Dö aâm Thö "Ngöôøi Samaritano nhaân laønh"
veà nghóa vuï saên soùc beänh nhaân cuoái ñôøi
Dö aâm Thö "Ngöôøi Samaritano nhaân laønh" veà nghóa vuï saên soùc beänh nhaân cuoái ñôøi.
G. Traàn Ñöùc Anh OP
Vatican (Vatican News 27-09-2020) - Saùng ngaøy 22 thaùng 9 naêm 2020, Boä Giaùo lyù Ñöùc tin ñaõ coâng boá moät thö quan troïng taùi khaúng ñònh ñaïo lyù cuûa Hoäi Thaùnh veà vieäc toân troïng söï soáng con ngöôøi, caám keát lieãu sinh maïng ngöôøi beänh hoaëc giuùp töï töû, ñoàng thôøi coå voõ "vieäc chaêm soùc nhöõng ngöôøi ôû trong giai ñoaïn nguy kòch vaø cuoái ñôøi".
Thö daøi 26 trang mang töïa ñeà "Ngöôøi Samaria nhaân laønh" (Samaritanus Bonus), ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Luis Ladaria SJ, Toång tröôûng Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, vaø caùc vò phuï taù giôùi thieäu trong cuoäc hoïp baùo taïi Phoøng Baùo Chí Toøa Thaùnh. Vaên kieän naøy ñöôïc Thaùnh Boä thoâng qua hoài cuoái thaùng gieâng naêm 2020 vaø ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha pheâ chuaån ngaøy 25 thaùng 6 naêm 2020.
YÙ töôûng noøng coát
YÙ töôûng noøng coát ñöôïc Boä Giaùo lyù Ñöùc tin nhaán maïnh trong Thö laø: "Khoâng theå chöõa laønh ñöôïc" (inguaribile) khoâng bao giôø coù nghóa laø "khoâng theå saên soùc" (incurabile). Ñaây chính laø chìa khoùa ñeå hieåu Thö "Ngöôøi Samaria nhaân laønh" ñöùng tröôùc söï laïc höôùng cuûa löông taâm nhieàu ngöôøi ngaøy nay veà giaù trò söï soáng. Thö nhaán maïnh raèng phaåm giaù vaø ñaëc tính thaùnh thieâng cuûa söï soáng con ngöôøi vaãn luoân toàn taïi, cho duø ñöông söï ôû trong tình traïng hoân meâ nhö thöïc vaät hoaëc yù thöùc bò giaûm tôùi möùc toái thieåu; vieäc giuùp töï töû khoâng bao giôø ñöôïc pheùp, khoâng theå ban pheùp giaûi toäi cho ngöôøi tieáp tuïc thöïc hieän vieäc laøm cho cheát eâm dòu vaø coäng taùc vaøo vieäc naøy laø ñoàng loõa.
Vaên kieän Boä giaùo lyù ñöùc tin ñi ngöôïc xu höôùng ñang lan roäng trong xaõ hoäi ngaøy nay vaø roõ raøng hôn so vôùi nhöõng laäp tröôøng gaàn ñaây cuûa Haøn laâm vieän Toøa Thaùnh veà söï soáng. Vaên kieän baùc boû söï thöông xoùt giaû taïo vaø yù nieäm tìm kieám thieän ích toát nhaát cho ngöôøi beänh. Thaùnh Boä cuõng caûnh giaùc raèng nguyeân nhaân ñaàu tieân ñöa tôùi naõo traïng cheát choùc naøy chính laø vì thieáu ñöùc tin.
Ñoái töôïng cuûa Thö
Thö cuûa Thaùnh Boä ñöôïc göûi tôùi tröôùc tieân laø caùc thaân nhaân, nhöõng ngöôøi giaùm hoä phaùp lyù cuûa beänh nhaân cuoái ñôøi, caùc vò tuyeân uùy nhaø thöông, caùc thöøa taùc vieân ngoaïi thöôøng cuûa bí tích Thaùnh Theå, caùc nhaân vieân muïc vuï, nhöõng ngöôøi thieän nguyeän ôû nhaø thöông, nhaân vieân y teá vaø dó nhieân laø chính caùc beänh nhaân vaø ngöôøi giaø ôû giai ñoaïn cuoái ñôøi.
Ñi ngöôïc xu höôùng ñang lan roäng
Trong cuoäc hoïp baùo giôùi thieäu, Ñöùc Hoàng Y Luis Ladaria, Toång tröôûng Boä giaùo lyù ñöùc tin, cho bieát Vaên kieän naøy thích hôïp vaø caàn thieát ñöùng tröôùc tình traïng ngaøy nay coù nhieàu quoác gia ban haønh luaät ngaøy caøng thaùo thöù veà vieäc cho pheùp keát lieãu sinh maïng ngöôøi beänh, ngöôøi giaø, goïi laø "Eutanasia", laøm cho cheát eâm dòu, hay laø "an töû", hoaëc cho pheùp caùc baùc só giuùp beänh nhaân töï töû.
Xaùc quyeát minh baïch
Vaên kieän cuûa Boä giaùo lyù ñöùc tin ñöôïc coi nhö moät "toång luaän" veà caùc vaán ñeà lieân quan ñeán giai ñoaïn cuoái ñôøi. Phaùn quyeát cuûa Boä veà vaán ñeà laøm cho cheát eâm dòu thaät laø minh baïch: "Ñoù laø moät toäi aùc choáng laïi söï soáng con ngöôøi vì, qua ñoù, ngöôøi ta tröïc tieáp gaây ra caùi cheát cho moät ngöôøi khaùc voâ toäi. [...]. Vì theá, Eutanasia, laøm cho cheát eâm dòu, laø moät haønh vi töï noäi taïi laø xaáu, trong baát kyø cô hoäi hoaëc hoaøn caûnh naøo [...]. Eutanasia laø moät haønh vi gieát ngöôøi maø khoâng muïc tieâu naøo coù theå bieän minh vaø khoâng theå chaáp nhaän moät hình thöùc ñoàng loõa hoaëc coäng taùc naøo, duø laø tích cöïc hay thuï ñoäng". Caû vieäc laøm cho cheát eâm dòu baèng caùch cho thuoác an thaàn maïnh vaø saâu cuõng laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc.
Vì theá, Boä giaùo lyù ñöùc tin xaùc quyeát "nhöõng luaät leä hôïp thöùc hoùa vieäc laøm cho cheát eâm dòu hoaëc bieän minh cho vieäc töï töû vaø giuùp töï töû laø nhöõng luaät heát söùc baát chính, döïa treân moät quyeàn giaû doái laø quyeàn choïn löïa moät caùi cheát goïi laø "xöùng ñaùng" chæ vì ñoù laø caùi cheát ñöôïc choïn löïa".
Baùc boû quan nieäm sai veà quyeàn töï quyeát
Quyeàn töï quyeát "töï do" cuûa con ngöôøi khoâng mang laïi giaù trò hôïp luaân lyù cho moät cöû chæ voâ luaân vaø khoâng laøm cho noù hôïp phaùp, vì noù traùi ngöôïc vôùi coâng ích". Vaên kieän cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin vieát: "Nhö ta khoâng theå chaáp nhaän moät ngöôøi khaùc trôû thaønh noâ leä cuûa chuùng ta, duø ngöôøi aáy xin chuùng ta, thì cuõng vaäy, ta khoâng theå choïn tröïc tieáp chaám döùt söï soáng cuûa moät ngöôøi, duø ngöôøi aáy yeâu caàu nhö theá. Vì vaäy, huûy dieät moät beänh nhaân yeâu caàu ñöôïc laøm cho cheát eâm dòu khoâng heà coù nghóa laø nhìn nhaän quyeàn töï quyeát cuûa hoï vaø hoaëc ñeà cao giaù trò cuûa quyeàn aáy, traùi laïi noù coù nghóa laø khoâng nhìn nhaän giaù trò töï do cuûa hoï bò aûnh höôûng naëng neà cuûa beänh taät vaø ñau ñôùn, vaø giaù trò söï soáng cuûa hoï".
Ñöùng tröôùc nhöõng luaät leä cho pheùp laøm an töû hoaëc trôï töû, baùc só phaûi leân tieáng phaûn khaùng löông taâm, vì khoâng bao giôø ñöôïc thöïc haønh nhöõng ñieàu ñoù vaø cuõng khoâng ñöôïc coäng taùc giaùn tieáp vaøo nhöõng vieäc laøm nhö vaäy.
Nhöõng nguyeân nhaân khieán Eutanasia lan traøn
Thö cuûa Boä giaùo lyù ñöùc tin cuõng daønh moät thieân daøi ñeå noùi veà nhöõng nguyeân nhaân khieán cho naõo traïng cheát choùc lan traøn trong xaõ hoäi ngaøy nay, nhaát laø ôû Taây phöông. Nguyeân nhaân ñaàu tieân laø thieáu ñöùc tin. Thaùnh Boä vieát: "Ñöùng tröôùc tình traïng khoâng theå traùnh ñöôïc cuûa beänh taät, nhaát laø neáu ñoù laø beänh kinh nieân vaø thoaùi hoùa, neáu thieáu ñöùc tin, thì söï ñau ñôùn vaø cheát choùc, vaø söï thaát voïng töø ñoù maø ra, ngaøy nay ñoù laø nhöõng nguyeân chính khieán ngöôøi ta tìm caùch kieåm soaùt vaø ñieàu haønh thôøi ñieåm caùi cheát, vaø laøm cho noù ñeán sôùm hôn neáu beänh nhaân yeâu caàu keát lieãu maïng soáng cuûa hoï hoaëc giuùp hoï töï chaám döùt cuoäc soáng".
YÙ nghóa Thaäp Giaù Chuùa Kitoâ
Trong boái caûnh ñoù, Vaên kieän cuûa Boä giaùo lyù ñöùc tin thaáy cuõng caàn nhaéc laïi nhieàu yù nghóa maø Thaäp Giaù Chuùa Kitoâ coù theå mang laïi cho beänh nhaân ñang chòu ñau khoå. Nhöõng yù nghóa ñoù môû ra yù nghóa saâu xa cuûa cuoäc soáng vaø phong phuù veà nieàm hy voïng nôi cuoäc soáng mai haäu.
Nhöõng nguyeân nhaân khaùc
Boä giaùo lyù ñöùc tin cuõng nhaéc ñeán nhöõng nguyeân nhaân khaùc, nhöõng nguyeân nhaân vaên hoùa, ñöa tôùi vieäc laøm cho cheát eâm dòu vaø trôï töû. Tröôùc tieân laø naõo traïng duy lôïi ích, cho raèng phaåm giaù söï soáng tuøy thuoäc chaát löôïng cuûa cuoäc soáng. "Söï soáng chæ ñöôïc coi laø xöùng ñaùng neáu noù coù moät möùc ñoä chaát löôïng coù theå chaáp nhaän ñöôïc, theo phaùn ñoaùn cuûa chính ñöông söï hoaëc cuûa nhöõng ngöôøi thöù ba, tuøy theo hoï coù hoaëc khoâng coù nhöõng chöùc naêng quan troïng veà taâm lyù hoaëc theå lyù, hoaëc nhieàu khi cuõng ñöôïc xaùc ñònh khi ñöông söï coù moät söï khoù chòu hoaëc cô cöïc veà taâm lyù". Tieáp ñeán, ngaøy nay coù söï phoå bieán yù nieäm sai laàm veà loøng caûm thöông: "Ñöùng tröôùc moät söï ñau ñôùn bò coi laø "khoâng theå chòu noåi", ngöôøi ta giuùp chaám döùt maïng soáng cuûa beänh nhaân nhaân danh "loøng caûm thöông".
Chuû nghóa caù nhaân
Keû thuø thöù ba cuûa söï soáng chính laø chuû nghóa caù nhaân. "YÙ töôûng caên baûn laø nhöõng ngöôøi ôû trong tình traïng leä thuoäc hoaëc khoâng theå ñöôïc ñoàng hoùa vôùi söï hoaøn toaøn töï quyeát vaø hoã töông, thì hoï ñöôïc saên soùc nhö moät aân hueä". Beänh nhaân bò coi nhö gaùnh naëng, laø moät giôùi haïn töï do cuûa ngöôøi thaân. "Neáu toâi chaêm soùc anh thì coù nghóa laøm toâi ban cho anh moät aân hueä, chöù khoâng phaûi vì toâi chu toaøn moät nghóa vuï luaân lyù."
Coù moät nguyeân nhaân nöõa khieán cho naõo traïng söï cheát lan traøn, ñoù laø "söï phöùc taïp cuûa caùc heä thoáng y teá ngaøy nay coù theå giaûm bôùt töông quan tín nhieäm giöõa baùc só vaø beänh nhaân, thu heïp noù thaønh moät töông quan hoaøn toaøn laø kyõ thuaät vaø theo hôïp ñoàng".