Toùm taét thoâng ñieäp
"Fratelli tutti - Taát caû anh em"
Toùm taét thoâng ñieäp "Fratelli tutti - Taát caû anh em".
Assisi (Vatican News 4-10-2020) - Hoâm thöù Baûy 3 thaùng 10 naêm 2020 taïi Assisi, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ kyù moät thoâng ñieäp môùi "Fratelli tutti - Taát caû anh em" maø ngaøi goïi laø moät thoâng ñieäp xaõ hoäi. Trong ñoù, Tình huynh ñeä vaø tình baïn höõu laø nhöõng phöông thöùc ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha gôïi yù ñeå xaây döïng moät theá giôùi töôi ñeïp, coâng baèng vaø hoaø bình hôn, cuøng vôùi noã löïc cuûa taát caû caùc daân toäc cuõng nhö caùc toå chöùc. Cuøng nhau noùi khoâng vôùi chieán tranh vaø vaán naïn toaøn caàu hoaù cuûa söï thôø ô. Thoâng ñieäp ra ñôøi trong boái caûnh ñaïi dòch Covid-19, Ñöùc Thaùnh Cha baøy toû: "ñaây laø ñieàu khieán ngaøi ñau buoàn trong khi soaïn thaûo taøi lieäu naøy". Nhöng boái caûnh y teá toaøn caàu chæ ra raèng "khoâng ai soáng soùt moät mình" vaø ñaây thöïc söï laø luùc "mô veà moät nhaân loaïi duy nhaát" nôi ñoù taát caû chuùng ta laø "anh em cuûa nhau" (7-8).
Baøi toùm taét cuûa Vatican News Tieáng Vieät:
Nhöõng vaán naïn toaøn caàu ñoøi hoûi haønh ñoäng toaøn caàu, noùi khoâng ñoái vôùi "vaên hoaù xaây töôøng"
Thoâng ñieäp môû ñaàu baèng moät daãn nhaäp ngaén vaø tieáp noái vôùi taùm chöông, noäi dung laø nhöõng suy tö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha veà chuû ñeà tình huynh ñeä vaø baèng höõu ñöôïc ñaët trong "moät boái caûnh roäng hôn" vaø ñöôïc keát noái vôùi "raát nhieàu vaên kieän vaø taøi lieäu" maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ gôûi ñeán caùc caù nhaân vaø toå chöùc khaép nôi treân theá giôùi (5). Chöông thöù nhaát vôùi töïa ñeà Nhöõng boùng toái cuûa moät theá giôùi kheùp kín ñeà caäp ñeán nhieàu leäch laïc cuûa theá giôùi hieän taïi nhö vieäc chi phoái vaø thay ñoåi nhöõng khaùi nieäm nhö daân chuû, töï do, coâng lyù; vieäc ñaùnh maát yù nghóa cuûa xaõ hoäi vaø lòch söû; veà chuû nghóa ích kyû vaø döûng döng vôùi coâng ích; veà söï ñeà cao loâ-gíc cuûa thöông tröôøng döïa treân lôïi nhuaän vaø vaên hoaù pheá thaûi; veà vaán naïn thaát nghieäp, chuû nghóa phaân bieät chuûng toäc, söï ngheøo ñoùi; veà söï baát bình ñaúng quyeàn lôïi vaø nhöõng bieán theå cuûa noù nhö söï noâ leä, buoân ngöôøi, nhöõng phuï nöõ bò laïm duïng vaø bò buoäc phaù thai, vaán naïn buoân baùn noäi taïng (10-24). Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng nhöõng vaán naïn toaøn caàu caàn ñeán nhöõng haønh ñoäng mang tính toaøn caàu vaø baøy toû lo ngaïi veà neàn "vaên hoaù xaây töôøng" ñang laøm naûy sinh nhöõng hình thöùc teä naïn gaây ra lo sôï vaø coâ laäp (27-28). Ngoaøi ra, ngaøy nay coøn chöùng kieán söï ñi xuoáng cuûa ñaïo ñöùc (29) maø moät phaàn naøo ñoù laø loãi cuûa truyeàn thoâng khi khoâng toân troïng ngöôøi khaùc cuõng nhö khoâng ñuû khieâm toán, ñang taïo ra nhöõng voøng luaån quaån aûo vaø quy kyû, nôi ñoù söï töï do laø haõo huyeàn vaø ñoái thoaïi khoâng ñem laïi lôïi ích (42-50).
Tình yeâu baéc caàu: taám göông cuûa ngöôøi Samari nhaân haäu
Tröôùc nhieàu boùng toái ñoù, Thoâng ñieäp ñoái laïi baèng moät taám göông saùng ngôøi, ñem laïi nieàm hy voïng, ñoù laø taám göông cuûa ngöôøi Samari nhaân haäu. Ñaây cuõng laø chuû ñeà cuûa chöông thöù hai Moät ngöôøi laï treân ñöôøng, trong ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng, trong moät xaõ hoäi baêng hoaïi ñang quay löng laïi vôùi khoå ñau vaø hoaøn toaøn "muø tòt" vôùi vieäc chaêm lo cho ngöôøi ñau yeáu vaø deã bò toån thöông (64-65), taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi - nhö ngöôøi Samari nhaân haäu - trôû thaønh ngöôøi thaân caän vôùi tha nhaân (81), baèng vieäc vöôït qua nhöõng thaønh kieán, tö lôïi, nhöõng raøo caûn lòch söû vaø vaên hoaù. Thaät vaäy, taát caû chuùng ta ñeàu coù traùch nhieäm trong vieäc xaây döïng moät xaõ hoäi bieát ñoùn nhaän, hoäi nhaäp vaø naâng ñôõ nhöõng ai quî ngaõ vaø ñau khoå (77). Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh raèng tình yeâu baéc nhöõng nhòp caàu vaø "chuùng ta ñöôïc sinh ra cho tình yeâu" (88), ngaøi khuyeán khích caùch ñaëc bieät caùc tín höõu nhaän ra Ñöùc Kitoâ nôi nhöõng ai bò loaïi tröø (85). Nguyeân lyù veà khaû naêng yeâu thöông ôû "möùc ñoä phoå quaùt" (83) ñöôïc nhaéc ñeán trong chöông ba, Suy tö vaø xaây döïng moät theá giôùi roäng môû, trong ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi chuùng ta "ra khoûi chính mình" ñeå thaáy nôi tha nhaân "söï taêng tröôûng cuûa hieän höõu" (88), hoïc nôi tha nhaân naêng ñoäng baùc aùi haàu giuùp chuùng ta höôùng ñeán "söï hieäp thoâng phoå quaùt" (95). Treân heát, Thoâng ñieäp nhaéc nhôù raèng taàm voùc thieâng lieâng cuûa ñôøi soáng con ngöôøi ñöôïc ñònh nghóa bôûi tình yeâu laø ñieàu "luoân ôû vò trí ñaàu tieân" vaø giuùp chuùng ta noã löïc hôn vì lôïi ích cuûa tha nhaân, giuùp ta traùnh xa moïi hình thöùc cuûa chuû nghóa ích kyû (92-93).
Quyeàn lôïi khoâng coù ranh giôùi, caùc moái quan heä quoác teá caàn ñeán ñaïo ñöùc
Moät xaõ hoäi huynh ñeä laø moät xaõ hoäi coå voõ giaùo duïc höôùng ñeán ñoái thoaïi ñeå loaïi boû "con virus cuûa chuû nghóa caù nhaân cöïc ñoan" (105) vaø giuùp chuùng ta coáng hieán nhieàu hôn. Khôûi ñi töø söï trôï giuùp cuûa gia ñình vaø töø "söù maïng giaùo duïc ñaàu tieân vaø thieát yeáu" cuûa gia ñình (114). Moät caùch cuï theå, coù hai 'phöông tieän' ñeå hieän thöïc hoaù hình thöùc xaõ hoäi naøy, ñoù laø: loøng toát, nghóa laø muoán ñieàu toát cho tha nhaân caùch cuï theå (112), vaø söï lieân ñôùi, höôùng ñeán ngöôøi ñau khoå vaø ñöôïc theå hieän qua vieäc phuïc vuï con ngöôøi chöù khoâng phaûi laø caùc yù thöùc heä, tranh ñaáu choáng laïi ngheøo ñoùi vaø baát coâng (115). Quyeàn ñöôïc soáng ñuùng vôùi nhaân phaåm laø ñieàu khoâng theå bò töø choái ñoái vôùi baát cöù ai, Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh, vaø bôûi vì lôïi ích khoâng coù ranh giôùi, khoâng ai coù theå bò loaïi tröø, baát keå ngöôøi ñoù ñöôïc sinh ra ôû ñaâu (121). Trong caùi nhìn naøy, ÑTC gôïi nhaéc vieäc suy tö veà "moät neàn ñaïo ñöùc cho caùc moái quan heä quoác teá" (126), bôûi moãi quoác gia cuõng laø cuûa ngöôøi khaùc vaø taøi nguyeân quoác gia ñoù khoâng theå bò töø choái cho nhöõng ai ñang caàn ñeán duø ngöôøi ñoù ñeán töø nôi khaùc. Do vaäy, quyeàn lôïi töï nhieân ñoái vôùi taøi saûn rieâng laø thöù yeáu so vôùi nguyeân lyù phoå quaùt laø taïo vaät ñöôïc trao taëng cho theá giôùi (120). Thoâng ñieäp cuõng nhaán maïnh ñeán vaán ñeà nôï coâng, khaúng ñònh laïi nguyeân lyù raèng ñaây laø ñieàu phaûi thanh toaùn nhöng laøm sao ñeå khoâng aûnh höôùng ñeán söï phaùt trieån cuûa nhöõng nöôùc ngheøo nhaát (126).
Ngöôøi di cö: quaûn trò toaøn caàu ñeå höôùng tôùi nhöõng döï aùn laâu daøi
Chuû ñeà veà ngöôøi di cö ñöôïc noùi ñeán trong phaàn hai vaø chieám troïn chöông thöù tö vôùi töïa ñeà Moät con tim môû ra vôùi toaøn theá giôùi. Ngöôøi di cö, vôùi nhöõng "maûnh ñôøi vôõ vuïn" (37), chaïy troán khoûi chieán cuoäc, baùch haïi, khoûi thieân tai, khoûi nhöõng keû buoân ngöôøi voâ löông taâm, buoäc phaûi rôøi khoûi queâ höông xöù sôû; ngoaøi ra, coøn coù caùc chuû ñeà ngöôøi di cö ñöôïc ñoùn nhaän, ñöôïc baûo veä vaø hoaø nhaäp. Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc ñeán vieäc traùnh di cö khoâng caàn thieát baèng vieäc thieát laäp nôi quoác gia sôû taïi nhöõng khaû theå ñeå hoï soáng ñuùng vôùi nhaân phaåm. Nhöng ñoàng thôøi cuõng toân troïng quyeàn ñöôïc tìm moät nôi ôû xöùng ñaùng hôn. Nôi ôû môùi, söï caân baèng chính ñaùng seõ laø giöõa vieäc baûo veä quyeàn lôïi coâng daân vaø söï baûo ñaûm vieäc ñoùn tieáp cuõng nhö trôï giuùp ngöôøi di cö (38-40). Caùch cuï theå, Ñöùc Thaùnh Cha chæ ra moät vaøi "chæ daãn thieát yeáu", ñaëc bieät cho nhöõng ai buoäc phaûi di cö vì "nhöõng khuûng hoaûng nhaân ñaïo nghieâm troïng", ñoù laø: ñôn giaûn hoaù vieäc caáp visa, môû ra nhöõng caùnh cöûa nhaân ñaïo, baûo ñaûm choã ôû vaø nhöõng ñieàu kieän thieát yeáu, taïo cô hoäi vieäc laøm vaø giaùo duïc, khuyeán khích ñoaøn tuï gia ñình, baûo veä treû vò thaønh nieân, baûo ñaûm töï do toân giaùo vaø khích leä hoäi nhaäp xaõ hoäi. Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaéc ñeán vieäc caàn xaùc ñònh laïi trong xaõ hoäi khaùi nieäm "coâng daân toaøn phaàn" nhaèm loaïi tröø yeáu toá phaân bieät khi söû duïng töø "nhoùm thieåu soá" (129-131). Thoâng ñieäp ñeà caäp ñeán vieäc quaûn trò toaøn caàu, moät söï hôïp taùc quoác teá veà ngöôøi di cö, khôûi söï cho nhöõng döï aùn laâu daøi hôn laø nhöõng tröôøng hôïp caáp thieát (132), trong danh nghóa cho söï phaùt trieån lieân ñôùi vôùi moïi daân toäc vaø ñaët neàn taûng treân nguyeân taéc voâ vò lôïi. Theo caùch ñoù, caùc quoác gia ñöôïc coi nhö "moät gia ñình nhaân loaïi" (139-141). Theo Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, tha nhaân laø moät quaø taëng vaø laø söï phong phuù cho moïi ngöôøi, bôûi söï khaùc bieät theå hieän khaû naêng lôùn leân (133-135). Moät neàn vaên hoaù laønh maïnh laø neàn vaên hoaù bieát ñoùn nhaän vaø bieát môû ra vôùi ngöôøi khaùc, ñoàng thôøi khoâng phuû nhaän chính mình, maø trao taëng cho ngöôøi khaùc nhöõng gì laø chaân thaät nhaát. Nhö khoái ña dieän, hình aûnh maø Ñöùc Thaùnh Cha hay ñeà caäp, toång theå coù giaù trò hôn caùc phaàn rieâng bieät, nhöng moãi phaàn ñeàu coù giaù trò cuûa rieâng mình (145-146).
Chính trò: moät trong nhöõng hình thöùc quyù giaù nhaát cuûa ñöùc aùi
Chuû ñeà cuûa chöông naêm laø Moät neàn chính trò toát ñeïp hôn, laø ñieàu ñaïi dieän cho moät trong nhöõng hình thöùc quyù giaù nhaát cuûa ñöùc aùi bôûi noù coáng hieán ñeå phuïc vuï lôïi ích chung (180) vaø nhaän bieát taàm quan troïng cuûa daân toäc, ñöôïc coi laø mang tính côûi môû, saün saøng ñoái dieän vaø ñoái thoaïi (160). Trong moät nghóa naøo ñoù, ñaây laø ñieàu maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ goïi laø chuû nghóa bình daân, ñoái laäp vôùi khaùi nieäm "chuû nghóa daân tuyù", ñieàu phôùt lôø tính chính thoáng cuûa khaùi nieäm "daân toäc", ñang thu huùt söï ñoàng thuaän haàu caáu truùc hoaù nhaèm phuïc vuï vaø coå voõ chuû nghóa ích kyû ñeå gia taêng aûnh höôûng (159). Nhöng neàn chính trò toát phaûi laø nôi baûo ñaûm vieäc laøm, "khía caïnh thieát yeáu cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi" vaø noã löïc ñeå moïi ngöôøi coù ñöôïc cô hoäi phaùt trieån khaû naêng cuûa mình (162). Ñöùc Thaùnh Cha lyù giaûi raèng söï trôï giuùp ích lôïi hôn cho ngöôøi ngheøo khoâng chæ laø taøi chaùnh, ñoù laø söï trôï giuùp khaån caáp, thay vaøo ñoù laø cho hoï ñôøi soáng chính ñaùng baèng coâng vieäc cuûa mình. Chieán löôïc ñuùng ñaén choáng ngheøo ñoùi khoâng ñôn thuaàn laø laøm cho ngöôøi ngheøo caûm thaáy khoâng bò xuùc phaïm, maø laø giuùp hoï thaêng tieán trong caùi nhìn lieân ñôùi vaø hoã töông (187). Ngoaøi ra, chöùc naêng cuûa chính trò laø tìm ra höôùng giaûi quyeát cho moïi nguy cô choáng laïi quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi nhö loaïi tröø khoûi xaõ hoäi, buoân baùn noäi taïng, haøng hoaù, vuõ khí vaø thuoác phieän; ñoù laø söï laïm duïng tình duïc, boùc loät lao ñoäng, laø chuû nghóa khuûng boá vaø toäi phaïm coù toå chöùc. Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi maïnh meõ vieäc loaïi tröø taän caên naïn buoân ngöôøi, goïi ñoù laø "söï xaáu hoå cuûa nhaân loaïi", vaø naïn ñoùi, theo nghóa ñoù laø "toäi phaïm" bôûi löông thöïc laø "quyeàn lôïi khoâng theå thay theá" (188-189).
Thöông tröôøng khoâng theå töï giaûi quyeát taát caû. Toå chöùc Lieân Hieäp Quoác caàn phaûi caûi toå
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaán maïnh raèng neàn chính trò caàn thieát laø nôi bieát noùi khoâng vôùi tham nhuõng, vôùi söï khoâng hieäu quaû, vôùi vieäc laïm duïng quyeàn löïc, vôùi vieäc thieáu toân troïng luaät leä (177). Phaûi laø neàn chính trò ñaët troïng taâm treân nhaân phaåm con ngöôøi vaø khoâng ñöôïc quy phuïc kinh teá bôûi "thöông tröôøng töï noù khoâng giaûi quyeát moïi vaán ñeà", nhö nhöõng "thaûm hoaï" do taøi chaùnh gaây ra laø minh chöùng (168). Do vaäy, caàn coi troïng caùc phong traøo quaàn chuùng, hoï laø nhöõng "nhaø thô xaõ hoäi" ñích thöïc vaø laø "nhöõng nguoàn naêng löôïng luaân lyù", hoï caàn tham döï vaøo xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá, dó nhieân laø öu tieân söï coäng taùc toaøn dieän hôn. Theo ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh, coù theå chuyeån töø neàn chính trò "höôùng ñeán" ngöôøi ngheøo thaønh neàn chính trò "vôùi" vaø "cuûa" ngöôøi ngheøo (169). Moät khao khaùt thôøi söï nöõa cuûa Thoâng ñieäp laø söï caûi toå cuûa Toå chöùc Lieân Hieäp Quoác, ñoù laø ñoái dieän vôùi söï thoáng trò cuûa kinh teá daãn ñeán vieäc loaïi boû quyeàn löïc cuûa moät quoác gia rieâng leû. Thöïc vaäy, nhieäm vuï cuûa Lieân Hieäp Quoác seõ laø cuï theå hoaù khaùi nieäm "gia ñình caùc quoác gia" cuøng haønh ñoäng vì coâng ích, loaïi tröø taän goác ngheøo ñoùi vaø baûo veä quyeàn con ngöôøi. Taøi lieäu nhaán maïnh ñeán vieäc söû duïng khoâng ngöøng nghæ phöông thöùc "ngoaïi giao, caùc toå chöùc thieän taâm vaø caùc toaø aùn", Lieân Hieäp Quoác caàn coå voõ söùc maïnh cuûa luaät hôn laø luaät cuûa söùc maïnh, khuyeán khích nhöõng hieäp ñònh ña phöông nhaèm hoã trôï toát hôn nhöõng quoác gia nhoû beù (173-175).
Pheùp laï cuûa söï töû teá
Chöông thöù saùu, vôùi töïa ñeà Ñoái thoaïi vaø tình baïn xaõ hoäi, laøm noåi baät khaùi nieäm cuoäc soáng nhö "ngheä thuaät gaëp gôõ" vôùi moïi ngöôøi, caû vôùi nhöõng vuøng bieân cuûa theá giôùi vaø vôùi caùc daân toäc baûn ñòa, bôûi "coù theå hoïc ñöôïc gì ñoù töø moïi ngöôøi vaø khoâng ai laø voâ duïng caû" (215). Do vaäy, ñoái thoaïi thöïc söï laø khi bieát toân troïng quan ñieåm cuûa ngöôøi khaùc, nhöõng lôïi ích chính ñaùng cuûa hoï vaø nhaát laø söï thaät veà nhaân phaåm con ngöôøi. Thoâng ñieäp noùi raèng chuû nghóa töông ñoái khoâng phaûi laø caâu traû lôøi bôûi neáu khoâng coù caùc nguyeân taéc phoå quaùt vaø quy luaät luaân lyù nhaèm ngaên caûn söï döõ töï caên, luaät phaùp seõ chæ trôû thaønh nhöõng aùp ñaët chuû quan (205). Caùch ñaëc bieät, Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi ñeán "pheùp laï cuûa söï töû teá", moät thaùi ñoä caàn lónh hoäi bôûi ñoù laø "aùnh sao trong ñeâm toái" vaø laø "söï giaûi phoùng khoûi söï thoâ loã, lo sôï vaø thôø ô" ñang thoáng trò theá giôùi naøy. Ñöùc Thaùnh Cha cho raèng moät ngöôøi töû teá taïo ra moâi tröôøng soáng laønh maïnh vaø môû ra nhöõng loái neûo cho nhöõng nôi söï giaän döõ ñaõ phaù huyû nhöõng nhòp caàu (222-224).
Söï chung tay cuûa hoaø bình vaø taàm quan troïng cuûa tha thöù
Suy tö veà giaù trò vaø coå voõ hoaø bình, chöông thöù baûy vôùi töïa ñeà Nhöõng tieán trình cuûa moät cuoäc gaëp gôõ môùi, nôi ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng hoaø bình ñöôïc gaén vôùi chaân lyù, vôùi coâng bình vaø loøng nhaân. Traùnh xa khaùt voïng traû thuø, hoaø bình "chuû ñoäng" vaø höôùng ñeán xaây döïng moät xaõ hoäi ñaët neàn treân söï phuïc vuï tha nhaân vaø treân noã löïc theo ñuoåi hoaø giaûi vaø phaùt trieån hoã töông (227-229). Theo Ñöùc Thaùnh Cha, trong moät xaõ hoäi, moãi ngöôøi phaûi caûm thaáy nhö "ôû nhaø". Bôûi theá, hoaø bình laø moät "moùn haøng thuû coâng myõ ngheä" coù lieân heä vaø nhaém tôùi moïi ngöôøi vaø moãi ngöôøi phaûi ñoùng goùp phaàn cuûa mình. Nhieäm vuï cuûa hoaø bình khoâng phaûi laø ñình chieán vaø khoâng bao giôø keát thuùc, Ñöùc Thaùnh Cha noùi tieáp, vaø nhö vaäy, nôi moãi haønh ñoäng, caàn ñaët troïng taâm laø con ngöôøi, nhaân phaåm vaø coâng ích (230-232). Thoâng ñieäp khaúng ñònh: Gaén lieàn vôùi hoaø bình laø tha thöù, caàn yeâu thöông moïi ngöôøi, khoâng ngoaïi leä ai. Nhöng yeâu thöông keû baùch haïi mình nghóa laø giuùp hoï bieán ñoåi vaø khoâng cho pheùp noù baùch haïi tha nhaân. Nhö theá, ai ñang chòu baát coâng phaûi baûo veä heát möùc nhöõng quyeàn lôïi cuûa mình haàu gìn giöõ nhaân phaåm, laø quaø taëng cuûa Thieân Chuùa (241-242). Söï tha thöù khoâng coù nghóa laø tröøng phaït nhöng laø coâng lyù vaø ghi nhôù, bôûi tha thöù khoâng coù nghóa laø laõng queân, maø laø loaïi tröø söùc maïnh phaù hoaïi cuûa söï döõ vaø khaùt voïng traû thuø. ÑTC nhaéc nhôû raèng chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc queân "nhöõng noãi kinh hoaøng" nhö Shoah, caùc vuï neùm bom nguyeân töû ôû Hiroshima vaø Nagasaki, nhöõng baùch haïi vaø thaûm saùt saéc toäc. Nhöõng ñieàu naøy luoân ñöôïc ghi nhôù, ñöôïc nhaéc nhôù ñeå khoâng ru nguû chuùng ta vaø ñeå giöõ cho ngoïn löûa cuûa löông taâm coäng ñoàng luoân böøng chaùy. Ñoàng thôøi, cuõng quan troïng khoâng keùm khi ghi nhôù nhöõng ñieàu thieän haûo, nhöõng ai ñaõ choïn tha thöù vaø tình huynh ñeä (246-252).
Khoâng bao giôø gaây theâm chieán tranh, ñoù laø söï thaát baïi cuûa nhaân loaïi
Moät phaàn trong chöông thöù baûy ñeà caäp ñeán chieán tranh, Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng chieán tranh khoâng phaûi laø "boùng ma quaù khöù" nhöng laø "moái nguy thöôøng tröïc" vaø laø söï "töø choái moïi quyeàn lôïi", laø "söï thaát baïi cuûa chính trò vaø cuûa nhaân loaïi", laø "söï ñaàu haøng ñaùng xaáu hoå ñoái vôùi theá löïc söï döõ" vaø vôùi "hoá saâu" cuûa noù. Ngoaøi ra, vì lyù do raèng caùc vuõ khí nguyeân töû, hoaù hoïc vaø sinh hoïc ñaõ laøm haïi nhieàu ngöôøi daân voâ toäi, ngaøy nay chuùng ta khoâng theå suy nghó nhö tröôùc ñaây veà khaû theå "chieán tranh chính nghóa", nhöng caàn taùi khaúng ñònh vôùi taát caû söùc maïnh raèng "Khoâng ñöôïc gaây theâm chieán tranh nöõa! Coù theå cho raèng chuùng ta ñang traûi qua "moät cuoäc chieán tranh theá giôùi thöù ba theo töøng phaàn" bôûi moïi xung ñoät coù lieân heä vôùi nhau vaø do ñoù, vieäc loaïi boû hoaøn toaøn vuõ khí haït nhaân laø "moät meänh leänh luaân lyù vaø nhaân vaên". Ñöùc Thaùnh Cha gôïi yù raèng thay vì ñaàu tö tieàn cuûa cho vuõ khí, haõy duøng noù ñeå thieát laäp Quyõ quoác teá choáng ngheøo ñoùi (255-262).
AÙn töû hình laø khoâng theå chaáp nhaän, haõy loaïi boû noù treân toaøn theá giôùi
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng baøy toû quan ñieåm veà aùn töû hình, coi ñoù laø khoâng theå chaáp nhaän vaø caàn phaûi loaïi boû treân toaøn theá giôùi. Ñöùc Thaùnh Cha cho raèng "keû gieát ngöôøi khoâng maát ñi nhaân phaåm, Thieân Chuùa baûo ñaûm ñieàu ñoù". Töø suy tö naøy, Ñöùc Thaùnh Cha khuyeân duï hai ñieàu: thöù nhaát, khoâng ñöôïc xem hình phaït nhö moät söï traû thuø maø nhö moät phaàn cuûa tieán trình caûi hoaù vaø hoäi nhaäp xaõ hoäi; thöù hai laø caàn caûi thieän tình traïng caùc nhaø tuø trong töông quan vôùi nhaân phaåm cuûa caùc tuø nhaân, vaø raèng aùn chung thaân cuõng ñöôïc xem laø "aùn töû aån taøng" (263-269). Ñöùc Thaùnh Cha cuõng khaúng ñònh laïi söï caàn thieát phaûi toân troïng "söï thaùnh thieâng cuûa söï soáng" (283) nôi maø hieän nay "moät phaàn nhaát ñònh cuûa nhaân loaïi döôøng nhö ñang laø naïn nhaân" nhö naïn phaù thai, ngöôøi ngheøo, khuyeát taät vaø ngöôøi lôùn tuoåi (18).
Baûo ñaûm töï do toân giaùo, ñoù laø quyeàn lôïi caên baûn cuûa con ngöôøi
Chöông thöù taùm vaø laø chöông cuoái cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha baøn ñeán chuû ñeà Caùc toân giaùo nhaèm phuïc vuï tình huynh ñeä treân theá giôùi vaø taùi khaúng ñònh raèng baïo löïc khoâng bao giôø coù neàn taûng toân giaùo maø laø nhöõng dò daïng toân giaùo maø thoâi. Do vaäy, nhöõng haønh ñoäng "ñaùng leân aùn" nhö khuûng boá khoâng theå quy veà toân giaùo nhöng laø do nhöõng lyù giaûi sai laàm caùc baûn vaên toân giaùo, cuõng nhö ñoái vôùi caùc neàn chính trò, söï ngheøo ñoùi, baát coâng vaø baùch haïi. Khoâng ñöôïc hoã trôï chuû nghóa khuûng boá baèng tieàn baïc, vuõ khí cuõng nhö phöông tieän truyeàn thoâng bôûi ñoù laø toäi aùc quoác teá choáng laïi an ninh vaø hoaø bình theá giôùi (282-283). Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaán maïnh raèng moät haønh trình hoaø bình giöõa caùc toân giaùo laø khaû thi vaø do ñoù caàn baûo ñaûm töï to toân giaùo, ñoù laø quyeàn con ngöôøi caên baûn cho moïi tín höõu (279). Thoâng ñieäp ñaëc bieät ñeà caäp ñeán suy tö veà Giaùo Hoäi raèng Giaùo Hoäi khoâng thöïc hieän söù vuï cuûa mình caùc caù nhaân, Giaùo Hoäi khoâng ôû beân leà xaõ hoäi vaø, duø khoâng laøm chính trò, Giaùo Hoäi khoâng choái boû chieàu kích chính trò cuûa mình. Giaùo Hoäi quan taâm ñeán coâng ích vaø chaêm lo cho söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa nhaân loaïi. Thöïc vaäy, Giaùo Hoäi höôùng ñeán nhaân loaïi vaø taát caû nhöõng gì laø nhaân vaên höôùng ñeán Giaùo Hoäi, theo caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm (276-278). Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo theå hieän vai troø "trung gian ñích thöïc" cuûa hoï nhaèm xaây döïng hoaø bình, ngaøi keâu goïi vôùi danh nghóa tình huynh ñeä con ngöôøi, haõy duøng ñoái thoaïi nhö con ñöôøng, söï hôïp taùc chung nhöõng phöông thöùc vaø söï thaáu hieåu laãn nhau nhö phöông phaùp vaø tieâu chuaån (285) (trích "Vaên kieän veà tình huynh ñeä vì hoaø bình theá giôùi vaø chung soáng" ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vaø Thuû laõnh toái cao Ahmad Al-Tayyib kyù ngaøy 4 thaùng Hai naêm 2019 taïi Abu Dhabi).
Chaân phöôùc Charles de Foucald, "ngöôøi anh cuûa nhaân loaïi"
Thoâng ñieäp keát thuùc baèng vieäc nhaéc laïi caùc nhaân vaät Martin Luther King, Desmond Tutu, Mahatma Gandhi vaø nhaát laø Chaân phöôùc Charles de Foucald nhö khuoân maãu cho taát caû veà vieäc ñoàng hoaù mình vôùi nhöõng keû beù moïn nhaát ñeå trôû neân "ngöôøi anh nhaân loaïi" (286-287). Nhöõng doøng cuoái cuøng cuûa taøi lieäu laø lôøi nguyeän leân Ñaáng Taïo Hoaù vaø cho söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo haàu taâm hoàn moãi ngöôøi trôû thaønh nôi cö nguï cuûa "tinh thaàn huynh ñeä".