Ñeå ra khoûi cuoäc khuûng hoaûng hieän nay,
moãi ngöôøi ñöôïc keâu goïi ñaûm nhaän
phaàn traùch nhieäm cuûa mình
Ñöùc Thaùnh cha: Ñeå ra khoûi cuoäc khuûng hoaûng hieän nay, moãi ngöôøi ñöôïc keâu goïi ñaûm nhaän phaàn traùch nhieäm cuûa mình.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 24-09-2020) - Saùng thöù Tö, ngaøy 23 thaùng 9 naêm 2020, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ tieáp kieán chung hôn 500 tín höõu haønh höông töø caùc nöôùc, tuï taäp taïi saân thaùnh Damaso, ôû noäi thaønh Vatican.
Gioáng nhö thöù Tö tuaàn tröôùc, luùc 9 giôø 20 phuùt Ñöùc Thaùnh cha vaøo saân vaø döøng laïi chaøo thaêm caùc tín höõu doïc theo haønh lang ôû giöõa saân.
Toân vinh Lôøi Chuùa
Leân ñeán leã ñaøi ñôn sô, Ñöùc Thaùnh cha laøm daáu thaùnh giaù vôùi lôøi chaøo phuïng vuï ñeå baét ñaàu buoåi tieáp kieán.
Tröôùc tieân laø phaàn laéng nghe Chuùa, vôùi baøi ñoïc ngaén baèng taùm thöù tieáng, trích töø thö thöù nhaát cuûa thaùnh Phaoloâ göûi tín höõu thaønh Coârintoâ, ñoaïn 12 (12,14.21-22.24-25), trong ñoù thaùnh nhaân noùi: "Thaân theå khoâng phaûi chæ coù moät chi theå maø thoâi nhöng coù nhieàu [..]. Maét khoâng theå noùi vôùi baøn tay: "Toâi khoâng caàn anh"; hoaëc ñaàu khoâng theå noùi vôùi chaân: "Toâi khoâng caàn caùc anh". Ñuùng hôn, chính nhöõng chi theå coù veû yeáu theá nhaát laïi laø caàn thieát nhaát [...] Thieân Chuùa ñaõ xeáp ñaët thaân theå, ban cho noù vinh döï lôùn hôn ñieàu maø noù khoâng coù, vì trong thaân theå khoâng coù söï chia reõ, nhöng caùc chi theå khaùc nhau chaêm soùc nhau".
Huaán duï cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Trong phaàn huaán giaùo tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi veà vieäc chöõa laønh theá giôùi sau ñaïi dòch, vaø trong baøi thöù taùm ngaøi trình baøy, coù chuû ñeà: "Nguyeân taéc phuï ñôùi (Sussidiarietaø) vaø nhaân ñöùc troâng caäy, hay hy voïng". Ñöùc Thaùnh cha noùi:
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Thöïc traïng xaõ hoäi
Ñeå ra khoûi moät cuoäc khuûng hoaûng nhö hieän nay vaø trôû neân toát ñeïp hôn, moãi ngöôøi trong chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñaûm nhaän phaàn traùch nhieäm cuûa mình. Ñaây laø moät cuoäc khuûng hoaûng y teá vaø ñoàng thôøi cuõng laø khuûng hoaûng xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá. Chuùng ta phaûi ñaùp laïi, khoâng nhöõng nhö nhöõng caù nhaân, nhöng coøn ñi töø nhoùm cuûa chuùng ta, töø vai troø chuùng ta ñaûm nhaän trong xaõ hoäi, töø nhöõng nguyeân taéc cuûa chuùng ta, vaø töø nieàm tin nôi Thieân Chuùa, neáu chuùng ta laø tín höõu. Nhöng ñoâi khi nhieàu ngöôøi khoâng theå tham gia vaøo vieäc taùi thieát coâng ích, vì hoï bò gaït ra ngoaøi leà, bò loaïi tröø hoaëc bò laøm ngô khoâng bieát ñeán; moät soá nhoùm xaõ hoäi khoâng goùp phaàn ñöôïc, vì hoï bò boùp ngheït veà kinh teá hoaëc chính trò. Trong moät soá xaõ hoäi, bao nhieâu ngöôøi khoâng ñöôïc töï do bieåu loä tín ngöôõng vaø caùc giaù trò cuûa mình. Taïi nôi khaùc, ñaëc bieät trong theá giôùi taây phöông, nhieàu ngöôøi töï ñeø neùn caùc xaùc tín luaân lyù ñaïo ñöùc hoaëc toân giaùo cuûa mình. Nhöng nhö theá ta seõ khoâng theå ra khoûi cuoäc khuûng hoaûng, hoaëc khoâng theå ra khoûi ñoù toát ñeïp hôn.
Nguyeân taéc phuï ñôùi
Ñeå taát caû chuùng ta coù theå tham gia vaøo vieäc saên soùc vaø hoài sinh caùc daân toäc chuùng ta, ñieàu chính ñaùng laø moãi ngöôøi coù nhöõng nguoàn taøi nguyeân thích hôïp ñeå thi haønh ñieàu aáy (xc. Toùm Löôïc Hoïc Thuyeát Xaõ Hoäi Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo [CDSC], 186). Sau cuoäc ñaïi khuûng hoaûng kinh teá hoài naêm 1929, Ñöùc Giaùo hoaøng Pioâ XI ñaõ giaûi thích nguyeân taéc phuï ñôùi nhö ñieàu quan troïng ñeå coù söï taùi thieát ñích thöïc (xc. Thoâng ñieäp "Quadragesimo anno", 79-80). Nguyeân taéc aáy coù hai naêng ñoäng: töø treân xuoáng vaø töø döôùi ñi leân.
Moät ñaøng, vaø nhaát laø trong thôøi kyø thay ñoåi, khi caù nhaân, gia ñình, caùc hieäp hoäi nhoû hoaëc caùc coäng ñoaøn ñòa phöông khoâng coù theå ñaït tôùi nhöõng muïc tieâu sô ñaúng, thì luùc aáy caùc caáp cao hôn cuûa taäp theå xaõ hoäi, nhö nhaø nöôùc, can thieäp ñeå cung caáp nhöõng taøi nguyeân caàn thieát haàu tieán böôùc. Ví duï, vì tình traïng giôùi nghieâm do coronavirus, nhieàu ngöôøi, caùc gia ñình vaø caùc hoaït ñoäng kinh teá ñaõ vaø coøn ôû trong tình traïng khoù khaên traàm troïng, vì theá caùc toå chöùc chính quyeàn tìm caùch giuùp ñôõ baèng nhöõng bieän phaùp thích hôïp.
Taàm quan troïng cuûa haï taàng
Nhöng ñaøng khaùc, caùc giôùi thöôïng taàng cuûa xaõ hoäi phaûi toân troïng vaø thaêng tieán caùc caáp trung hoaëc thaáp hôn. Thöïc vaäy, söï ñoùng goùp cuûa caùc caù nhaân, gia ñình, hieäp hoäi, xí nghieäp vaø taát caû caùc thöïc theå caáp trung vaø caû caùc Giaùo hoäi cuõng thaät laø quan troïng. Nhöõng thöïc theå naøy, vôùi nhöõng nguoàn vaên hoùa, toân giaùo, kinh teá rieâng, hoaëc söï tham gia cuûa coâng daân, laøm cho coäng ñoaøn xaõ hoäi ñöôïc sinh ñoäng vaø cuûng coá (xc. CDSC, 185).
Moãi ngöôøi phaûi ñöôïc tham gia
Moãi ngöôøi phaûi ñöôïc cô hoäi ñeå ñaûm nhaän traùch nhieäm cuûa mình trong caùc tieán trình chöõa laønh xaõ hoäi nôi hoï sinh soáng. Khi ta khôûi ñoäng döï aùn naøo coù lieân heä tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp vôùi nhöõng nhoùm xaõ hoäi naøo ñoù, thì caùc nhoùm naøy khoâng theå bò boû ra ngoaøi rìa, khoâng ñöôïc tham döï; söï khoân ngoan cuûa hoï khoâng theå bò gaït boû (xc. Toâng Huaán Querida Amazonia (QA) 32), Laudato sì 63). Ñaùng tieác laø söï baát coâng naøy thöôøng xaûy ra taïi nhöõng nôi coù söï taäp trung caùc lôïi loäc lôùn veà kinh teá hoaëc ñòa lyù chính trò, ví duï moät soá hoaït ñoäng khai thaùc taïi moät soá mieàn treân traùi ñaát (xc. QA 9.14). Tieáng noùi cuûa caùc daân baûn ñòa, vaên hoùa vaø vuõ truï quan cuûa hoï khoâng ñöôïc ñeå yù tôùi. Ngaøy nay, söï thieáu toân troïng nguyeân taéc phuï ñôùi nhö theá lan traøn nhö virus. Chuùng ta haõy nghó ñeán caùc bieän phaùp taøi trôï roäng lôùn do caùc nöôùc thöïc hieän. Ngöôøi ta laéng nghe caùc coâng ty taøi chaùnh to lôùn thay vì nghe ngöôøi daân hoaëc nhöõng ngöôøi vaän haønh neàn kinh teá thöïc söï. Ngöôøi ta laéng nghe caùc coâng ty sieâu quoác hôn laø caùc phong traøo xaõ hoäi. Vaø theá laø chuùng ta khoâng cho con ngöôøi giöõ "vai chính veà vaän maïng cuûa hoï".[1] Hoaëc chuùng ta nghó ñeán caùch thöùc chöõa trò virus: ngöôøi ta laéng nghe caùc ñaïi coâng ty döôïc phaåm hôn laø caùc nhaân vieân y teá, daán thaân haøng ñaàu trong caùc nhaø thöông hoaëc trong caùc traïi tò naïn. Ñaây khoâng phaûi laø moät con ñöôøng toát.
Thöïc thi nguyeân taéc phuï ñôùi
Ñöùc Thaùnh cha khaúng ñònh raèng: "Ñeå ra khoûi moät cuoäc khuûng hoaûng caùch toát ñeïp hôn, caàn phaûi thöïc thi nguyeân taéc phuï ñôùi, toân troïng quyeàn töï quyeát vaø khaû naêng saùng kieán cuûa taát caû moïi ngöôøi, ñaëc bieät nhöõng ngöôøi roát cuøng. Taát caû caùc thaønh phaàn cuûa moät cô theå ñeàu caàn thieát, vaø nhö thaùnh Phaoloâ ñaõ noùi, nhöõng thaønh phaàn coù veû yeáu theá nhaát vaø keùm quan troïng, trong thöïc teá laïi caàn thieát nhaát (xc. 1 Cr 12,22). Döôùi aùnh saùng hình aûnh ñoù, chuùng ta coù theå noùi raèng nguyeân taéc phuï ñôùi giuùp moãi ngöôøi ñaûm nhaän vai troø cuûa mình trong vieäc saên soùc vaø lo cho vaän meänh xaõ hoäi. Vieäc thöïc thi nguyeân taéc aáy giuùp hy voïng moät töông lai laønh maïnh vaø coâng chính hôn, vaø töông lai naøy chuùng ta cuøng nhau xaây döïng, mong öôùc nhöõng ñieàu lôùn lao hôn, môû roäng chaân trôøi vaø lyù töôûng cuûa chuùng ta.[2]
Phuï ñôùi vaø tình lieân ñôùi
"Trong moät baøi huaán giaùo tröôùc ñaây, chuùng ta ñaõ thaáy tình lieân ñôùi laø con ñöôøng ñeå ra khoûi cuoäc khuûng hoaûng: noù lieân keát vaø giuùp chuùng ta tìm ra nhöõng ñeà nghò vöõng chaéc ñeå ñaït tôùi moät theá giôùi laønh maïnh hôn. Nhöng con ñöôøng lieân ñôùi naøy caàn nguyeân taéc phuï ñôùi. Thöïc vaäy, khoâng coù tình lieân ñôùi ñích thöïc neáu khoâng coù söï tham phaàn xaõ hoäi, khoâng coù söï ñoùng goùp cuûa caùc thaønh phaàn caáp trung nhö gia ñình, caùc hoäi ñoaøn, hôïp taùc xaõ, caùc tieåu xí nghieäp, nhöõng bieåu hieän cuûa xaõ hoäi daân söï. Söï tham gia aáy giuùp phoøng ngöøa vaø söûa chöõa moät soá khía caïnh tieâu cöïc cuûa söï hoaøn caàu hoùa vaø hoaït ñoäng cuûa quoác gia, nhö cuõng xaûy ra trong vieäc saên soùc nhöõng ngöôøi bò ñaïi dòch. Söï ñoùng goùp "töø haï taàng" caàn ñöôïc khuyeán khích.
Ñeà cao ñoùng goùp cuûa moïi thaønh phaàn xaõ hoäi
Ñöùc Thaùnh cha nhaän xeùt raèng: "Trong thôøi kyø giôùi nghieâm ñaõ xaûy ra nhöõng cuoäc voã tay hoan hoâ caùc baùc só vaø y taù, nhö daáu chæ söï khích leä vaø hy voïng. Chuùng ta haõy voã tay hoan hoâ moãi thaønh phaàn cuûa xaõ hoäi, vì söï ñoùng goùp quí giaù cuûa hoï, duø laø beù nhoû... Chuùng ta haõy voã tay hoan hoâ ngöôøi giaø, caùc treû em, nhöõng ngöôøi khuyeát taät, caùc coâng nhaân vaø taát caû nhöõng ngöôøi phuïc vuï. Nhöng chuùng ta ñöøng chæ döøng laïi ôû vieäc voã tay! Hy voïng laø ñieàu taùo baïo vaø vì theá chuùng ta haõy khích leä nhau mô öôùc ñieàu lôùn lao, tìm kieám nhöõng lyù töôûng coâng lyù vaø tình thöông xaõ hoäi naûy sinh töø hy voïng. Chuùng ta ñöøng tìm caùch taùi taïo quaù khöù, nhaát laø quaù khöù xaáu xa vaø beänh hoaïn. Chuùng ta haõy kieán taïo moät töông lai, trong ñoù chieàu kích ñòa phöông vaø hoaøn caàu laøm cho nhau ñöôïc phong phuù, nôi maø veû ñeïp vaø söï phong phuù cuûa caùc nhoùm nhoû coù theå trieån nôû, vaø nôi maø coù nhieàu daán thaân phuïc vuï vaø giuùp ñôõ nhieàu hôn cho nhöõng ngöôøi khoâng coù.
Chaøo thaêm caùc tín höõu
Sau baøi giaùo lyù baèng tieáng YÙ treân ñaây, taùm linh muïc laàn löôït toùm taét baøi huaán giaùo vaø nhöõng lôøi chaøo thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh cha qua caùc sinh ngöõ khaùc nhau: Phaùp, Anh, Ñöùc, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Araäp, Ba Lan.
Ñaëc bieät vôùi caùc tín höõu Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Toâi thaân aùi chaøo caùc anh chò em Ba Lan. Laùt nöõa ñaây, toâi seõ laøm pheùp quaû chuoâng teân laø "tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng sinh ra", do toå chöùc beânh vöïc söï soáng ñaët laøm. Chuoâng naøy seõ thaùp tuøng caùc bieán coá nhaém nhaéc nhôû giaù trò söï soáng con ngöôøi töø luùc môùi thuï thai cho ñeán luùc cheát töï nhieân. Öôùc gì tieáng chuoâng thöùc tænh löông taâm caùc nhaø laäp phaùp vaø taát caû nhöõng ngöôøi thieän chí taïi Ba Lan vaø treân theá giôùi. Xin Chuùa laø Ñaáng duy nhaát thöïc söï ban söï soáng, chuùc laønh cho anh chò em vaø caùc gia ñình anh chò em".
Sau cuøng, baèng tieáng YÙ, Ñöùc Thaùnh cha khuyeán khích taát caû moïi ngöôøi haõy ñeà ra töông lai cuûa mình nhö moät vieäc quaûng ñaïi phuïc vuï Thieân Chuùa vaø tha nhaân.
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Toâi nghó ñeán nhöõng ngöôøi giaø, ngöôøi treû, caùc beänh nhaân vaø caùc ñoâi vôï choàng môùi cöôùi. Öôùc gì chöùng taù tin yeâu, ñaõ linh hoaït thaùnh Pioâ laøng Pietrelcina maø hoâm nay chuùng ta kính nhôù, trôû thaønh lôøi môøi goïi moãi ngöôøi trong anh chò em haõy luoân tín thaùc nôi loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa, tin töôûng ñoùn nhaän bí tích hoøa giaûi maø thaùnh nhaân laø ngöôøi phaân phaùt khoâng bieát meät moûi loøng thöông xoùt cuûa Chuùa, chaêm chæ vaø trung thaønh thöïc haønh bí tích naøy."
Buoåi tieáp kieán keát thuùc vôùi Kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh cuûa Ñöùc Thaùnh cha daønh cho nhöõng ngöôøi tham döï.
- - - - - - - - -
[1] Message for the 106th World Day of Migrants and Refugees 2020 (13 May 2020).
[2] See Discourse to students at the Fr. Feùlix Varela Cultural Center, Havana - Cuba, 20 September 2015.