi ñöùa con trai ñaõ cheát cuûa moät baø goaù, vaø vôùi taát caû quyeàn naêng cuûa Ñaáng Phuïc Sinh, Ngöôøi seõ thuùc giuïc con: "Naøy con, Ta baûo con: haõy troãi daäy!" (Lc 7,14).
21. Chaéc chaén nhieàu ñoaïn khaùc cuûa Lôøi Chuùa coù theå soi saùng cho chuùng ta trong giai ñoaïn naøy cuûa ñôøi soáng. Chuùng ta seõ noùi ñeán moät soá ñoaïn aáy trong caùc chöông sau.
- - - - - - -
[1] Töø Hy Laïp coù nghóa laø "môùi", nhöng coøn nghóa khaùc laø "treû".
[2] Töï thuaät X, 27: PL 32, 795.