Gìn giöõ caên nhaø chung
baèng thaùi ñoä chieâm ngaém vaø chaêm soùc
Ñöùc Thaùnh cha: Gìn giöõ caên nhaø chung baèng thaùi ñoä chieâm ngaém vaø chaêm soùc.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 16-09-2020) - Saùng thöù Tö, 16 thaùng 9 naêm 2020, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ tieáp kieán chung hôn 500 tín höõu haønh höông töø caùc nöôùc, tuï taäp taïi saân thaùnh Damaso ôû noäi thaønh Vatican. Gioáng nhö thöù Tö tuaàn tröôùc, luùc 9 giôø 20 phuùt, Ñöùc Thaùnh cha vaøo saân thaùnh Damasco vaø daønh 20 phuùt ñi boä töø döôùi leân treân, doïc theo ôû giöõa saân, döøng laïi chaøo thaêm caùc tín höõu. Hoï doàn vaøo nôi ngaøi ñi qua, queân maát qui luaät phaûi giaõn caùch, tuy raèng moïi ngöôøi ñeàu mang khaåu trang.
Toân vinh Lôøi Chuùa
Leân ñeán leã ñaøi ñôn sô, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc nhôû caùc tín höõu haõy ngoài vaøo gheá haún hoi, ñöøng ñöùng tuïm vaøo moät choã, ñeå traùnh lan laây, roài ngaøi laøm daáu thaùnh giaù ñeå môû ñaàu buoåi tieáp kieán.
Tröôùc tieân laø phaàn laéng nghe Chuùa, vôùi baøi ñoïc ngaén baèng taùm thöù tieáng, trích töø saùch Saùng theá, ñoaïn 2 (St 2,8-9.15) keå laïi: Thieân Chuùa laäp vöôøn ñòa ñaøng ôû höôùng ñoâng vaø ñaët trong ñoù ngöôøi maø Ngaøi ñaõ hình thaønh. Chuùa cho naûy maàm töø ñaát moïi thöù caây ñeïp maét vaø traùi ngon, vaø caây söï soáng ôû giöõa vöôøn vaø caây bieát laønh bieát döõ [...]. Chuùa ñaët con ngöôøi ôû vöôøn ñòa ñaøng ñeå hoï vun troàng vaø gìn giöõ.
Huaán duï cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Trong phaàn huaán giaùo tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi veà vieäc chöõa laønh theá giôùi sau ñaïi dòch, vaø baøi thöù baûy ngaøi trình baøy coù ñeà taøi laø: "Chaêm soùc caên nhaø chung vaø thaùi ñoä chieâm ngaém".
Ñöùc Thaùnh cha noùi:
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Nghóa vuï chaêm soùc
"Ñeå ra khoûi moät ñaïi dòch, caàn chaêm soùc baûn thaân vaø chaêm soùc cho nhau. Vaø caàn naâng ñôõ ngöôøi chaêm soùc nhöõng ngöôøi yeáu theá nhaát, caùc beänh nhaân vaø ngöôøi giaø. Nhöõng ngöôøi naøy ñöôïc xaùc ñònh thaät roõ baèng moät töø trong tieáng Taây Ban Nha laø "cuidadores", hoï thi haønh moät vai troø thieát yeáu trong xaõ hoäi ngaøy nay, cho duø nhieàu khi hoï khoâng ñöôïc coâng nhaän vaø ñöôïc thuø lao xöùng ñaùng. Vieäc chaêm soùc laø moät khuoân vaøng thöôùc ngoïc cho thaân phaän laøm ngöôøi cuûa chuùng ta vaø mang theo söùc khoûe vaø hy voïng (xc. Laudato sì [LS], 70).
Chaêm soùc caên nhaø chung
"Chuùng ta cuõng phaûi daønh vieäc saên soùc aáy cho caên nhaø chung cuûa chuùng ta: cho traùi ñaát vaø moïi loaøi thuï taïo. Taát caû nhöõng hình thöùc söï soáng ñeàu coù lieân heä vôùi nhau (xc. ibid. 137-138) vaø söùc khoûe cuûa chuùng ta tuøy thuoäc söùc khoûe cuûa heä thoáng moâi sinh maø Thieân Chuùa ñaõ döïng neân vaø Ngaøi uûy thaùc cho chuùng ta traùch vuï saên soùc noù (xc. St 2,15). Traùi laïi, laïm duïng thieân nhieân laø moät toäi naëng gaây thieät haïi vaø gaây beänh (xc. LS 8,66). Phöông döôïc toát nhaát choáng laïi söï söû duïng sai traùi caên nhaø chung cuûa chuùng ta laø chieâm ngaém (xc. ibid. 85, 214). Khi ta khoâng hoïc caùch döøng laïi ñeå chieâm ngaém vaø quí chuoäng veû ñeïp, thì khoâng laï gì moãi söï vaät bò bieán thaønh ñoái töôïng ñeå söû duïng vaø laïm duïng khoâng chuùt aùy naùy" (Ibd. 215). Tuy nhieân, caên nhaø chung cuûa chuùng ta, thieân nhieân, khoâng phaûi chæ laø moät "nguoàn taøi nguyeân". Caùc thuï taïo coù moät giaù trò töï nôi chuùng vaø "phaûn aùnh, moãi thöù moät caùch, moät tia saùng cuûa söï khoân ngoan vaø loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa" (SGLCG 339). Giaù trò vaø tia saùng thaàn linh aáy caàn phaûi ñöôïc khaùm phaù, vaø ñeå khaùm phaù, thì chuùng ta caàn giöõ thinh laëng, laéng nghe vaø chieâm ngaém."
Taàm quan troïng cuûa söï chieâm ngaém
Ñöùc Thaùnh cha giaûi thích raèng: "Neáu khoâng coù chieâm ngaém thì deã rôi vaøo moät thaùi ñoä thieáu quaân bình vaø kieâu haõnh, coi con ngöôøi laø trung taâm, quaù ñeà cao vai troø con ngöôøi cuûa chuùng ta, ñaët mình ôû vò theá keû thoáng trò tuyeät ñoái treân taát caû caùc thuï taïo khaùc. Moät söï giaûi thích leäch laïc caùc vaên baûn Kinh thaùnh veà söï saùng taïo, ñaõ goùp phaàn vaøo caùi nhìn sai laàm aáy, ñöa tôùi söï khai thaùc traùi ñaát ñeán ñoä laøm cho noù ngoäp thôû. Chuùng ta töôûng mình ôû trung taâm, chuû tröông chieám choã ñöùng cuûa Thieân Chuùa vaø theá laø chuùng ta laøm hoûng söï haøi hoøa trong keá hoaïch cuûa Chuùa. Chuùng ta trôû thaønh nhöõng ngöôøi saên ñuoåi, cöôùp boùc, maø queân ôn goïi cuûa chuùng ta laø giöõ gìn söï soáng. Chaéc chaén chuùng ta coù theå vaø phaûi canh taùc traùi ñaát ñeå soáng vaø phaùt trieån. Nhöng lao coâng khoâng ñoàng nghóa vôùi boùc loät vaø luoân coù söï chaêm soùc ñi keøm; yeâu thöông vaø baûo veä, laøm vieäc vaø saên soùc... Ñoù laø söù maïng cuûa chuùng ta (xc. St 2,15). Chuùng ta khoâng theå chuû tröông tieáp tuïc taêng tröôûng treân bình dieän vaät chaát, maø khoâng chaêm soùc caên nhaø chung ñoùn tieáp chuùng ta. Caùc anh chò em ngheøo nhaát vaø meï ñaát cuûa chuùng ta ñang reân xieát vì thieät haïi vaø baát coâng maø chuùng ta ñaõ gaây neân, vaø ñoøi moät höôùng ñi khaùc."
Caàn phuïc hoài söï chieâm ngaém
Ñöùc Thaùnh cha noùi theâm raèng: "Vì theá, ñieàu quan troïng laø phuïc hoài chieàu kích chieâm ngaém. Khi chieâm ngaém, chuùng ta khaùm phaù nôi tha nhaân vaø trong thieân nhieân coù caùi gì ñoù lôùn lao hôn söï höõu ích cuûa hoï. Chuùng ta khaùm phaù thaáy giaù trò noäi taïi cuûa nhöõng söï vaät maø Thieân Chuùa ban cho chuùng. Nhö bao nhieâu toân sö linh ñaïo ñaõ daïy, trôøi, ñaát, bieån, moïi thuï taïo ñeàu coù khaû naêng bieåu töôïng hoaëc thaàn bí nhö theá ñeå daãn ñöa chuùng ta ñeán cuøng Ñaáng Taïo Hoùa vaø hieäp thoâng vôùi thieân nhieân. Ví duï, thaùnh Ignatio Loyola, vaøo cuoái cuoán Linh Thao, môøi goïi thöïc hieän "cuoäc chieâm ngaém ñeå ñaït tôùi tình yeâu", nghóa laø xeùt xem Thieân Chuùa nhìn caùc thuï taïo cuûa Ngaøi nhö theá naøo vaø vui möøng vôùi chuùng; vaø khaùm phaù söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa trong caùc thuï taïo cuûa Ngaøi, vaø vôùi töï do vaø aân suûng, yeâu meán vaø chaêm soùc caùc thuï taïo aáy.
Coâng hieäu cuûa chieâm ngaém
Söï chieâm ngaém daãn chuùng ta ñeán moät thaùi ñoä chaêm soùc, khoâng phaûi laø nhìn thieân nhieân töø beân ngoaøi, nhö theå chuùng ta khoâng chìm ñaém trong ñoù. Ñuùng hôn, chuùng ta ñi töø beân trong, nhìn nhaän mình laø thaønh phaàn cuûa caùc thuï taïo, laøm cho mình giöõ vai chính chöù khoâng phaûi chæ laø khaùch baøng quan, nhìn moät thöïc taïi voâ ñònh hình chæ ñeå khai thaùc noù. Ai chieâm ngaém theo caùch thöùc töø beân trong nhö theá, thì caûm thaáy söï kyø dieäu khoâng phaûi chæ vì nhöõng gì mình thaáy, nhöng cuõng vì mình caûm thaáy laø thaønh phaàn cuûa veû ñeïp aáy; vaø ta cuõng caûm thaáy ñöôïc keâu goïi gìn giöõ, baûo veä noù.
Ai bieát chieâm ngaém, thì caøng deã hoaït ñoäng ñeå thay ñoåi nhöõng gì taïo neân söï suy thoaùi vaø coù haïi cho söùc khoûe. Hoï seõ daán thaân giaùo duïc vaø coå voõ nhöõng thaùi ñoä môùi trong vieäc saûn xuaát vaø tieâu thuï, goùp phaàn vaøo moät kieåu maãu môùi trong vieäc taêng tröôûng kinh teá, baûo ñaûm söï toân troïng caên nhaø chung. Ngöôøi chieâm ngaém trong haønh ñoäng, coù khuynh höôùng trôû thaønh ngöôøi baûo toàn moâi tröôøng, tìm caùch lieân keát kieán thöùc kyø cöïu cuûa caùc neàn vaên hoùa ngaøn ñôøi vôùi nhöõng kieán thöùc kyõ thuaät môùi meû, ñeå loái soáng cuûa chuùng ta ñöôïc laâu beàn."
Thaùi ñoä phaûi coù
Vaø Ñöùc Thaùnh cha keát luaän raèng: "Chieâm ngaém vaø saên soùc: ñoù laø hai thaùi ñoä toû cho thaáy con ñöôøng ñeå söûa chöõa vaø taïo quaân bình töông quan cuûa con ngöôøi chuùng ta vôùi thieân nhieân. Bao nhieâu laàn töông quan cuûa chuùng ta vôùi thieân nhieân döôøng nhö laø töông quan giöõa keû thuø: phaù huûy thieân nhieân ñeå möu lôïi cho mình. Boùc loät thieân nhieân ñeå thuû lôïi. Chuùng ta ñöøng queân raèng ta phaûi traû giaù ñaét ñoû; ñöøng queân ngaïn ngöõ Taây Ban Nha: "Thieân Chuùa luoân tha thöù; chuùng ta thænh thoaûng tha thöù, thieân nhieân khoâng bao giôø tha thöù". Hoâm nay, toâi ñoïc baùo thaáy hai taûng baêng lôùn ôû Nam Cöïc, gaàn bieån Amundsen saép saäp xuoáng. Ñoù seõ laø ñieàu kinh khuûng, vì möïc nöôùc bieån seõ daâng leân vaø ñieàu naøy mang laïi bao nhieâu khoù khaên, tai haïi, taïi vì söï haâm noùng, khoâng chaêm soùc moâi tröôøng, khoâng saên soùc caên nhaø chung. Traùi laïi, khi chuùng ta coù töông quan goïi laø "huynh ñeä" vôùi thieân nhieân, thì chuùng ta seõ trôû thaønh ngöôøi gìn giöõ caên nhaø chung, gìn giöõ söï soáng, gìn giöõ hy voïng. Gìn giöõ gia saûn maø Thieân Chuùa uûy thaùc cho chuùng ta, ñeå caùc theá heä töông lai coù theå ñöôïc höôûng. Toâi ñaëc bieät nghó ñeán caùc thoå daân, taát caû chuùng ta caàn phaûi bieát ôn hoï. Nhöng toâi cuõng nghó ñeán caùc phong traøo, caùc hoäi ñoaøn, caùc nhoùm nhaân daân, daán thaân baûo veä laõnh thoå cuûa mình vôùi nhöõng giaù trò töï nhieân vaø vaên hoùa. Nhöõng thöïc taïi xaõ hoäi naøy khoâng luoân luoân ñöôïc quí chuoäng, nhieàu khi chuùng coøn bò caûn trôû nöõa; nhöng trong thöïc teá chuùng goùp phaàn vaøo moät cuoäc caùch maïng an bình, "cuoäc caùch maïng saên soùc".
"Nhöng khoâng caàn uûy thaùc cho vaøi ngöôøi ñieàu voán laø nghóa vuï cuûa moãi ngöôøi. Moãi ngöôøi chuùng ta coù theå vaø phaûi trôû thaønh moät "ngöôøi gìn giöõ caên nhaø chung", coù khaû naêng chuùc tuïng Thieân Chuùa vì caùc thuï taïo cuûa Ngaøi, chieâm ngaém vaø baûo veä chuùng."
Chaøo thaêm caùc tín höõu
Sau baøi giaùo lyù baèng tieáng YÙ treân ñaây, taùm linh muïc laàn löôït toùm taét baøi huaán giaùo vaø nhöõng lôøi chaøo thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh cha qua caùc sinh ngöõ khaùc nhau: Phaùp, Anh, Ñöùc, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Araäp, Ba Lan.
Vôùi caùc tín höõu Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc laïi nhöõng lôøi cuûa thaùnh Gioan Phaoloâ II: "Toâi chieâm ngaém veû ñeïp cuûa phaàn ñaát naøy [...]. Baàu trôøi xanh döông, röøng caây vaø caùnh ñoàng xanh töôi, caùc hoà vaø soâng maøu baïc...], taát caû nhöõng ñieàu aáy laøm chöùng veà tình thöông cuûa Ñaáng Taïo Hoùa, söùc maïnh ban söï soáng cuûa Thaàn Linh Chuùa, vaø coâng cuoäc cöùu chuoäc cuûa Chuùa Con daønh cho con ngöôøi vaø theá giôùi". Öôùc gì caùch soáng töông quan nhö theá vôùi caùc coâng trình thuï taïo, laø moät nguoàn maïch söï daán thaân cuûa taát caû chuùng ta trong vieäc baûo toàn thieân nhieân".
Sau cuøng, baèng tieáng YÙ, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán cha Roberto Malgesini, thuoäc giaùo phaän Como, baéc Italia, ñaõ bò moät ngöôøi tuùng quaãn vaø bò beänh taâm trí maø cha giuùp ñôõ, gieát cheát saùng hoâm 15 thaùng 9 naêm 2020. Cha thöïc laø moät chöùng nhaân baùc aùi. Ngaøi cuõng môøi goïi caùc tín höõu caàu nguyeän cho taát caû nhöõng ngöôøi laøm vieäc giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi bò gaït boû.
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha nghó ñeán vaø caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi giaø, ngöôøi treû, caùc beänh nhaân vaø caùc ñoâi vôï choàng môùi cöôùi.
Buoåi tieáp kieán keát thuùc vôùi Kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh Toøa Thaùnh Ñöùc Thaùnh cha ban cho nhöõng ngöôøi hieän dieän.