Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ
vaø nghóa vuï baûo veä moâi sinh
Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ vaø nghóa vuï baûo veä moâi sinh.
Phuùc Nhaïc
Vatican (RVA News 09-11-2020) - Theo toå chöùc Löông Noâng Quoác Teá, goïi taét laø FAO, treân traùi ñaát chuùng ta coù 5 tyû 500 trieäu hecta röøng caây, vaø theo phuùc trình môùi nhaát cuûa UÛy ban Lieân chính phuû veà thay ñoåi khí haäu, goïi taét laø IPCC, ñeå giaûm bôùt moät ñoä röôõi, ñoä C, söï haâm noùng traùi ñaát tröôùc naêm 2050, caàn coù theâm moät tyû röøng caây nöõa. Laøm theá naøo chuùng ta coù theå khôûi ñaàu chieán dòch taïo theâm röøng caây? Thöa, thaät laø ñôn sô: baïn haõy kieám haït gioáng vaø nhöõng caây nhoû ñeå troàng.
Trong yù höôùng treân ñaây, taïi Italia coù moät toå chöùc teân laø "Coäng ñoaøn Laudato sì", laø moät lieân maïng caùc coâng daân vaø hieäp hoäi ñöôïc thaønh laäp ñeå coå voõ thöïc haønh cuï theå giaùo huaán cuûa Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ trong thoâng ñieäp Laudato sì, ban haønh caùch ñaây 5 naêm, vôùi muïc ñích ñoäng vieân nhaân loaïi, ñaëc bieät laø caùc tín höõu Kitoâ, tham gia vaøo coâng trình baûo veä traùi ñaát nhö caên nhaø chung cuûa nhaân loaïi.
Hoài thaùng 6 naêm 2020, nhaø khoa hoïc Stefano Mancuso, Giaùm ñoác Phoøng thí nghieäm quoác teá veà sinh hoïc thöïc vaät (International Laboratory for Plant Neurobiology) vaø Ñöùc cha Domenico Pompili, giaùm muïc giaùo phaän Rieti, nhaân danh coäng ñoaøn Laudato sì ñaõ coå voõ saùng kieán troàng caây. Hoï ñöa ra lôøi keâu goïi nhö sau:
"Chuùng toâi xin moãi coâng daân thieän chí, moãi toå chöùc thuoäc baát kyø loaïi naøo vaø khuynh höôùng naøo, moãi xí nghieäp coâng hoaëc tö, cuõng nhö chính quyeàn quoác gia haõy hôïp vôùi chuùng toâi trong muïc ñích troàng 60 trieäu caây taïi Italia caøng sôùm caøng toát, moãi caây töôïng tröng moät ngöôøi daân nöôùc naøy".
Theo nhöõng ngöôøi coå voõ chieán dòch "theâm moät caây", saùng kieán naøy laø ñeå goùp phaàn ñöông ñaàu vôùi naïn traùi ñaát bò haâm noùng. "Chieán dòch naøy khoâng haún giaûi quyeát vaán ñeà, nhöng noù giuùp chuùng ta thay ñoåi loái soáng, trong khi chôø ñôïi giaûi quyeát ñöôïc hieåm hoïa traùi ñaát noùng theâm".
Thaønh phoá Bra, coù 30,000 daân ôû mieàn Piemonte, taây baéc Italia, ñaõ höôûng öùng saùng kieán vöøa noùi, vaø hoâm 6 thaùng 6 naêm 2020, ñaõ troàng baûy caây ñaàu tieân.. nhö moät cöû chæ khôûi ñaàu vaø höôûng öùng chieán dòch. Nhöõng cöû chæ beù nhoû naøy noùi leân söï daán thaân giaùo duïc quaàn chuùng veà nghóa vuï baûo veä moâi tröôøng. Ñoù cuõng laø ñieàu thoâng ñieäp Laudato sì cuûa Ñöùc Thaùnh cha baøn tôùi, trong chöông 6 cuûa Thoâng ñieäp.
Sau ñaây, chuùng toâi xin göûi ñeán quí vaø caùc baïn vaøi ñoaïn trong thoâng ñieäp Laudato sì cuûa Ñöùc Thaùnh cha, qua ñoù ngaøi ñeà cao taàm quan troïng cuûa vieäc giaùo duïc veà söï toân troïng moâi sinh, taäp thi haønh nhöõng taäp quaùn nho nhoû nhöng goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc baûo veä moâi tröôøng.
Trong ñoaïn soá 209 cuûa thoâng ñieäp, Ñöùc Thaùnh cha vieát:
[209] "YÙ thöùc cuoäc khuûng hoaûng traàm troïng veà vaên hoùa vaø moâi sinh phaûi ñöôïc bieåu loä qua nhöõng taäp quaùn môùi. Nhieàu ngöôøi bieát raèng söï tieán boä hieän nay vaø nguyeân vieäc tích tröõ caùc ñoà vaät hoaëc laïc thuù khoâng ñuû ñeå mang laïi yù nghóa vaø nieàm vui cho taâm hoàn con ngöôøi, nhöng hoï khoâng caûm thaáy mình coù khaû naêng töø boû nhöõng gì maø thò tröôøng coáng hieán cho hoï. Taïi nhöõng quoác gia, leõ ra phaûi taïo neân nhöõng thay ñoåi lôùn trong taäp quaùn tieâu thuï, nhöõng ngöôøi treû coù moät söï nhaïy caûm môùi veà moâi sinh vaø moät tinh thaàn quaûng ñaïi, vaø moät soá ngöôøi trong hoï tranh ñaáu moät caùch ñaùng ngöôõng moä ñeå baûo veä moâi tröôøng, nhöng hoï lôùn leân trong moät boái caûnh coù möùc ñoä raát cao veà tieâu thuï vaø veà cuoäc soáng sung tuùc, khieán cho caùc taäp quaùn khaùc khoù taêng tröôûng. Vì theá, chuùng ta ñang ñöùng tröôùc moät thaùch ñoá veà giaùo duïc".
Trong ñoaïn soá 211 cuûa thoâng ñieäp Laudato sì, Ñöùc Thaùnh cha coå voõ moät neàn giaùo duïc höõu hieäu veà moâi sinh, vaø vieát raèng:
[211]. "Neàn giaùo duïc (...) nhieàu khi chæ giôùi haïn vaøo vieäc thoâng tin, chöù khoâng laøm cho caùc taäp quaùn ñöôïc tröôûng thaønh. Söï hieän höõu cuûa caùc luaät leä vaø qui taéc, veà laâu veà daøi, khoâng ñuû ñeå giôùi haïn nhöõng loái cö xöû xaáu, keå caû khi coù moät söï kieåm soaùt höõu hieäu. Ñeå qui luaät phaùp lyù taïo ra nhöõng hieäu quaû quan troïng vaø laâu beàn, caàn coù phaàn lôùn caùc thaønh phaàn cuûa xaõ hoäi ñoùn nhaän qui luaät aáy, ñi töø nhöõng ñoäng löïc thích hôïp, vaø phaûn öùng theo söï bieán ñoåi baûn thaân. Chæ khi naøo ñi töø vieäc vun troàng nhöõng nhaân ñöùc vöõng chaéc môùi coù theå thöïc söï daán thaân veà moâi sinh. Neáu moät ngöôøi, tuy coù nhöõng ñieàu kieän kinh teá ñeå tieâu thuï vaø chi tieâu nhieàu hôn, nhöng hoï maëc aùo aám nhieàu hôn moät chuùt thay vì baät söôûi leân, ñieàu ngaøy giaû thieát laø hoï ñaõ ñaït ñöôïc xaùc tín vaø caùch thöùc caûm thaáy uûng hoä vieäc chaêm soùc moâi tröôøng. Moät ñieàu raát cao thöôïng laø ñaûm nhaän moät nghóa vuï chaêm soùc thieân nhieân qua nhöõng haønh ñoäng beù nhoû thöôøng nhaät vaø thaät laø ñieàu tuyeät vôøi neáu vieäc giaùo duïc coù khaû naêng thuùc ñaåy hoï ñeán ñoä hình thaønh moät loái soáng. Giaùo duïc veà traùch nhieäm ñoái vôùi moâi tröôøng coù theå khuyeán khích nhöõng caùch cö xöû khaùc nhau coù aûnh höôûng tröïc tieáp vaø quan troïng trong vieäc chaêm soùc moâi tröôøng, nhö traùnh duøng nhöõng vaät lieäu baèng plastic, hoaëc baèng giaáy, giaûm bôùt vieäc tieâu thuï nöôùc, phaân bieät caùc loaïi raùc, chæ naáu nöôùng nhöõng gì ta coù theå aên, ñoái xöû vôùi caùc sinh vaät vôùi tinh thaàn chaêm soùc, duøng caùc phöông tieän chuyeân chôû coâng coäng hoaëc ñi xe chung giöõa nhieàu ngöôøi, troàng caây, taét nhöõng ñeøn ñieän voâ ích, v.v. Taát caû nhöõng ñieàu aáy thuoäc veà moät tinh thaàn saùng taïo quaûng ñaïi vaø xöùng ñaùng, chöùng toû ñieàu toát ñeïp nhaát cuûa con ngöôøi. Duøng laïi thay vì mau leï vöùt boû ñi, ñi töø nhöõng ñoäng löïc saâu xa, ñoù laø moät haønh vi yeâu thöông bieåu loä phaåm giaù cuûa chuùng ta".
Ñöùc Thaùnh cha vieát tieáp:
[212]. "Khoâng neân nghó raèng nhöõng coá gaéng nhö theá seõ khoâng thay ñoåi theá giôùi. Nhöõng haønh ñoäng nhö vaäy phoå bieán moät ñieàu thieän trong xaõ hoäi, luoân taïo neân nhöõng hoa traùi vöôït xa hôn nhöõng gì ta coù theå nhaän thaáy, nhieàu khi raát voâ hình. Ngoaøi ra, vieäc thi haønh nhöõng loái cö xöû haønh ñoäng nhö theá traû laïi cho chuùng ta caûm thöùc veà phaåm giaù cuûa mình, ñöa chuùng ta tôùi moät chieàu saâu hôn trong cuoäc soáng, giuùp chuùng ta caûm nghieäm raèng thaät laø ñieàu boõ coâng khi ñi qua theá giôùi naøy.
[213]. Coù nhieàu laõnh vöïc giaùo duïc khaùc nhau nhö hoïc ñöôøng, gia ñình, caùc phöông tieän truyeàn thoâng, huaán giaùo, v.v. Moät neàn giaùo duïc hoïc ñöôøng toát ñeïp trong thôøi thô aáu vaø thieáu nieân gieo nhöõng haït gioáng coù theå taïo neân nhöõng coâng hieäu trong suoát cuoäc ñôøi. Nhöng toâi muoán nhaán maïnh taàm quan troïng chuû yeáu cuûa gia ñình, vì "gia ñình laø nôi trong ñoù söï soáng, laø hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, coù theå ñöôïc ñoùn nhaän thích hôïp vaø baûo veä choáng laïi nhieàu cuoäc taán coâng ta gaëp phaûi, vaø coù theå trieån nôû theo nhöõng ñoøi hoûi cuûa söï taêng tröôûng ñích thöïc veà nhaân baûn. Choáng laïi thöù vaên hoùa cheát choùc, gia ñình chính laø nôi vun troàng vaên hoùa söï soáng" (149). Trong gia ñình, ta vun troàng nhöõng taäp quaùn ñaàu tieân veà söï yeâu meán vaø saên soùc cuoäc soáng, ví duï söû duïng ñuùng ñaén moïi ñoà vaät, traät töï, saïch seõ, toân troïng heä thoáng moâi sinh ôû ñòa phöông vaø baûo veä moïi loaøi thuï taïo. Gia ñình laø nôi huaán luyeän toaøn veïn, nôi phaùt trieån caùc khía caïnh khaùc nhau, coù lieân heä giöõa chuùng vôùi nhau, giuùp con ngöôøi tröôûng thaønh. Trong gia ñình, ta hoïc caùch xin pheùp maø khoâng haùch dòch ñoøi hoûi, bieát caùm ôn nhö moät söï bieåu loä taâm tình quí chuoäng vì nhöõng gì chuùng ta nhaän ñöôïc, hoïc caùch cheá ngöï tính gaây haán hoaëc tham lam, vaø hoïc caùch xin loãi khi chuùng ta laøm ñieàu gì traùi. Nhöõng cöû chæ beù nhoû aáy chaân thaønh, lòch söï, giuùp kieán taïo moät neàn vaên hoùa söï soáng coù tinh thaàn chia seû vaø toân troïng ñoái vôùi nhöõng gì quanh chuùng ta.