Quan heä ngoaïi giao giöõa Toøa Thaùnh vaø Thuïy só
Quan heä ngoaïi giao giöõa Toøa Thaùnh vaø Thuïy só.
G. Traàn Ñöùc Anh OP
Vatican (Vatican News 8-11-2020) - Nhaân dòp kyû nieäm 100 naêm taùi laäp quan heä ngoaïi giao giöõa Toøa Thaùnh vaø Thuïy Só, Ñöùc Hoàng Y Parolin, Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh, ñònh vieáng thaêm chính thöùc taïi nöôùc naøy töø 7 ñeán 9 thaùng 11 naêm 2020 nhöng chöông trình bò huûy boû vì ñaïi dòch Covid-19. Daàu sao ñang coù chöông trình caûi tieán quan heä ngoaïi giao giöõa hai beân.
Thöïc vaäy, leõ ra trong nhöõng ngaøy naøy, töø ngaøy 7 ñeán 9 thaùng 11 naêm 2020, Ñöùc Hoàng y Pietro Parolin, Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh, ñang coù maët taïi Thuïy Só ñeå vieáng thaêm chính thöùc nhaân dòp kyû nieäm 100 naêm taùi laäp quan heä ngoaïi giao giöõa Toøa Thaùnh vaø Thuïy só, moät daáu chæ söï phaùt trieån quan heä toát ñeïp giöõa hai beân. Nhöng vì ñaïi dòch Covid-19, cuoäc vieáng thaêm naøy bò huûy boû, nhö thoâng baùo hoâm 3/11 vöøa qua cuûa ngoaïi tröôûng Thuïy só, OÂng Ignazio Cassis.
Chöông trình döï kieán
Theo chöông trình döï kieán, cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Hoàng y Quoác vuï khanh baét ñaàu ngaøy thöù Baûy 7 thaùng 11 naêm 2020 taïi Lugano, thuû phuû cuûa bang Ticino noùi tieáng YÙ, vôùi cuoäc vieáng thaêm phaân khoa thaàn hoïc taïi ñaây. Roài tôùi thuû ñoâ Berne vôùi cuoäc hoäi kieán vôùi ngoaïi tröôûng Ignazio Cassis cuûa Lieân bang.
Chuùa nhaät 8 thaùng 11 naêm 2020, Ñöùc Hoàng y ñònh vieáng thaêm Ñeàn thaùnh Nicola de Flue, boån maïng Thuïy Só vaø gaëp gôõ Hoäi ñoàng giaùm muïc nöôùc naøy. Ngaøi döï kieán chuû söï thaùnh leã taïi Ñeàn thaùnh Ñan vieän Bieån Ñöùc Einsiedeln. Sau cuøng, thöù Hai 9 thaùng 11 naêm 2020, taïi Ñaïi hoïc Fribourg seõ coù leã kyû nieäm 100 naêm quan heä ngoaïi giao taïi Ñaïi hoïc Fribourg vôùi söï tham döï cuûa Ñöùc Hoàng y Parolin, ngoaïi tröôûng Thuïy Só vaø caùc giaùm muïc nöôùc naøy cuøng vôùi caùc quan khaùch.
Hoäi ñoàng giaùm muïc Thuïy Só laáy laøm tieác vì cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Hoàng y Quoác vuï khanh khoâng tieán haønh ñöôïc vì virus corona lan laây maïnh taïi nöôùc naøy. Chính phuû Lieân bang Thuïy Só ñaõ ban haønh qui luaät theo ñoù caùc buoåi leã toân giaùo chæ ñöôïc pheùp toái ña 50 ngöôøi tham döï, tuy nhieân 26 bang taïi nöôùc naøy coù theå ñeà ra nhöõng haïn cheá nghieâm ngaët hôn. Coù bang hoaøn toaøn baõi boû caùc leã nghi toân giaùo, nhöng sau ñoù ñaõ thay ñoåi vaø cho pheùp toái ña 5 ngöôøi tham döï. Coù bang cho toái ña 50 ngöôøi döï leã.
Lieân bang Thuïy só
Lieân bang Thuïy Só coù khoaûng hôn 8 trieäu daân cö vôùi 4 ngoân ngöõ chính thöùc: ñoâng nhaát laø 65% noùi tieáng Ñöùc, 22% noùi tieáng Phaùp, 8% noùi tieáng YÙ, 0.5% noùi tieáng Romanche. Tröôùc ñaây ña soá daân laø tín höõu Tin Laønh caûi caùch, nhöng do soá ngöôøi nhaäp cö, soá tín höõu Coâng Giaùo taïi Thuïy só trôû neân ña soá, vôùi hôn 3 trieäu ngöôøi, thuoäc 6 giaùo phaän vaø 2 Ñan vieän bieät haït.
Quan heä ngoaïi giao vôùi Toøa Thaùnh
Nhaân cuoäc vieáng thaêm huït cuûa Ñöùc Hoàng y Parolin, ngoaïi tröôûng Ignazio Cassis, laø ngöôøi goác YÙ, nguyeân laø moät baùc só, vaø cuõng laø 1 trong 7 vò coá vaán lieân bang, ñaõ gôïi laïi vôùi haõng tin Coâng Giaùo Thuïy Só taàm quan troïng cuûa quan heä ngoaïi giao giöõa Thuïy Só vaø Toøa Thaùnh. OÂng cho bieát hoài naêm ngoaùi ñaõ gaëp Ñöùc Hoàng y Parolin ôû truï sôû Lieân Hieäp Quoác New York vaø hai vò ñaõ chuaån bò vieäc möøng kyû nieäm baùch chu nieân taùi laäp quan heä ngoaïi giao giöõa hai beân. OÂng noùi: "Caûm töôûng cuûa toâi khi noùi chuyeän vôùi Ñöùc Hoàng y Parolin laø khoâng phaûi chæ noùi chuyeän vôùi ñaïi dieän cuûa moät quoác gia, nhöng cuõng laø ñaïi dieän cuûa moät toå chöùc coù hôn 1 tyû tín höõu Coâng Giaùo treân theá giôùi.."
Moät quan heä kyø cöïu vôùi Toøa Thaùnh
Moät trong nhöõng söù quaùn kyø cöïu nhaát cuûa Toøa Thaùnh treân theá giôùi laø taïi Thuïy Só. Thöïc vaäy caùch ñaây 425 naêm, töùc laø naêm 1595, Toøa Thaùnh ñaõ coù toøa Söù Thaàn taïi thaønh phoá Lucerne, moät trong caùc bang Coâng Giaùo taïi Thuïy Só. Nhöng roài trong haäu baùn theá kyû 19, do aûnh höôûng cuûa "Kulturkampf" töùc laø cuoäc chieán chính trò vaên hoùa giöõa caùc bang, caùc nöôùc noùi tieáng Ñöùc choáng Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, neân Thuïy Só ñaõ ñoaïn giao vôùi Toøa Thaùnh naêm 1873 vaø quan heä naøy chæ ñöôïc taùi laäp 47 naêm sau ñoù, töùc laø naêm 1920.
Quan heä coù phaàn cheânh leäch
Toøa Thaùnh môû laïi Söù quaùn ôû thuû ñoâ Berne, vôùi vò Toång giaùm muïc Söù Thaàn thöôøng truù, nhöng phía Thuïy Só khoâng thieát laäp caùc quyeàn hoã töông, töùc laø khoâng boå nhieäm ñaïi söù caïnh Toøa Thaùnh, vaø chæ thænh thoaûng cöû moät ñaïi söù vôùi söù meänh ñaëc nhieän tôùi Roma ñeå noùi chuyeän vôùi Toøa Thaùnh. Maõi ñeán naêm 2004, Thuïy Só môùi boå nhieäm moät ñaïi söù chính thöùc caïnh Toøa Thaùnh, nhöng vò naøy khoâng thöôøng truù ôû Roma, vaø chæ thi haønh nhieäm vuï naøy vôùi danh nghóa phuï thuoäc. Hieän nay Ñaïi söù Thuïy Só caïnh Toøa Thaùnh cuõng laø ñaïi söù cuûa nöôùc naøy taïi Coäng hoøa Sloveni. Ñoái vôùi Toøa Thaùnh vò Söù Thaàn chuû yeáu laø ñaïi dieän Ñöùc Thaùnh Cha taïi quoác gia lieân heä vaø coâng vieäc naøy quan troïng hôn laø laøm ñaïi söù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi quoác gia ñoù.
Ñeà nghò caûi tieán quan heä vôùi Toøa Thaùnh
Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho haõng tin Coâng Giaùo Thuïy Só hoâm 3 thaùng 11 naêm 2020 oâng Paul Widmer, nguyeân laø ñaïi söù Thuïy Só caïnh Toøa Thaùnh töø naêm 2011 ñeán ñaàu naêm 2014, noùi raèng: "Ngaøy nay, Thuïy Só phaûi boå nhieäm moät vò ñaïi söù troïn giôø caïnh Toøa Thaùnh, tröôùc tieân vì lyù do hoã töông. Taát caû caùc nöôùc laùng gieàng cuûa Thuïy Só, töø laâu vaãn coù moät ñaïi söù thöôøng truù caïnh Toøa Thaùnh. Tieáp ñeán, sau Italia, Thuïy Só coù con soá ñoâng ñaûo coâng daân cuûa mình taïi Vatican vôùi hôn 100 veä binh Thuïy Só. Vieäc naâng quan heä ngoaïi giao leân caáp ñaïi söù troïn giôø seõ laø moät daáu hieäu nhìn nhaän ñoái vôùi ñoaøn veä binh ñaày coâng traïng aáy. Sau cuøng, Toøa Thaùnh laø moät thaåm quyeàn tinh thaàn, nhaát laø veà vaán ñeà töï do tín ngöôõng, töï do löông taâm vaø toân giaùo. Vôùi con soá hôn 4 ngaøn giaùo phaän, 5,200 Giaùm muïc vaø hôn 400 ngaøn linh muïc treân theá giôùi, ñoù laø moät nguoàn tin töùc tuyeät haûo veà nhöõng vuï vi phaïm caùc quyeàn con ngöôøi ôû moïi nôi xa xaêm treân traùi ñaát. Ngoaøi ra, Toøa Thaùnh laø moät dieãn ñaøn quan troïng cho nhöõng vaán ñeà thôøi söï noùng boûng nhö vieäc ñoái thoaïi lieân toân vaø lieân vaên hoùa.
Nhaän ñònh cuûa ngoaïi tröôûng Thuïy só
Veà phaàn ngoaïi tröôûng Ignazio Cassis, oâng cuõng nhìn nhaän raèng 100 naêm sau khi töø boû "Kulturkampf" vaø taùi laäp quan heä ngoaïi giao vôùi Toøa Thaùnh, nay ñeán luùc môû ra moät chöông môùi giöõa Thuïy Só vaø Toøa Thaùnh. OÂng noùi: "Chuùng toâi muoán coäng taùc chaët cheõ vôùi nhau hôn. Giöõa Thuïy Só vaø Toøa Thaùnh coù nhöõng giaù trò vaø quan taâm töông ñoàng trong moät soá laõnh vöïc: töø ñoaøn veä binh Thuïy Só cho tôùi cuoäc chieán choáng aùn töû hình".
Veà vaán ñeà coù moät vò ñaïi söù rieâng cuûa Thuïy Só caïnh Toøa Thaùnh, ngoaïi tröôûng Cassis tieát loä raèng: "Chuùng toâi ñang cöùu xeùt vaán ñeà naøy theo yeâu caàu cuûa Toøa Thaùnh. Nhöng hieän thôøi chöa coù quyeát ñònh ñöôïc ñeà ra.. Vaán ñeà ôû ñaây khoâng phaûi chæ laø vaán ñeà taøi chaùnh, nhöng coøn coù nhöõng ñieàu khaùc nöõa, nhöng hieän thôøi toâi chöa theå noùi theâm".
Nhöõng quan taâm chung vôùi Toøa Thaùnh
Veà nhöõng quan taâm chung vaø nhöõng dò bieät trong laäp tröôøng cuûa Thuïy Só vaø Toøa Thaùnh, ngoaïi tröôûng Cassis cuûa Thuïy Só noùi; "Hieán Phaùp cuûa Thuïy Só baét ñaàu baèng caâu: "Nhaân danh Thieân Chuùa, Ñaáng Toái Cao"! Ñoù laø moät traùch vuï ñoái vôùi chuùng toâi. Nhöng ñoàng thôøi Thuïy Só cuõng laø moät quoác gia bò tuïc hoùa. Chuùng toâi coù nhöõng giaù trò Kitoâ.. Chuùng toâi coù nhieàu ñieåm chung vôùi Toøa Thaùnh. Nhöng cuõng coù nhöõng khaùc bieät. Vatican coù moät laäp tröôøng baûo thuû veà hình aûnh gia ñình. Chuùng toâi nhìn söï vieäc moät caùch khaùc".
Taàm quan troïng cuûa ñoaøn Veä Binh Thuïy só
Veà ñoaøn veä binh Thuïy Só, ngoaïi tröôûng Cassis nhìn nhaän raèng: ñoaøn quaân naøy taïo neân moät lieân heä tröïc tieáp vaø öu tieân giöõa Thuïy Só vaø Vatican. Ñaây laø moät toå chöùc cuûa Toøa Thaùnh chöù khoâng thuoäc chính phuû hoaëc chính quyeàn Thuïy Só, daàu vaäy ñoaøn veä binh naøy goùp phaàn raát nhieàu cho hình aûnh cuûa Thuïy Só ôû nöôùc ngoaøi. Ñaây khoâng phaûi chæ laø moät chính saùch an ninh, nhöng coøn hôn theá nöõa. "Chuùng ta khoâng ñöôïc coi nheï aûnh höôûng cuûa ñoaøn veä binh naøy ñoái vôùi nhöõng quan heä coâng coäng. Khi Ñöùc Giaùo Hoaøng cöû haønh moät Thaùnh leã, leã naøy thöôøng ñöôïc truyeàn ñi treân toaøn theá giôùi. Qua ñoù caùc veä binh Thuïy Só hieän dieän treân theá giôùi. Hoï laø nhöõng ngöôøi baûo veä caùc giaù trò Thuïy Só: laø nhöõng ngöôøi chính xaùc, ñuùng giôø, chuyeân caàn, nhö Thuïy Só. Toâi haøi loøng vì quaân soá cuûa ñoaøn Veä Binh naøy ñöôïc taêng leân 135 ngöôøi".